Mestaarde
Tuinieren
Balkon- en
terrasbakken
in het najaar
Vraag en antwoord
(TERDAG 20 SEPTEMBER 1997
hter het trefwoord compost
j atin Van Dale: mestaarde,
duidelijke omschrijving,
nt compost is aarde met
tegelijkertijd. Volgens on-
jek bevat een gemiddelde
mposthoop 0.35 procent stik-
jf(N) en fosfor (P), een pro
nt kali (K) en een minimum
eveelheid sporenelementen
Js bijvoorbeeld magnesium
Verder heeft recent on-
rzoek uitgewezen dat bij goe-
'compostering bacteriën
>rkzaam zijn die de compost
orzien van antibiotica, met
gevolg dat planten die met
elcompost zijn opgegroeid
ier weerstand hebben tegen
iten.
percentages aan meststoffen
;en op het eerste gezicht ont-
Jlend laag. Alles wordt begrij-
lijker als men bedenkt dat
ncompost tussen de dertig
vijftig kilo per tien vierkante
t, Eter wordt gebruikt en van
mi voorbeeld een samengestelde
!jj 5t rond de twee kilo voor
tzelfde oppervlak. Maar voor
clgroeiende gewassen blijft
bij royaal gebruik van mest-
le bijmesten van belang.
><je omdat de meststoffen uit
JJ mpost langzaam vrijkomen.
halve mest bevat compost
er veel humus. De grond
jirdt dus beter vochthoudend.
jI vendien donkerder van kleur,
dat warmte goed vastgehou-
n wordt en de losse structuur
rgt ervoor dat er voldoende
- htin de grond komt. Niets
ngoedsdusoverdemestaar-
ekunnen het zelf maken en
el gemeenten juichen het toe
1 idat zelf composteren de
reveelheid afval vermindert.
naantal gemeenten geeft
GREET BUCHNER
daarom korting op compost-
silo's of verkoopt ze onder eigen
beheer. Eerst informeren dus!
Overigens zijn ze in alle tuin
centra in velerlei uitvoeringen
te koop. Hierbij moet men een
duidelijk onderscheid maken
tussen een silo waarbij de kant
en-klare compost aan de onder
kant uitgeschept wordt en een
silo waarvan men een wand
moet verwijderen eer men de
hele compost kan gebruiken. In
het laatste geval verdient het
aanbeveling om twee silo's of
twee losse composthopen te
hebben. Een in opbouw, een
voor gebruik.
Dat een goede composthoop in
lagen opgebouwd wordt uit on
gekookt organisch afval, liefst
met af en toe wat aarde ertus
sen en dat kattenbakkorrels, be
drukt papier, maaltijdresten en
dergelijke nimmer op de hoop
mogen kan men momenteel
overal lezen. Want composteren
is 'in'.
Maar leuker is te weten hoe het
werkt. Dat is een heel bijzonder
proces waarvoor vooral lucht en
vocht nodig is. Daarom nimmer
op elkaar plakkend spul op de
compost zoals dikke lagen pas-
gemaaid gras. Dan krijgen de
bacteriën, virussen en schim
mels, die de eerste omzetting
bewerkstelligen, geen kans. Die
zorgen ervoor dat een pas opge
zette compost binnen drie we
ken binnenin een temperatuur
heeft van rond 60 graden. Net
niet genoeg om onkruidzaad
onschadelijk te maken. Geen
nood. We helpen een beetje
met zelf gemaakte compostver-
sneller: 5 liter water, 400 gram
suiker en een blokje bakkersgist.
Af en toe hiermee gieten ver
hoogt de temperatuur. Als de
micro-organismen het eerste
werk hebben gedaan, zakt de
temperatuur en komen de klei
ne beestjes, springstaarten, oor
wormen, pissebedden, regen
wormen, eencellige diertjes. Die
gaan door met omzetten. Neen,
ze komen niet op balkon of ter
ras! Vinden compost veel te lek
ker en gaan gewoon dood als al
le organisch materiaal verteerd
is.
