De gekte van het irV m&SSË&ÊmEBËBÊÊBÊ Links is niet link Mr. en mrs. Philips in de voortuin van hun buiten, waarvan ze het plezier graag met anderen delen. iss Hyacint Bucket (spreek uit: Boekee) bestaat. The lady of the house heetjDiana Standeven en ze woont in een statige buitenwijk te Bumtwöpd, midden in het lande lijke hart van Engeland. De buren verklaren haar voor gek, maar die begrijpen dan ook niets van tui nieren. Wat zou haar leven zon der zijn. Al bij het hek van de ga rage-oprit 1 voert ze het bezoek hartelijk dpch resoluut de borders Anderhalf uur lang zal Diana onafgebroken aan het woord zijn. Over haar unieke verzameling al- penplanten, over de fluoresce rend paars bloeiende distel uit ei gen kweek, over de statige ridder sporen die dankzij de steunen uit Holland zo mooi overeind blijven staan, over... Hier en daar moet worden halt gehouden om een doorkijkje te absorberen of stil te staan bij een bloem 'die je nergens anders in Engeland zult aantreffen'. Alles hier is het resultaat van behoed zaam ordenen en afgewogen ar rangeren. Diana houdt niet van volgezette, verwilderde tuinen, die zo in de mode zijn. Je moet je kunnen beperken, dan pas komt alles goed tot z'n recht. Als een museumdirecteur leidt ze de gas ten langs haar kunstschatten. 'Aren 't they beautiful?' Uiterlijk wijst niets erop dat de ze lady de godganse dag tussen de struiken doorbrengt. Het haar met lak in model gebracht. Zuinig mondje met strak gestifte rode lippen. Gelakte nagels in dezelfde kleur. Beschaafde lange regenjas. Nylonkousen en schoenen met hakjes. Bezoekers zijn meer dan welkom in haar public garden. Diana is verslaafd aan het tuinie ren en daarmee geen uitzonde ring in Engeland. Een obsessie, zegt ze zonder omhaal. „We gaan alleen met kerst een paar dagen weg, want zomers kan de tuin ons niet missen. O please, noem ook m'n man Leslie, de schat. Hij doet zoveel voor me in de tuin en wordt zo vaak vergeten." Diana voelt en aait. Snuift en ruikt. Bloemen worden gekoes terd als kinderen. Natuurlijk praat ze tegen haar planten. Ze geven zoveel terug voor alle inspanning. Het wonder van de natuur, dat is wat haar fascineert. Tuinieren is iets voor optimisten, vertelt Diana terwjjl ze haar thee met een flinke scheut melk de kleur van gebruikt afwaswater geeft. Inmiddels ge nieten we van achter een grote ronde tafel in de achterkamer van Tuinieren is onder de Britten uitgegroeid tot de meest populaire vrijetijdsbesteding. Gardeners World, elke vrijdagavond op tv, trekt wekelijks 4,6 miljoen kijkers, de Chelsea Flower Shów kan de aanloop niet aan en de tuinen van Sissinghurst zijn overbevolkt met dagjesmensen. Wat rustiger is het in de 'public gardens'. Steeds meer Engelsen hangen aan het hek bij hun huis een bordje waarop voorbijgangers worden uitgenodigd hun tuin te komen bekijken. Het toegangsgeld gaat naar een goed doel en de thee is gratis. LEON KLEIN SCHIPHORST het uitzicht. Misschien is die scheppingsdrift wel typisch vrou welijk, filosofeert ze verder. „Het klimaat hier is vaak saai, dan pro beer je toch nog iets van het leven te maken. Er kleur in te brengen. Nog een zandkoekje misschien?" GEK, MAAR GELUKKIG Selvam Webster, even buiten Bar ton Under Needwood (bij de pub Top Beel rechtsaf) lacht meer, maar doet in fanatisme niet onder voor Diana. Ook deze vrouw be hoort tot de groep van bijna vier duizend particulieren in Engeland die hun tuin officieel openstellen voor belangstellende voorbijgan gers. Maar Selvam is allesbehalve Engels. Geboren in Sri Lanka en met haar echtgenoot, een gepen sioneerd vliegtuigkoper van Royal Brunei Airlines, meegekomen naar het Koninkrijk. Dat Britse paspoort kon haar eigenlijk niet eens zoveel schelen, maar een vermelding in de gele gids 'Gar dens of England Wales' van de National Gardens Scheme was een ultieme hartewens. Dan tel je hier pas mee. „Zonder vermel ding