n
'Ik hou vrij voor voetbal'
Postbank
Spaarrentes
Cultuur Kunst
Taken van Alphense
kunstcommissie beperkt
^eidse musea
rnder de
landacht van
treinreizigers
'Kontrasten' en keramiek in Lisse
Aangrijpend spel in
moderne tragedie
3 Oktober
Ateliers Bollenstreek
houden open huis
VRIJDAG 3 OKTOBER 1997
chef jan rijsdam. 071-5356444
Roman Polanski keert terug naar YS
escheiiL0S angeles De in Frankrijk wonende filmregisseur en acteur
de g(Roman Polanski (63) die al twintig jaar gezocht wordt door de
voor|Amerikaanse justitie, gaat terug naar de VS om terecht te staan
dus Njwegens een seksuele relatie die hij in 1977 had met een 13-jarig
/ens rni™^5)0- Volgens een televisiestation in Los Angeles heeft de in
1 als hPolen geboren regisseur een akkoord bereikt met de openbare
»rliezeiaan^a8er 'n Los Angeles dat hij niet de cel in hoeft. Het bureau
?nwerlvan aanklager ontkent dat er een afspraak is gemaakt.
^rdeelPolanksi is destijds naar Frankrijk verhuisd omdat hij het gevaar
.Tessejliep een celstraf te krijgen,
is oj
■„"^Expositie vervalsingen meesterwerken
embu|KEULENin een museum in Keulen zijn meer dan honderd ver-
Ivalsingen van beroemde schilderijen legaal te bekijken. De re
derjproducties van werken van Monet, Van Gogh, Renoir, Modiglia-
ngeveeni en anderen zijn onder toezicht van de Italiaanse kunsthistori
cus Daniele Ermes Donde ontstaan. Aan de Accademia Arte in
Cremona, die Donde in 1984 stichtte, hebben veertig kunste
naars de meesterwerken gekopieerd. Enkele vervalsingen, zoals
'Van Goghs Zonnebloemen en Degas' Danseressen, hebben in-
^^^middels een marktwaarde tussen 4500 en 275.000 gulden.
Zusje-ploeg wil Giphart verfilmen
amsterdam 'Zusje' krijgt een zusje. Regisseur Robert-Jan West-
dijk en scriptbewerker Jos Driessen, de makers van de alom be-
jjubelde productie Zusje, gaan hoogstwaarschijnlijk de derde ro-
jman van Ronald Giphart, 'Phileine zegt sorry', verfilmen. Kim
jvan Kooten moet opnieuw de hoofdrol spelen. Producent Eg-
mond Film en Gipharts uitgever Podium hebben deze week een
s ^optiecontract getekend. Egmond Film, voortgekomen uit het ter
ziele gegane Bergen, raamt het benodigde budget op zon 3,5
I miljoen gulden. Daarvan kan 2,5 miljoen in Nederland bij elkaar
worden gesprokkeld, denkt producent Hans de Weers. en zal het
i resterende miljoen van buitenlandse financiers moeten komen,
ngelst
en de Beeld Peter de Grote in Rotterdam
rotterdam» De Russische premier Viktor Tsjernomyrdin heeft
gisteren in Rotterdam een standbeeld onthuld van tsaar Peter de
JJGrote. De premier is in Nederland in het kader van het Peter de
■en aflGrote-jaar. Drie eeuwen geleden woonde en werkte de tsaar in
iet wJZamYlam om zjch te bekwamen in de scheepsbouw. Het kunst-
Qgdwerk aan de Veerhaven is geschonken door Rusland en geeft een
ief jsJnatuurgetrouw beeld van de tsaar. Met een strenge blik tuurt hij
der za over Nieuwe Maas naar de Erasmusbrug. Het beeld was
teit va eerst aangeboden aan Amsterdam, maar dat vreesde dat door
r een alle inspraak het kunstwerk niet voor de komst van Tsjernomyr-
t gQe|din op zijn plaats zou staan.
rt mi
Violiste Sarah Chang terug in Europa
onieif
4teer inspraak gemeenteraad en publiek
hen aan den run»
bbertminkhorst
ie commissie Beeldende Kunst
Alphen aan den Rijn verliest
jaarschijnlijk het laatste woord
njver welke kunstwerken waar
.oeten komen. Dat wil cultuur-
'ethouder Frank Dales (D66),
bij deze machtspositie
aagtekens zet'.
De wethouder wil de gemeen-
èraad meer inspraak geven in
le keuze van werken en loca-
jes. Thans wijst de commissie
Jeeldende Kunst een plek aan.
