'Benzinemarkt moet
worden opengebroken'
Contactlenzen op maat binnen een uur weinig 'zelfmelders'
Herten en zwijnen kunnen snelweg over
amer is kritisch over
ekteverzuim onderwijs
Binnenland
Borst hield het na één
stickie voor gezien
Laatste open VAM-trein uit Wijster
Middeleeuwse graven
ontdekt in Dordrecht
in gevangenissen
IDAG26 SEPTEMBER 1997
teeds meer geboorten buiten huwelijk
QpRBURG» Steeds meer kinderen worden buiten het huwelijk
'toren. In de landen van de Europese Unie is het aantal bui-
lechtelijke geboorten in dertig jaar (1965-1995) verdrievou-
id. Tussen 1955 en 1995 nam het aantal buiten het huwelijk
Doren kinderen van 2800 toe tot 29.600, terwijl het totaal aan-
geboorten in die jaren van 229.000 tot 191.000 daalde. In Ne
land heeft een op de zeven baby's een ongehuwde moeder.
legen miljoen voor aidsonderzoek
elveen De Ziekenfondsraad stelt 9,5 miljoen gulden be-
kbaar voor aidsonderzoek. Met het geld wil ze vooral de uit-
sten evalueren van de behandeling tegen HIV met een kost-
Jre cocktail van de nieuwste generatie aidsremmers. Aan het
tluatieonderzoek nemen 3.000 patiënten deel. In het AMC in
isterdam wordt al een jaar geëxperimenteerd met een cocktail
drie dure medicijnen (AZT, 3TC en ritonavir). Deze combi-
e is de eerste in een nieuwe generatie aids-medicijnen.
Automobilist verdronken in kanaal
ten» Politie en brandweer hebben gistermiddag in het kanaal
n de Bolmansdijk in Heeten het stoffelijk overschot van een
[Harige inwoner van die plaats in zijn auto aangetroffen. Twee
tuigen hadden alarm geslagen dat er een auto in het water lag.
tde bestuurder is nog reanimatie toegepast, maar dit mocht
fet meer baten. Mogelijk heeft de auto met het slachtoffer al
üge uren in het water gelegen, voordat passanten de auto ont-
vee jaar cel voor verkrachting man
Iolle Wegens verkrachting van een man op 24 mei in het
jitrum van Zwolle, is een 25-jarige man uit Heerenveen giste-
jh yeroordeeld tot twee jaar cel en vergoeding van 195 gulden
■Jiade aan het slachtoffer. Behalve de verkrachting acht de
rhtbank ook bewezen dat de man in december op het station
jOisterwijk een meisje een mes tegen haar keel heeft gedrukt.
]ide delicten zijn door de man ontkend. DNA-onderzoek op
«rmasporen die op de plaats van het misdrijf en op het li
jaam van het slachtoffer zijn aangetroffen, toonde aan dat de
lts dat de man de dader niet was, één op een miljoen is.
apsel nekt heroïnesmokkelaarster
nen» Haar ongewoon hoge en mooie Afrikaanse kapsel is een
Ghana afkomstige Nederlandse vrouw op het vliegveld van
9' men fataal geworden. Nieuwsgierig geworden agenten woel-
n door het haar en ontdekten dat de 49-jarige er een soort
:lm' met 500 gram heroïne in had verstopt. Volgens de politie
am de vrouw uit Amsterdam. Zij wilde de drugs afleveren bij
th elzoekers uit Rwanda die in de Oostenrijkse hoofdstad verblij-
uurt doet gehandicapte auto cadeau
riënberg» Een dolgelukkige en geëmotioneerde familie Ra-
thorst uit Mariënberg nam gisteren de sleutels van een
en volledig aangepaste auto in ontvangst. Buren, familie,
enden, dorpsgenoten en donateurs uit omliggende dorpen
ichten het geld bij elkaar voor een auto voor de zwttar invalide
irm Ravenhorst (45). Ravenhorst werd vier jaar geleden invali-
ana een hersenbloeding en verblijft overdag in een verzor-
gshuis in Hardenberg. Omdat hij graag de avonden en week-
den bij zijn vrouw en twee kinderen wil doorbrengen, be-
gden tal van gulle gevers hem gisteren een heugelijke dag
:t een aangepaste auto.
