Weekje Bali voor
Toerisme
'BIRMA,
Drielanden-trips Stormloop op
zuidelijk Afrika stedenreizen
REDACTIE: ROB V.
Fortenmaand
Zestien forten van de voormalige Hollandse Wati
in Utrecht zijn tot eind september voor het publi
opend. In enkele van die verdedigingswerken vin
bijzondere activiteiten plaats, waaronder rondlei
en tentoonstellingen. Wandel- en fietsroutes rijg
forten aaneen. Een gratis overzicht van alle activ -
ligt bij de grotere VW-kantoren.
Informatie: 09 00 - 41 41 41 4.
Oost-Duitsland
Omdat hij veertig jaar in het reisvak zit, organise! h
Oost-Europa specialist Dolf Went van 15 tot en n
oktober een trip naar het voormalige Oost-Duitsl
Daarbij worden onder meer steden bezocht als L
Potsdam en Dessau. Tijdens de reis, die door Wei
wordt begeleid, zal vooral veel aandacht worden -
steed aan architectuur en cultuur.
Informatie: telefoon 020 - 64 30 07 7.
Land zonder horizon
De bloedige burgeroorlog in Rwanda kostte naai
ting aan een half miljoen mensen het leven en jo
ruim een miljoen Rwandezen op de vlucht. Hetl
en het lijden in het verminkte Midden-Afrikaans
staat centraal op twee tentoonstellingen in het A
Museum in Berg en Dal (bij Nijmegen). Een kleii j(
maar ontroerende tentoonstelling, geeft tot eind
tember een gezicht aan duizenden kinderen die
slachtoffer werden van het geweld in Rwanda. In
zelfde museum is tot eind dit jaar een tweede fot
toonstelling over de gevolgen van de burgeroorlc V(
zien: 'Rwanda, land zonder horizon'. De expositi
een beeld van een journalistieke speurtocht naai
ven en lijden in Rwanda. Journalist Jeroen Cordu
en fotograaf Chris Keulen reisden daarvoor weke 1(
door het land en interviewden en fotografeerden
gewone mensen.
Informatie: 024 - 68 41 21 1.
Goedkoper
In de reeks festiviteiten, waarmee de Efteling ha;
jarig bestaan viert, staan tot eind september de 5
sers centraal. Voor 11,25 gulden kunnen seniorei -
alleen opnieuw kennismaken met de sprookjes i
kinderjaren, maai' ook met de moderne sprookje
ren die aan de fantasie van de Efteling ontsprote
voorbeeld Hugo van den Loonsche Duynen. Leg a
tie verplicht. Zoals gewoonlijk in september verl;
tis in Amsterdam de toegangsprijzen met zo'n 35
cent, een traditie die al sinds 1852 bestaat.
Actief in 't groen
Staatsbosbeheer, VW's en nog een aantal natuui r,
nisaties organiseren in het weekeinde van 18 en
tober een wandel- en fietsevenement dat 'Actief
groen' is geheten. Overal in het land kan worden
genomen aan tochten door de natuur of het nul jj
Landgoed Twickel in Overijssel is, het Lauwersm
tussen Friesland en Groningen of de uiterwaard^',
Meinerswijk bij Arnhem. In Noord-Holland kani0|
Waterland worden gewandeld; Zuid-Holland hei e
men met de Koninklijke Maatschappij voor Tuin j
en Plantkunde een route uitgezet door het oude
Dordrecht. Meer informatie is te verkrijgen bij al
kantoren.
