Aziatische megasteden zowel zegen als bezoeking
wmmssM®
tS
Ibrahim is niet langer een bezienswaardigheid
Einde Afghaanse oorlog
nog lang niet in zicht
Buitenland
DONDERDAG 25 SEPTEMBER 1997
Zover het oog rijkt zijn rookpluimen, schoorstenen en fa
brieken te zien. Ook de open riolen van de stad zijn dui
delijk zichtbaar. Shenyang is een van de snel groeiende
steden in China. Twintig jaar geleden had deze industrie
stad minder dan drie miljoen inwoners. Nu zijn het er 6,8
miljoen en voor 2025 wordt een inwonertal van meer dan
tien miljoen verwacht. Het is een groeipatroon dat in
heel Azië is terug te zien. In 2025, voorspelt de Aziatische
Ontwikkelingsbank, zijn zo'n twintig Aziatische steden
uitgedijd tot megasteden met meer dan tien miljoen
mensen. Ondanks de overbevolking, vervuiling, het wa
tertekort en andere problemen die deze urbanisering
met zich meebrengt, zijn de megasteden zeker niet louter
een bezoeking, aldus de bank.
lometer ten noordoosten van
Peking, een door nomaden be
zocht regionaal handelscen
trum met de naam Mukden. In
de zeventiende eeuw nam de
stad korte tijd een prominente
plaats in als hoofdstad van Chi
na onder de Qing-dynastie. On
der de Chinese communisten
werd de stad het industriële
hart van Noordoost-China. De
basis hiervoor was overigens al
gelegd door de Japanse bezet
ters, die Mukden en de rest van
Noordoost-China in 1931 bezet
ten en van Mantsjoerije, zoals
zij de regio noemden, een groot
industriegebied en leverancier
van grondstoffen wilden maken.
De winkels en villa's uit de Ja
panse tijd zijn nog steeds zicht
baar in het straatbeeld, of
schoon ze langzaam maar ge
staag het veld moeten ruimen
voor nieuwe kantoortorens en
winkelcentra.
De op zes na grootste stad
van China kent echter niet de
uit golfplaten en karton opge
trokken sloppenwijken als in Ja
karta en Rangoon, de hoofstad
van Myanmar (het voormalige
Birma). De overheid leidt de
groei wat dit betreft enigszins in
goede banen. Daarbij maakt de
bittere winterkou in Shenyang
het bijna onmogelijk in een krot
met kartonnen wanden te le-
ELAINE KURTENBACH AP
Verwacht wordt dat de stadsbe
volking in het jaar 2025 wereld
wijd meer dan verdubbeld is,
van 2,4 miljard in 1995 tot vijf
miljard. Daarvan zullen zo'n
173 miljoen mensen dicht op
eengepakt in de twintig Aziati
sche megasteden leven. Het In
diase Bombay wordt de grootste
stad met 33,2 miljoen inwoners.
Tokyo, dat tegen die tijd 28,7
miljoen inwoners heeft, moet
zijn eerste plaats afstaan.
De steden die het snelst
groeien - Jakarta, Dhaka in
Bangladesh, Karachi in Pakis
tan - zijn tegelijk de metropolen
die qua infrastructuur het
slechtst op de groei zijn voorbe
reid. Nu al laten het riolerings
systeem, de drinkwatervoorzie
ning, huisvesting, het wegennet
en andere essentiële voorzie
ningen in deze steden zeer veel
te wensen over.
Miserabele leefomstandighe
den en werkloosheid kunnen
steden tot broeiplaatsen van so
ciale onrust maken. Enorme
verschillen in rijkdom - een
normaal verschijnsel in Aziati
sche steden- droegen afgelo
pen voorjaar bij aan verkie
zingsonlusten in Jakarta.
Ooit was Shenyang, op 850 ki-
ven. Toch kent Shenyang nog
vele andere problemen, die
worden verergerd door een te
kortschietende bureaucratie.
