'I KNOW
WTHING'
Andrew Sachs, de Spaanse
•J; ober uit Fawlty Towers:
™Miet ik, maar Manuel werd
NEDENGELS
t hoc
le lie)
■nlijk r
gaai wereldberoemd
Andrew Sachs: „Waarom Fawlty Towers n
nog veel gevraagd voor feestjes en
partijen. Ook nu hij opa is en vier
kleinkinderen heeft bij zijn twee
zoons en zijn ene dochter.
Voor die gelegenheden verft
Sachs zijn grijze haar, plakt de
valse snor onder zijn neus, trekt
zijn witte jasje aan en serveert zijn
onnavolgbare Manuel-maniertjes:
de armen hulpeloos geheven
naast het lichaam met afwisse
lend die triomfantelijke, naïeve en
angstige uitdrukking op zijn ge
zicht. Het prototype van de man
die de klappen krijgt, maar die
niettemin het grootste vertrou
wen houdt in de goedheid van de
De almaar voortdurende popu
lariteit van het typetje verbaast
ook Sachs zelf. „Het is ongeloof
lijk. Bij elkaar was het misschien
drie maanden werk in ebn carriè
re van bijna vijftig jaar. En daar
kent iedereen me van", zegt hij,
waarmee hij meteen de beperking
van het succes schetst. Als schrij
ver van hoorspelen en toneelspe
ler, kortom als zichzelf, is Sachs
veel minder bekend, zoals hij tref
fend illustreert. „Ooit zat ik in de
underground tegenover twee
meisjes die uitgebreid de afleve
ring van Fawlty Towers van de vo
rige avond zaten door te nemen,
terwijl ze mij zaten aan te kijken.
Geen van beiden herkende me."
Nu nog kan hij in zijn woon
plaats Londen ongehinderd over
straat als hij weer een film of do
cumentaire moet inspreken, wat
hij tegenwoordig steeds vaker
doet nu hij nog maar zelden op
het toneel staat. En dat terwijl hij
na Fawlty Towers toch de hoofd
rol vertolkte in een aantal andere
tv-series, tal van theaterstukken
en een (animatie)film. „Maar
daar heeft niemand het ooit over.
Het gaat altijd over Fawlty To-
succes was? Ik zou het niet weten.
Aanvankelijk sloeg de serie niet
eens aan. Dat was pas het geval
na de eerste herhalingen."
WAANZIN
Misschien moest Engeland bij die
eerste uitzendingen in 1975 nog
wennen aan de groots geregi
streerde waanzin rond de opge
fokte hoteleigenaar die buigend
naar boven en schoppend naar
beneden velen een spiegel voor
hield. Voornaamste slachtoffer
van zijn huwelijksfrustraties en
zijn Britse superioriteitsgevoel
„He is from Barcelona - it's better
to train an ape") was Manuel. De
almaar onschuldig 'que?' vragen
de ober zag geregeld alle hoeken
van het scherm bij weer een on
gecontroleerde woede-aanval van
zijn Engelse patroon. Die ver
beeldde de gekte zo beangstigend
realistisch dat hij af en toe een
echte patiënt leek.
„Maar dat was hij nou net
niet", spreekt Sachs tegen. „Cle-
ese had het in die tijd inderdaad
moeilijk en het schrijven van de
serie en het spelen daarin waren
therapie voor hem. Bang dat hij
daarbij te ver zou gaan, ben ik
nooit geweest, want als mens is
hij heel anders dan Basil. Cleese is
warm, hartelijk en geïnteresseerd.
We ontmoeten elkaar af en toe
nog wel eens en dan is het altijd
buitengewoon gezellig."
Als de maniakaal wrede Basil
Fawlty kon John Cleese zich ech
ter wel eens vergissen. Sachs („Ik
werk door tot ik neerval, ik wil in
het harnas sterven") heeft een
aantal pijnlijke herinneringen.
„Hij moest me in een van de afle
veringen een lel voor mijn hoofd
verkopen met een koekenpan.