werd ik bescha&fd goeiedag gezegd, nu zijn de Engelsen m'n beste vrienden. Delen we lief en leed. Praten we oneindig over de passie voor de tuin. Van alleen maar bridgen word.je zo verveeld, nu leef ik weer." Die beruchte gele gids, daar kom je niet zomaar in. In elk graafschap zit een bestuur met I deftige dames en heren, die zo hun eisen stellen. De 'county or ganizer' komt persoonlijk langs en pas wanneer de tuin hem mini maal 45 minuten boeit, kan er verder worden gepraat. Zo moet je bereid zijn plantjes te verkopen en natuurlijk thee te serveren. In valide bezoekers moeten er van het toilet gebruik kunnen maken. Kijkers betalen anderhalf tot vier pond. Het geld krijgt een lief dadige bestemming. Er is zelfs een officiële lijst met voorkeur doelen. Bovenaan staat The Queens Nursing Institute, voor nooddruftige verpleegsters op leeftijd. Op twee: The Macmillan Foundation, voor de scholing van verpleegsters van kankerpatiën ten. Ten slotte: een bijstands fonds voor zusters die zelf in de sores zijn geraakt. Tot zover de volksgezondheid. Dan volgen drie goede doelen die meer te maken hebben met het tuinieren zelf: the Gardeners' Royal Benevolent So ciety (bijstand voor gepensioneer de tuinlieden), the Royal Garde ners Orphan Fund (voor weeskin deren van tuinlieden) en Garde ners Fund of the National Trust (voor herstel historische tuinen). De particuliere tuinbezitters brengen jaarlijks zo'n vijf miljoen gulden voor 'charities'bijeen. NATUURRAMP De aanhoudende regen heeft een natuurramp in zakformaat onder de monnikskappen veroorzaakt. Selvam blijft zich excuseren voor het ongerief en we moeten zeker volgend jaar terugkomen. Geluk kig zijn daar nog de salvia's. Ze heeft inmiddels tachtig soorten gekweekt. „Niks aan", zegt ze quasi bescheiden. „Je knipt een takje af, zet dat in de grond en er komt een plantje van." In haar enthousiasme heeft Sel vam van haar tuin een allegaartje gemaakt. Een formeel gedeelte met grote bogen vol zware klim rozen en geurende kamperfoelie, grenst aan een bruisend waterval letje dat klaterend uitmondt in een vijver vol koi-vissen. Er is een verwilderde cottage-hoek en zelfs de Japanse tuin ontbreekt niet. En dat alles op een oppervlakte van nog geen duizend vierkante me ter. Selvam kan niet meer stop pen, weet van geen ophouden. Een milde vorm van waanzin, be kent ze onder de thee. Het laatste hoekje braakliggend gras, nu nog in gebruik om de auto te parke ren, moet ook tot natuur worden getransformeerd. Daar is de rots- tuin gedacht. „Ik ben gek", lacht Selvam, „maar wel gelukkig." Marian Gride schrijft de groei ende belangstelling voor tuinie ren in Engeland toe aan de verza kelijking van de samenleving. „Het is een reactie op het compu tertijdperk", weet ze. „Er is be hoefte aan contact met de aarde. Het wroeten in de grond. Het groeien en bloeien. Het pure van natuur. Engelsen zijn daar altijd al mee bezig geweest." Marian is een van de betaalde gidsen in the Dorothy Clive Gar den in Willoughbridge. Zestig jaar geleden aangelegd door een kolo nel uit het leger om zijn jonge beeldschone, maar ziekelijke vrouw te behagen. De tuin werd zo ingericht dat Dolly, snel ver moeid, met haar hond vanuit het huis elke dag van de week een an dere wandeling kon maken. De oase van rust, vol zitbankjes met adembenemende doorkijk jes, wordt nu als cultuurhistori sche bezienswaardigheid geëx ploiteerd. Conservator David M. Ballard heeft er een dagtaak aan. Hij noemt de grote betrok kenheid van de Engelsen bij het tuinieren 'a part of life'. Naast drie professionele tuinlieden, kan hij voor het onderhoud een beroep doen op meer dan honderd vrij willigers. Aan belangstelling geen gebrek. Ze komen graag. Marian Gride rept over de toeloop op de avonden van de National Council for Conservation of Plants and Gardens in een achterzaaltje van het plaatselijke café. Elke maand is er een