erbrand stel geen slachtoffers moord
rdhorn Een 65-jarige man en zijn 54-jarige echtgenote, die
lensdag zijn aangetroffen in een uitgebrande BMW in een bos
'Nordhorn, komen uit het Utrechtse Woudenberg. Officier
n justitie H. Gunther in Osnabrück sloot vanmorgen uit dat de
ittenden slachtoffer zijn geworden van een misdrijf. „Er is
;n derde hand in het spel geweest, blijkt uit het sporenonder-
:ken en de sectie", aldus de woordvoerder van Justitie in
litsland. Er kunnen, zo stelt hij, twee oorzaken voor de auto-
ind met fatale gevolgen zijn: spontane ontbranding van de
itor of een geval van zelfmoord.
utomobilist overleden na ongeval A17
iurg» In het St. Elisabeth Ziekenhuis in Tilburg is gistermor-
een 38-jarige inwoner van Ossendrecht overleden aan de
,'olgen van een aanrijding woensdagavond. De man reed op
Al 7 richting Roosendaal toen hij vermoedelijk achterop een
sr| or hem rijdende vrachtwagen is gebotst. De vrachtauto is
orgereden en getuigen hebben zich nog niet gemeld. Mogelijk
eft de bestuurder van de vrachtwagen niets van het ongeval
merkt.
elstraf voor Nederlandse oplichter
iwerpen Een 55-jarige Nederlander is gisteren door de recht-
nk in Antwerpen veroordeeld tot twee jaar cel en een boete
or oplichting. Zijn echtgenote kreeg een voorwaardelijke straf
gens medeplichtigheid. De man deed zich in Wuustwezel
or als fokker van raspaarden en maakte in 1994 vijf investeer-
ruim 1,2 miljoen gulden lichter. Hij stak het geld in eigen
en leidde een luxueus bestaan.
h Tweede Kamer heeft weinig
rouwen in de manier waar-
ninister Ritzen (onderwijs)
litgaven aan de vervanging
zieke docenten wil terug
gen. Vooral de PvdA is zeer
argd, omdat scholen in het
tgezet onderwijs zieken
vervangen om kosten te be
en de vervanger. De vier grote
fracties in de Tweede Kamer
uitten gisteren echter grote twij
fels over het effect van de maat
regelen. Zij vrezen voor nieuwe
tekorten bij het fonds. Ook he
kelden de woordvoerders de
onduidelijke administratie van
zieken en uitgaven, waardoor
onduidelijk is hoe de; proble
men bij het fonds precies in el
kaar zitten.
PvdA-Kamerlid Liemburg zei
dat scholen in het voortgezet
onderwijs nu al regelmatig zieke
docenten niet vervangen, om te
voorkomen dat hun premie
omhoog gaat. Zij vreest dat dit
verschijnsel toeneemt nu leer
lingen in de bovenbouw zelf
standiger moeten gaan werken
(het 'studiehuis'). „Scholen zul
len het studiehuis dankbaar als
excuus aandragen", aldus
Liemburg.
De afspraken met het Vervan
gingsfonds zijn een bevoegd
heid van de minister. Officieel
heeft de Kamer er niets over te
zeggen. „Als u meer geld wilt,
moet u dat maar tijdens de be
grotingsbehandeling voorstel
len", zei Ritzen. De Kamer komt
er dan zeker op terug, aldus de
woordvoerders. Ritzen is overi
gens bereid te onderzoeken of
de scholen zelf een contract
kunnen sluiten met het Vervan
gingsfonds.
ANP Algemeen Nederlands Persbureju GPD Gc.issc
Wijers niet onder de indruk van verwijt Shell over dure benzine
Minister Wijers (economische zaken) blijft er bij dat de
benzinemarkt 'opengebroken' moet worden zodat de
prijzen omlaag kunnen. De D66-bewindsman is niet erg
onder de indruk van het verwijt van Shell dat de overheid
zelf schuldig is aan de dure benzine, in plaats van de gro
te oliemaatschappijen.
den haag gpd
Tussen de overheid en de grote
oliemaatschappijen dreigt in de
woorden van CDA-Kamerlid
Leers een 'smerige oorlog' te
ontstaan over de vraag wie de
schuldige is voor de dure benzi
ne in Nederland. Wijers onder
zoekt al een tijdje waarom de
'kale' benzineprijs (exclusief
BTW en accijnzen) in Neder
land een stuk hoger ligt dan in
de buurlanden en er dus meer
winst gemaakt wordt per ver
kochte liter. Dat komt volgens
onderzoek onder meer doordat
nieuwkomers geen kans maken
door de ijzersterke positie van
de grote oliemaatschappijen.
