Els Borst moet zich nog bewijzen
Feiten &Meningen
Studentenvereniging
Vreemd
Mm SEAWAYS
'Een agressieve maa|
intelligente worstelaar
ZATERDAG 27 SEPTEMBER 1997
Toen ik in 1962 in Leiden ging studeren, had ik er geen flauw
idee van wat mij te wachten stond. Omdat niemand uit mijn
milieu ooit gestudeerd had, was er geen sterveling die mij iets
kon vertellen over het studentenleven. Derhalve dacht ik dat
het onvermijdelijk was dat je, zodra je aan je studie begon,
kaal zou worden geschoren.
Mijn vader had een keer in de krant gelezen dat studenten
in het kader van hun ontgroening met een tandenborstel een
brug hadden moeten schoonmaken en daarom gaf hij me.
toen ik naar Leiden ging. een oude staalborstel mee die hij
had gebruikt om grafstenen te reinigen. Dan was ik. mocht
men mij op een brug aan het werk zetten, in ieder geval beter
toegerust dan met een tandenborstel.
Eenmaal in Leiden was ik er al gauw achter dat datgene
waarvoor ik zo gevreesd had - onver
hoeds zou men mij grijpen en naar i
een kapper sleuren - alleen maar zou
gebeuren als ik lid zou worden van het
Leidse Studenten Corps. Het woord
Corps wordt overigens als koor uitge
sproken. In Leiden noemt men. het
koor naar de naam van het gebouw op
de Breestraat, waar het Corps onder
dak geniet, ook wel Minerva.
Nooit heb ik overwogen om lid te
worden van Minerva, of van enige an
dere studentengezelligheidsvereni-
ging. Zo iemand als ik, die nergens lid
van was, heette een 'knor'. Mij heeft
dat nooit gedeerd, en ik heb nooit ook
maar één moment betreurd dat ik
nergens lid van ben geweest. Volgens
mij zijn studentenverenigingen totaal overbodig.
Wil je lid worden van het Corps, dan moet je niet alleen een
waanzinnig hoge contributie betalen, maar daarnaast ook
nog ontgroend worden. Daarbij doen zich - en alleen dat zou
toch voor ieder weldenkend mens een reden moeten zijn om
het Corps te mijden als de pest - regelmatig excessen voor.
Nu is weer te Groningen een 'groen' 's morgens dood op bed
gevonden, nadat men hem de dag ervoor had gedwongen
een liter jenever te drinken. En herinnert u zich nog het 'Da-
chautje spelen', of de slachtoffers die er gevallen zijn toen
men groenen dwong een roetkap op te zetten?
Ik heb overigens tijdens mijn studie nooit enige hinder on
dervonden van Minerva. In feite merkte je er goddank hele
maal niets van. Sinds ik echter enige bekendheid geniet als
schrijver, word ik af en toe uitgenodigd om een lezing te ge
ven bij het Corps. Over zoiets platvloers als een honorarium
wordt daarbij, ofschoon Minerva steenrijk is, nimmer gespro
ken. Ik schrijf altijd terug dat ik graag kom, maar dat ik één
voorwaarde stel: ik wil door de hoofdingang naar binnen.
Dan krijg ik een brief terug dat zulks, omdat ik geen lid ben
geweest van Minerva, helaas onmogelijk is. Voor mensen
zoals ik bestaat een apart zij-ingangetje. Inderdaad is er in
een smal steegje een nauw leveranciersingangetje, de zoge
naamde 'knorrenpoort'.
Ik voel mij helemaal niet te goed om door die knorrenpoort
naar binnen te gaan, maar de mentaliteit die spreekt uit het
feit dat men je slechts via die ingang wil toelaten, vind ik erg
veelzeggend. Het zal wel een reusachtig vooroordeel zijn,
maar ik heb liever met ratelslangen te maken dan met (ex-
Corpsleden.
Er woont hier veel vreemd volk", stelt de
L ambtenaar van de Vreemdelingendienst mis-
prijzend vast. „En ze blijven maar komen."
Zojuist heeft hij mijn 'coördinaten' met een
ouderwetse Adler-typemachine voor eeuwig
in een formulier gebeiteld. Aandachtig bestu
deert de Brusselse dienstklopper mijn gelaat
om dan volkomen onverwachts te bulderen: „Veel buitenlan
ders hé, maar dat zult ge vanzelf wel gaan merken!"