Dat kunnen we controleren
door een beetje ervan op een
schaal te doen. Sterrekers zaai
en en kijken of die gezond op
komt. Is dat zo dan is de com
post gaar en klaar voor gebruik.
Mestaarde van eigen makelij.
Nog even wat écht niet mag en
stank veroorzaakt: vlees, vis, pa
pieren luiers, alle gekookte res
ten. Schillen van aardappelen
en van citroenen en sinaasappel
werken vertragend. Te veel gif
op de schil.
Wanneer de nazomer overgaat
in de herfst wordt de tuin meer
vanuit het huis bekeken. Als het
goed is bloeit er nog van alles,
maar ook dichtbij het huis? Een
goed gevulde plantenbak of
grote pot kan een goede aanvul
ling zijn. Als de planten goed
worden gekozen, kunnen zij
nog maanden kleur geven.
Een mooi bolvormig, groenblij-
vend struikje is Hebe Emerald
Green', die ook wel 'Green Glo
be' heet. De plant heeft heel
klein, fris groen blad en wordt
niet hoger dan 30 cm. 'Emerald
Green' is heel geschikt om apart
in een pot te zetten. Maar hij
kan natuurlijk ook met andere
planten worden gecombineerd.
Een andere soort is Hebe odora,
ook wel buxifolia genoemd, die
donkergroene blaadjes heeft.
Doordat ze dakpansgewijs over
elkaar vallen, ontstaat een apart
effect. Deze plant blijft even
eens laag en bloeit van juni tot
augustus.
Om bakken te beplanten kan
heel goed struikheide of Calluna
worden gebruikt. Deze plant is
door zijn fijne blad heel aardig
om van dichtbij te bekijken. De
planten blijven in de winter
groen of verkleuren iets. C. 'Au-
rea' (roodpaars bloeiend, 30 cm
hoog) heeft geelgroen blad dat
in de winter iets donkerder
wordt. Van C. 'Cuprea' (licht
paars, 15 cm hoog) is het blad
eerst geel en later geelgroen.
Mooie combinaties van Calluna
zijn te maken met andere zuur-
minnende heesters, zoals Pieris,
Hebe 'Emerald Green', heel ge
schikt om in een aparte pot te zet-
Kalmia angustifolia, de kleinste
Rhododendrons of Erica. Zet ze
in een mengsel van half-om-
half potgrond en tuinturf.
Struikheide moet ieder voorjaar,
eind februari, begin maart, zo'n
vijf centimeter worden terugge
snoeid om de struiken bossig te
houden. Ze bloeien daardoor
ook beter.
Besdragende planten en hees
ters maken de sfeer in de herfst.
Het is zonde om ze niet te ge
bruiken en gelukkig zijn ze er
ook in kleine maten. Pernettya
mucronata is een van de mooi
ste: de kleine, stekelige gepunte
blaadjes zijn glanzend groen. In
mei en juni bloeit Pernettya met
kleine witte bloempjes, maar
het opvallendst zijn de grote
bessen, tot meer dan anderhal
ve cm doorsnee, die in de herfst
verschijnen. Het is een struikje
voor zure grond. Hij is daarom
goed te combineren met hier
boven genoemde soorten. Door
hem op een zonnige plek te zet
ten blijft hij mooi bossig.
<j| twintig jaar oude peren-
2, iom van José Tieken uit Kou-
üa kerk aan den Rijn baart zor-
Bladval, takken die afster-
d. Weg ermee zou ik zeggen,
fintig jaar is voor menig ge-
eekt soort al redelijk oud.