Daarnaast zouden die maat
schappijen volgens anonieme
verklaringen hun pomphouders
onder grote druk zetten om de
benzine niet onder de 'advies
prijs' te verkopen.
De grote partijen vinden het
verdacht dat de prijzen overal in
Nederland even hoog zijn en
verdenken de oliemaatschappij
en van 'stilzwijgende afspra
ken'. Shell meldde echter deze
week op een persconferentie
dat de overheid eens moet op
houden de oliemaatschappijen
te beschuldigen. Volgens de
marktleider gaan de hoge
winstmarges vooral naar de
pomphouders. Die hebben ze
ook nodig omdat ze, in vergelij
king met het buitenland, min
der benzine verkopen en min
der andere artikelen mogen ver
kopen. Bovendien is volgens
Shell-topman Schraven de over
heid met zijn accijnsverhogin
gen zelf de hoofdschuldige voor
de dure benzine. Accijnzen en
BTW maken bijna driekwart van
de prijs uit.
Volgens Wijers gaat het bij
zijn onderzoek niet om de ac
cijnzen, maar juist om de rest
van de prijs. „Als meneer Schra-
ven iets aan de accijnsverhogin
gen wil doen, dan moet hij in
het parlement gaan zitten. Er
zijn voorbeelden van Shell-me-
dewerkers die het heel ver ge
schopt hebben", aldus dé be
windsman, verwijzend naar
WD-leider Bolkestein.
Wijers vindt het vreemd dat
de winstmarges per liter de af
gelopen jaren alleen maar gro
ter zijn geworden, terwijl er
steeds meer benzine per pomp
verkocht wordt. „Die marges
zouden dus omlaag kunnen,
maar ze zijn vijftien procent ge
stegen." lATijers beklemtoonde
dat hij verantwoordelijk is voor
een goede marktwerking, 'niet
voor de inkomenspositie van
pomphouders'.
Het WD-Kamerlid Hofstra
vindt de boosheid van Shell
maar verdacht. „Want als er he
lemaal niets aan de hand is,
waarom dan al die opwinding?"
Er loopt nog een onderzoek
naar mogelijke verboden af
spraken van de grote oliemaat
schappijen. Wijers denkt eind
dit jaar met conclusies te ko
men. Het is overigens de vraag
of de bewindsman met harde
feiten en bewijzen kan komen.
Enkele jaren geleden onder
zocht de Economische Controle
Dienst deze zaak ook al eens,
zonder dat iets kon worden
aangetoond.
Minister Borst gaf gisteren in Den Haag het startsein voor de campagne
'Hasj en Wiet, wat weet je wel, wat weet je niet'.
foto anp marcel antonisse
den haag gpd
Ooit rookte minister Borst van
volksgezondheid zelf een joint,
op advies van haar jongste
zoon. De bewindsvrouw hield
het na één blowtje voor gezien.
„Maar het beste is er gewoon
niet aan te beginnen", aldus
Borst, die gisteren het startschot
gaf voor de campagne 'Hasj en
Wiet. wat weet je wel, wat weet
je niet'. Volgens de campagne
voerders is het niet de bedoe
ling om jongeren een opgehe
ven vingertje voor te houden,
maar de bewindsvrouw kon het
niet laten de jeugd een wijze
raad mee te geven.
In televisiespots en op affi
ches worden jongeren gestimu
leerd zich beter te informeren
over hasj en wiet. De campagne
is opgezet door het ministerie
van volksgezondheid en het
Trimbos-instituut, een landelij
ke instelling voor verslavings
zorg. 'Wat gebeurt er met je ge
heugen als je stoned bent?',
'Kun je verslaafd raken als je
vaak stoned bent?' en 'Hoe zit
het met alcohol als je stoned
ben?' zijn de meest gestelde
vragen door jongeren. Voor een
antwoord kunnen zij bellen met
de drugs-infolijn of folders ha
len op school.