Net als veel andere steden
heeft ook Shenyang in zijn cen
trum een beeld van de Grote
Roerganger, Mao Zedong. Een
beminnelijke Mao reikt hier aan
zijn voeten ploeterende arbei
ders, boeren en soldaten de
hand. 'Lang leve het proletari
aat' luidt een vervaagde tekst op
een gebouw waarin nu een re
paratiewerkplaats voor elektri
sche apparaten is gevestigd.
Maar het proletariaat van She
nyang heeft betere tijden ge
kend.
Meer dan de helft van de fa
brieken in de stad - de meeste
zijn staatseigendom - lijdt ver
lies. Zeker duizend fabrieken
zijn stilgelegd of draaien op hal
ve capaciteit. De werkloosheid
wordt geschat op twintig pro
cent, maar ligt mogelijk hoger.
In sommige wijken zijn werklo
zen te zien die bedelen om werk
of voedsel.
De vervuiling is nog niet zo
erg als in Jakarta, ofschoon de
kanalen die in Shanyang als
open riolen dienen, een kwalij
ke stank kunnen verspreiden.
Na klachten van lokale bestuur
ders dit voorjaar zegden de pro
vinciale autoriteiten 10,8 mil
jard yuang (2,6 miljard gulden)
toe voor de bouw van 21 water
zuiveringsinstallaties.
In het kleine, maar snel groei
ende zakencentrum van She
nyang zijn de eerste glimmende
hotel- en kantoorkolossen ver
rezen. Maar al snel begint het
woud van schoorstenen en vijf a
zes verdiepingen hoge fabrie
ken die worden omgeven door
vervallen arbeidersflats. Bomen
of planten zijn er nauwelijks te
bekennen.
De stad heeft enorme open
ruimten als marktplaatsen inge
richt, waar enkele duizenden
van de 230.000 ontslagen arbei
ders zichzelf van een inkomen
kunnen voorzien met de ver
koop van kleren, petten, schoe
nen, speelgoed en zo meer. ,,De
meesten zijn nu rijker dan met
een arbeidersloon", zegt Zhang
Limin, onderdirecteur van het
Bureau van Economie en Han
del in Shenyang.
Een bezoek aan de markt
leert echter dat de handel niet
echt floreert. De meeste verko
pers liggen achter hun stal te
slapen of staren wezenloos in
de ruimte. Zhang zegt dat de
stad hoopt investeringen van
buiten aan te trekken om de in
dustrie nieuw leven in te bla
zen.
Ook voor zijn milieuproble
men heeft de stad hulp van bui
ten gezocht. Shenyang heeft
zich aangesloten bij een project
van het Ontwikkelingsprogram
ma van de Verenigde Naties,
dat plannen opstelt voor de
aanpak van de luchtvervuiling
en het afvalprobleem.
Shenyang is slechts één van
de Chinese steden die kampen
met een enorme bevolkings
groei. In 1949 woonde slechts
één op de tien Chinezen in de
stad, nu is dat bijna één op de
drie - ongeveer vierhonderd
miljoen mensen, en mogelijk
zelfs 520 miljoen als de migran
ten van het platteland die in de
steden werk zoeken worden
meegeteld. Tot voor kort hield
de overheid een strikt registra
tiesysteem bij om migratie
vanuit het platteland tegen te
gaan. Nu de markt vrij spel
krijgt is er minder zicht op de
trek naar de stad.
,,Er is nauwelijks geïnvesteerd
in infrastructuur. De regering
wilde zelfs niet praten over
stadsontwikkeling", zegt Elisa-
betta Capannelli, een onder
zoekster van de Aziatische Ont
wikkelingsbank. ,,Nu de markt
het overneemt groeien de ste
den ongelooflijk snel. De rege
ring begint nu pas te investeren
in de benodigde infrastruc
tuur."
