GENEN en MAGIE
TN CRICKET'
Overspelige
w
Koning
keizer,
admiraal,
scheiden
doen we
allemaal
André van Troost helemaal
De slechtste filmschrijver
zou het niet hebben
bedacht: de prinses op
jonge leeftijd zo gruwelijk
dood laten gaan. De
monarchie leeft toch bij
de gratie van de magie?
De Britse
geschiedschrijver Walter
Bagekot schreef het al in
zijn standaardwerkThe
English Constitution':
We mogen niet toestaan
dat de magie door het
daglicht wordt geraakt.
Goed, maar in een soap
kan en mag alles.
SASKIASTOELINGA
el koningshuis was er om de emo
ties van het gewone volk in goede
banen te leiden en de aandacht van
de werkelijke macht af te leiden via
cermonieën op het familievlak. Bij
die begrafenis van Lady Di lukte dat
niet meer. Het gezag was weg en het
omgekeerde gebeurde. Het volk
nam de regie over en bepaalde wat
het koningshuis moest doen. De
monarchie, of 'The Firm' zoals ko
ningin Elizabeth zo fijntjes placht te
zeggen, liet het tandenknarsend toe.
Een moderne opstand in het tradi
tionele Verenigd Koninklijk.
Heeft die opstand te maken met
het imago van losbandigheid, ver
oorzaakt door zaken als scheidingen
en overspel? Absoluut niet. De
laatste generatie Windsors heeft
simpelweg de als toverkracht wer
kende magie niet in stand kunnen
houden.
Scheiding en overspel horen bij
het Britse koningshuis door de eeu
wen heen. Daar valt niemand meer
over. Het is met grote waarschijn
lijkheid in de genen van de heren
vastgelegd. Neem nu Edward VII
(koning van 1901-1910). Hij had ge
durende zijn huwelijk met Alexan
dra van Denemarken een hele reeks
buitenechtelijke affaires. Zijn laatste
adem blies hij uit in gezelschap van
zijn minnares mevrouw Keppel, ja
wel, de overgrootmoeder van Ca
milla Parker-Bowles.
LADDERZAT
En wat te denken van het rampzali
ge huwelijk van George IV (koning
van 1820-1830). Als kroonprins joeg
hij zijn jaartoelage er doorheen en
maakte hij schulden. Na een onwet
tig huwelijk met Mary Fitzherbert
trouwde hij min of meer gedwon
gen met zijn Duitse nicht Caroline
van Brunswijk-Wolfenbüttel. De re
gering hoopte dat de prins daardoor
het rechte pad zou gaan bewande
len. Het verhaal gaat dat de prins bij
de eerste kennismaking ladderzat
was en tegen zijn bediende riep:
'Nog een borrel, Harris. Ik word niet
goed'. De toekomstige koningin was
niet moeders mooiste. Ze was dik,
hulde zich in lompen en scheen te
stinken.
Vanaf het huwelijk in 1795 ging
het direct mis. Hoewel, negen
maanden na de huwelijksnacht
baarde ze toch een dochter. De eni
ge nakomeling. Na de bevalling gin
gen ze ieder hun eigen weg. George
zocht zijn oude minnares Mary Fit
zherbert weer op en zij scharrelde
met eèn hoveling van Italiaanse af
komst. Pas in 1820 kwamen Caro
line en George IV gedwongen weer
tot elkaar, omdat hij de troon op
moest. Caroline werd dus koningin.
Ze spoedde zich naar Londen en
bonkte op de deur van de Westmin
ster Abbey om Georges kroning nog
mee te maken.
Dit sensationele tafereel werd uit
voerig in de kranten beschreven en
het publiek smulde. George vroeg
echtscheiding aan op grond van
overspel van Caroline. Dagenlang
waren de vorstelijke twisten het ge
sprek van de dag. Zowel de kranten
als het volk waren pro-Caroline.