Toeristische kaart Michelin
Bij Michelin is een landkaart van Frankrijk uitgel
waarop 68 toeristische routes zijn uitgezet. Ze zij
sen de 140 en 550 kilometer lang en voeren de to
langs onder meer de belangrijkste musea, kastelf
kloosters, meren en grotten van la douce France. '1
route heeft een nummer, een titel en in de korte l!
schrijving zijn onder meer de overnachtingsmogn
heden opgenomen. De kaart (Weekends Découv 8
France, nummer 920) kost 15,50 gulden en is ver
baar bij ANWB-bureaus, VW-kantoren, boekhan
en warenhpizen.
de glimlach van een dat
,,Als we willen weten wat
er in het buitenland ge
beurt, luisteren we wel
naar de BBC. We hebben
echt geen toeristen nodig
om ons uit te leggen hoe
een democratie werkt. Als
u ons werkelijk wilt hel
pen, steunt u ons in onze
strijd om toeristen uit Bir
ma weg te houden." Zo
kapittelt Aung San Suu
Kyi, Nobelprijswinnares en
oppositieleidster in Birma,
de Nederlander Thijs Hes-
lenfeld, die bij haar op de
thee mag komen aan het
slot van zijn reis door Bir
ma.
De journalist Heslenfeld
voelt zich door de kritiek
opgelaten, want 'de dame
met de glimlach' be
schouwt hem als ordinaire
toerist. Vanwege de veilig
heid houdt hij zijn riskante
beroep de hele reis zorg
vuldig geheim. Hij over
weegt tijdens het gesprek
open kaart te spelen, maar
durft het niet aan. Een
hard interview met deze
strijdvaardige tante is het
daardoor niet geworden.
Maar het past uitst
in de weergave var r
loze gesprekken di s
zijn vriendin met 11
zen hebben gevoel
reizen wekenlang! i
houtje door 'het go
land', genieten van
maat, het lekkere e
adembenemende!
schappen, tempels
leizen. Allemaal inj
ten voor een gelukl
ven in een exotiscl 1
De bewoners die u
weg spreken, verte1
echter hele andere
len. Ze zijn elke daf
voor het militaire b
dat niet terugschri1
arrestaties, onderdi
en dwangarbeid. H
feld schreef een pe
lijk verhaal over Bi1
waarin ieder die hi
moet flink de ruims
Het boek is niet op1
als reisgids.
THEO VAN DER KAAL)
'Birma, de glimlach vi
me'; auteur Thijs Hcsl
uitgeverij BZZTöH; IS 3
9055013676; prijs 27,
De Nederlandse reisbranche
lijkt nauwelijks of geen twijfels
te hebben. Het aantal vakan
tietrips zal de komende winter
- in vergelijking met vorig jaar
- opnieuw 'aanzienlijk' stijgen.
De meeste touroperators ver
wachten een plus van vijf pro
cent, maar er zijn er ook die
het fluitend over zeven of zelfs
tien procent hebben. De Alpen
en de Canarische Eilanden - zo
wordt voorspeld - gaan op
nieuw het meest van die onge
breidelde Hollandse reislust
profiteren. Maar ook voor ste
dentrips en vliegvakanties
naar verre, vreemde stranden -
is ieders stellige overtuiging -
zullen de Nederlanders in de
rij staan.
Op het eerste gezicht een
vreemde gedachte. De hoge
dollar en pond joegen de prijs
voor bijvoorbeeld een weekje
winterzon - zo blijkt uit de
brochures - niet zelden met
ruim twintig procent omhoog.
En ook de calculaties voor bij
voorbeeld drie dagen shoppen
in Londen dienden aanzienlijk
te worden bijgesteld. Vanwaar
dan toch dat onvoorwaardelijke
optimisme? Directeur Coby van
Dongen van De Jong Intra Va
kanties de hallelujah-stemming
enigszins temperend: „Omdat
touroperators zich te vaak laten
leiden door de waan van de
dag."
Als koffiedik-kijkster heeft Van
Dongen een naam op te hou
den. Toen begin deze zomer de
computers op de reserverings
afdelingen door alle drukte bij
na op tüt sloegen, voorzag zij al
dat er aan het eind van de rit
een plus zou resteren van 'toch
niet meer dan een procentje of
vier'. Hetgeen uitkwam. En ook
nu trapt ze de jubelende colle
ga's opnieuw hard op de staart
door vast te stellen dat 'we
straks, in april, uiteindelijk heel
blij mogen zijn met een kleine
stijging.'