6 is omzagen, uitgraven en -
lil !itop een andere plek- een
- om die 'resistent' is tegen de
0 sest voorkomende kwalen,
ui is, bestellen bij een goede
inetei
(e itde hortensia aangaat, ik
M njaloers. De mijne hebben
tniet tot bloei gebracht. An-
rzijds heb ik ook geen last
nwolluis. Aangetast blad zo
:1 mogelijk verwijderen
1 rbranden en eventueel spui-
w nmet milieuvriendelijk
58 xlron. Daarmee worden geen
3 tuurlijke vijanden om zeep
e> iwlpen.
wouw De Jong uit Haarlem
eft enige jaren geleden een
k biscus gekocht. Haar werd
wijsgemaakt dat je deze winter
harde Hibiscus niet mag snoei
en. Weer eens een van de vele
verkeerde voorlichtingspraatjes
die ik her en der opvang. Ver
kondigd door verkopers die al
les weten van kassa, kassa, maar
niets van planten. In Frankrijk
heb ik hem zelfs gezien in de
vorm van een bolletje: met
bloemen. In de praktijk blijkt
een struik die flink gesnoeid
wordt grotere, maar minder
bloemen voort te brengen dan
een weinig gesnoeide struik.
Kiezen of delen dus en voortaan
planten kopen bij adressen
waar ze weten wat een plant is.
Tja, wat moet ik antwoorden op
een schrijven van de familie
Geleijn uit Oegstgeest. De druif
Boskoopse Glorie draagt slecht,
heeft misvormde trosjes en een
aantal ervan valt af. Het moge
een uiterst schrale troost zijn,
maar mijn witte druif tegen een
zuidmuur, die jarenlang fantas
tisch heeft gedragen, vertoont
precies dezelfde verschijnselen.
Ik maak me er niet druk om en
wijt een en ander aan twee jaar
te droge grond, een abnormaal
koude winterperiode, enkele
weken te nat en dan ineens een
abnormale hitte. Dat veroor
zaakt stress bij veel planten,
niet alleen bij de druif. En aan
gezien planten, evenals dieren
en mensen, gevoelig zijn voor
kwalen en ziekten in dergelijke
situaties, ben ik ervan overtuigd
dat volgend jaar alles normaal
is... indien het weer een beetje
normaal wenst te wezen. Overi-
Sierhekwerk
Spijlenhekwerk
Schuifhekken
Plantsoenhekken
Gaasafrastering
Sportveldafrastering
Tennisbaanafrastering
Schoorsteenkappen
Oudhollandseverlichting
gens is bemesting met ECO-sty-
le producten prima. Tegen
meeldauw kan men ook Bio S,
Sulphon en een dergelijk pro
duct gebruiken. Ik ben ertoe
overgegaan om elk voorjaar re
delijk veel zwavelpoeder in de
grond te doen, daar waar de
wortels zijn. Met succes.
Fantastisch, een vingerhoeds
kruid dat aan de top ineens een
compleet andere bloem ver
toont zoals bij Th. Kenselaar in
Driehuis. Alleen vrees ik dat de
zaden niet 'zaadvast' zullen blij
ken. Ik vermoed dat de mutatie
ontstaan is door ingreep van
buitenaf, een insect of iets van
dien aard. Desondanks valt het
te proberen met zaad, tegen be
ter weten in. Nu, zo snel moge
lijk zaaien, dan is er een kans
om volgend jaar nog te kunnen
zien welke bloemen er aan de
plant komen. Vingerhoedskruid
is tweejarig, vandaar de haast.
Ben benieuwd te horen of het
P. Pinheiro uit Heemstede
heeft een Solanum capsicas-
trum die dit jaar weliswaar veel
groen heeft gemaakt, maar geen
bloem en dus ook geen vruch
ten. Ik veronderstel tenminste
dat het de S. capsicastrum is, er
zijn meerdere S. soorten in de
handel. De capsicastrum met
de oranje vruchten moet in het
voorjaar, voor hij naar buiten
gaat. vier tot vijf weken rust
hebben. Weinig water, geen
voeding. Dan nieuwe grond,
iets voeding en naar buiten in
de halfschaduw. Dit jaar zal hij
wel groen blijven, dus straks
weer opnieuw beginnen en
.vooral niet te veel stikstof (N).