Pales: „Die wordt vervolgens
loor de gemeenteraad vastge-
iteld, zonder dat we ons heb-
)en afgevraagd of het ook echt
le beste plek is." Ook omwo-
ienden moeten volgens Dales
heer inspraak krijgen bij de
plaatsing van een beeldhouw
werk. Hij stelt daarom voor dat
le commissie voortaan drie 'ge-
Ijkwaardige' werken voor een
llek voordraagt. Vervolgens be-
lalen bewoners en politici welk
ieiden pablo cabenda
unstenares Evelyne Janssen
laakte voor het station Leiden
lentraal een serie van vijf
nstwerken. Vanaf 14 oktober
(taan ze verspreid op diverse
ilekken op het station: de gla-
en gevel aan de kant van het
icademisch Ziekenhuis, de
:eezijde' en in vier vitrines op
le perrons. Leiden Museum-
jtad, initiatiefnemer van deze
:unstopdracht, wil hiermee de
'erschillende Leidse museum
collecties onder de aandacht
an de reizigers brengen.
Janssen maakte haar eigen
:ollectie' van verpakkingsmate-
OfiK^iaal. gevonden voorwerpen en
plastic speelgoed. Deze verza
meling is uitgestald in drie vitri-
van die drie het moet worden.
Commissievoorzitter Abe van
der Werff is verbaasd dat hij nog
van niets weet. maar zegt dat
Dales' plan eigenlijk al praktijk
is. „In wezen gaan wij zelf al zo
te werk. Na een oproep aan de
kunstenaars bepalen wij
meestal pas na óverleg met de
omwonenden ons advies."
Van der Werff zou er wel pro
blemen mee hebben als van de
commissie ook verwacht wordt
bij 'haastklussen' met drie voor
stellen te komen. Dat is on
doenlijk in zijn ogen, omdat hij
en zijn collega's dan nauwelijks
tijd hebben. „Als Dales dat ook
wil. kan de commissie vandaag
nog worden opgeheven. Ik ben
dan in elk geval vertrokken."
Toen Dales in 1994 als wethou
der aantrad, had de toenmalige
commissie haar taken enige tijd
neergelegd vanwege een con
flict met de gemeente. Inmid
dels is de lucht geklaard en is de
commissie bereid de selectie
procedure te evalueren.
Het publiek dat er die ja-
nuari-avond van 1995 in
Amsterdam bij was zal niet
licht vergeten hoe Sarah
Chang met haar solo in de
Symphonie Espagnole van
Lalo de vonken van haar
viool liet spatten en haar
strijkstok zowat aan flarden
speelde. Pas veertien was
ze toen, maar al wereldwijd
een fenomeen. Het won
derkind van toen staat nu
op de drempel van de vol
wassenheid. Zondagavond
5 oktober is ze terug op het
grote podium van het Am
sterdamse Concertgebouw.
alkmaar» hans visser
Dan soleert ze in het eerste
vioolconcert van Max Bruch,
begeleid door het Sint Peters
burg Philharmonisch Orkest
onder leiding van Yuri Temirka-
nov. Sarah Chang: spontaan,
ontwapenend, intelligent en ge
dreven: „Ik vind het vreselijk als
publiek alleen maar zou komen,
omdat ik nog zo jong ben." Sa
rah Chang, beweeglijk, goed
lachs en ogen die meer pret uit
stralen naarmate ze van plezier
de oogleden verder samen
knijpt. Vier jaar was ze toen ze
haar vader eindelijk zo gek
kreeg dat ze zijn viool even
mocht proberen. Ze was ruim
vijf toen ze als soliste debuteer
de met een orkest en zes toen
ze de Newyorkse Juilliard
School of Music binnenwandel
de. Een kind tussen grote peda
gogen en al bijna volwassen
studenten. Vreemd?
„Je bent dan nog te jong om
je dat te realiseren. Ik ging ge
woon. Elke zaterdag bracht
mijn vader mij met de auto van
Philadelphia naar New York. En
dan had ik nog geluk, want an
dere kinderen moesten zes, ze
ven uur vliegen."
In Amsterdam keert ze terug
met Bruch, een muzikaal hoog
tepunt uit de romantiek. Bijna
iedere violist heeft het stuk in
middels op zijn repertoire, maar
de Koreaans/Amerikaanse Sa
rah Chang gelooft dat ook zij
daar nog iets aan heeft toe te
voegen. Wat dat aangaat gelooft
ze stellig dat het stuk past bij
haar leeftijd. „Ik ben nu zestien,
bijna zeventien, de periode van
de romantische gevoelens: ge
dichten lezen, naar muziek luis
teren en natuurlijk problemen
maken met je ouders. Hemel,
wat zeg ik nu weer! Ik heb mijn
vader vast al twee jaar van zijn
leven gekost." Sarah schatert en
vader kijkt lachend toe.
