CDA zakt verder weg
als partij zo doorgaat'
Voorzitter commissie-Dutroux wil 'grote opkuis'
Feiten &Meningen
'Dump zwerver bij burgemeeste
PieAUE A
Hoofdagent blijft in cel
DINSDAG 30 SEPTEMBER 1997
IV& 0WPLEX6 V\SCÜ$S\t
TOSSQs) SMOT/ome.1t &0 ÊATioMeie,
AfJÉJwMUOïTtN-
fluVÖOÊ ons PL5HÖ2,
hö" vm poPutAtie
0J Of pfelL TE HöUPQO'
ataMf EN (?akj ooa NO^
■P! o? 1
Wfy V L07EM -.
Wim Mateman voelt er niets voor op te krassen
ik politiek actief in worden. De
koers van het CDA meebepalen.
Als dat niet kan? Ja, dan moeten
we misschien de achterban mo
biliseren."
Mateman behoort tot de dino
sauriërs van de CDA-fractie.
Achttien jaar vertegenwoordig
de hij de christen-democraten
in het parlement. Hij maakte
naam als rechtsbuiten, als poli
ticus gevormd in de tijd van
Koude Oorlog. Stond voor een
sterke NAVO met een belangrijk
Nederlands aandeel in de alli
antie, maar was bovenal politi
cus in een periode dat het CDA
alle macht in de Nederlandse
politiek naar zich toetrok.
Moest wennen aan de opposi
tie, waarbij het CDA nauwelijks
voeten aan de grond kreeg. Ma
teman zelf, die ter bevestiging
van zijn imago altijd een pijp
opstak als er een camera in zijn
buurt kwam, speelde in die op
positie nauwelijks een rol.
Hij profileerde zich in de media
graag als Achterhoeker, maar
liet zich in de strëek steeds min
der zien. Na de dramatische
dood van een zoon, bij een ver
keersongeval in Winterswijk ze
ven jaar geleden, liep Mateman
een mentale dreun op. Hij
scheidde van zijn vrouw en
dacht er kortstondig over om als
politicus te stoppen.
Nu het CDA in de oppositie
weinig kiezers terugwint, m
volgens Mateman de partij )g
mensen met ervaring nieto
boord gooien. Bovendien k
de CDA-fractie met deze ka g|
datenlijst een hoog 'Randst
gehalte'. En dat is precies v u
het CDA de paarse coalitie!
wijt.
AALTEN «JAN BENGEVOORD
[Rl
Knarsetandend hoort voorzit
ter Marc Verwilghen van de
Commissie-Dutroux de nieuw
ste reeks 'incidenten' bij de
Belgische justitie aan: een mo
gelijk spoor naar de seriemoor
denaar van Bergen dat vijf
maanden blijft liggen; syste
matische tegenwerking van het
Dutroux-onderzoekzelf; en
een disfunctionerende politie
topman die weer vrolijk naar
zijn werk kan. Verwilghen: ,,Dit
toont precies aan hoe ziek Bel
gië is: doodziek."
Het zijn uitputtende tijden
voor de liberale politicus Ver
wilghen. Niet omdat hij èn ad
vocaat èn Kamerlid èn com
missievoorzitter is, maar om
dat hij lijdzaam moet toezien
hoe de golf van protest en de
roep om veranderingen effec
tief wordt gefrustreerd. Dat
Verwilghen deze week wordt
uitgeroepen tot de populairste
politicus van België - zowel in
Vlaanderen, Wallonië als'in
Brussel; bijna een unicum -
montert hem niet op. De uit
verkiezing is wel tekenend:
Verwilghen is in ogen van vele
Belgen de enige die nog de be
zem door het politieke, justitië
le en politionele apparaat wil
halen.
Vreemd is die indruk bij de
Belgen niet. Afgelopen zondag
kregen zij immers te horen dat
het vervolgonderzoek van de
commissie-Dutroux van hoger
hand wordt tegengewerkt. Po
litici en toplieden bij justitie en
politie zouden informatie on
der tafel proberen te moffelen
uit vrees voor hun eigen posi
tie. Precies het soort 'bescher
mingsconstructies' dus die de
commissie-Dutrouxmomen-
teel onderzoekt.