Halt
Zij zegt dat ondanks het feit dat
ook bij De Jong Intra de 'run' op
winterreizen al in augustus be
gon. Met als meest opvallende
aspect dat de gestage teruggang
van het aantal vakantievierende
wintersporters een halt lijkt te
zijn toegeroepen. Waarschijnlij
ke oorzaken: stabilisering van
het overigens nog altijd hoge
prijsniveau in de Alpen en het
onverminderde enthousiasme
van een door niemand en niets
tegen te houden vast ski-leger,
dat wordt geschat op zo'n mil
joen mensen.
Het merendeel daarvan (55 pro
cent) zal zich straks opnieuw in
Oostenrijk melden, maar Frank
rijk lijkt op de loer te liggen. Het
seizoen daar voldeed vorige
winter niet aan de verwachtin
gen. Piepkleine hondenhokken
die als appartement worden
verhuurd, de hoge prijzen die al
Bali is dé grote hit voor de komende winter.
FOTO PETER HORREE
voor de eenvoudigste consump
ties moeten worden betaald en
het slechte imago van de Franse
dienstverlening, werden als oor
zaak opgegeven. Maar nu het
aantal vakantiegangers in
Frankr ijk de afgelopen zomer
plotseling terugkeerde op het
niveau van 1994 (en daarvóór),
wordt zonder meer aangeno
men dat het winterseizoen zich
naadloos aan dat patroon zal
aanpassen.
Een verwachting die in de
brochures duidelijk tot uiting
komt: Frankrijk rukt op, zoveel
is duidelijk. Zonder dat er overi
gens echt nieuwe bestemmin
gen in het aanbod zijn opgeno
men. Andorra in de Pyreneeën
(Hotelplan en De Jong Intra),
Argentière bij Chamonix (Hol
land International) en Doucy-
Combelouvière op zes kilome
ter van het veel bekendere Val-
morel (zowel Holland Interna
tional als NBBS) worden bij
voorbeeld aangekondigd als no
viteiten. Maar ze zaten eerder
natuurlijk ook al bij andere reis-
organisaties in het programma
en/of staan daar nog altijd in.
Veel aantrekkelijker voor de
wintersporter lijken de toeters
en bellen waarmee veel skirei-
zen zijn opgedirkt. Een paar
voorbeelden uit de rijstebrij:
Hotelplan biedt vroegboekers
kortingen van 50 tot 100 gulden;
Vrij Uit lokt beginners met een
arrangement waarin alles, maar
dan ook alles wordt verzorgd
(tot les, materiaal en kleding
aan toe); de NBBS aapt het suc
ces van Frantour na door voor
het eerst zogenoemde 'catered
chalets' aan te bieden (chalets
met personeel dat kookt en
lichte huishoudelijke werk
zaamheden verricht) en De
Jong Intra introduceert Ski-Life-
weken voor skiërs die wel eens
wat anders willen dan die afda
ling van steeds weer hetzelfde
heilinkje. Arke ten slotte zocht
toenadering met de specialisten
van de Nederlandse Ski Vereni
ging en offreert speciale arran
gementen voor onder meer car
ve-, safari- en offpiste-skiën.
Poolcirkel
Naast Frankrijk ligt - veel meer
dan voorheen - ook Scandinavië
in de schijnwerpers. Gevolg on
der meer van de dienst die
luchtvaartmaatschappij Transa-
via tijdens de wintermaanden
in opdracht van Oad Reizen uit
voert op het Noorse Fagerness.
Noorwegen staat vooral bekend
als een uitnemend land voor
langlaufers, maar plaatsen als
Geilo, Hemsedal, Trysil, Voss en
de omgeving van het Olympi
sche Lülehammer bieden voor
treffelijke afdalingsfaciliteiten.
Oad Reizen heeft daar op inge
speeld met een uitgebreid pro
gramma dat dit jaar al vóór de
kerst begint. Kenners skiën lie
ver omstreeks Pasen in Noor-
wegen (het wordt dan immers
een stuk minder koud), maar
het blijft een feit dat de omstan
digheden er ook in januari he
mels kunnen zijn.