Dat bevordert de bladgroei ten
koste van de bloemvorming.
1
S
M
L
E
N
O
K
P
2
A
V
N
L
O
B
E
K
3
S
T
P
E
A
A
R
K
4
P
E
N
R
O
K
P
E
5
L
H
E
A
V
R
A
S
6
P
A
O
G
O
E
K
N
7
F
S
O
T
R
E
U
M
8
L
D
L
R
E
A
N
B
9
M
D
O
A
O
N
T
A
10
L
B
L
A
R
E
O
N
11
K
A
I
N
T
E
w
S
12
O
S
O
L
R
A
K
D
13
S
E
P
N
O
W
E
T
14
K
T
A
E
R
A
N
F
PGAVE
«AT
top op elke regel de letters
1. die samen het woord vor-
dat overeenkomt met de
schrijving. De resterende
Iers vormen van boven naar
"eden en van links naar
%een citaat.
frontaal: 1. Nauwe steeg; 2.
fcuwdruppel; 3. wielstaaf; 4.
erballetje; 5. knaagdier; 6.
Wijzer; 7. panel; 8. koffiedik;
schijf vis: 10. adelijke titel; 11.
"Hand; 12. weekdier; 13. iro-
14. tafelfles.
OPLOSSING
KRUISWOORDRAADSEL
privilege
reno-ogam
el-ego-te
n-drugs-1
tra-l-lot
-ene-dal-
kei-b-ama
r-grief-r
ei-aks-am
eden-leie
topklasse
HEINZ
TOMPOES
Heer Bommel en de grauwe razer
„Ze snappen geen van allen hoe be
langrijk de kraai is", dacht hij. „Maar
misschien kan ik het heer Ollie uit
leggen, als ik de goede woorden ge
bruik."
Daar was echter weinig kans op.
Heer Bommel had het hoofd van zijn
borstbeeld opgeraapt en keek er
droefgeestig naar. „Ach" sprak hij.
„Het is ver met mij gekomen. Toen ik
als eenzaam heer dit huis bewoonde,
was ik omringd door schoonheid en
gemak. Doch toen ik mij het lot van
een ongelukkig schepsel aantrok,
verviel mijn aanzien in puin, als ie
mand begrijpt wat ik bedoel."
„Dolgat!" kraste de vogel. „Krot
huis." „Zwijg mormel!" riep heer Ol
lie rood. „En jij ook, Tom Poes! Je
loopt daar maar rond met dat beest
en mij, je vriend en je beschermer,
die het goede zoekt, laat je in de
steek. Eenzaam waar ik door de
puinhopen en iedereen loopt over
me heen. Is het dan fout om een
monster goed te willen doen?" „Nee',
zie Tom Poes haastig. „Maar dat
goed moet u goed doen. En daarom
moeten we deze kraai..."
„Kraai!" kreet heer Bommel met
overslaande stem. „Jij met je kraai!
Wie ben ik nog?" „Krotenkruier!"
riep de vogel. Nu werd het heer Ollie
te veel. „Ga weg!" zei hij moeilijk.
„Dit is meer dan een heer van mijn
stand verdragen kan."
H
W
R
DOOR JAN VISSER
Als gevolg van de warmwaterstroom El Nino in het equatoriale
deel van de Pacific is het weer mondiaal behoorlijk van
streejc Voor de kust van Peru is het zeewater zelfs 4 graden
warmer dan normaal. Dat is in zeker 50 jaar niet voorgeko
men. De effecten van El Nino op ons winterweer zijn moeilijk
aan te tonen maar mocht er een effect zijn dan gaat dit vol
gens klimaatanalist Van Mourik in de richting van een koude
re winter. Het actuele weer heeft een vriendelijk karakter
dankzij een krachtig gebied van hoge barometerstanden.