spreker, regelmatig wor den plantverkopen georganiseerd. „Iedereen komt, het is er altijd ge zellig en druk." BRITSE HUMOR Dat sociale aspect is qok het echt paar Philips niet vreemd. Adel verplicht. De familie bewoont al eeuwen het Wombourne Wo- dehouse. Vanaf de weg kun je het niet zien liggen, maar dat maakt de verrassing alleen maar groter. In de gids heet het een 'privat garden' te zijn, maar wie zo'n veertig royaal gestoffeerde voet balvelden tuin rond z'n huis heeft liggen, dat op zijn beurt weer 42 kamers telt, begrijpt dat het hier geen alledaags optrekje betreft. Dit is wonen in de overtreffende trap. Een paradijs op aarde. De 62-jarige heer des huizes is zich bewust van z'n rijkdom en deelt die graag met z'n bezoekers. Een klassieke aristocraat. Be kakt joviaal, blozende appelwan gen en doordringend donkere ogen. Een man die overloopt van de sterke verhalen en die steevast afrondt met een aanstekelijke lach. Vijf keer per jaar gaan de deuren open en mag de monu mentale opstal voor een liefdadig heidsfeest worden gebruikt. Be zoekers aan de tuin zijn -na een belletje- altijd welkom. De aanpa lende boerderij is verkocht en het geërfde aandeel in een regionale brouwerij levert mr. Philips ge noeg op om zonder financiële kopzorgen de hele dag in de tuin door te brengen. Hij wandelt graag met z'n gasten mee onder de enorme rododendron-bos schages door of leidt je rond in de fraaie doorgeroeste en verzakte oude kassen waar vruchtdragen de druiven, avocado's en vijgen zich door de bouwvalligheid van hun onderkomen niet laten ont moedigen. De verzameling Van Gogh-irissen wordt gekoesterd en van de blauwe klaprozen zijn zelfs ansichtkaarten gemaakt. OBSESSIE In het verlengde van het huis lig gen langs het kortgeschoren ga zon twee lange borders. Vol met planten. Een kakofonie van kleu ren. Het enige wat mr. Philips na streeft, is de bloei er inhouden. Van het vroege frisse voorjaar tot in de late herfst, als de dagen kort zijn en het gras zwaar bedauwd. „Een obsessie", bekent hij eerlijk „Valt er een gat, dan stop ik er weer wat nieuws in. Niet te moei lijk doen. Heb je ook geen last van onkruid en het ziet er altijd goed uit. Welke tuinstijl we er hier op nahouden? Engels met de Franse slag. We kennen ook maar twee types planten: de oh- en de ah- sooften. Dat is tenminste wat we de mensen die hier komen kijken altijd horen roepen: ohhh en ahhh.. Funny, isn't it?" Mr. Philips moet z'n kopje thee even neerzetten om bij te komen. Z'n echtgenoot moet de grap al vaak hebben gehoord, maar lacht mee alsof ze er voor het eerst ken nis van neemt. Britse humor in een cottagetuin. Kan het Engel- ser? Wie iheer wil weten over tuinen en tuinreizen in Engeland, kan daarover informatie opvragen bij het Brits Toeristenbureau in Amsterdam: telefoon 020 - '68 55 05 1.'Speciaal voor Nederland is een tuinenlandkaart uitgegeven, die betrekking heeft op het bezoek van Engelse buitenplaatsen, parken en tuinen. - %'k - FOTO'S LEON KLEIN SCHIPHORST Iedere 'continentaal' die ooit in een Bri Ierse auto heeft gereden kent het: dat v<j men onnatuurlijke gevoel van een stuuj de rechterkant. Het vastgrijpen van de i hoofdsteun in plaats van de gordel. De gen de rechterdeur als de hand gedacht naar de versnellingspook wil. De blik in niets in plaats van in de binnenspiegel. het angstzweet als de eerste meters aarti kerkant van de weg worden afgelegd, rrj onwerkelijke idee dat de rechterkant va) auto is verdwenen en zich links een niej schatten hoeveelheid blik bevindt. 