Lucia Swarts gaat
solo met Vivaldi
MovieZone: promotiecampagne voor de 'betere film'
De hemel van Hollywood': meer dan een thriller
Je
Cultuur Kunst
I aad voor Cultuur vraagt
ield voor gebarentaalkunst
Dodenmaskers Lenin
en Stalin blijven een
goedbewaard geheim
TERDAG 20 SEPTEMBER 1997
CHEF IAN RIJSDAM. 071 -5356444
uropese tour Puff Daddy uitgesteld
itNPuff Daddy heeft zijn Europese tournee uitgesteld tot be-
volgend jaar, omdat de voorbereidingen niet af zijn. Het ge-
nde optreden van de groep op 30 september aanstaande in
Ihoy' komt daardoor te vervallen. Mojo concerts maakt vol
de week de nieuwe concertdatum bekend. Voor dit concert
^en de gekochte kaarten geldig.
arpiste Bottema opent seizoen K&O
gENi Het eerste lunchconcert in het nieuwe concertseizoen
iK&O wordt op donderdag 25 september gegeven door har-
leAnke Bottema in de Kapelzaal. Bottema voert twee werken
n de 18de eeuwse componisten W. Croft en F.J. Naderman
itwee 20ste eeuwse composities van V. Mortari en J. Guridi.
harpiste studeerde aan het Utrechts conservatorium en heeft
Ivan cd's gemaakt.
bonnementen De Appel bij K&O
jEN» Twee toneelstukken die toneelgroep De Appel dit sei-
n speelt, worden door K&O-Leiden in abonnement verkocht,
tgaat om 'De Mensenhater' van Molière en 'De Nacht, De
oeder Van De Dag' van Lars Noren. De voorstellingen worden
19 november en 22 april in het Appeltheater gespeeld. De
iitverkoop bij K&O loopt tot 1 oktober.
lost Zwagerman in de Burcht
kn» Joost Zwagerman's nieuwste roman Chaos en Rumoer
eft veel stof doen opwaaien. Dit is reden voor Burcht Literair
ide schrijver van 'Vals Licht' en 'De Buitenvrouw' voor een
aggesprek uit te nodigen. Interviewer Hans Goedkoop gaat
iderdag 25 september met Zwagerman de confrontatie aan in
■Burcht. Nix of niet-Nix, zal de vraag zijn. Heeft Zwagerman
d thema of lijdt hij aan de verveelde nietszeggendheid van de-
tijd?
HAAG ANP
itssecretaris Nuis (cultuur)
et van zijn begroting vijf ton
erveren voor subsidiëring
ide Stichting Vi-taal, die zich
voor culturele uitingen in
urentaal. Dat zegt de Raad
Cultuur in een aan Nuis
pbracht advies.
ARCHIEFFOTO CPD
DEN HAAG GPD
Dit najaar begint het International
Film Festival Rotterdam met een cur
sus film- en mediakunde in zeven ste
den. Van november tot en met de fes-
tivalmaand januari worden filmvoor
stellingen georganiseerd, gekoppeld
aan lezingeh, in Amsterdam, Breda,
Den Haag, Groningen, Maastricht,
Rotterdam en Utrecht.
De cursus wordt gericht op studen
ten van universiteiten en hogescholen
en wil prikkelen tot bezoek aan het
soort films dat door het festival wordt
gekoesterd. Maar minstens zo belang
rijk vindt men het om op deze wijze
een algemene bijdrage te leveren aan
film- en media-educatie in het hoger
onderwijs.
Voor het programma is een keuze
gemaakt uit vier thema's die represen
tatief zijn voor 'Rotterdam': het uitda
gende werk van Hollywood-dissiden-
ten, nieuwe media en de toekomst van
de cinema, films uit niet-westerse cul
turen en een vooruitblik op 'the cruel
machine'; een themaprogramma van
het komende festival.
De voorstellingen vinden plaats in
de lokale filmhuizen die voor het
grootste deel tevens betrokken zijn bij
een ander initiatief dat jongeren moet
stimuleren tot bezoek aan de 'betere
films'.
Onder het motto MovieZone zullen,
om te beginnen, tot de volgende zo
mer elke vrijdagmiddag om 15.30 uur
speciale voorstellingen plaatsvinden
voor jongeren. Tot en met de leeftijd
van 25 jaar hoeft slechts zeven gulden
toegangsgeld te worden betaald en in
dien men een CJP-kaart bezit, slechts
vijf gulden. Het gaat om een campag
ne die wordt gesteund door de Neder
landse Federatie voor de Cinematogra
fie en het instituut Europa Cinemas.
Volgens initiatiefnemer Henk Cam
ping worden niet uit Hollywood af
komstige maar kwalitatief juist 'betere
films' door jongeren vaak onbezocht
gelaten omdat men er niet of pas veel
te laten over hoort. MovieZone wil een
extra stimulans geven aan de interesse
voor de minder alledaagse cinema.