Het zwaartepunt van het luchtdrukmaximum ligt dit weekein
de boven de Noordzee, daarna schuifelt het hoog langzaam
naar het noorden van Duitsland en later Polen of de Karpaten.
Onder invloed van het hogedrukgebied is het vandaag rustig
weer. Hooguit waait er een matige wind uit richtingen tussen
noordoost en oost. Verder is het uiteraard droog met perioden
met zon en middagtemperaturen omstreeks 17 graden.
De komende nacht is het meestentijds helder en daalt het
kwik naar plaatselijk 8 graden. Alleen dichtbij zee en in de
buurt van grote meren koelt het minder sterk af. Morgen is het
vrijwel hetzelfde weer als vandaag. Wel stroomt er rond het
hogedrukgebied vochtige lucht naar het zuiden en oosten.
Daardoor gaan er enkele wolkenvelden ontstaan maar de kans
dat deze in westelijk de zon gaan afschermen is niet groot.
Na het weekeinde wordt de atmosfeer enkele graden warmer.
Op dinsdag/woensdag zijn maximumtemperaturen mogelijk
tot rond 20 graden. Doordat de lucht vochtiger is worden in
de nacht en ochtend de mistkansen groter.
Gisteren heeft de zon geschenen: met name tijdens de mid
daguren. De temperaturen bereikten evenwel geen hogere
waarden dan 18 graden maar dankzij de sterke instraling
(droge lucht) deed het vooral op plekjes gelegen in de luwte
heerlijk warm aan.
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
zaterdag.
Noorwegen:
Veel wind, bewolking en
vooral langs de kust enige
tijd regen, in de bergen
misschien sneeuw. In het
zuidoosten droger en nu
en dan zon. Middagtem-
peratuu r uiteenlopend
van een graad of 7 in het
noordwesten tot rond 15
m de omgeving van Oslo.
Zweden:
Wolkenvelden en vooral in
het noorden en midden af
en toe regen; in het zuiden
droger en soms zon. Vooral
zondag veel wind Maxima
uiteenlopend van een
graad of 8 in Lapland tot
15 of meer in het zuiden.
Denemarken:
Zaterdag zonnige perioden
en droog. Zondag meer
wolkenvelden en mis
schien wat regen. Middag-
temperatuur ongeveer 15 graden.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Vrij rustig weer met afwisselend zon en
wolkenvelden; in de nacht en vroege
ochtend ook kans op mist. Zaterdag in
het zuidwesten misschien nog wat re
gen; verder vrijwel overal droog. Middag
temperatuur rond 18 graden maar zater
dag in Schotland wat frisser.
België en Luxemburg:
Zonnige perioden en in de nacht en och
tend hier en daar mist. Droog. Tempera
tuur in de middag rond 18 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Aan het begin van de dag kans op mist
banken, Verder zonnige perioden en vrij
wel overal droog. Zaterdag maxima rond
23 graden, zondag een fractie lager.
Portugal:
Flink wat zon maar zaterdag eerst ook
nog wolkenvelden en misschien een re
gen- of onweersbui; zondag droog. Maxi
ma bijna overal tussen 25 en 30 graden
Madeira:
Afwisselend zon en wolkenvelden en
waarschijnlijk droog. Middagtempera-
tuur ongeveer 23 graden.
Spanje:
Zonnige perioden en daarnaast kans op
een regen- of onweersbui. Zondag van
het westen uit geleidelijk droog. Mid-
dagtempertuur aan zee uiteenlopend
van een graad of 22 langs de Golf van
Biskaje tot rond 27 in het oosten en zui
den. landinwaarts hier en daar nog rond
30 graden.
Canarische Eilanden:
Wolkenvelden maar met name op de
zuidstranden flinke zonnige perioden
Vrijwel overal droog. Middagtempera-
tuur rond 27 graden.