Die was daartoe aan de onderkant
voorzien van schuimrubber. Tij
dens de repetities ging alles goed,
maar bij de werkelijke opnamen
stonden er ineens twee pannen
naast elkaar. John pakte de ver
keerde en raakte me zo vol dat ik
een poos lang niet meer op kon
Sachs leek zelfs letterlijk te wor
den getekend voor het leven in de
aflevering waarin het script voor
zag in een brandoefening in het
hotel. Bij de finale opnamen wer
den de rokende mouwen van het
jasje van de iele ober zo heet dat
hij er diepe littekens op zijn ar
men aan overhield. Hij moest er
drie weken mee in het verband en
pas na een jaar of vier trokken ze
weg.
EIGEN WEG
Als er iemand pijn heeft moeten
lijden om bekend te worden, dan
was het dus Andrew Sachs wel.
Des te 'tragischer' is dan ook zijn
herhaalde bekentenis dat die be
roemdheid louter zijn Spaanse al
ter ego geldt. Manuel mag dan
veej van hem hebben - zijn be
scheidenheid en optimisme bij
voorbeeld - maar de ober ging wel
geheel zijn eigen weg. Manuel
'serveerde' zijn hardnekkige mis
verstanden {„Who is man with
beard?') in huiskamers over de
hele wereld, want Fawlty Towers
was jarenlang het best verkochte
programma van de BBC en wordt
her en der geregeld herhaald. Ma
nuel ook werd ooit als enige van
de hele cast gevraagd voor de
Amerikaanse versie van de serie,
„terwijl in Amerika toch tal van
Spaanse acteurs rondlopen".
Sachs ging namens Manuel niet
op het aanbod in („omdat ik dan
vijf jaar lang 36 weken van huis
zou zijn geweest") en trok in
plaats daarvan voor de BBC door
Spanje. Als zichzelf voor de veran
dering, maar dan wel met een fo
to van Manuel op zak. Diens por
tret kwam in de tv-taalcursus
'When in Spain' geregeld tot leven
om Sachs de vertaling te souffle-
Zelf spreekt hij maar een paar
woorden Spaans, niettemin pikte
hij het niet van echt te onder
scheiden Manuel-accent heel ge
makkelijk op. „Doordat ik in mijn
jeugd al een keer zo plotseling
van taal had moeten wisselen",
weet hij heel zeker. Hij zette Ma
nuel daarbij zo echt neer dat de
ober in de Spaanse versie afwisse
lend uit Italië en Mexico moest
komen, uit angst voor klachten
over discriminatie. En zelfs zijn
geboortetaal, die hij na de vlucht
uit Berlijn nooit meer had gespro
ken, kwam hem als Manuel nog
van pas. In de Duitse versie kon
hij zichzelf nasynchroniseren.
„Dat ging net, want ik spreek
het Duits van een kind van ne
gen", aldus Sachs die met zijn
perfecte Engels veel beter uit de
voeten kon in de wereld van de
comedy en vrijwel nooit zonder
werk zat. „Britse humor slaat aan
omdat de taal en de grappen uni
verseel zijn. En de Britse traditie is
op dat gebied natuurlijk veel gro
ter dan de Duitse. Met de joden
heeft Duitsland ook z'n humor
vermoord."
irgens midden in het
d hel
pt
aatsa
rot in
op ijw nothing, I'm from
elozq
iet i-Sona-Hij imiteert
iden[r
het
)loenlek en opeens zit hij
den t
,gemfVJanuelde
g loze Spaanse ober
ardigv/fy Towers. „Ik
ruige
,menrliks, ik kom uit
uit, lona.De
triële
let atdheid die hij heeft,
reau jut acteur/schrijver
L °nsW Sachs
ichijrf
ben tamelijk aan de
er he|
nanPze hulp van een
*tJ"l\opatische
iigenaar die hij
tte in de jaren
tig. Fawlty Towers,
•p.
staajang de best
elevis
dachtphte Engelse tv-
?e zorgde voor zijn
g boiraak. Tragisch
ïn kih
icht ij „Niet ik, maar
>n ehe' werd
)ewa dberoemd.
es Mj
genja
jul
*e^»E TOMBE
l, de t
in Si
halm
en bitterzoete herinnering welt op
als hem de kruik jenever wordt
overhandigd 'voor alle schaterla
chen' waarvoor hij als Manuel
heeft gezorgd. „Dit doet me den
ken aan mijn jeugd in Berlijn",
zegt Andrew Sachs. „Aan mijn va
der. Hij nam elke avond een
schnaps en ik heb nog steeds de
glazen waaruit hij dronk. Die
koester ik, want hij is allang dood.