Ook ruim zeshonderd cof
feeshops werken mee aan de
actie. Op de deur van het toilet
hangen posters met daarop de
tekst: 'Nu je hier toch stoned zit,
wat weet je eigenlijk over shit?'
en 'Van stoned zijn ga ik wel be
ter naar de plee, maar verdwij
nen er ook mijn problemen
mee?'
Op de folder die op de bar
van de coffeeshop ligt, staat het
antwoord: 'Gebruik cannabis
niet om problemen uit de weg
te gaan. Als je elke dag blowt,
probeer dan eens een paar da
gen per week niet te blowen'.
Ook ouders blijven niet buiten
schot. In het weekblad Libelle
verschijnt de brochure 'Uw kind
en drugs'. Uit een onderzoek is
gebleken dat driekwart van de
ouders behoefte heeft aan voor
lichting over hasj en wiet.
Volgens H. Rigter van het
Trimbos-instituut is de cam
pagne bewust niet waarschu
wend van toon. „Dat werkt ave
rechts, verboden vruchten sma
ken het lekkerst." De actie is er
op gericht jongeren zoveel mo
gelijk informatie te geven over
hasj en wiet, zodat ze zelf een
keuze kunnen maken. Het ge
bruik van softdrugs onder jon
geren is de afgelopen jaren wel
toegenomen. Uit eén recent on
derzoek blijkt dat vijftien pro
cent van de jongeren regelmatig
hasj of wiet rookt.
dordrecht. anp
wuster Pure nostalgie voor de een, een grote opluchting voor menig ander: de laatste open VAM-trein vertrok gisteren uit Wijster, op weg naar
twee museumlijnen. De VAM kan vanwege de strengere milieu-eisen het huisvuil niet meer in de open kantelwagens vervoeren en is overgegaan
op gesloten containers. Wie toch nog de karakteristieke groene wagons wil bekijken - zonder de geheel eigen lucht van rottend afval -, kan terecht
bij de Veluwsche Stoomtrein Maatschappij of de Stichting Stadskanaal Rail. foto anp
jaren tachtig zijn de graven niet
opgemerkt. De ontdekking van
de skeletten is volgens de ar
cheoloog wel enigszins logisch
omdat de graafwerkzaamheden
vlak hij een kerk plaatshebben.
Hij vermoedt dat naast de
blootgelegde resten nog tiental
len graven in de grond liggen.
Van der Kuyl: „De woningen
hier staan op of aan de rand van
een voormalige begraafplaats."
Dat het om christelijke graven
gaat is te zien aan de oost-west-
richting van de kisten. De on
derste graven bevatten over
blijfselen van katholieken en de
bovenste zijn van protestantse
overledenen. De gemeente zal
de negen stoffelijke resten her
begraven op de Dordtse be
graafplaats Essenhof.
Tijdens graafwerkzaamheden in
het centrum van Dordrecht zijn
negen graven blootgelegd. De
menselijke resten in de boven
ste laag zijn licht verteerd, maar
de onderste graven uit de Mid
deleeuwen zijn compleet en in
tact.
Archeoloog E. van der Kuyl,
die tijdens de werkzaamheden
in verband met het plaatsen van
ondergrondse vuilcontainers
aanwezig was voor bodemon
derzoek, noemt de vondst heel
speciaal. „Dit stuk grond, een
van de oudste stukjes van
Dordrecht, is namelijk in de
achttiende eeuw al op de schop
geweest." Ook bij een eerdere
grootscheepse renovatie in de
amersfoort gpd
De Amersfoortse opticien Verkerk meet
sinds kort contactlenzen aan die precies op
het hoornvlies passen. Dat kan nog nergens
in Nederland. Een precies passende con
tactlens kost een paar tientjes meer, maar
zit dan ook prettiger en geeft een scherper
zicht. De lenzen worden bovendien binnen
een uur geleverd, aldus Verkerk.
Verkerk gebruikt in zijn opticienszaak een
zogeheten hoornvliestopograaf. Dat appa
raat maakt exacte opnamen van het hoorn
vlies. De gedigitaliseerde gegevens gaan
daarna naar een draaibank, waar de con
tactlenzen binnen enkele minuten uit ko
men.
