m r r r
Denksport
\TERDAG 27 SEPTEMBER 1997
RIDGE
Ad Oskam PUZZEL
et de start van het nieuwe bridgeseizoen
n ook de uitgevers van bridgeboeken
ier actief. Bridge blijft voor de enthousias-
bridger een kwestie van 'education per-
anente'. Berry Westra heeft in de afgelo-
n jaren al getoond een voortreffelijke
irijver van bridgeboeken te zijn. Na zijn
ee delen 'Bridgen met Berry' over het
nstructieve bieden voor gevorderden, zijn
nu twee delen verschenen 'Leer Bridgen
f et Berry Westra'. Heel systematisch wordt
lezer geïntroduceerd in het bieden met
leidraad het natuurlijke bieden van Ber-
jn verluchtigd met een groot aantal voor-
elden. Voor de Engelssprekende gevor-
rde bridgers zijn er vier prachtige bridge-
tekjes verschenen bij Batsford Bridge
loks (http: www.batsford.com)
ep-by-step: Pre-empts' van Alan Mould
,BN 0-7134 8163).
Defence' van Freddie North (ISBN 0-
34 8244).
:crets of Success' van Tony Forrester (IS-
0-7134 8248).
e Times Book of Bridge' van Robert
eehan (ISBN 0-7134 8246).
voorbeeld in het boek over preëmptieve
idingen van Alan Mould staan precies die
riezen voor een goede aanpak, die de
teste bridgers zich niet realiseren en die
deze rubriek al vaker aan de orde zijn ge-
■spomen. Wie kent niet de kwetsbare 3 ru-
eningen, waarop partner past en waar
:ht 3 SA in zit of de spellen, waarin de
rtner wel naar 3 SA gaat en waarbij de
itens van de blinde niet zijn te incasseren,
ïdat er geen aankomer is en het aas door
tegenpartij wordt opgehouden?
dit boek wordt een leidraad gegeven om
soort misverstanden te voorkomen,
issiek geldt de 'Regel van 2 en 3', die in
leerboeken staat: Kwetsbaar moet de
t van de preëmptieve openaar van bij-
orbeeld 3 ru goed zijn voor zeven slagen
l) en niet-kwetsbaar voor zes slagen( 9-
Maar als je je daar precies aan houdt,
nt zo'n opening maar een keer per twee
r voor. En in de praktijk blijken goed ge
seerde preëmptieve openingen heel
Eieilijk te bestrijden en leggen de tegen-
rtij veel problemen in de weg. Daarom
uden de goede spelers zich maar in be-
rkte mate aan de regel van 2 en 3.
t gunstige kwetsbaarheid (zelf niet en de
Ern;enpartij wel) kun je je van alles permitte-
t: sch V 10 9 8 6 5 4 ha 6; ru 7 6 4 3; kl 4
neer dan voldoende voor een 3 sch-ope-
ig en sch H V B 6 5 4 3; haru B 10 6
d 9 6 of sch V B 10 9 6 5; ha 6: ru H V 6 5
kl 2 worden zelfs als voldoende be-
louwd voor een 4 sch-opening!
andere kwetsbaarheden moet je steeds
stukje voorzichtiger worden. Ten twee-
is de positie aan tafel van beslissende
lekenis. Juist als openaar zijn dit soort-
(eningen uiterst effectief. Als het een lage
iur betreft, moet de partner geen illusies
pben, dat 3 SA gemaakt gaat worden. 3
sjen is dan alleen een bod om de tegenpartij
Ig meer in verwarring te brengen. Maar in
tweede hand na pas van de openaar is
et n dergelijke actie zinloos. De kans, dat
ide tegenstanders een sterke kaart heb-
n is nul en de kans, dat partner een sterke
fut heeft 50%. In de tweede hand is het
ik om de partner precies te vertellen hoe-
:1 slagen men heeft. Hier geldt de regel
2 en 3 wel rigoreus. Maar dan mag een
ïr in een zijkleur als volledige slag wor-
i meegeteld.