Geen woord te veel. Als kersverse 'inwijkeling' in Franstalig
Brussel leer ik binnen 24 uur het toch subtiele onderscheid
tussen 'buitenlanders' en 'buitenlanders' kennen. De eerste
groep spreekt weliswaar geen of beroerd Frans maar is blank
en wordt gedoogd. Voor de tweede is Frans veelal de moeder
taal maar zij is tevens donker en dus niet welkom.
Brusselaars zijn daar heel open over. eerlijker misschien dan
Nederlanders. St. Gilles heet officieel de wijk waar ik woon,
maar je kunt hier beter naar 'klein Marrakech' vragen. „Wel
kom in le pays de tjouk-tjouk'.', beschimpt mijn Belgische bo
venbuurman steevast de vele nering drijvende Turkse buurt
genoten. Hij betreurt het nog steeds dat de Marokkaan die
zijn auto heeft opengebroken niet dood is. „Dat had beter ge
weest voor ons beiden.
Vreemdeling. Buitenlander. Ambtenaren blaffen je toe of ke
ren zich af. In de gemeentelijke 'Onthaalzaal' wacht ik temid
den van tientallen lotgenoten urenlang op enig teken van bu
reaucratische barmhartigheid. Want besef wel: deze stad mag
dan vreemd zijn voor mij, ik ben nog veel vreemder voor deze
stad. En dat zullen ze me laten weten ook.
Even ben ik geen persoon meer, met een adres en een bank
nummer. Geen inwoner van een wijk met een huisarts, een
tandarts, een buurtwinkel en -café. Een auto, abonnementen,
verzekeringen, het is tijdelijk onbereikbaar. Immers: je hebt
geen papieren, dus ben je niks. En je bent niks op papier, dus
krijg je niets. Zo is dat voor een buitenlander.
Rechten moet je opbouwen, stapje voor stapje. Door je be
kend te maken aan de stad, beleefd aan te kloppen bij telkens
weer een ander loket. En dat betekent wachten, veel wachten
en steeds opnieuw legitimeren.
Stapels pasfoto's van mij vinden hun weg in de Belgisch amb
telijke molen. St. Gilles eist er vier ('van voren getrokken en
zonder hoofddeksel') samen met kopieën van het huurcon
tract, mijn paspoort ('recto verso getrokken', klinkt heel vies
maar valt reuze mee), de paspoorten van mijn ouders en een
brief van de werkgever waarin deze plechtig verklaart dat ik
hier niet kom lanterfanten.
Het ministerie van buitenlandse zaken vraagt twee pasfoto's,
plus m'n gewone perskaart, m'n politieperskaart, een werkge
versverklaring, evenals een gemeentelijk attest. De Europese
Commissie u weet wel: één markt, één munt wil drie fo
to's en opnieuw een werkgeversbewijs van goed gedrag, pers
kaart, paspoort enzovoort. Natuurlijk blijft het Europees Par
lement niet achter, laat staan de NAVO, het gasbedrijf, de wa
termaatschappij, de stroomleverancier, het telefoonbedrijf,
het mobiele telefoniebedrijf, de bank, de verzekeraar of de
liummerplatenmaker.
Hoeveel pasfoto's ik inmiddels heb verstrekt? Al sla je me
dood. Hoeveel kopieën gemaakt bij de krantenkiosk om de
hoek? Zelfs de eigenares is de tel kwijt. En dat is dan nog
maar voor het verblijf in de eerste drie maanden, denk ik wel
eens in sombere momenten.
Sinds twee weken durf ik mijn huis niet meer te verlaten zon
der rugzakje waarin de laatste fysieke bewijzen van mijn oude
ik veilig zijn opgeborgen: een bankpasje, een heuse giromaat
pas en mijn Nederlandse rijbewijs. Kleinoden zijn het gewor
den, maar tegelijk de onmisbare schakels naar een nieuw be
staan dat steeds meer lonkt. De juffrouw van de kiosk zwaait
al als ik langs fiets. De stad leert mij kennen, nu ik de stad
nog.