Snelle groei van steden is ove
rigens niet alleen maar slecht,
zegt de Ontwikkelingsbank. Ste
den zijn centra van economi
sche activiteit en groei. Het ge
middelde inkomen ligt in ste
den doorgaans hoger dan op
het platteland en de levensstan
daard is er over het algemeen
hoger, vooral in ontwikkelings
landen als China.
Het leefbaar maken en hou
den van de steden is echter een
enorme opgave. Alleen in Azië
moet volgens de Ontwikkelings
bank jaarlijks zo'n 40 miljard
gulden worden uitgetrokken
voor de infrastructuur die nodig
is om steden draaiende te hou
den: wegen, havens, dammen,
huisvesting, riolering en andere
voorzieningen.
Dagelijks sterven in megaste
den over de hele wereld zo'n
50.000 mensen als gevolg van
een tekort aan schoon drinkwa
ter, veilige huisvesting en goede
sanitaire voorzieningen. Van de
138 grote rivieren die door de
Chinese steden lopen voldoen
er slechts 38 aan eisen van het
ministerie van volksgezondheid.
In tweederde deel van alle
stadswijken in het land ligt de
geluidsoverlast hoger dan de li
miet die de regering stelt, blijkt
uit een recent regeringsrapport.
Shenyang vertrouwt op zijn
erfenis als industriecentrum,
waar machines, metaalwaren,
textiel en chemicaliën werden
vervaardigd. De stad hoopt dat
de toegenomen welvaart in het
land en buitenlandse investe
ringen ook hier, net als in
Shanghai en Beijing, leiden tot
een grotere bedrijvigheid en een
hogere levensstandaard. Dan
krijgt de stad wellicht een deel
van zijn oude glorie terug. Voor
lopig doen alleen de nog roken
de fabrieksschoorstenen en het
keizerlijke paleis, een minia
tuurversie van de Verboden
Stad in Peking, aan die indus
triële en keizerlijke glorie den
ken.
Met buitenlanders kwam het racisme naar Ierland
DUBLIN SHAWN POGATCHNIK
Ibrahim Booge herinnert zich
nog de tijd dat iedereen hem
aangaapte als hij over straat
liep. ,,Het leek alsof ik de enige
zwarte was in Ierland", zegt
Booge, een Somaliër die drie
jaar geleden in Dublin aan
kwam.
Nu is hij geen bezienswaar
digheid meer en merkt hij hoe
de nieuwsgierigheid is omgesla
gen in vreemdelingenhaat. Ier
land was twee eeuwen lang een
land dat door zijn armoede juist
mensen afstootte: miljoenen
jonge Ieren zochten hun heil el
ders. vooral in de Verenigde
Staten. Maar nu is het ontdekt
door mensen die de economi
sche malaise en discriminatie in
Roemenië en conflictgebieden
in Afrika willen ontvluchten.
De toestroom van Afrikanen
en Roemenen heeft het justitië
le apparaat overweldigd en ge
leid tot uitingen van racisme in
Dublin, een stad van 1,3 mil
joen inwoners die nu meer dan
tweeduizend illegale immigran
ten telt. De meesten zijn dit jaar
^met de boot of het vliegtuig
aangekomen via andere Eu
ropese landen die hun immi-
gratiewetten de afgelopen tijd
hebben aangescherpt.
„Europa is een fort gewor
den", zegt Gary Quinn, hoofd
van het kersverse Antiracisme-
Project in Dublin. „Dus de
mensen komen meer in Ierland
terecht. Soms weten ze niet
eens waar het land op de kaart
ligt." Quinn zegt dat hij zich als
zwarte niet op zijn gemak voelt
in sommige wijken van de stad.
„Stel je eens voor wat het is om
als zwarte over straat te gaan. Je
springt er duidelijk uit en je
kunt het slachtoffer worden van
iedere bekrompen gek."
President Mary Robinson, die
onlangs werd benoemd tot toe
komstig VN-commissaris voor
de mensenrechten, heeft de be
volking gewaarschuwd voor ra
cisme. „Racisme steekt in zo
veel landen zijn lelijke kop op.