„Daarin ben ik echt niet an
ders dan mijn leeftijdgenoten.
En ik ga ook net zo goed naar
school. Dat is met dat reizen
van mij wel eens lastig, maar e-
mail en fax zijn dan een mooie
steun. En verder hou ik tijd vrij
voor voetbal, dat ze volgens mij
in Brazilië het beste spelen. En
Sarah Chang: „Ik vind het vreselijk als het publiek alleen zou komen omdat ik nog zo jong ben." foto gpd
ook voor winkelen en films kij
ken. 'The English Patient' bij
voorbeeld, dat was huilen ge
blazen. En wat betreft de mu
ziek hoor ik graag U2, Boyz II
Men en Mariah Carey."
Trekkend door de hele wereld
heeft ze al heel wat zalen ge
zien. En ook het publiek dat
daar komt, heeft ze leren ken
nen. „In Amerika zijn de men
sen wat gemakkelijker dan in
Europa. Hier moet je keihard
werken om je applaus te verdie
nen, vooral in Engeland en Am
sterdam. Het publiek daar gaat
wat dieper, denkt wat verder
door. En eigenlijk hoort dat bij
die muziek."
De ouders van Sarah kwamen
ooit van hun geboorteland Ko
rea naar Amerika om daar te
studeren. Hij werd violist; zij
leerde er componeren. Kortom:
Sarah heeft haar talent niet van
'een vreemde', een gave Gods
die wordt gepolijst in een op
voeding waarin Amerikaanse en
Aziatische tradities hand in
hand gaan.
„Mijn moeder is vrij liberaal,
vader is streng. In Amerika kun
je behoorlijk 'wild' zijn, er lek
ker op los gaan, dus is mij ge
leerd om de discipline op te
brengen om tussen alles wat er
om je heen gebeurt, overeind te
blijven. Wat ik doe, moet ik
goed doen, meer verwachten ze
niet."
„Je kunt het een boeddhisti
sche benadering noemen: het
doel zelf is onbelangrijk, maar
niet de weg ernaartoe. Discipli
ne dus en toewijding. Ik weet
dan ook waar ik mee bezig ben:
de school, mijn sociale leven en
de muziek. En ik geloof dat ik
zelf daarin nog steeds vrij sta
biel ben. Daarom wil ik door
gaan in de kamermuziek en
daarom wil ik een paar maan
den in Europa gaan wonen. Ik
wil de cultuur daar ervaren, we
ten en voelen wat de grote com
ponisten heeft beïnvloed. Maar
in december word ik zeventien
en dan wil ik mijn rijbewijs ha
len. Dat wil ik toch echt het al
lereerst."
'™hes, genaamd 'De Kwast ver-
[Mtri
kei
iMtnjia de tijd', 'Museumflat' en
jn een
tempeltje is haar va-
oen Ier, kunsthistoricus Pierre Jans-
enoi^en, te horen, die vertelt over
natlien aantal belangrijke voorwer-
gevv)en uit de geschiedenis. Ogen
nnjsbp de glazen wanden van de vi-
,rt '"trines waarschuwen de reiziger
|oed uit te kijken en verwijzen
1 evens naar de enorme ogen in
gen||e gj^en gevel die het station
een fcen gezicht geven.
we Het kunstproject past ook in
zoa iet streven van de Nederlandse
lanl$poorwegen om het verblijf op
tations aangenamer te maken,
ierder werd al een lichtkunst-
verk van Peter Struycken op
itation Leiden Centraal ge
kaatst.
De Lissese fotograaf Koos Schippers exposeert tot en met 19 oktober in Artopa (Grevelingenstraat
50, Lisse). Zijn verzameling zwart/wit fotowerken draagt de titel 'Kontrasten'. De expositie is te be
zichtigen op donderdag tot en met zondag van 13.30 -16.30 uur en op donderdag van 19.30 -
21.30 uur. De expositie bestaat verder uit keramiek van Els Wermenbol in Heemstede.
foto koos schippers
toneel
recensie. bertjansma
Het Natonale Toneel met 'De nacht van
de pauw' door Willem Jan Otten Regie
Ger Thijs. Decor: Jan Klatter. Met Geert de
Jong, Rik van Uffelen, Antoinette Jelgers-
ma. Mijs Heessen en Kees Coolen. Gezien:
30/09 Stadsschouwburg, Amsterdam.
Nog te zien 7 t/m 10/10 Den Haag
(Theater a/h Spui), 11 en 12/10 Rotter
dam (Schouwburg). 1/11 Delft (Theater
de Veste). 6/11 Zoetermeer (Stadsthea
ter).