Uiteindelijk moest George zijn eis
tot echtscheiding intrekken. Voor
Caroline kwam het te laat; zij stierf
op 7 augustus, drie weken na de
kroning.
Ook verder terug in de tijd ging er
heel wat mis. Koning Henry 1. zoon
van Willem de Veroveraar, verrijkte
Engeland in de twaalfde eeuw met
liefst twintig onwettige kinderen,
verwekt bij een peloton minnares
sen. Koning Charles II (koning van
1660-1685) moest evenmin iets van
monogamie hebben. Hendrik VIII
(koning van 1509-1547) had maar
liefst zes vrouwen. Hij liet twee er
van onthoofden, schoof twee ande
re met een scheiding aan de kant,
verloor een echtgenote bij een ge
boorte, en liet uiteindelijk een een
zame weduwe achter.
Edward Vin pakte het anders aan.
Hij wilde voor zijn liefde lijden. Hij
huwde de twee keer gescheiden
Amerikaanse dame Wallis Simpson,
en deed daarom in 1936 afstand van
de troon.
En dan zijn daar nog de losse af
faires. Zoals Hendrik I, broer van
koning George III, die in de acht
tiende eeuw de schande van de na
tie werd door zijn verhouding met
de gehuwde Lady Grosvenor. Zijn
liefdesbrieven aan haar haalden de
pers, de echtgenoot daagde Hendrik
voor de rechter.
George V (1910-1936) had een ge
weldige relatie met zijn vader, maar
was samen met zijn vrouw, prinses
Mary, niet in staat dezelfde liefde
aan zijn kinderen te geven. Zijn
vrouw kwam veelvuldig in het
nieuws omdat ze aan kleptomanie
FOTO AP
leed. Ze had het gemunt op zilver
en emaille. Zowel binnen als buiten
het Verenigd Koninkrijk werd uit
voerig bericht over alle escapades.
Het volk genoot en crises bleven uit.
Koningin Elizabeth is weliswaar
van redelijk onbesproken gedrag,
maar de ijzeren dame van het 'mo
derne' koningshuis maakt een
bloedeloze indruk, zonder enig
spoor van emotie. Ze is niet aardig,
ze lacht niet, ze huilt niet en ze zal
zelfs niet stinken. Daarbij mist ze
ook allure. Ook haar kinderen Anne,
Charles, Andrew en. Edward lopen
rond als geslagen honden, die het
juk van hun ijzige opvoeding niet
meer van zich kunnen afschudden.
Geen vrouw in Engeland droomt
er toch nog van koningin of prinses
te worden bij het aanschouwen van
de laatste generaties Windsors?
Zelfs van Edward, de jongste telg
van de familie, valt niets meer te
verwachten. Hij liet zijn grote liefde,
de dertig jaar oude, blonde, intelli
gente Sophie Rhys-Jones zomaar lo
pen, omdat zijn moeder meende
dat ook deze dame nog niet klaar is
voor het leven als prinses. Een prin
ses die de monarchie had moeten
redden, na de mislukte huwelijken
van Charles, Andrew en Ann. Vol
gens insiders zou het trouwens Sop
hie zelf zijn geweest die na een
kerstdiner eieren voor haar geld
koos, toen ze zag hoe er met de
schoondochters Diana Spencer en
Sarah Ferguson werd omgespron
gen.
DOLENDE MEISJES
Begin jaren tachtig kwamen de toen
nog onbedorven Diana en Sarah in
het sociaal geïsoleerde koninklijke
milieu terecht. Twee dolende kost
schoolmeisjes in een kasteel. En het
moet gezegd: de mediamieke prin
sessen hebben er alles aan gedaan
om er iets van te maken. De konink
lijke familie begreep daar helemaal
niets van. Ondanks alle uitspattin
gen en schandalen kwamen ze niet
uit hun harnas. Kinderen kwamen,
mannen vertrokken. De ene
schoondochter werd dun, de andere
dik.