Olieden in de oorlog. Aan kan
ker, hier in Londen. Mijn moeder
was Duitse, hij was jood. We zijn
in de jaren dertig kort na elkaar
gevlucht uit Berlijn. Het trieste is
dat hij de oorlog toch niet heeft
overleefd."
Er valt een stilte, vier hoog in
het Londense Whitehall waar de
grimmige geluiden van de metro
pool nauwelijks doordringen. In
het kantoor van zijn theateragent
zwijgt Andrew Sachs even uit res
pect voor zijn ouders en vooral
voor zijn moeder „die als Duitse
in Londen alleen verder moest
met drie kinderen en later ook
nog eens Parkinson kreeg". Hij
herleeft zijn verleden en is op slag
eventjes van de leeftijd die nie
mand hem gewoonlijk geeft.
„Negèn was ik en van de ene
op de andere dag moest ik een
andere taal leren", zegt de nu 67-
jarige acteur. „Dat heeft de mees
te indruk op me gemaakt. Niet de
nazi's, dat waren voor een kind
alleen uniformen, laarzen en een
marsband, en ook niet die vlucht,
maar die verandering van taal.
Dat was heel moeilijk. Maar later
heeft het alles alleen maar ge
makkelijker voor me gemaakt. Als
acteur kom je nou eenmaal ver
der met Engels dan met Duits."
„Eigenlijk ben ik dus een van
de weinige (half) joodse mensen
die Hitier dankbaar moet zijn",
constateert hij half cynisch, half
gemeend. „Want ik had echt niet
geweten wat ik anders had moe
ten gaan doen. Het enige wat ik
wilde was acteur worden. En aan
vankelijk ook nog om alle foute
redenen. Om het geld en om de
beroemdheid. Ik wilde een ster
zijn, aangegaapt worden."
Ipersoneel van hotel 'Fawlty Towers' met v.l.n.r. Conny Booth, John Cleese,
la Scales en Andrew Sachs. foto kipp
Echt rijk is hij niet geworden. Be
roemd wel en tot ster bracht hij
het ook. Alleen niet als Andrew
Sachs, de schrijver en acteur,
maar als Manuel, de Spaanse
ober die de uitspraak 'I know no
thing, I'm from Barcelona'lot een
soort cultus verhief. Twaalf afleve
ringen lang liep hij rond in de tv-
serie als voetveeg van de psy-
chopatische hoteleigenaar Basil
Fawlty (John Cleese) en hij heeft
diens trekjes nog altijd. Hij zal ze
vermoedelijk ook nooit meer
kwijtraken, want Manuel wordt
Engels scoort. De Prijzencircus-folder van
warenhuisketen V&D bijvoorbeeld is nog
slechts leesbaar voor gevorderden Neden-
gels. Ach, de pullovers, blazers, sweaters, T-
shirts, shorts, leggings, pumps, jeans, slips,
boxershorts en strings hebben wel een vas
te plaats veroverd in het algemeen-be
schaafd. Maar voor stretchbroeken wordt
dat al Ietwat twijfelachtig, terwijl voor veel
mensen de polar fleece sweater niet meer is
dan een hes van onduidelijke substantie en
kwaliteit. Anti-pilling, dat gelukkig wel.
Voor de juiste modekleuren schakel je als
trouw lezer van reclamedrukwerk moeite
loos over naar garments in navy, black,
bottle, cream, raf, kit, antraciet, off-white,
sand, blue. De comfort fit denim Is dark
stone-washed, de lumberjack is marine. De
herenpyjama heeft een serafino sluiting en
een goodnightprint, het jurkje trouwens
een print allover.
De Engelse caramels zijn er in de smaken
chocolade, vanille, coffee en rum-rozijn. En
verschilt de gemengde drop heus van de
dropshake?