k de derde hand na tweemaal pas is heel
eciaal. Als men in de derde hand
:ëmptief opent, weet de hele tafel, dat de
tste bieder aan tafel tenminste een ope-
ig heeft. Met deze preëmptieve opening
je het de tegenpartij dan eerder gemak
ijker gemaakt. Daarom wortft door goede
dgers in deze positie alleen preëmptief
ipend met een splinterdun spel om de
enpartij biedruimte af te nemen of met
(bijna) opening, waarbij de manche erg
waarschijnlijk is. Een derde vraag, die de
ëmptieve openaar zich moet stellen is of
verhouding tussen defensieve en offen-
i |ve waarden wel goed is.
nneurs in de lange kleur zonder aas de
ft mee in de offensieve waarden, de sla-
die men zelf kan maken, terwijl hon-
irs in de zijkleur defensieve waarden
sch x x x; ha x; ru H V B 10 9 x x; kl X X is
:d, maar sch Vxx;haH;ruH986542;
1 x is beslist een foute preëmptieve ope-
ig. Als laatste wordt in het boek aandacht
iteed aan de biedstijl van het partnership
t betrekking tot preëmptieve openingen,
lat een meer solide stijl, een gewone ag-
ssieve stijl of een wild-west stijl, alle drie
ïen voor. Dat moet van te voren bespro-
worden. De situaties worden met hon
den voorbeelden verduidelijkt. Het is al-
i jammer, dat in het boek geen spellen
recente internationale wedstrijden als
irbeelden zijn gebruikt,
ar voor deze rubriek volgen hier nog eni-
roorbeelden uit recente wedstrijden:
AV975
54« 4*° Iav
v B106
7543
AV942
dit spel tussen Westra-Leufkens en een
i de Italiaanse Europese kampioenspa-
was Zuid gever en niemand kwetsbaar,
pas opende Westra met 3 ha, een rand-
al: het belemmert het NZ-bieden ge-
g en het heeft wel zes slagen als de he-
worden meegerekend. Als partner sterk
rijn dat ook volwaardige slagen. Alleen
offensieve/defensieve slagenverhouding
out. Daarna doubleerde Noord en ver-
igde Oost tot 4 ha. Dat contract werd
r straf door Zuid gedoubleerd. Dat con-
:t is geen feest, want het gaat twee down,
vijl er voor NZ niets in zit. Hoe ging het
de praktijk? Noord startte met troefaas
te kijken welke kleur aangevallen moest
den. Natuurlijk moet Noord met klave-
vervolgen. Maar zijn keus ging eerder
ïen ru 10 (dat zou 10 slagen voor OW
iben betekend) of schoppen. Tenslotte
elde hij een kleine schoppen na, omdat
bij Zuid schoppenheer verwachtte. Dat
irde Berry 11 slagen op en 690 punten
st in plaats van 300 punten verlies.
16 17 UTS 19 HWO 21
22 ■■^^■■■23 l|^
25
■HÉ'1* 31 33
36 38 40
42 43 ■■44 45 ■■46 47
48 ■■Kö
51 5^^^H?3 5^^^H?5
■■■56 57 ■■58 59
-mil 1 I
Oplossing
nummer 38
Nummer 39
Horizontaal: 1. ravijn; 5. pas gewijd
priester; 10. oppervlaktemaat; 11. groot wa
ter; 12. schepper; 14. graansoort; 16. even
zo; 18. vis; 20. jongensnaam; 22. huisdier;
23. dwaas; 24. nagerecht; 25. gast; 27. dun;
29. kommer; 30. gedroogde druif; 32. elk;
34. dwaas; 35. kloosterlinge; 37. Spaans rij
paard; 39. verschiet; 42. vaartuig; 44. pro
jectiel; 46. geestdrift; 48. lof; 49. kerkelijke
straf; 50. schaakterm; 51. overblijfsel; 53.
uitkering van bijzondere aard; 55. durende
vijandschap; 56. uniform; 58. fop; 60.
steensoort; 61. Europeaan; 62. soort antilo
pe; 63. slaapplaars.
Verticaal: 1. Handelsvoorwerp; 2. ven
ster; 3. zwaardwalvis; 4. familielid; 6.
domoor; 7. grondsoort; 8. vruchtbaar ma
kende stof; 9. hevige windhoos; 12. doop-
moeder; 13. boekverhaal; 14. ingedikt sap;
15. het toverachtige; 17. aanwijzend vnw.
19.-spinnewebdraad; 21. Spaanse uitroep.