Sarah haakte als eerste af. Zij liet
de wereldse pret prevaleren boven
haar koninklijke missie. Diana vond
na een lichamelijke en geestelijke
inzinking en de scheiding van haar
dorre, overspelige echtgenoot op
nieuw de kracht om er iets van te
maken. Het kostte haar moeite een
nuttige rol te vinden. Boetseren en
schilderen kon ze niet, paardrijden
stond haar niet, eyeliner en mascara
aanprijzen vond ze beneden haar
waardigheid en ook koken op televi
sie was niets voor haar. Ze kon zelfs
nog geen ei bakken.
Lady Di wilde niet wegkwijnen
tussen de muren van het paleis. Zij
ging op pad en veroverde met haar
charisma de wereld. Zij gaf een
aids-patiënt een hand, terwijl ieder
een dacht dat de ziekte besmettelijk
was. Zij liep door een mijnenveld en
bleef overeind. Zij ging vreemd en
iedereen tolereerde dat. Zij stierf en
het volk aanbad haar.
Kunnen de Windsors de volksop
stand keren? Elizabeth zal moeten
opstappen. Charles slaan we over,
die is politiek en maatschappelijk
uitgespeeld. Maar met William zal
het wel weer lukken. Hij heeft vast
en zeker de overspelige genen van
zijn vader en de magie van zijn
moeder. De nieuwe Engelse koning,
William Spencer-Windsor, met stra
lenkrans. Koning, keizer, admiraal,
scheiden doen we allemaal.
GERARD VAN PUTTEN
at buiten het Verenigde
Koninkrijk en de vroegere Britse kolo
niën geldt als het uitvergrote niets,
laat zich erbinnen bejubelen als top
sport. Even afgezien van de rond vijf
duizend Nederlandse staatsburgers
die 'in cricket' zijn, pleegt de ge
meenschap hier te lande de score van
clichématige spotternijen ten aanzien
van dit edele balspel hoog te laten
oplopen.
Legio zijn de moties van afkeuring,
ontstaan uit een samenspel van voor
oordeel en onbegrip. In het gunstig
ste geval heet cricket aan deze kant
van de Noordzee schaakspel op het
veld, met lunch en thee als intervals.
Maar er wordt ook geregeld gewaagd
van het enige perfecte slaapmiddel,
dat buiten de apotheker en drogist
om te verkrijgen is. Een tv-recensent
van een overigens respectabel regio
naal dagblad wist het laatst i'n lezers
nog anders te vertellen. Na een half
uurtje testmatch op de BBC kwam
deze beroepskijker tot de conclusie
dat kijken naar cricket even boeiend
is als staren naar drie goudvissén in
een kom.
Fastbowler André van Troost, als
Nederlands enige cricketprof in En
geland sinds zes jaar onder contract
bij Somerset. is het stadium al lang
voorbij om zich over de vaderlandse
humor op te winden. „Als ik in Ne
derland ben, hoor ik al die onzin al
leen maar aan. Ik ben er al lang mee
opgehouden om me ertegen te ver
dedigen. Ik heb ook leren inzien dat
het vergeefse moeite is om uit te fèg-
gen wat Engelsen nou zo fascinerend
vinden aan cricket. Kijk, als dit geen
topsport is, weet ik niet meer wat
daaronder wel wordt verstaan. Als
bowler zijnde werk ik me helemaal de
pleuris. Normaal is dat ik 25 overs
gooi, 25 x 6 ballen. Niet voor niets
heb ik 's morgens na het wakker wor
den de grootste moeite het toilet te
halen."
Vierentwintig is hij nog maar, de
geboren Schiedammer, die z'n
cricketopleiding kreeg bij Excelsior.
Maar zijn lijf heeft al geregeld gepro
testeerd tegen de inmiddels impo
sante reeks van krachtsinspannende
deliveries door de jaren heen.