Dan de mode zelf. Een eigentijdse broek is
de 5-pocket low-waist superstretch, het bij
behorende jasje eventueel double-bre
asted. Voorts: Nylon jacks, rihstop. Een
button-down dan wel een padded ruit
shirtjacket. Een allstar classic jack en 100
procent nylon twill heren jack. De beugel-
bb met luxe embroidery rand. (umpsuits,
maten small tot X-large. Herenondergoed
singlet en slip: voor de kinderen: een base
ball jack of fancy sweatshirts, fleece jog
gingbroeken en kinder bergbooty's. En
sokken voor de heren, dames en kids.
De world wide travel trolleys zijn van zware
kwaliteit, een Yes-or-No D-pack crincle ny
lon rugzakje eveneens.
Voor de badkamer ligt de aftershave klaar.
Evenals spray, shampoo, showergel, vase
line intensive care, deo spray golden sun of
fresh spirit. Scheerschuim is regular en de
scheerset extra sensitive of een EX perfor
mer. De menshaver is oplaadbaar en heeft
trimmer-tondeuse. Instant wonder cream
en 24-hours repair cream horen hier thuis,
evenals de lipstick, per 6 stuks in box, de
make-uptas is gevuld met onder meer
blusher (vroeger rouge). Tandpasta: in hi-
fluor, blue minty gel of anti-tandsteen.
Aan opsmuk zijn er de zijden bandana's,
bet dameshorloge heeft een double brace
let, solid metalen hand. De nylons zijn te
koop in doosje met 3 panty's stretch 15 de
nier. Voor heren de G-shock met stopwatch
of illuminator met stopwatch en alarm. Ile-
renhandschoenen van casual leder met
fleece voering. In soft splitleer een billfold
of combi-portefeuille met ruimte voor div.
creditcards.
Aan de voeten boren lederen herenbro
gues, bergboots, sportieve veterboots, of
shooty loafers. De dames- of herenfiets is
voorzien van gripshift versnellingen als de
fiets geen tracking bike 6-speed is. De
slaapmat is geheel selfinflating.
Speelgoed is een Engelse aangelegenheid:
auto road racers, de Precomputer 3000, bet
sprekend computervriendje. Barbie zet
Feeding Fun Stable en Nibbles Horse plus
Pet Doctor in, de Bubhlin' Mcnnaid blijft
boeien en er is Shelly: zowel de Pool l-'un
als de Plaspret. Tot slot uiteraard de Baby
Dock en dc Baby Bom. D<;strcctfightcr ra
cer heeft softwheels (voor skeelers, roller
skates of inlines volgens het plaatje). Spe
ciaal voor jongens zijn er de Kamps Gara
ge, Action Man Skydlver en de Megarig
Construction Site.
De audio- en tv-apparatuur is toegerust
met onder meer autoreverse, ISO connec
tor, afneembaar front, mega-, super- en su
per T-bass, silver-metallic, speelt op 2 pen-
lites, is slim-design met on screen display,
portable, heeft camcorderaansluiting en
grafische equalizer plus tuner. De bubble-
jetprinter beschikt over een sheetfeeder, de
papiervernietiger over een adaptor. Ze zijn
compleet met de snijmachine roll-cat, het
inkjet/laserprintcrpapicr en glossy fotopa
pier.
In de keuken staat een .sandwich toaster,
een magnetron met infra-grill en 60 minu
ten timer, een stofzuiger met turbocom
pressormotor, een wasautomaat met eco-
sensetoets, aquafall-wassystcein in ener-
gie-efficiencyklasse B.
De push pins overigens, zijn voor in het lin
nen prikbord.
In Overveen, waar kinderen van veelrei-
zende ouders schoolgaan, haakte een ba
sisschool vorig jaar in op het Nedengels en
begon met Engelse les vanaf de kleuterklas
sen. Minister Ritzen liet zich al eens ontval
len, dat aan universiteiten de voertaal deels
Engels zou moeten zijn. Het geeft Neder
landse studenten een grotere concurrentie
kracht op de internationale banenmarkt.
De Universiteit van het l.even gaat nóg een
stap verder. Zij zegt niemand iets, maar
dealt gewoon per reclamefolder.
PIET ARP