Zelfs gerenommeerde ziekenhuizen heb
ben de hoornvliestopograaf zelden in huis.
Zo kan bijvoorbeeld het Amsterdamse VU-
ziekenhuis er nog niet over beschikken.
„Wij hebben het apparaat wel aangevraagd
bij de raad van bestuur. Ik hoop dat hij hier
binnenkort staat", zegt G. van der Heijde
van het VU-ziekenhuis. Van der Heijde is
een autoriteit in oogheelkundige kringen.
Met de cornea- of hoornvliestopograaf
kunnen oogheelkundigen en opticiens
exact de oppervlakte van de ooglens in
kaart brengen. Het hoornvlies vormt geen
egale bolling, maar een landschap met
hoogten en dalen. Het computerbeeld dat
uit de hoornvliestopograaf rolt lijkt dan ook
op een aardrijkskundige kaart.
Een van Verkerks patiënten, Maria Te-
wolfkamp (41), is opgetogen over de nieu
we lenzen. Ze zegt niets van de aanwezig
heid van haar lenzen te merken. „Bij mijn
oude contactlenzen had ik dat duidelijk
wel." Importeur Ophtec in Groningen be
vestigt dat de Amersfoortse opticien op dit
moment de enige in Nederland is die de ge
avanceerde, in Italië ontwikkelde appara
tuur in huis heeft.
Op dit moment wordt het gros van de
contactlenzen in Nederland en omringende
landen nog naar modellen gemaakt. Deze
modellen zijn contactlenzen die de cliënten
moeten passen. Om te zien waar te veel en
te weinig ruimte tussen het oog en het lens
je zit, wordt vloeibare fluor op het oog ge
druppeld. Uiteindelijk krijgt de klant vol
gens deze pas- en meetmethode contact
lenzen die het meest met de vorm van de
hoornvliezen van beide ogen overeenko
men. Dat zijn echter geen lenzen op maat,
want elk oog heeft een unieke vorm.
den haag gpd
Aanleg grootste 'ecoduct' over Al van start
apeldoorn anp
Voor de herten, zwijnen en andere wilde
dieren die op de Veluwe leven, wordt een
grote overbrugging gemaakt van de auto
snelweg Al tussen Apeldoorn en Amers
foort. Rijkswaterstaat is deze week ter
hoogte van Kootwijk begonnen met de
bouw van dit grootste 'ecoduct' tot nog toe
in Nederland. De Al die met diepe ingra
vingen de Veluwe in tweeën splijt, vormt al
jaren een dodelijke barrière voor het wild.
Het 'ecoduct' moet van de zuidelijke en
noordelijke Veluwe weer één leefgebied
maken.
De overkluizing van de snelweg met een
'brug' van zand en beplantingen kost ruim
zes miljoen gulden. Het ecoduct moet eind
1998 klaar zijn. Uit onderzoek van Rijkswa
terstaat, de provincie Gelderland en het
ministerie van natuurbeheer is gebleken
dat nog drie wildviaducten op de Veluwe
nodig zijn om de dieren te sparen. Per jaar
rijden automobilisten nu zo n 450 stuks
grofwild dood op de snelweg en de parallel
lopende provinciale wegen. Het aantal
kleinere dieren dat omkomt is niet te tel
len.
Op de provinciale weg van Hoenderloo
naar Ugchelen bouwt Rijkswaterstaat dit
najaar een infrarood-signaleringssyteem,
dat automobilisten waarschuwt als wild de
weg oversteekt. Of er naast het ecoduct bij
Kootwijk inderdaad nog meer wildviaduc
ten komen, is volgens projectleider
H. Scholma onzeker. ,A1 met al kosten de
maatregelen zo'n twintig miljoen gulden",
zegt hij.
Het ecoduct bij Kootwijk is het vierde
wildviaduct in Nederland. Twee viaducten,
ook op de Veluwe, zijn tien jaar geleden
gebouwd in de A50 ter hoogte van Teriet
en Beekbergen. Een derde ligt ook over de
Al, maar een heel stuk verderop, bij 01-
denzaal. Volgens Scholma zijn de ervarin
gen met de viaducten uitstekend. Grof- en
Ideinwild loopt heen en weer. Reeën sla
pen zelfs af en toe op de zandbruggen bo
ven de snelwegen. Ook in het buitenland
bestaat veel belangstelling voor de Neder
landsevinding.