„In wezen een onnatuurlijke bewe
ging, bowlen. De helft van mijn carri
ère ben ik geblesseerd geweest. Dat is
helemaal niet vreemd, het is onmo
gelijk een heel seizoen lang fit te blij
ven. De meeste mensen in Nederland
beseffen niet hoeveel druk een fast
bowler telkens op z'n lichaam zet,
omdat-ie zo hard moet werpen. Ze
hebben misschien eens gezien hoe
het er in een veteranenpot aan toe
gaat. Maar daar is het van een, twee,
drie, daar komt die bal. Op dit niveau
is dat wel iets anders. Hier bowlen we
ongeveer 90 mijl, 150 kilometer per
uur. Elke dag is ook anders. Bij be
wolkt weer swingt de bal meer. Veel
hangt af van de staat van het wicket,
die twintig meter tussen de paaltjes'.
Er spelen zo veel factoren mee bij het
bowlen. Maar bekijk het ook eens
vanuit het gezichtspunt van de bats-
men, die al die ballen op zich af zien
komen. Ga maar eens op een rijks
weg staan, om daar enige voorstelling
van te krijgen. Wacht tot een auto
twintig meter van je af is en zie 'm
dan maar eens te ontwijken. Nou, dat
is toch topsport. Wij gooien harder
dan een baseballen
VOLKSVERHUIZING
Wat cricket hl Engeland niet allemaal
vermag. Het is niet eens nodig om
diep in de historie van de in 1891 op
gerichte Somerset County Cricket
Club te graven om enkele markante
voorbeelden op te diepen. André van
Troost weet te vertellen welk effect de
komst van de Pakistaanse slowbowler
Mushtaq Ahmed naar Somerset een
jaar of wat geleden had. Mushtaq.
goed' voor een jaarinkomen van
450.000 gulden, bracht destijds in
Groot-Brittannië een ware volksver
huizing teweeg. „Er zijn veel Paki's
vanuit het Noorden naar hier geko
men. Alleen, omdat Mushtaq hier
speelt."
Hoe kalm en bedaard een cricket
match ook voorbij het lekenoog mo
ge glijden, in Engeland kan de sport
voor onvoorstelbare opwinding zor
gen. Vraag maar na in Taunton. In de
sacrale schaduw van twee Anglicaan
se kerken brak in 1986 op en rond de
Cricketground een ware opstand uit
na het ontslag op staande voet van de
West-Indische sterspelers Viv Ri
chards en Joel Garner. Met 'Beefie',
bijnaam voor de Engelse super-all-
rounder Ian Botham, hadden deze
heren een decennium lang great en
tertainment ten beste gegeven. Tot
dat de toenmalige bestuursleden in
hun oneindige wijsheid besloten het
tijdperk van batsman Richards en
fastbowler Garner voor those were the
day's te verklaren. Als officieel motief
werd opgegeven de mindere presta
ties van dure overzeese spelers. Bot
ham, boezemvriend van Richards, le
verde prompt zijn contract in.
„Ongelooflijk wat er toen is ge
beurd", zegt Van Troost, toen overi
gens nog niet verbonden aan de club.
„Je kunt wel zeggen dat het hier de
nodige commotie heeft gegeven. Het
ligt hier nog steeds gevoelig. Opeens
moesten ze eruit. Omdat ze tegen
over de andere spelers een wat ande
re houding hadden."
Een blik in het clubgebouw leert
dat de drie eerherstel hebben gekre
gen. Dat wil zeggen: aan de wand
hangt een schilderij van Richards en
een pentekening van Botham. En in
het jaarboek staan ze met Joel Garner
vernield onder de eregalerij van leden
voor het leven. Van Troost: „Nadat de
verantwoordelijke bestuursleden wa
ren opgestapt, zijn de portretten weer
uit het stof gehaald."