Hier in Ierland zien we dingen
die kunnen leiden tot een opko
mend racisme, dat zo tegenge
steld zou zijn aan onze eigen
traditie", aldus Robinson.
De immigranten, ofschoon
nog gering in aantal, zijn inmid
dels gebombardeerd tot hoofd
schuldige van vrijwel alle drugs
smokkel, roofovervallen en an
dere misdaden. Bewakers van
winkels waarschuwen elkaar
per walkie-talkie als ze op straat
een buitenlander signaleren.
„Het wordt echt erg", zegt
Ann Nelson, uitbaatster van een
kledingwinkel in Lower Cam
den Street, waar veel buitenlan
ders wonen in een door de staat
gesubsidieerd pension. „Ze ko
men binnen met sjaals om hun
hoofd en doen net of ze geen
Engels kunnen spreken", aldus
Nelson. „Maar ik ken degenen
die stelen en ik laat ze niet meer
binnen. Als er een paar voorbij
komen, laat ik de andere winke
liers in de straat weten dat ze
komen."
Fintan O'Toole, een van de
meest gerespecteerde colum
nisten in het land, sprak in The
Irish Times over de 'adembene
mende hypocrisie' in een land
dat zoveel emigranten naar de
VS stuurde. „We trokken iedere
senator en ieder (Amerikaans)
congreslid aan zijn jasje met het
oog op de Ierse stemmen en we
voelden ons verraden als Ameri
ka weigerde zoveel van onze
economische vluchtelingen op
te nemen als wij wilden sturen.
Maar wat gebeurt er als we drie
jaar lang een positief migratie
saldo kennen? We kunnen ons
zelf er nauwelijks van weerhou
den bordjes op te hangen met
de tekst: Geen honden, geen
Roemenen", aldus O'Toole.
Vooral de Roemeense zigeu
ners zijn de Ieren een doorn in
het oog. met name de vrouwen
met hoofddoeken die. vaak met
een baby op hun arm. agressief
bedelen in het welvarende
Zuid-Dublin.
Het percentage buitenlanders
op het totale aantal inwoners
bedraagt in Ierland 2,7, bedui
dend minder dan de 6,3 procent
in Frankrijk en de 8,1 procent in
Groot-Brittannië. Toch is drie
vijfde deel van de bevolking
voor stopzetting van de immi
gratie, biijkt uit een opiniepei
ling in opdracht van de grootste
en meest populistische krant
van het land, The Irish Indepen
dent. De Independent draagt
zelf zijn steentje bij aan de on
rust rondom de immigratie.
„Waarom is er niemand die toe
ziet op wie ons land binnen
komt". vraagt columniste Patri
cia Redlich zich retorisch af.
„Waarom slaapt de regering
weer eens? Waarom mag er
misdaad plaatsvinden?"
Het meeste geweld als gevolg
van de immigratie lijkt echter
tegen de immigranten gericht.
Booge voelde zich zo geïntimi
deerd dat hij zijn eerste woning
moest verlaten. Iemand had
met de spuitbus 'Nikkers weg'
op het huis geklad. Het armere
Noord-Dublin, waar de meeste
asielzoekers wonen, is inmid
dels vergeven van racistische en
xenofobe leuzen. Booge liet in
1993 vrouw en kind achter in
een vluchtelingenkamp in
Ethiopië en vloog naar Moskou.
Daar nam hij een vlucht naar
Cuba. Hij stapte uit tijdens een
tankstop in Shannon in West-
Ierland.
De 26-jarige Ismail Kismaru is
een andere asielzoeker uit So
malië. Hij beklaagt zich erover
dat hij in sommige pubs niet
wordt geholpen en zegt dat hij
's avonds niet graag over straat
gaat. Toch wil hij zijn vader,
diens twee vrouwen en verschil
lende andere familieleden laten
overkomen als hij asiel krijgt.