MARC PEEPERKORN
CORRESPONDENT
Zondagavond 4 mei. Minister Els Borst legt een
klein stukje van zichzelf bloot tijdens de jaar
lijkse Dodenherdenking. Daar stond een krach
tige vrouw, die met ingehouden emotie mooie
woorden sprak over de oorlog en haar eigen er
varingen. Ze maakte grote indruk. Al die maan
den later is de herinnering aan haar speech ver
vaagd, maar het goede gevoel nog niet weg-
Lees de interviews met Els Borst
en je ontmoet een sympathiek,
eerlijk mens die persoonlijke
vragen niet uit de weg gaat. Ze
praat gewoon over de leegte die
in haar leven ontstond na de
dood van haar man. Zelfs de
vraag of ze nog eens verliefd
zou kunnen worden, krijgt het
antwoord: waarom niet? Ze is
eerlijk en open, een tikje licht
vaardig soms. In vergelijking
met alle geharnaste beroepspo
litici die met veel omhaal van
woorden een direct antwoord
ontwijken, is de houding van Els
Borst heel ontwapenend. Daar
in is ze werkelijk 'nieuw', anders
dan anderen.
Wie politieke verantwoordelijk
heden draagt, kan echter niet
vrijblijvend spreken. Els Borst is
niet alleen een privé-persoon
met een eigen kijk op de din
gen, ze is minister én sinds juni
beoogd lijsttrekker van D66.
Vooral sinds haar 'geboorte' als
het nieuwe gezicht van D66,
worden al haar woorden op een
weegschaaltje gewogen. Inmid
dels weet ze dat de wijzer in
Den Haag snel op tilt slaat.
Twee keer kreeg ze een openba
re terechtwijzing na onbesuisde
uitspraken.
Had Els Borst echt niet door
hoe gevoelig haar uitlatingen
over partij, ideeën en mensen
liggen? Of doet ze om een of an
dere duistere reden opzettelijk
'domme' uitspraken. Een 'ware'
politicus weet dat je belangrijke
partijgenoten niet onnodig te
gen de schenen schopt, de par
tijpolitieke mores niet schendt,
de eenheid in de partij probeert
te bewaren en geen uitspraken
doet die je niet waar kunt ma
ken. Borst deed dat wel. Geen
grote dingen, maar toch. Zo zei
ze dat ze na de verkiezingen
niet langer de politiek leider van
D66 wilde zijn. Borst wilde in
een nieuw kabinet weer minis
ter worden en de nieuwe frac
tievoorzitter moest dan maar
politiek leider worden. Ze werd
teruggefloten door D66-partij-
voorzitter Tom Kok en trok haar
uitspraak in.
Ook in een interview in het Al
gemeen Dagblad deed ze vorige
week enkele domme uitspra
ken. Ze claimde na de formatie
de ministeries van EZ, Onder
wijs en Binnenlandse Zaken en
moest eraan herinnerd worden
dat de huidige partijleider Hans
van Mierlo graag weer minister
van Buitenlandse Zaken wilde
worden. Borst zet Van Mierlo op
zijspoor, kopte het AD. Dat was
wat overdreven - de huidige
partijleider heeft zelf een stapje
terug gedaan - maar Van Mierlo
was 'not amused'. In datzelfde
interview legde ze keihard de
gekozen burgemeester als eis
op tafel voor paars-2. Ook nu
werd Borst teruggefloten. Het
was niet de bedoeling van D66
ministeries te claimen en de ge
kozen burgemeester is geen
breekpunt maar 'strijdpunt', zei
Van Mierlo.
Als bewindsvrouwe op VWS
heeft ze ook een paar fouten ge
maakt. Zo moest ze haar excuus
aanbieden omdat ze de proble
men op haar departement niet
tijdig wist op te lossen. Maar ze
kan rekenen op veel gezag, ook
onder ministers. Ze behoort tot
het kernkabinet dat over alle
belangrijke sociaal-economi
sche onderwerpen praat. Daar
door reikt haar blikveld breder
dan de volksgezondheid. Tot
dusverre heeft Els Borst echter
nog niet kunnen bewijzen bere
Els Borst, de nieuwe lijsttrekker van D66, moet er nog aan wennen dat haar woorden op een goudschaaltje worden gewogen.
kend te zijn op haar taak als
lijsttrekker. Maar er is geen
mens binnen D66 die haar dat
aanrekent. „Beginnersfoutjes",
klinkt het. Het is ook juist de
charme van Els Borst, zeggen ze
bij D66. Ze heeft nog even de
tijd om de overgang van minis
ter naar lijsttrekker te maken.