Staatsbosbeheer en verschillende na
tuurorganisaties op de Veluwe staan scep
tisch tegenover de aanleg van de viaduc
ten. De natuurbeschermers vrezen dat
meer dieren omkomen als ze door het eco
duct naar de weg worden getrokken. Vol
gens hen is het afsluiten van de talloze re
creatieve wegen op de Veluwe en het weg
halen van hekken rondom voormalige mi
litaire terreinen een veel betere oplossing
om vers bloed in wildpopulaties te bren
gen.
Slechts eenderde van de licht-
gestrafte criminelen die een op
roep van Justitie ontvangen om
hun uitgestelde celstraf te on
dergaan, meldt zich daadwerke
lijk aan de gevangenispoort. De
rest laat niets van zich horen en
moet voor een tweede keer wor
den opgeroepen of uiteindelijk
worden gearresteerd. Dat mel
den de drie strafinrichtingen
waar deze 'zelfmelders' worden
ingesloten.
Zij reageren daarmee op een
rapport van de Algemene Re
kenkamer over het uitvoeren
van gevangenisstraffen. De Re
kenkamer constateert dat jaar
lijks vele tientallen 'zelfmelders'
hun straf ontlopen doordat ar
restatie niet meer mogelijk is
door 'administratieve onacht
zaamheid' van Justitie. Dossiers
raken zoek, woon- en verblijf
plaatsen zijn niet meer bekend
door verhuizingen (vaak naar
het buitenland) en sommige be
trokkenen zijn uit het opspo
ringsregister verdwenen.
Over 1995 zouden hierdoor in
totaal 250 tot 300 'zelfmelders'
de dans ontspringen en over
1996 nog eens honderd. Het
gaat om lichtgestrafte crimine
len (tot anderhalf jaar cel) die
zich schuldig hebben gemaakt
aan vermogensdelicten (fraude
en diefstal) of geweldsmisdrij
ven. Om de beperkte celruimte
zoveel mogelijk vrij te houden
voor zware criminelen wordt
deze categorie veroordeelden
eerst naar huis gestuurd ('heen
gezonden') en alsnog opgeroe
pen als daarvoor ruimte is.
De 'zelfmelders' worden inge
sloten in Bankenbosch in het
Drentse Veenhuizcn, de Maash-
egge in het Limburgse Ovcrloon
en Westlinge in Hcerhugo-
waard. Die laatste inrichting
heeft op elke maandag 'meld-
dag', zegt plaatsvervangend di
recteur II. Helderman. Hooguit
eenderde van de door Justitie
aangekondigde klanten staat
dan daadwerkelijk aan de poort.
De cellen blijven echter niet
leegstaan, zeggen woordvoer
ders van de drie gevangenissen.
De Rekenkamer wijst de be
schuldigende vinger nadrukke
lijk naar Justitie. De parketten in
het land zouden bijvoorbeeld te
laks zijn met het arresteren van
onwillige zelfmelders. De afge
lopen jaren heeft Justitie echter
hard gewerkt aan verbeterin
gen, zegt verantwoordelijk pro
cureur-generaal mr. I). Steen
huis. Zo is de kans dat deze
'spijbelaars' worden gearres
teerd en alsnog hun straf moe
ten uitzitten in een gesloten in
richting de afgelopen twee jaar
vergroot van één tot vijftig pro
cent. Er is beter zicht op hoe
veel en welke mensen zich niet
melden en op de beschikbare
celcapaciteit, onder meer door
een centraal computerbestand.
Dankzij vooral de uitbreiding
van de ellencapaciteit hoeven
bovendien veel minder veroor
deelden te worden heengezon
den en dus ook minder zelfmel
ders te worden opgeroepen.
Sinds '93 is dat al gedaald van
4.300 tot 1.800, en «lat moet ver
der terug naar 900 dit jaar en
700 volgend jaar. Dat heeft ge
resulteerd in een beperking van
de achterstallige gevangenis
straffen.