Marokko:
Westkust geregeld zon en zo goed als
overal droog. Aan zee middagtempera
tuur tussen 25 en 30 graden
Tunesië:
Wisselend bewolkt en enkele regen- of
onweersbuien, vooral zondag met plaat
selijk veel neerslag. Middagtemperatuur
Iets boven 25 graden
Zuid-Frankrijk:
Geregeld zon maar met name zondag
hier en daar wat meer bewolking en in
het zuidoosten een kleine kans op een
bui Middagtemperatuur omstreeks 25
graden
Mallorca en Ibiza:
Geregeld zon, maar nu en dan ook een
onweersbui. Geleidelijk iets minder
warm met op zondag maxima rond 26
graden.
Italië:
Flinke zonnige perioden. Zaterdag in het
noorden kans op een enkele regen- of
onweersbui, zondag misschien ook el
ders. Middagtemperatuur omstreeks 24
graden maar zaterdag hier en daar nog
Corsica en Sardinië:
Zonnige perioden, vooral op zaterdag;
zondag kans op een bui. ook met on
weer Middagtemperatuur ongeveer 26
graden
Malta:
Flink wat zon en tot zondagavond waar
schijnlijk droog. Middagtemperatuur
omstreeks 27 graden
Griekenland en Kreta:
Flinke zonnige perioden en waarschijn
lijk droog. Op de Egeische Zee voor zon
dag opnieuw een stevige noordenwind
Middagtemperatuur rond 25 graden
maar later in het noorden wat frisser.
Turkije en Cyprus:
Geregeld zon maar hier en daar ook een
bui, misschien met onweer Middagtem
peratuur uiteenlopend van iets boven 20
graden in Noordwest-Turkije tot ruim 25
op Cyprus en langs de Turkse zuidkust.
Duitsland:
Zonnige perioden maar soms ook wol
kenvelden en in het zuiden zaterdag
misschien nog wat regen Inde nachten
ochtend plaatselijk mist. Middagtempe
ratuur uiteenlopend van een graad of 1 7
in de omgeving van Berlijn tot boven 20
plaatselijk in het Rijndal, zaterdag in
het noorden nog iets frisser
Zwitserland-
Zaterdag flinke zonnige perioden en
droog Zondag wat meer bewolking en
mogelijk een regen- of onweersbui Mid
dagtemperatuur omstreeks 22 graden,
zaterdag in Tessin wat warmer
Oostenrijk:
Zonnige perioden. Zaterdag overal kans
op een regen- of onweersbui; zondag al
leen nog in Tirol. Maxima rond of net on
der 20 graden.
Polen:
Aan het begin van de dag plaatselijk
mist maar verder geregeld zon. Zaterdag
nog een kleine kans op een enkele bui
en tamelijk fris met maxima rond 14
graden; zondag droog en een fractie
warmer.
Tsjechië en Slowakije:
Zaterdag misschien nog een enkele bui
Verder droog en zonnige perioden met in
de ochtend hier en daar mist. Middag
temperatuur rond 18 graden maar zater
dag vooral in Tsjechië hier en daar wat
lager
Hongarije:
Zaterdag wisselend bewolkt en enkele
buien, misshien met onweer Zondag
droog en flink wat zon. Temperatuur ii
de middag omstreeks 18 graden
ZATERDAG 20 SEPTEMBER 1997
Zon- en maanstanden
Zon op 07.23 Zon onder 19.42
Maan op 21.56 Maan onder 11.56
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 06 42 19.06 06.15 18.39
Laag 02.25 14.34 02.06 14.15
Weerrapporten 18 september 20 uur:
Amsterdam onbew.
D« Bilt onbew
Deelen licht bew
Eelde hall bew
Eindhoven onbew.
23 11 0.0
17 10 0.0
22 11 0.0
Athene
Berlijn
Boedapest
Bo'deaui
r I 25 9 0.0
'7 21 18 0.1
r 1 23 7 0.0
5 16 10
IO 2 24 11 0.0
Wenen
Zurich
Bangkok
Buenos Air.