'Bloedlink! Waarom gaan die idiote Brit) niet ook rechts rijden', hoor je nogal ee^ zijn tenslotte de enigen die weer eens n| afwijken', wordt daar dan meestal aan n Dat is natuurlijk niet waar, bepaald nie Volgens een ANWB-lijst van 204 landenl biedsdelen bevinden de Britten en Ierei) toch maar mooi in het gezelschap van u ders te Antigua en Barbuda, Brunei, Cjn Dominica, Lesotho, Malta, Montserrat, en niet te vergeten de Maagdeneilandeij die (oud-)koloniale vlekjes op de wereltj waar het ooit zo dominante Britse emp[ de nodige andere geurvlaggen achterliej ten natuurlijk geen zoden aan de dijk. Koningin Elizabeth is nog altijd het sta^ hoofd van Australië en Nieuw-Zeeland, daar wordt vanzelfsprekend ook links g) Het zijn allebei grote landen, maar ze zl dunbevolkt. Interessanter wordt het qu nertal bij Aziatische reuzenstaten als In Pakistan, Bangladesh, Indonesië, Japan Jeisië en Thailand. Ook zuidelijk en oos Afrika doen een flinke duit in het zakje: Zuid-Afrika, Zimbabwe, Zambia, Mozai Botswana, Namibië, Malawi, Uganda, T nia, Kenya en Somalië wordt overal linl Uiteindelijk zijn de in totaal 62 landen i biedsdelen voornamelijk oude Britst niën waar links wordt gereden goed twee miljard inwoners. Dat is tweevijfd wereldbevolking. Dat roept meteen de1 op: waarom? Is links rijden makkelijke: tuurlijker of veiliger? Of is er simpelweg van een ooit aangenomen gewoonte di< meer is losgelaten? Dat laatste lijkt het j aannemelijk. Waarom de Britten ooit lij gen rijden en het continent rechts lijkt j eens meer te achterhalen. En er is slech voorbeeld van een land dat in één klap i ging: Zweden draaide op 3 september 1| verkeersstromen van links naar rechts Makkelijker is links rijden niet, maar oq moeilijker. Het went snel. Wie na een Bi kan tie per huurauto in zijn eigen wageï zal vaak zelfs ervaren dat hij tegen de lij deur slaat als de hand wederom gedacli naar de versnellingspook wil. Dan is er theorie dat links rijden natuurlijker zot maar ook hier lijkt de macht der gewoc langrijken wie rechts heeft leren rijden dat als natuurlijk, wie het links heeft ge Wie slechts afgaat op de Europese verk< tistieken, zou misschien nog kunnen vt den dat links rijden veiliger is. Groot-Bi nië telt immers het laagste aantal verke den per miljoen afgelegde kilometers, r nog dan het al behoorlijk 'veilige' Nedej Verschillende verkeersdeskundigen oni ten dat verhaal echter meteen. De geval situaties die zich bij rechtsrijdend verki voordoen, zijn volgens hen aan de andi van de Noordzee net zo aanwezig, zij h< spiegelbeeld. De verkeersvorsers vinden het waarsch dat de Britten hun relatief veilige verke danken hebben aan diverse maatregele de voorrangssituatie op élke Britse krui regeld. Twijfel wordt daarmee voorkom de kans op een klapper door een voorn fout is een stuk kleiner. Bovendien wor kruispunten al sinds de jaren zestig cor quent vervangen door het inmiddels oc ders oprukkende fenomeen van de min rotonde. De deskundigen sluiten verdei uit dat de ooit spreekwoordelijke Britse lijkheid nog niet helemaal is verdwenei het woord roadrage killing bij onze wes ren inmiddels volledig ingeburgerd. Als links of rechts rijden toch lood om d is, waarom schakelen de Britten, Ieren,I tezers en Cyprioten dan niet gewoon nJ rest van Europa om naar rechts? Allerei dat waarschijnlijk hun failliet inhoudeij dat de kosten van zo'n operatie onmetej zijn. Ten tweede kon het dunbevolkte e nog niet zo sterk gemotoriseerde Zwed rechts ten koste van 'slechts' enkele vei doden. Omschakeling in bijvoorbeeld 1 den van nu zou waarschijnlijk op een d tisch bloedbad uitdraaien. Er is simpeh veel verkeer. Trouwens, waarom zouden de Britten zijn al zo veel van hun eigenheid kwijt, grijpelijke shillings en sixpences verdwf het lastige omrekenen van Fahrenheit us hoeft niet meer en ounces, pounds e werden twee jaar geleden gewoon gran en kilo's. Blijven de onuitroeibare pints miles en de als een laatste schat gekoes Greenwich Mean Time, ooit het ijkpunt een heel wereldrijk de klok gelijk zette, links rijden natuurlijk. Laat dat maar z< ven. Ze moeten tenslotte ook niet té vei ons gewone Europeanen gaan lijken. PATRICK VAN OEN HURK

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1997 | | pagina 58