Willem Jan Ottens 'De nacht
van de pauw' is een moderne
tragedie zoals onze toneellitera
tuur die nauwelijks kent. Een
zeer complex stuk, geschreven
op verzoek van het Nationale
Toneel, dat in de regie van Ger
Thijs momenten van uitzonder
lijke emotionele kracht bereikt.
In het Naardense huis van
Carl en zijn jonge tweede vrouw
Laura, valt op paaszaterdag een
brief in de bus. Voor Papa. Af
komstig van Carls zoon Tim, die
zeven jaar daarvóór aan een
overdosis overleed. Bovendien
verschijnt Carls ex-vrouw Em
ma, vergezeld van haar nieuwe
liefde, de blinde Johanna. Ter
wijl via de televisie zacht de
Matthauspassie klinkt, ont
vouwt zich op het toneel een
ander lijdensverhaal. Dat van
ouders, van schuldgevoelens,
verloochening, zelfonderzoek
en verantwoordelijkheid. Een
aangrijpend drama met levens
die beheerst worden door die
dode uit het verleden.
Het unieke van Willem Jan
Ottens schrijverschap is dat hij
het aandurft om in denkpatro
nen te duiken, dat hij zijn per
sonages inkleurt met in hun
verwardheid steeds wisselende
De herdenking en de viering van
3 Oktob&r 1574 maken al ruim
vier eeuwen deel uit van het
Leidse culturele leven. De bete
kenis ervan wisselde met de tijd.
Soms viel 3 Oktober zelfs stil.
zoals in de periode 1795-1813
(door toedoen
van de Franse
bezetter) en in
onze eeuw tij
dens de we
reldoorlogen.
Steeds kwam 3
Oktober ver
sterkt terug.
Het aspect van
de herdenking
van 3 Oktober
raakte op de
achtergrond. 3
Oktober werd
een synoniem
voor feestvie
ren. 3 Oktober
werd ook een
synoniem voor
Leiden.
Vreemd, dat
over zo'n ge
zichtsbepalend
element van
de stad geen
boek verkrijg
baar is. Over de geschiedenis van
de 3 Oktoberviering zouden een
feestelijke publicatie en een leu
ke videoband te maken zijn!
Sinds 1886 is de 3 October-
Vereeniging de professionele re
gisseur en/of producent van de
vele festiviteiten die plaats heb
ben. Deze vereniging speelt goed
in op maatschappelijke veran
deringen en zorgt daardoor voor
de continuïteit van 3 oktober.
Toen de 3 October Vereeniging
haar werk begon, was Leiden
een armoedige en stinkende in
dustriestad met erbarmelijke
woon-, leef- en arbeidsomstan
digheden. Nog 25 jaar geleden
scoorde Leiden heel hoog op de
ranglijst van zwakke en zielige
steden. Daarna heeft Leiden een
ware metamorfose ondergaan.
Thans scoort Leiden weer hoog,
maar nu als stad van cultuur-
en dienstverlening en als aan
trekkelijke woonplaats.
De verhouding arm tegenover
welvarend is weer ongeveer die
van 80%-20%, maar wel in om
gekeerde volgorde. De verande
ringen hebben hun weerslag op
de sociale (en daarmee ook op
de politieke) kaart van de stad.
Kunst en cultuur, vertier en ver
maak bepalen anno 1997 her
beeld van de binnenstad. Een
generatie geleden was voor velen
de stad een noodzakelijk kwaad,
waar je zo snel mogelijk weer uit
wilde. Het 'uit de stad' is veran
derd in 'de uitstad'.
Meer nog dan voor andere his
torische steden, geldt voor Lei
den dat zij getransformeerd is
tot een recreatieve stad. Een re
creatieve stad, zeker als dat te
vens zo'n pro-
minente cul
tuurstad is,
kan evenwel
vermoeiend
worden. In de
zomervakan
tie was het in
Leiden nog
aangenaam
druk. Je had
de tijd om op
een terras van
de stad te ge
nieten. In de
maand sep
tember waren
de vele interes
sante evene
menten in de
stad echter
niet meer bij te
benen. Uithij
gend zie je al
uit naar de
herfstvakan
tie, maar eerst
moeten nog diverse attractieve 3
Oktoberactiviteiten worden af
gewerkt. Wordt het niet teveel
cultuur en ontspanning? Zal de
veelsoortige concurrentie in vrije
tijdsbesteding zelfs de positie
van 3 Oktober ondermijnen?
Her bestuur van de 3 October-
Vereeniging hoeft zich natuur
lijk geen acute zorgen te maken.