A WAY OF LIFE
Mushtaq en Andy Gaddick, Somer
sets eigen Engelse testbowler, zijn
voor de meeste Nederlanders vol
strekte nobody's. In Taunton en wij
de omgeving mogen ze zich verheu
gen in een mateloze populariteit. Van
Troost: „Maar vraag hier de zeven
duizend mensen rond de Cricket
ground nu eens wie Rintje Ritsma is.
Who the heil is Ritsma hier? Ik heb
wel eens verteld dat het om een
speedskater ging. Vinden ze geen
sport hier, schaatsen. Kerels die rond
jes rijden in zo'n strak pak, waarin je
zo hun ballen ziet hangen. Gaddick
en Mushtaq kunnen hier niet uit
gaan. Dan worden ze geen moment
met rust gelaten. Als wij met Musht
aq en Gaddick naar een restaurant
gaan, eten en drinken we de hele
avond gratis. Cricket is a way of life
hier."
„Niet om arrogant te doen, maar tot
m'n 21ste was ik het talent van Enge
land. Toen ben ik naar Zuid-Afrika
gegaan, daar liep ik een rugblessure
op. Heb er twee jaar uit gelegen. Af
en toe in het tweede van Somerset
gespeeld. Nu ben ik weer helemaal
terug bij af. Terug op het punt van op
m'n 20ste. Ik moet weer helemaal op
nieuw beginnen. En dat is heel hard
werken. Aan het Engelse testteam
denk ik niet meer. Voor alles moet ik
hier vechten voor m'n plaats in het
eerste. Onlangs is mij de cap van de
club uitgereikt. Dat ging gepaard met
veel ceremonieel gedoe op het veld.
Voor het front van het publiek. Was
voor mij heel belangrijk. Betekent dat
ik nu wordt beschouwd als een se
nior-player. Mij is salarisverhoging en
contractverlenging voor de duur van
twee jaar in het vooruitzicht gesteld."
Cricket een doods spel? Anders niet
in landen als Pakistan, India, West-
Indië, Australië, Nieuw-Zeeland,
Zimbabwe en bakermat Engeland.
Onvoorstelbaar vanuit Hollandse
optiek bekekenhoe bijvoorbeeld
cricket leeft in Taunton. En ook het
verleden van de plaatselijke club So
merset, dat wordt geëxposeerd in het
aanpalende cricketmuseum- Als een
van de achttien counties in de hoog
ste Engelse cricketdivisie beschikt So
merset in het stadion over een wi
kei, waar volop aan merchandisin
wordt gedaan. Te koop: crickettrui!
met Somerset-embleem, Somersi
shirts, boekjes, bats en beenbesche
mers. En ook poppetjes, die spel^
moeten voorstellen. Dan is er o|
nog de indoorhal, waar 's zomers I
slecht weer wordt geoefend en 's wil
ters aan wintercricket wordt gedad
Aan Somerset hebben zich tal v
businessclubs gelieerd. Volgens mi
ketingmanager Gianna Tesser telt
club rond zesduizend leden, vf
spreid over het hele land. Onder hl
de in Londen woonachtige komi
John Cleese, die de gewoonte he/
zijn favorieten thuis uit te nodigt
voor een diner in het geval Somen
op Lord's speelt tegen Middlesex"
op The Oval tegen Surrey.
„Ik heb hier een mooi leven. Ik v(
dien aan mijn hobby een bovenirf
daal salaris. Ik woon gratis en va
niets op het stadion in een appart
mentencomplex. Ik rij rond in el
auto van de club. Misschien dat li
voor mij nog een jaar of vier duu
want veel langer zal ik het als fat
bowler niet volhouden. Wat ik dan j
doen, zie ik wel. Ik denk wel voor ni
dertigste genoeg bij elkaar te hebbfc
gespaard om een bar of restaurant'
beginnen. En dat zal eerder hier (j
beuren dan ik Nederland. Want hi
heb ik een naam opgebouwd, tent
aan de overkant vrijwel geen me
weet wie André van Troost is."