Het tot en met juni 1998 ingevulde
programma biedt een reeks artistiek of
anderszins bijzondere films die afkom
stig zijn van zowel commerciële als
niet-commerciële verhuurders. De ste
den waar aan MovieZone wordt deel
genomen zijn Amsterdam, Arnhem,
Breda, Den Bosch, Den Haag, Eindho
ven, Enschede, Nijmegen, Roterdam,
Tilburg en Utrecht.
Celliste op haar plaats in Leidse Merenwijk
Ze woont misschien wel in het kleinste straatje van de
Merenwijk. Vanaf de tweede etage van haar huis kan ze
kijken zo ver het oog reikt. „Wat moet het een heerlijk ge
voel zijn om het Groene Hart aan je voeten te hebben."
Lucia Swarts lacht. „Als de strijkstok zwijgt hoor je hier
inderdaad niets, behalve de kinderstemmetjes op de
speelplaats aan de overkant."
LEIDEN SUZANNE BARBIER
De Stichting, die vijf mede
werkers in dienst heeft, houdt
zich onder meer bezig met ge-
barenpoëzie, theaterproducties
voor doven en het vertalen van
kinderboeken in gebarentaal.
Tot dusver draait de stichting
op geld van de sociale dienst.
De eigen inkomsten dekken
maar 15 procent van de kosten.
De 38-jarige celliste Lucia
Swarts is hier op haar plaats en
dat zie je. Het lijkt alsof ze het
licht en de ruimte van de bui
tenwijk mee naar binnen heeft
genomen. Haar interieur ademt
de sfeer van muziek. Niet de
zware klassieke, maar die van
de levensgenieter: de notenhou
ten piano in de hoek, de hoge
witte tuindeuren. Met haar
drukke programma heeft ze die
rust thuis ook nodig om bij te
komen. „Eigenlijk zou ik meer
keuzes moeten maken, maar ik
heb zoveel geweldigs te doen."
Aan de andere kant van de tafel
klinkt een diepe zucht. Met een
blik op de 3-jarige Jet die mid
den in de kamer met haar pop
penhuisje speelt: „Als ik mijn
schoonmoeder niet had..."
Vorig jaar kreeg ze plotseling
de kans om alleen de studio in
te gaan. De eerste cd van vier
('Lucia Swarts Vivaldi six Cello
Sonatas') met de zes bekendste
Vivaldi-sonates ligt eind deze
maand in de winkel. Ondanks
haar drukke werkzaamheden
als eerste celliste van het Barok-
orkest van de Nederlandse
Bachvereniging en als lid van
het Schönberg Ensemble, dacht
ze er geen moment aan om het
aanbod te weigeren. Vivaldi
speel ik al jaren. Als je dan de
kans krijgt om het perfecte re
sultaat neer te zetten, is dat een
geweldige uitdaging." Haar
ogen krijgen een glinstering als
ze over de 18de eeuwse compo
nist vertelt. „Het leven in Vene
tië moet toen heel aangenaam
zijn geweest, lacht ze. „Die mu
ziek zit boordevol vitaliteit en
levenslust." Hoewel de cd al
klaar is, heeft ze hem nog niet
in handen gehad. Best een raar
idee vindt ze, om haar gezicht
binnenkort in de etalage te zien
liggen.
Zeven was ze toen ze wist dat
het de cello moest worden. „In
het blokfluitklasje in Hoogeveen
hing een prachtige poster van
een man die cello speelde. Dat
maakte zo'n indruk, ik was
meteen verkocht." Haar ouders
keken niet vreemd op van haar
liefde voor de muziek. „Muziek
zit in de familie aan mijn vaders
kant. Daar hadden ze vijftien
kinderen die allemaal iets crea
tiefs hadden, alleen was er geen
geld voor. Toen mijn ouders bij
mijn zus en mij muzikaal talent
bemerkten, hebben ze ons al
leen maar gestimuleerd om dat
te ontwikkelen." Niet dat de
donkerharige Lucia altijd al een
muzikale carrière ambieerde.
„Ik was overal fanatiek in, zo
ben ik opgevoed. Mensen die
mij nu kennen, kunnen zich
niet voorstellen dat ik vroeger
ook gek was op kogelstoten en
discuswerpen."
Vanaf haar 18de kwam de cel
lo op de eerste plaats. Ze ging
naar het Gronings conservatori
um en voor het eerst op kamers.
Voor Swarts was vijf of zes uren
studeren per dag geen opgave.
„Ik vond het heerlijk om de hele
dag met muziek bezig te zijn."
Twee jaar later hoorde ze Anner
Bijlsma, docent aan het konink
lijk conservatorium van Den
Haag in de Oosterpoort spelen.
„Ik wist meteen: daar moet ik
les van hebben. Nooit spijt van
gehad."