Toch is het bestuur zo verstandig
om aandacht te besteden aan
haar verankering in de Leidse
samenleving. Actief probeert het
bestuur nieuwe leden te wemen.
(voor een tientje per jaar ben je
al lid). Het bestuur is vastbeslo
ten om de 3 Oktober-viering een
feest voor alle Leidenaren te la
ren blijven. Daarin ligt de kracht
en de betekenis van het 3 Okto
berfeest. Elke Leidenaar, onge
acht zijn of haar herkomst, leef
tijd of overtuiging beleeft 3 Ok
tober mee; velen doen dat actief
als vrijwilliger.
Een stedelijke cultuur is een
cultuur van verscheidenheid en
verschillen; er is daarnaast be
hoefte aan alle burgers bindende
elementen, die zorgen voor de
sociale cohesie in de stad. In de
laatste troonrede onderstreepte
ons staatshoofd het belang van
vrijwilligerswerk en maatschap
pelijke participatie. Als we nog
geen 3 Oktober-viering hadden,
zouden we het alsnog moeten
uitvinden.
regio verscheidenheid aan beeldende
kunst te bewonderen zijn, zoals:
keramiek, sieraden, beelden,
grafiek, litho's, foto's, gemengde
technieken, textiel, olieverf,
acryl en etsen. Kunstenaars ver
zorgen op diverse locaties de
monstraties van hun werk.
De deelnemende ateliers heb
ben als teken van herkenning
een gele wimpel aan de gevel of
vlaggenmast. De meeste ateliers
zijn op zaterdag 4 en zondag 5
oktober open van 10.00 tot
17.00 uur.
Voor de vijfde maal wordt ko
mend weekeinde open huis ge
houden in de ateliers in de
Duin- en Bollenstreek. Aan de
manifestatie 'Open Ateliers'
doen 35 professionele beeldend
kunstenaars mee, verspreid
over 25 locaties. De deelnemen
de gemeenten zijn Sassenheim,
Voorhout. Noordwijk, Katwijk,
Valkenburg, Rijnsburg en Was
senaar.
In de ateliers zal een grote
gevoelens. En ze, zoals het een
klassieke tragedie betaamt, uit
eindelijk in al hun naaktheid
achterlaat.
Er zit lang een thrillerachtige
ontwikkeling als drijvende
kracht in Ottens stuk. Er zit ook
een neiging naar een teveel in.
Een teveel aan symboliek en
metaforen: de Matthaus, de do
de zoon, het nieuwe leven in
Carls zwangere, tweede vrouw,
de blinde vriendin, de loeiende
wind van buiten, zelfs een ver
wijzing naar de doorboorde hie
len van Oidipous. Otten laat zijn
personages zover doorwroeten,
bewerken zo lang door aan hun
psyche dat de overdaad schaadt
en weer verduistert wat helder
was.
Maar meteen moet je consta
teren dat er bar weinig toneel
schrijvers zijn die zulke perso-
nages-in-beweging kunnen
neerzetten. Regisseur Ger Thijs
volgt Ottens bedoelingen wat
dat betreft in perfecte stijl: nie
mand van het vijftal heeft één
kleur, wanneer je één van hen
denkt te kennen, ontglipt hij of
zij je meteen weer en mag je
verder mee in het onderzoek
naar wie ze zijn en wat hen be
weegt. Qua spel levert het scè
nes op waarbij je ademloos toe
kijkt: Geert de Jong is grandioos
in de ontwikkeling die ze door
maakt. je kan je ogen niet van
haar afhouden. Rik van Uffelen
als Garl laat het voelbaar steeds
killer en stiller om zich heen
worden. En Kees Coolen zet zijn
rationele, zéér Hollands den
kende gynaecoloog op toneel
prijsniveau neer. Acteren dat
duidelijk zijn wortels heeft in de
Haagse hogeschool van eertijds.
Met ingang van 5 maart 1997 gelden de
volgende rentepercentages*:
KLIMRENTE REKENING
Looptijd
Looptijd
5 jaar
10 jaar
le jaar
3,00%
3,00%
2ejaar
3,25%
3,25%
3e jaar
3,75%
3,50%
4e jaar
4,50%
4,00%
5e jaar
5,50%
4,50%
6e jaar
5,00%
7e jaar
5,50%
8ejaar
6,25%
9e jaar
7,25%
10ejaar
9,00%
Op de 5-jaars Postbank Klimrente rekening is uw
rentevergoeding gemiddeld 4,0% per jaar en op
de 10-jaars rekening gemiddeld 5,125% per jaar.
Wijzigingen voorbehouden.