Zijn familie verblijft nu in een
Kenyaans vluchtelingenkamp.
Kismaru - zijn Armani-bril ver
raadt vroegere welstand - zegt
dat hij niet meer terug kan naar
Somalië. „Alles wat mijn vader
heeft opgebouwd, zijn zaak, is
verwoest", zegt Kismaru.
Woordvoerder Noel Waters
van het ministerie van justitie
zegt dat de afdeling die asiel
aanvragen behandelt vroeger
slechts een tiental medewerkers
telde, maar dat aantal is inmid
dels verdrievoudigd. Toch zijn
dit jaar slechts een paar aanvra
gen verwerkt, deels als gevolg
van vertraging bij de invoering
v.
i
Tokyo zal de eerste plaats als meest dichtbevolkte stad van Azië moeten afstaan aan Bombay, archi
Buitenlanders hebben een negatief imago in Ierland; daar helpt deze uit Oost-Europa afkomstige bedelaar, die zijn 'werk' in het centrum van Du
blin doet, aan mee.
FOTO AP JOHN COGHILL
van de vorig jaar aangenomen
nieuwe vluchtelingenwet. Sinds
juni voert de politie controles
uit op vluchten en boten uit
Groot-Brittannië, alsook op
voertuigen uit de Britse provin
cie Noord-Ierland. Meer dan
driehonderd mensen zijn bij
deze controles onderschept,
meest zwarten.
Tot degenen die het land niet
binnen mochten behoorde ook
de in Duitsland en Engeland
studerende Ghanees Ralph
Wale. Hij was in het bezit van
een Iers visum en wilde op het
eiland een bruiloft bijwonen.
Maar de immigratiedienst wilde
hem niet binnenlaten omdat de
tweehonderd pond (zeshonderd
gulden) die hij bij zich had niet
genoeg zou zijn voor een week
je Ierland. Zijn Visa-kaart maak
te geen indruk. Hij werd in een
toilet opgesloten totdat hij op
de eerstvolgende vlucht terug
naar Duitsland kon worden ge
zet. „Ik had gewone, legale be
doelingen", zegt Wale per tele
foon vanuit Duitsland. „Maar
uiteindelijk word je tot crimi
neel bestempeld."
KABUL GRETCHEN PETERS
Taliban-militair Abidullah ziet
de hand van God in de zand
storm die zijn schuilplaats aan
het front ten noorden van Ka-
bul vol zand gooit. „God is
niet blij met de voortzetting
van de strijd", zegt Abidullah.
„Hij stuurt deze storm om het
ongelukkige volk van Afgha
nistan te straffen."
Ook Abidullah ziet, net als
vele andere Afghanen, nog
geen eind aan de oorlog die
het land nu al tientallen jaren
teistert. Het religieuze leger
vein de Taliban beheerst nu
tweederde deel van het land,
maar levert in het noorden
aan zeker vier fronten strijd te
gen een coalitie van oppositie
groepen die de rest van Afgha
nistan in handen heeft.
Even leek het erop dat de
Taliban het hele land in han
den zouden krijgen toen de
noordelijke krijgsheer Malik
Pahlawan in mei zijn Oez-
beekse bondgenoot Rashid
Dostum verdreef en de mos
limfundamentalistische Tali
ban uitnodigde naar het noor
den te komen. Nadat het Tali-
ban-leger inderdaad naar zijn
noordelijke bolkwerk Mazar-e-
Sharif was gekomen, veran
derde Pahlawan opnieuw van
partij. De Taliban raakten
honderden strijders kwijt in
straatgevechten en moesten
halsoverkop vluchten.
Het zijn deze snel wisselen
de allianties, die nog dateren
uit de tijd dat Rusland en
Groot-Brittannië in de negen
tiende eeuw om de handels
routes in het land streden, die
er voor zorgen dat de oorlog
maar blijft voortduren.