Van deze schok nog maar nau
welijks bekomen, werd de bur
ger de volgende ochtend voor
geschoteld dat de politie in
Bergen mogelijk vitale infor
matie over een aldaar vrij
rondlopende seriemoordenaar
heeft veronachtzaamd. En last
but not leasf. de enige politie
man die vanwege geblunder in
de Dutroux-zaak was overge
plaatst, keerde gistermiddag
weer terug op zijn oude post:
die van commissaris-generaal
van de gerechtelijke politie.
De seriemoordenaar van Bergen verspreidde lichaamsdelen van zijn slachtoffers verpakt in vuilniszakken door de stad. De politie zocht tot in de
riolen toe naar sporen van de dader, maar heeft mogelijk vitale informatie veronachtzaamd. föto epa
Alle woede en tranen over de
verdwenen en vermoorde
meisjes hebben nog tot niets
geleid, beaamt Verwilghen. De
eerste adviezen van zijn com
missie aan het Belgische parle
ment kregen weliswaar en
warm onthaal, maar daarna
'werd het stil. „Het is met onze
aanbevelingen een beetje ge
gaan zoals met Beaujolais Pri
meur: men koopt de fles vol
enthousiasme, ontkurkt haar,
drinkt en geniet, maar gaat
daarna plassen en vergeet
het."
„We hebben geen lering uit de
affaire-Dutroux getrokken",
stelt de liberaal. En hij betwij
felt of dat er ooit van komt.
„Collega's van mij, waar ik
maanden mee ten strijde ben
getrokken, haken nu af. Omdat
ze tot de coalitiepartijen horen.
'De commissie geneert', heet
het nu, 'de commissie loopt
voor de voeten.' In Nederland
zou bij zo'n voorval het huis te
klein zijn om het uit te
schreeuwen. Maar hier wordt
het parlement vakkundig
doodgemaakt door de rege
ring. Ik begin mij zeer ernstig
af te vragen of dit niet typisch
Belgisch is."
Verwilghen ziet nog maar één
uitweg: een grote schoonmaak.
„Die grote opkuis moet er ko
men, zowel bij de politie als
justitie als de politiek. Maar ik
denk niet dat het vóór de ver
kiezingen in 1999 gebeurt.
Sommige magistraten en poli
tici hopen gewoon stiekem dat
de storm vanzelf weer gaat lig
gen. Het is ongelooflijk, maar
waar."
Verwilghen denkt de laatste
tijd regelmatig terug aan de ge
sprekken die hij had met het
Nederlandse PvdA-Kamerlid
Van Traa, destijds voorzitter
van de enquêtecommissie.
„Van Traa waarschuwde me
voor het fenomeen van de ver
nietigende vertraging: de be
wuste pogingen om alle dyna
miek uit je onderzoek te halen.
Volgens mij zijn er drie fases in
de reacties op het optreden
van mijn commissie: de eerste
is het kanaliseren, daarna recu
pereren en vervolgens ridiculi
seren. Ik vrees dat we nu in die
laatste fase zijn beland."
BRUSSEL MARC PEEPERKORN
'Pa, het is meneer Helgers', roept zoon Mark en geeft de draagbare telefoon over aan zijn
vader, die al de hele avond hevig transpirerend op de bank zit. Het gezicht van Wim Ma
teman lijkt versteend. ,,Dag Hans, zeg het eens." De boodschap van de CDA-voorzitter is
van het gezicht van de 52-jarige Aaltense parlementariër af te lezen. De aanvankelijk star
re blik maakt plaats voor verbijstering, verdriet en woede. Hij weet zich te beheersen. Ui
terlijk althans. Van binnen kookt Mateman van woede.
JS HtftoObMlEr
IE IflAT OM "pjeH IYVWP
VOÓpiEK) Fto(2A-eNMü*r 1
Het opvangen van zwervers is
geen taak van de politie, vindt
het Nederlands Politie Instituut.
Toch kloppen steeds meer
zwaar verslaafden en psychisch
gestoorden bij nacht en ontij
aan bij het bureau. En wat dan?
Cellen zijn bedoeld voor boe
ven. En de opvanghuizen wei
geren moeilijke gevallen of zijn
overbezet.