In Finland lijkt het op de pool
cirkel liggende Rovaniemi zich
tot een belangrijke wintersport
bestemming te gaan ontwilcke-
len. Alpineskiën is in de 'enige
echte' woonplaats van de kerst
man slechts bij mondjesmaat
mogelijk, maar bijna nergens
anders ter wereld ligt een zo uit
gebreid net van langlaufsporen.
Bovendien biedt Rovaniemi tal
van andere wintersportgenoe
gens zoals sneeuwscooter-safa
ri's door Lapland, meerdaagse
tochten met door husky's ge
trokken sleden en wandeltoch
ten op sneeuwschoenen. Va
kanties in Rovaniemi worden
aangeboden door zowel Hol
land International als Vrij Uit.
Dat die laatste touroperator een
vliegvakantie in z'n pakket heeft
opgenomen, doet vreemd aan.
Maar het van oudsher in auto-
reizen gespecialiseerde Vrij Uit
begint op meer gebieden z'n
vleugels uit te slaan. Voor de ko
mende winter bijvoorbeeld
wordt nauw samengewerkt met
Belvilla Vakantiewoningen bv,
een onderneming die luxueuze
chalets en landhuizen aanbiedt
in onder meer Oostenrijk, Italië,
Zwitserland en uiteraard Frank
rijk. Vorig jaar al introduceerde
Vrij Uit de Global City-steden-
reizen. In het schitterend uitge
voerde nieuwe wintergidsje
staan nu 33 bestemmingen met
Dublin en Lyon als nieuwelin
gen.
Kleurloos
Ook andere touroperators lijken
de wereld af te struinen naar
'bijzondere steden'. Bij Hotel
plan maken Warschau en Kra-
kau voor het eerst hun opwach
ting, bij Arke is Sevilla een nou
veauté (Warschau trouwens
ook) en Holland International
pronkt met een range aan Ame
rikaanse steden als (natuurlijk)
New York, Boston, Chicago, San
Francisco, New Orleans en
Washington. Wat een kleurloze
stad als Atlanta tussen dit ver
der zo aantrekkelijke rijtje doet,
is overigens volstrekt onduide
lijk.
Maar wie weet, is het de hang
naar volledigheid. Geen plek in
de wereld of een Nederlandse
touroperator heeft er wel een
hotelbed gereserveerd. Wie zo
dom is laat op de avond wat
'winterzon-brochures' door te
bladeren, is verzekerd van een
onrustige nacht. Suizebollend
zal hij tot aan het ochtendglo
ren de namen van exotische be
stemmingen proberen te herha
len als Negombo, Koh Samui,
Cabarete, Bulawayo, Los Ro-
ques, Ixtapa, Tham Ting, Hua-
tajata... Je kunt geen onder
palmbomen verborgen gat be
denken, of er gaat een reis naar
toe.
Maar natuurlijk zijn Bali en Goa
- als er tenminste niets tussen
komt - de grote hits voor de ko
mende winter. Oad ging (na het
enonne succes met het Mexi
caanse Puerto Vallarta) op
nieuw in zee met Martinair en
huurde een vliegtuig af dat we
kelijks rechtstreeks (met één
tussenstop) naar Bali vliegt. En
naar Goa, dat hier in de winter
van '91 '92 al door Holland In
ternational werd geïntrodu
ceerd (de belangstelling was
matig) vliegen de komende
winter zelfs twee Nederlandse
chartermaatschappijen: Transa-
via en Air Holland. Maar of dat
gezien de prijs (een tiendaagse
reis naar de voormalige Por
tugese kolonie in India is er al
voor onder de duizend gulden)
lang zo kan blijven...?
In 1996 (van januari tot en met april en van oktober tot
en met december) werden door Nederlanders ruim 4,5
miljoen wintervakanties van vijf dagen of meer geboekt.