26. kokarde; 27. liturgisch hoofddeksel; 28.
appelsoort; 29. jaargetijde; 31. hemelli
chaam; 33. droog; 36. beraad; 37. graan
soort; 38. iets waarover men niet praat; 39. Wi fl fl 3 3 TS
planeet; 40. ivoren; 41. ontvangdraad; 43.
watering; 45. vaatwerk; 47. wilde haver; 52.
ver; 53. bult; 54. kleine wig; 55. dichtvorm; De
57. troefkaart; 59. gelofte.
De twee woorden van de opgave van vorige
week waren:
BRANDNETELSOEL en KOOKRUBRIEKEN
i luxe dominospel zijn:
Welke twee woorden worden gevormd
door de letters in de volgende vakjes:
14 51 10 47 17 8 59 6 48 2 en
52 36 25 38 54 58 9 46 40 5.
F. Winkel, Reigerslaan 30, Voorhout
(kruiswoord).
M.J. Hagen-Hinderink, Graving van
Burenlaan 7, Katwijk (cryptogram).
Oplossingen van de kruiswoordpuzzel en/of het cryptogram, per briefkaart, dienen u
terlijk woensdag a.s. in ons bezit te zijn. Indien per post wordt ingezonden, als volgt
adresseren: Redactiesecretariaat Leidsch Dagblad, Postbus 54,2300 AB Leiden.
Cryptogram nummer 39
Horizontaal: 4. Hierlangs kunnen vliegtuigen ont
snappen (9); 6. Onhandige fabrikant van hondenvoer
(12); 8. Laat artiesten zien aan componisten! (15); 10.
Harde uitblinker (3); 11. Toetje voor juristen (9); 12.
Vliegende olifant (5); 13. Seintoestel van een krant (9);
16. In een Brabantse plaats keurig gedicht (6); 17. Een
hoogleraar weet er wel raad mee' (7); 18. Dier uit het
eerste huis (5); 19. Niet zonder geluk raken (7); 20. Die
geven richting aan larven (7).
Verticaal: 1. Kantoormeubel (6); 2. Het schijnt dat
hiermee de weg minder zwaar wordt (17); 3. Plaats voor
gelovigen (8); 4. Geen werkhuis (16); 5. Enorm muziek-
teken ter onderscheiding 10); 7. Voor z'n plezier staat
Frans klaar (4); 9. Kuststrook zonder plantengroei? (11);
14. De prijs van de middenweg (6); 15. Als journalist
heeft ze naam gemaakt (5).
Oplossing
cryptogram 38
Horizontaal: 1. Golfbaan; 5.
gierton; 7. beeldvorming; 9.
hoofdletteren; 12. draaier; 14.
randweg; 15. echtscheidingen;
16. bergwind; 17. Triest; 20. tu
reluurs; 21. gebondën.
Verticaal: 2. Ongevallenchirurg;
3. barometervis; 4. ahorn; 6. de
mo; 8. lafhartig; 10. rendier
huid; 11. meiers; 13. Rachel; 18.
Essen; 19. alzo.
DAMMEN
Hoe verrassend sommige slag
wendingen kunnen zijn toont
ons het vraagstukje waarmee ik
vorige week eindigde. De cijfer-
stand was: wit 24, 26, 27, 28. 31,
32, 33, 39, 42, 45; zwart 7, 9. 12.
13, 18, 19, 29, 30 en 35. De op
lossing luidt: 1. 28-23! 19x48 2.
26-21 48x17 3. 39-34! 30x28 4.
24x2 met winst. Een ononder
broken reeks meerslagen. De
auteur heet P.J. Eijpe uit Scho
ten. Ik trof dit probleem aan in
een zeer oud (1918) damboekje
dat de heer Van Oudenaarde uit
Warmenhuizen mij onlangs
schonk en dat door mij als ver
zamelaar in dank werd ontvan
gen. Vooral omdat ik niet op de
hoogte was van het bestaan van
dit damboekje met de titel 'Hoe
leer ik dammen?' van K.C. de
Jonge. Er staat onder meer een
hartverwarmende inleiding in
waarvan ik u de slotzin niet wil
onthouden: 'Het damspel is een
spel, dat zeer groote eischen
stelt aan het denkvermogen,
daar de berekeningen somtijds
zoo diep zijn, dat de meest er
varen en geroutineerde speler
hiervoor stil staat.' Kijkend naai
bovenstaand probleem kunnen
we dat tot op heden slechts be
amen!