„Zet zwervers maar in de tuin
van de burgemeester. Dan ge
beurt er wel wat." H. van Duijn,
voorzitter van de Nederlandse
Politiebond, wil met deze bou
de uitspraak bestuurders wak
ker schudden. De opvang van
zwervers moet worden verbe
terd. Dan hoeft de politie hen
niet op straat te zetten of achter
te laten op het station of in een
recreatiegebied. Want los van
wat er vorige week op de stoep
van het politiebureau aan de
Amsterdamse Warmoesstraat is
gebeurd, staat het voor Van
Duijn buiten kijf dat het tekort
aan opvang de oorzaak is van
het maatschappelijk probleem
rond daklozen.
De dood van zwerver Adrie van
Driel, nadat hij hardhandig uit
het politiebureau zou zijn gezet,
is niet het eerste incident. De
politie in Dordrecht wist zich in
juli ook geen raad met een ver
warde zwerver. Hij werd achter
gelaten in het recreatiegebied
Merwelanden, waar hij in het
water liep, in coma raakte en
overleed.
Ondanks de dramatische afloop
vindt Van Duijn dat in
Dordrecht wel degelijk iets is
goed gegaan „Toen agenten tot
de conclusie kwamen dat ze de
man niet konden helpen, maar
ook niet konden vasthouden,
hebben ze de chef van dienst
ingelicht. Die heeft nagegaan of
er geen fouten werden gemaakt.
Daarmee kun je niet voorko
men dat mensen op straat moe
ten worden gezet, maar je voor
komt wel dat de jongste agen
ten voor de zwaarste beslissin
gen opdraaien."
Die Dordtse aanpak van zwer
vers, het delen van verantwoor
delijkheid, wordt binnenkort
besproken in de Raad van
Hoofdcommissarissen. Het is
eigenlijk vreemd dat zo'n proto
col voor het 'heenzenden' van
lastige zwervers in alle richtlij
nen ontbreekt", bekent Jan
Kooistra. Hij is coördinator pri
maire opleidingen bij het Politie
Opleidingscentrum De Bos
kamp in Leusden. Daar worden
agenten voor de regio's Utrecht,
Haaglanden, Hollands Midden
en Zuid-Holland-Zuid opgeleid.
„Het probleem van zwervers en
daklozen komt een aantal keren
in de opleiding aan de orde.
Wat doe je als iemand onder in
vloed is, wanneer sluit je hem
in?,Daarvoor zijn wel regels.
Maar het blijft een dilemma als
iemand niets strafbaars heeft
gedaan. Wat je moet doen als je
zo iemand niet insluit, staat
nergens, tenminste niet in de
algemene richtlijnen.
Volgens NPB-voorzitter Van
Duijn krijgen agenten in spe
Een van de twee agenten die worden verdacht
van doodslag of zware mishandeling van zwer
ver Adrie van Driel voor het Amsterdamse poli
tiebureau Warmoesstraat, wordt nog tien dagen
in voorlopige hechtenis gehouden. De Amster
damse rechter-commissaris heeft dit gistermid
dag besloten nadat de 38-jarige hoofdagent aan
hem was voorgeleid.
Er wordt een gerechtelijk vooronderzoek naar
de gebeurtenissen van vorige week maandag
ingesteld. Daarbij worden ook ongeveer tien ge
tuigen gehoord. Justitie moet nog beslissen
over voorgeleiding aan de rechter-commissaris
van een 29-jarige agent. De overleden zwerver
is gisteren in Almelo begraven.
De Raad van Hoofdcommissarissen buigt
binnenkort over de aanpak van (verslaafde)
zwervers en daklozen. De oorspronkelijke
leiding daartoe waren incidenten in
(juli 1997) en Gouda (februari 1996),
zwervers overleden nadat ze
ten in recreatiegebieden waren
Het vraagstuk is nu opnieuw actueel
door de recente dood van de zwerver
sterdam.
AMSTERDAM GPD
Na achttien jaar trouwe dienst
wordt hij door zijn partij aan de
dijk gezet. Opkrassen moet hij.