Dat was - zo blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau
van de Statistiek (CBS) - iets meer dan in het jaar daar
voor. De Alpen vormen in de wintermaanden nog
steeds de belangrijkste vakantiebestemming, de Canari
sche Eilanden staan op de tweede plaats. Opvallend is
de zich nog steeds voortzettende opmars van de steden-
reizen. Exacte cijfers zijn niet voorhanden, maar vast
staat dat de enorme belangstelling voor een trip naar
metropolen als Parijs, Londen en Praag, de belangstel
ling voor de 'winterzon' al lang heeft overtroffen.
Bij de wintersportbestemmingen is Oostenrijk nog
steeds veruit favoriet. Ruim 540.000 Nederlanders trok
ken vorig jaar naar dat land, maar het marktaandeel
loopt wel vrij snel terug: van 61 procent in 1994 tot 50
procent vorig jaar. Frankrijk (170.000) is tweede en
Duitsland (130.000) slaagde erin Zwitserland (120.000)
van de derde plaats te verdringen. De wintersportgebie
den in Amerika trekken al drie jaar lang een vast peloton
getrouwen van circa 7.000 Nederlandse skiërs en dat is
minder dan Italië (20.000).
Op het gebied van de winterzon bleven de Canarische
Eilanden (340.000 Nederlanders) 'el nummero uno' en
dat zal gezien de hoge dollarkoers voorlopig nog wel
even zo blijven. De interesse voor een vakantie in het
Caribisch gebied, Mexico en Florida (94.000) nam op
nieuw enigszins toe, maar de komende winter zal dat
ongetwijfeld anders zijn. In deze categorie trekt de pijl
snelle opkomst van het Midden-Oosten (Rode Zee) de
aandacht. Met 68.000 Nederlandse toeristen passeerde
het zelfs Portugal (65.000).
Naast de met veel tromgeroffel en
schetterend koper aangekondigde
goedkope chartervluchten naar Bali
en Goa, valt er ook voor fijnproe
vers wel wat nieuws te vinden in de
wintergidsen van de Nederlandse
touroperators. Zo organiseert
Rotunda Tours de komende maan
den kleinschalige rondreizen (maxi
maal zeven personen) door Zuid-
Afrika en introduceert datzelfde bu
reau in november drielanden-trips
door Botswana, Zuid-Afrika en
Zimbabwe. Ook nieuw zijn de zoge
naamde 'click-reizen' van De Jong
Intra Vakanties, speciaal bestemd
voor ski-solisten die op de piste de
'warmte' van een groep prefereren
boven het alleen naar beneden sui
zen.
Arke heeft voor het eerst Panama
als winterzonbestemming en wie
dat nog niet exotisch genoeg vindt,
kan bij dezelfde touroperator boe
ken voor een reis naar de Cook Ei
landen (bij Australië). Travel Unie-
partner wilde daar niet voor onder
doen en stelt zijn klanten in staat
van Phuket (Thailand) langs een
aantal koraaleilanden naar
Singapore te zeilen. Eveneens op
het programma staat hier een 18-
daagse rondreis door Jordanië, Sy
rië en Libanon. Die laatste bestem
ming staat ook in de gids van Isropa
dat tevens rondreizen door Israël
organiseert, waarbij de toerist lo
geert in het huis van een kib
boetsbewoner en niet - zoals tot nu
toe te doen gebruikelijk - in een
guesthouse.
De NBBS beperkte zich vooral tot
uitbreiding van het reeds redelijk
exclusieve programma en heeft
voor de komende winter slechts het
in het Midden-Oosten liggende
Oman als nieuwe bestemming.
Maar dat land kan indien gewenst
dan wel per terreinwagen worden
verkend. Bij Kras - om deze lang
niet volledige reeks af te sluiten -
kan je kamperend door Zuid-Afrika
trekken en Evenements Reizen
komt voor de naturisten de komen
de winter met een aanbieding bloot
aan de Costa del Sol te recreëren.
Hetgeen in januari trouwens nog
knap koud kan zijn.
Een populaire stedenreis-bestemming is Istanbul dat in de omgeving
van de Galatabrug een fascinerend centrum heeft.
FOTO ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