Jarenlang speelden buiten
landse mogendheden in op de
etnische en religieuze ver
deeldheid in Afghanistan in de
hoop de macht handen te krij
gen. In 1979 viel de toenmali
ge Sovjet-Unie het land bin
nen. Na een bezetting van tien
jaar werd het Rode Leger ver
dreven door guerrillastrijders
die werden gesteund door de
Verenigde Staten. Nu beschul
digen de noordelijke leiders
Pakistan, maar ook de Vere
nigde Staten, van het verlenen
van steun aan de Taliban, een
militie die drie jaar geleden uit
het niets leek te ontstaan en in
twee jaar tijd de hoofdstad Ka-
bul innam. Pakistan en de VS
zouden de Taliban als buffer
willen gebruiken voor het
eveneens moslimfundamenta
listische bewind in Iran.
Ondertussen gaat de oorlog,
die sinds 1980 meer dan 1,5
miljoen levens heeft geëist, ge
woon door. In de met kreupel
hout begroeide heuvels ten
noorden van Kabul, waar het
offensief van de oppositie in
juli vastliep, wordt dagelijks
geschoten met artillerie en ra
ketten. Soldaten strijden om
onherbergzame stukken grond
die lang geleden door de bur
gerbevolking zijn verlaten.
Terwijl Abidullahs kamera
den een roestige Russische
tank, een overblijfsel van de
sovjetbezetting, in stelling pro
beren te brengen, debiteert
commandant Maulvi Hashami
nog eens de paradox van de
oorlog: vechten voor vrede.
„We willen de vijand terug
dringen om het Afghaanse
volk vrede te brengen", zegt
Hashami.
Geen van de partijen lijkt
echter in de positie een mili
taire oplossing van het conflict
af te dwingen. De Taliban zijn
door recente nederlagen in het
noorden, waarbij volgens bui
tenlandse hulpverleners dui
zenden Taliban-strijders ge
vangen zijn genomen, du ii
nig verzwakt dat ze de aand
len van de oppositie nog n k
met moeite kunnen v/p.
staan.
Tegelijkertijd is ook de m
delijke coalitie onder leii
van voormalig defensie
Ahmed Shah Massood, w
regering vorig jaar door de
liban uit Kabul werd ver
ven, verzwakt bij de reci-
gevechten. Verder is het bo
genootschap verre van stal y
getuige het recente kortsto
ge overlopen van Pahlav
De troepen van Pahla
hebben het ook herhaald
aan de stok gehad mets
hangers van de Hezb-e-W: ïi
dat, een sjiitische militie
deel uitmaakt van de coalii
De alliantie werd verder
dermij nd door het neersto 9
op 21 augustus van
vrachtvliegtuig met aan I
de pas benoemde noorde e
premier Abdul Rahim Gha t
zai. Alle inzittenden kwar
hij het ongeluk om het leio
Ghaforzai werd benoemd
weken gebakkelei tussen ri
coalitieleiders en het buurl
Iran, dat de anti-Taliban-^
antie steunt. Volgens
woordvoerder van Mass
was Ghaforzai de aangewi c
figuur om de coalitie van
positiegroepen bijeen te
den en zou het moeilijk
den een opvolger te vinden j
Terwijl de strijd zich in
impasse bevindt leveren
bemiddelingspogingen vai
Verenigde Naties en het b
land Pakistan niets op.
hebben twintig jaar striji
twintig jaar onderhandelii
meegemaakt", zegt de mai
ge minister van volksgezo
heid van de Taliban, mu
Mohammed Abbass Akhi
„Geen van beide werkt."
Rusland, Kazachsti
Oezbekistan en Ky1
gizië hebben hun l
'~'.i waking aan de graft
met Afghanistan o(
gevoerd. Op de fot n
een patrouille lang
de grens van Afgto?l
nistan en Tadzjikis- 'i
tan.
FOTO REUÏÏ 1