Omdat ik nog wacht op de par
tijen uit de eerste ronde van de
clubcompetitie, leek het mij een
H
O
Diagram 4
goed idee u nog een zestal op
gaven voor te schotelen. Voor
alle opgaven geldt: wit speelt en
wint. Ter controle zijn tevens de
cijferstanden vermeld.
Diagram 1: wit 24, 28, 31, 32,
34, 38, 47, 48; zwart 8 t/m 11,
13, 17, 18 en 26.
Diagram 5
Diagram 2: wit 17, 28, 29, 31,
32, 33, 40, 41; zwart 7 t/m 10,
12, 13, 19 en 26.
Diagram 3: wit 24, 31, 39, 41,
47, 50; zwart 3. 5. 13, 22, 23 en
44. Let op het eindspel!
Diagram 4: wit 28, 29, 33, 35,
37. 38. 39. 41, 42. 46. 47. 49;
Diagram 6
zwart 7, 8, 9, 13, 15, 17 t/m 20,
22, 26 en 27.
Diagram 5: wit 21, 24, 26, 30,
37. 40,41, 42. 47,49; zwart 7,9,
11, 12. 13. 15, 17, 23, 28. 44.
Diagram 6: wit 17, dammen op
16. 50; zwart een dam op 49.
SCHAKEN
Paul Bierenbroodspot
Internet wordt een steeds be
langrijker voorziening voor de
aktieve schaker. Een schat aan
partijenmateriaal is beschikbaar
en het is tevens mogelijk om
rechtstreeks met iemand te
schaken. Of dit nu met je buur
man is of met iemand uit
Australië maakt niet veel uit. Als
nadeel moet nog wel de snel
heid van het net beschouwd
worden. Niet voor niets heeft ie
mand WWW al vertaald als het
World Wide Waiting. Tegen een
ander nadeel ben ik deze week
aangelopen. Door een techni
sche storing (ik vermoed bij de
provider) kon ik niet op het net
komen. Daardoor heb ik de
laatste twee partijen uit de
match Piket-van Wely niet kun
nen downloaden. De beloofde
zetten heeft u dus nog tegoed.
Gary Kasparov heeft een nega
tief antwoord gekregen van IBM
over een revanchematch met
Deep Blue. Daarmee zijn de ge
ruchten dat Deep Blue niet
meer uit de kast gehaald zou
worden bewaarheid. Kasparov
had niet lang na de met 3,5-2,5
verloren tweekamp een voorstel
gedaan voor een revanche
match. Daarbij zouden de voor
waarden gunstiger zijn voor de
wereldkampioen. Zo zou er in
ieder geval over meer partijen
gespeeld moeten worden en
Kasparov moest partijenmateri
aal van Deep Blue beschikbaar
krijgen. Immers alle partijen
van Kasparov zijn bekend, ter
wijl de oefenpartijen van Deep
Blue angstvallig geheim werden
gehouden. Van een normale
voorbereiding van Kasparov
kon dan ook geen sprake zijn.
Sterker nog, de voorbereiding
die Kasparov gekozen had pakte
desastreus uit. Hij had geoefend
tegen de beschikbare commer
ciële schaakprogramma's, voor
al om de manier waarop com
puters schaken te doorgronden.
i
W\
l
li
iiiiiii
III;
1
p
p
n
a
i
1
X
li
III
II
Zijn verbazing was tweemaal
groot. In de tweede matchpartij
ging Deep Blue pionwinst uit de
weg en speelde in de plaats
daarvan een zet die volgens
Kasparov alleen een goede
grootmeester zou doen. Met
zijn Russische achtergrond is
het niet verwonderlijk dat de
wereldkampioen gelijk aan sa
menzweringen dacht. Hoe was
het mogelijk dat de computer
zo'n zet deed? Zou niet één van
de grootmeesters uit het team
van Deep Blue een handje hel
pen? Kasparov wilde dan ook de
protocollen van Deep Blue zien.