Maar de partij gaat voor de ze
kerheid wel een politiek assis
tent voor haar regelen.
Het gedoe rond Els Borst ken
merkt een gevaarlijk machtsva
cuüm bij D66: niemand heeft
de regie echt in handen. Aarts
vader Van Mierlo heeft een
stapje terug gedaan, maar is
nog steeds de partijleider. Borst
moet het worden, maar is het
nog niet. Partijvoorzitter Tom
Kok is ook geen krachtpatser
die de regie naar zich toetrekt.
Fractievoorzitter Gerrit Jan
Wolffensperger doet nog wel
mee, maar daar merkt eigenlijk
niemand wat van. Hij is vooral
bezig met zijn toekomst: hij wil
nog steeds minister van justitie
worden en wordt ook genoemd
als de nieuwe voorzitter van de
NOS.
De grote vraag is of Els Borst
zich de komende maanden
weet te bewijzen als de echte
baas van D66. Op het D66-con-
gres in Emmen op 25 oktober,
wordt Borst naar voren gescho
ven als lijsttrekker en nieuwe
partijleider. Maar de kans is
groot dat het leiderschap van de
Democraten ook daarna een
diffuse zaak blijft, omdat ieder
een D66 identificeert met Hans
van Mierlo. Van Mierlo heeft al
beloofd zich terughoudend op
Op 1 oktober komt de Boeienfolder van Scandinavian Seaways uit.
Een folder met 19 ontspannende najaars- en wintervakanties
in Noord-Engeland of Schotland.
Zoals Minicruises, Citytrips naar Newcastle of Edinburgh,
Bed Breakfast, hotelreizen, bungalows en sneeuwreizen.
Bel direkt Scandinavian Seaways
(maandag t/m vrijdag van 09.00 tot 17.00 uur),
tel.: 0800-0227880 (gratis) of 0255-534546.
De eerste week van oktober valt de Boeienfolder dan bij u in de bus.
^^SCANDINAVIAN vis,
iiUHJiJiilbMHi
te stellen, maar gaat wel volop
meedoen met de verkiezings
campagne. Hoe wordt dan
voorkomen dat Van Mierlo zijn
zelfbenoemde opvolger steeds
voor de voeten loopt?
Het wordt voor Borst dan ook
heel belangrijk om snel af te ko
men van haar imago van poli
tieke naïeveling, zonder al te
moeten inleveren van haar on
bevangenheid en ontwapenen
de persoonlijkheid. Want straks
staat ze daar tussen de gehaaide
Wim Kok en Frits Bolkestein.
Dan moet ze sterk genoeg over
komen om het vertrouwen van
de kiezers te winnen.
Het worden belangrijke maan
den voor Els Borst, die zich niet
teveel foutjes meer kan veroor
loven. Ze moet immers niet al
leen de kiezer, maar ook nog
FOTO GPD PHILI
haar eigen achterban - die
genlijk de charismatische!
Wijers wilde - voor zich zie
winnen. Want bij D66 sten 7
de leden straks in februari
schriftelijk over de volgord
de kandidatenlijst voor de l
kiezingen. En voormalig p
leider Jan Terlouw weet nc
heel goed dat hij in 1982 a
oogd lijsttrekker door de D
leden op een beschamend
vierde plaats gezet werd. V g
gens de D66-top is de kans
Borst dat ook gebeurt louti f
theoretisch. Het is de kom n
maanden aan Els Borst zeljd
dat te bewijzen.
Franse milieuminister Voynet
Voor bewonderaars is ze ge
woon 'La Dominique', maar po
litieke tegenstanders noemen
haar 'Mannen-Eter' of'Grote
Mond'. Van deze opponenten
heeft de Franse milieuminister
Dominique Voynet er heel wat
vergaard. Een van hen, een poli
ticus van adel, verklaarde vorige
week dat de minister 'wegens
volstrekt onverantwoordelijk
gedrag' moet worden ontslagen.
Voynet gaat door voor veruit de
kleurrijkste minister uit de
ploeg van de socialistische pre
mier Jospin. Begin deze week
vatte de krant Le Figaro in een
kop haar beleid als volgt samen:
'Dominique Voynet slaat wild
ömzich heen'.