„Hans, het type CDA dat jij
voorstaat is niet het mijne. Ik ga
hier niet mee akkoord", rea
geert Mateman op de onheils
boodschap. Hans Helgers is niet
zijn grootste vriend. En zal dat
ook nooit worden. Mateman is
echter machteloos. Alleen zijn
achterban, die hem tot nog toe
wel trouw bleef, kan nog red
ding bieden.
Aan het begin van de avond
leek het nog een familiefeestje
aan de Hogestraat in Aalten.
Zijn ex-vrouw smeert toastjes
met Franse kaas en schenkt kof
fie. En met welluidende stem
verkondigt Wim Mateman poli
tieke parolen die in alle uithoe
ken van de huiskamer optimaal
hoorbaar zijn. Mateman wacht
op de uitkomst van het beraad
van het CDA-bestuur in Doorn.
Hij gelooft zonder er echt nog in
te geloven. In tegenstelling tot
voorgaande keren, is het nu wel
menens. De CDA-top wil van
hem af.
Zoon Mark neemt het ene na
het andere telefoontje aan.
Journalisten willen weten wat
Mateman gaat doen als hij niet
wordt uitverkozen op de CDA-
lijst. „Ik blijf in de landelijke po
litiek. Er zijn binnen het CDA
werkgroepen", klinkt het ietwat
cryptisch. Het is duidelijk dat
Mateman zijn achterban en po
desondanks tijdens hun op l,
ding genoeg handvatten aa 1
reikt om 'lastige klanten' aa N
pakken. „Maar het blijft eei jï
kwestie van de praktijk. Mis n
schien krijg je wel elke dag! r
maken met mensen die ini
portiek vervreemden van di
menleving. Daar leer je van g|
maar je kunt ook afstompei
kan me voorstellen dat je n; n
verloop van tijd iemand sns
het bureau uitzet.
Toch vindt Van Duijn dat di J
zen die nergens meer terect
kunnen, zo min mogelijk a:
hun lot moeten worden ovein
laten. „Dat wil niet zeggen
je iedereen moet of kunt reic'
den, maar alle opvangmogi01
heden moeten maximaal vi
den benut." Volgens Kooisl "J
van het opleidingscentrum 31
krijgt de politie echter in he
vangcircuit vaak nul op het
kest. „En dan ben je wel ge- -
dwongen iemand op straat
zetten."
De opvangcapaciteit moeti
worden uitgebreid, conclud
Van Duijn. „Maar dat is een
maatschappelijke en politie
discussie, die in de Tweede
mer moet worden gevoerd
als je daar iets wilt bereiken
moet je zwervers niet in e
gelegen gebied achterlate
maar in een villawijk,
den bestuurders er
mee geconfronteerd
Omringd door
media, reageert
Mateman verbijs
terd om het tele
foontje van CDA-
voorzitter Helgers
dat zijn naam niet
meer voorkomt op
de kandidatenlijst.
foto
willem hissink
litieke vrienden mobiliseert te
gen 'Helgers en zijn klein
groep'.
Na het telefoontje van Helgers
even na tienen lucht Mateman
zijn hart. Van de CDA-voorzitter
moet hij duidelijk niks hebben.
„Het CDA staat heel slecht in de
samenleving. Door de heer Hel
gers en zijn kleine groep gaat
het nog slechter. Het CDA zakt
verder weg als dit wordt voorge
zet." De adrenaline in zijn
bloed doet de CDA-bloedgroe-
penstrijd bij Mateman weer op
laaien. „Dit is oude KVP-politiek
in een nieuwe verpakking. Het
gaat weer over personen en niet
over de politieke koers.
Met zijn achterban gaat Mate
man in de komende dagen uit
pluizen of er nog wel plaats is
voor de politieke koers die hij
voorstaat. „We hebben indertijd
als CHU gekozen voor het CDA.
Wij staan voor een bepaalde po
litieke lijn. Als die niet tot zijn
recht komt, dan moeten wij ons
afvragen of we wel onderdeel
van het CDA kunnen blijven
vormen."
Een breuk met het CDA? „Het is
voorbarig om te stellen dat ik
nu al breek met het CDA. Ik ben
geen breker. En wil dat ook niet
zijn. Maar ik sta wel voor een
bepaald lands- en volksdeel.
Hoe dan? „Het CDA kent een
heleboel werkgroepen. Daar wil