Of dat tot op de dag van van
daag gebeurd is durf ik niet te
zeggen, feit is wel dat Kasparov
de tweede partij opgaf in een
stelling die remise was. Waar
schijnlijk was hij meer met sa
menzweringstheorieën bezig
dan met de stand op het bord.
In de zesde en beslissende partij
ging het helemaal mis. In de
Caro-Kann liet Kasparov een
bijna winnend stukoffer toe. Ie
dereen dacht aan een vinger-
fout, maar de Rus liet later we
ten dat daar geen sprake was.
Hij gaf te kennen dat het slukof-
fer door geen enkele microcom
puter gespeeld werd, omdat de
consequenties absoluut niet uit
te rekenen waren. Deep Blue
xhter zonder
ervolg is be-
eten dat
willen en
uitda-
speelde de zet
nadenken. Het
kend.
De druiven zijn nu erg zuur
voor Kasparov. De beweegrede
nen die IBM heeft gehad om
Kasparov als een gepasseerd
station te beschouwen, zijn dan
ook niet erg vleiend voor de we
reldkampioen. In een schrijven
heeft IBM laten i
ze geleerden vo<
op zoek zijn naai
gingen".
Dat het schaakspel onuitputte
lijk is moge duidelijk zijn. Toch
zijn er mensen die het spel nog
gecompliceerder maken met
vreemde vraagstellingen. Een
speciale probleemtak is het re
trograde schaak. De vraag is
over het algemeen wat de
laatste geforceerde zetten in een
bepaalde stelling waren. Dit is
doorgaans niet eenvoudig. De
eerste diagramstelling kent een
bijzondere vraagstelling. Er is
dit keer geen fout in het dia
gram opgetreden. Wit heeft
geen koning. De opdracht is: zet
de witte koning op het goede
veld zodat een legale stelling
ontstaat. Dit probleem is op het
eerste gezicht niet op te lossen.
Geef niet te snel op want het
kan echt. Oplossing aan het
eind van de ruhriek.
Diagram 2 is van de hand van
de beroemde probleemcompo
nist Samuel Loyd. Wederom
moet er een ontbrekende ko
ning op het bord gezel worden.
Vind een plaats waarna wit mat
in drie kan geven. De eerste zet
krijgt u kado: I.d2-d4.
Oplossingen
De koning moet van b3 komen.
Hoe is het dubbelschaak dan op
het bord gekomen. Het lijkt on
mogelijk, maar het probleem
wordt oplosbaar als men op een
andere manier gaal denken. Stel
er was geen sprake van een
dubbelschaak, hoe heeft het
dan gestaan. Diagram 3 geeft de
enige legale positie. De zwarte
pion op b4 schakelt het toren-
schaak uit. Zwarts laatste zet
was l...Ld5+. Wit speelt 2x4
bxc3 e.p.+ 3.Kxc3. de koning
hoort dus op c3.
Diagram 2 valt makkelijker op
te lossen. De koning moet na
tuurlijk niet te ver van de witte
stukken af staan. Na enig pro
beren en met de zet I.d2-d4 in
het achterhoofd komt veld li 1 in
zicht. Met de zwarte koning op
h4 gaat het makkelijk.
1.d4 Kh5
Of 1 ...Kg4 2.e4+ Kh4 3.g3 mat
2.Dd3 Kg4 3.DH3 mat
FILATELIE
Vorig jaar mei is per abuis een
grote hoeveelheid 80 c.-Beatrix-
zegels-zonder-fosfor in omloop
gekomen. Om hoeveel het exact
gaat was vanaf het begin niet
met zekerheid te zeggen. Schat
tingen lopen uiteen van 3 tot 5
miljoen. Wat echter wel zeker is,
is dat veel van de gekochte en
verplakte zegels in prullenman
den zijn verdwenen.
Al gauw na het bekend worden
van het gemaakte foutje liepen
er veel verzamelaars naar de
handel. Tenslotte blijft een bij
zondere zegel in de collectie al
tijd leuk. Daar bleken echter
nogal onderling afwijkende prij
zen te worden gehanteerd. De
een vroeg 7,50, de ander
17,50 en soms werd 30,- ge
vraagd. Uit Duitsland kwamen
zelfs berichten dat er op veilin
gen meer dan 100 Dmark voor
werd geboden.