Jospin had misschien kunnen
bevroeden wat hij zich op de
hals haalde, toen hij in juni de
leidster van de Groenen tot
milieuminister benoemde. Voy
net had in eigen partij de macht
veroverd door in 1993 de geres
pecteerde An toine Waechter op
de mestvaalt der geschiedenis
te bulldozeren. „Ze is een zeer
agressieve, slechtgehumeurde
en lichtelijk paranoïde worste-
laar, die heel intelligent is", zo
had Waechter zijn opvolgster
gekarakteriseerd.
Dat premier Jospin deze IJzeren
Dame in zijn ploeg wilde heb
ben, was op zich opmerkelijk.
Voor de verkiezingen had ze
Jospin nog omschreven als een
'man van wanhopige timiditeit'.
En zijn verkiezingsmanifest, een
doorwrocht stuk van honderd
vellen, had ze samengevat in de
alomvattende woorden:
„Reukloos, kleurloos, smake
loos."
Voynet begon geestdriftig. Nog
voordat ze op haar eigen minis
terie een aantal topambtenaren
had weggezuiverd, had ze al
twee miljardenbesluiten geno
men. Ze schrapte de geplande
aanleg van een kanaal tussen
Rijn en Rhone, een project van
acht miljard gulden, en besloot
dat het licht uit moest in de
snelle kweekreactor Superphé-
nLx. Dit laatste, rekenden ge
schokte deskundigen voor. werd
een akkefietje van twintig jaar
en dertig miljard gulden.
President Chirac deed een haast
wanhopige poging om Voynet
op andere gedachten te bren
gen, maar deze had nooit veel
met de gaullistische leider op
gehad. Ze had hem voor de ver
kiezingen geduid als 'een de
magogische gokker' die in een
eerder leven als burgervader
van Parijs achter een 'ware soci
ale en etnische zuivering' van
de hoofdstad had gezeten.
Na haar openingszetten op it
Voynet het vuur op de vrac ig
wagenschauffeurs en de bo c
Voynet vindt dat de prijs
diesel gelijkgeschakeld moed
worden met die van benzin m
een besluit dat behalve vrai ti
wagenchauffeurs ook de he ib
van alle andere asfaltjunkie
barricaden op zal jagen. Ca
de topman van Peugeot, w
boos over het plan dat hij
minister opbelde toen ze i
Luxemburg in vergadering
Haar Europese collega's va
milieu, aldus een Franse kr ie
konden de man horen sche
De boeren hebben het bij
net verbruid omdat ze met
pesticiden het water vervuil
waarvan ze bovendien te vt
gebruiken voor de irrigatie,
werd hoog tijd, aldus de mi
ter, dat de boeren maar een
gingen betalen voor het \va P
dat ze uit de grond pompte
Maar de boeren waren niet
enigen die een muilpeer kre
ook 'die zondagstuiniers mi
hun chemische rotzooi' krej
een veeg uit de pan.
Meer ellende was er voor
toen Dominique Voynet ha ti
gedachten over soft drugs o
vouwde. Tegen een weekbl
zei de minister dat ze 'zovvt
medicus (Voynet is anesthe di
als politicus altijd voorstani e
was geweest van de legalisa ia
van soft drugs'. En dat niet tfj
leen, ze mocht zelf ook volg n
ne eens een stickie opstekei
hoewel 'ik tegenwoordig ch
lade verkies'.
Toen Chirac bij een bezoek e
Troyes deze week weer een
zwarte vlek van het Nederla
se drugsbeleid' hekelde, wi
dereen dat zijn woorden be iti
doeld waren voor 'Grote Ml ie
Maar deze was alweer eens |e;
verder, en had nu zelfs de a
val geopend op een collega,
communistische ministerv de
transport die 'ja' had gezegi li
gen de aanleg van twee exö 5
landingsbanen op de luchtl 0
ven Charles de Gaulle.
De enige met wie 'La Domi e
que' nog niet overhoop hee i\
gelegen, is zichzelf. Maar on te
daarin komt binnenkort vet d
dering als ze in Brussel de F tk
se staat moet verdedigen tej gf
een klacht wegens de onr
delde jacht op vogels.
Die aanklacht had Voynet a
ingediend, toen ze nog geet ra
PARUS CEES VAN ZWEEDEN
CORRESPONDENT