Nu we een jaar verder zijn is het
daarom merkwaardig dat deze
niet-fosforescerende zegel niet
in de NVPH-catalogus 1998
staat genoteerd. Wel in de pas
verschenen Michel Europa-
West. Daarin staat hij voor
50 Dmark, zij het cursief ge
drukt, hetgeen betekent dat de
prijs twijfelachtig is. Geen
100 Dmark dus, zoals werd ver
wacht. Hoe het zij, vijftig is ook
niet niks.
Belgie heeft aan het eind van de
vorige eeuw Zuidpool-geschie-
denis geschreven. Met als doel
het gebied bezuiden de beide
Amerika's, dat nog niet op de
kaart was ingetekend, te ver
kennen had op 16 augustus
1897 het expeditieschip Belgica
de haven van Antwerpen verla
ten. Op 3 maart 1898 raakte het
schip echter vast in het pakijs
en tot 14 maart 1899, geduren
de 380 dagen, dreef de 18-kop-
pige bemanning met stromin
gen en winden mee in haar ge
vangenis van ijs.
Op 29 maart 1899 bereikte de
Belgica weer de bewoonde we
reld. Maar deze eerste weten
schappelijke poolexpeditie le
verde zo'n buitengewoon rijke
oogst aan gegevens op dat de
Belgische Antarctica-expeditie
1897-1899 vanuit wetenschap
pelijk oogpunt ook vandaag nog
als een van de meest vruchtbare
poolexpedities wordt be
schouwd.
België heeft de poolexpeditie 22
september gemarkeerd met een
17 frank-zegel (thema's: sche
pen/antarctica) met daarop de
Belgica gevangen in het ijs.
Het eeuwfeest van het Konink
lijk Museum voor Midden-Afri-
ka in Tervuren is 22 september
postaal luister bijgezet met de
uitgifte van drie zegels: een lig
gende langwerpige (76,8 x 27,66
mm) met daarop een vooraan
zicht van het museum (17 f.),
een masker uit Luba Shaba,
Congo (17 f.) en een schaal-
draagster uit de streek Buli,
Congo (34 f.). Thema: culturele
geschiedenis.
Duitsland heeft 17 september
weer fors uitgepakt. Ter gele
genheid van Dag van de postze
gel (in Duitsland 26 oktober)
verscheen een velletje waarin
een 440 220 pf.-zegel. De ze
gel hoort thuis in de reeks
'historische postmotieven'; daar
het thema van de Dag van de
postzegel 40 jaar ruimtevaart is
staan er een oude postauto en
vliegtuig op de zegel en een
postvliegtuig op het velletje.
Mooi, maar duur. Thema's: Dag
van de postzegel/post/vliegtui-
gen/auto's.
Tevens verscheen 17 september
een 300 pf.-zegel waarmee 350
jaar aardappelteelt in Duitsland
wordt herdacht. Op de zegel
(agrarisch allerlei/vruchten)
drie beelden. Midden: een aard
appelplant, links mannen die
aardappels met een schep bo
ven de grond halen en rechts
i die de oogst rapen.
Stempelnieuws--In Arnhem is
van 26 tot en met 28 september
ter gelegenheid van het 100-ja-
rig bestaan van de Filatelisten -
vereniging De Globe een bij
zonder stempel gebruikt. Be
langstellenden kunnen tot 11
oktober hun correspondentie
zenden aan: FIT Post, de Ver-
zamelservice, Postbus 30051,
9700 RN Groningen.
Dag van de postzegel op 10, 11
en 12 oktober in Almelo, Assen,
Rotterdam, en Sittard. In Rot
terdam heeft tevens de viering
plaats van de le Liechtenstein
Salon en van de 36e Dag van de
Aerophilatelie. Voor alle drie de
stempels (in afzonderlijke om
slagen) kunt u tot 24 oktober te
recht in Groningen.
NB. Van 14 tot en met 19 sep
tember en op 21 september is
op de Expeditieknooppunten
Amsterdam, Den Haag, Rotter
dam, Zwolle, Utrecht en Den
Bosch een bijzondere stempel-
vlag gebruikt met de tekst: Al
zheimer Nederland 12 1/2 jaar
21 september Wereld Alzhei-
merdag.