„Den Haag was nog een hele
overgang voor het Drentse
meisje," zegt Swarts met een
spottend lachje. „In Groningen
kon je altijd overal binnenstap
pen voor koffie, nu moest ik op
eens afspraken gaan maken."
Daarna ging alles razend snel.
De cello bracht haar grote suc
cessen. Ze stond in Londen,
New York, Japan en altijd volle
zalen. Toch heeft ze nooit kun
nen wennen aan de spanning
die vooraf gaat aan een optre
den. Lucia Swarts kijkt even
voor zich uit. „Zo'n moment
vlak voor de uitvoering voel je
hoe de adrenaline je spieren
heeft strak gezet. Dan gaat het
doek gaat op: niet denken maar
spelen, tot de laatste noot. Ap
plaus, ontlading. En dan wat
zachter: „Je voelt het als de
mensen het mooi vinden. Ge
lukkig is het soms heel stil in de
zaal."
De cd 'Lucia Swarts Vivaldi
six Cello Sonatas' (Vainguard
Classics) ligt vanaf 23 septem
ber in de winkel.
Lucia Swarts: Je voelt het als de mensen het mooi vinden. Gelukkig is het soms heel stil in de zaal."
FOTO PIET ROORDA
on de Winter wil zijn publiek vermaken
KINGEN ROB DE KAM
iNederlandse acteur op zijn
w en twee al evenzeer in
•al geraakte Amerikaanse
ten leggen in Hollywood de
A op het geld dat een bende
igsters bij een casinoroof
buitgemaakt. Het zou de
van een Amerikaanse
elfilm kunnen zijn - en mis-
wordt het dat ook nog
eens. Voorlopig gaat het om
inhoud van 'De hemel van
lywood', de nieuwe roman
Leon de Winter, een boek
t schijn en werkelijkheid:
les is amusement geworden
«ij zijn allemaal acteurs of fl
irten in dat spel."
nds het einde van de jaren
tóg verhuist Leon de Winter
jaar een paar maanden naar
Angeles. Om er te schrijven:
heb mezelf wijs gemaakt dat
deen daar tot werken kom.
lis een uitermate spannende
talles in die stad is voorlo-
Het is een echte immigran-
Semeenschap. Het werkt als
magneet op mensen die
bepaald beeld hebben ge-
«rd van wat hun taak in het
nis. Dat voel je, die zenuw-
ige energie van al die men
ie daar bij elkaar komen,
allemaal vreselijk in gevecht
een felle strijd leveren om
laan in de rij te komen. Dan
als vanzelf ook heel hard
ten.
fcloop al een paar jaar met
idee voor dit boek rond. Het
le maken met het huis van
irtgsters uit het boek dat ik
'zag staan. Ik vond dat een
'intrigerende plek, waar bij-
ils vanzelf een verhaal in-
nde. Ik lees altijd graag de
ïnadvertenties in de LA Ti-
elk huis kun je een an-
leven dromen. En ik wil dan
eens bellen en me laten
beiden. Ik heb dat bewuste
ook bekeken, met het hele
K mijn schoonmoeder was
ik ook mee. Een prachtig
1 het zou ook een goede
hjn om een film te draaien
kar zag ik opeens die gang
Leon de Winter „Schaamte en een beetje schuldgevoel, dat zijn wat lullige emoties, die leveren geen omzet op."
sters zitten.
„Het begon dus niet met
mensen, maar met een locatie.
En toen dacht ik: ik wil een ver
haal maken over deze stad, over
het gedroom, over de illusies
die ik heb als ik die huizen zie
staan."
Shockcffect
'De hemel van Hollywood' lijkt
lange tijd uitsluitend een span
nende thriller, totdat aan het
slot middels een brief van één
van de hoofdpersonen duidelijk
wordt dat het verhaal tot dan
toe slechts een filmscript was.
„Ik was op zoek naar een
shockeffect.* Je hebt tot dan toe
een verhaal gelezen, een span
nend verhaal, af en toe zelfs
geestig, waarin allerlei elemen
ten die je uit films kent op een
prettige manier bij elkaar ko
men. En dan opeens blijkt het
materiaal voor een film geweest
te zijn. Het ging me daar om
een soort Droste-effect. Het
beeld in het beeld in het beeld.
En uiteindelijk het verlies van
die scheidslijn tussen werkelijk
heid en illusie. Dat heb je in de
VS ook als persoonlijke erva
ring: het gevoel dat ernst en spel
zijn samengevallen.
„Alles is amusement gewor
den en wij zijn allemaal acteurs
of figuranten in dat spel. Die
vertheatralisering zal ook in Eu
ropa toenemen. Eurodisney is
immers ook al winstgevend ge
worden. Blijkbaar is die ver
theatralisering onze manier om
de wrede kanten van het be
staan te verzachten of toe te
dekken. Met franje. En we kun
nen zoveel geld en tijd vrij ma
ken voor dit spel dat we ons
daar in kunnen, misschien wel
moeten verliezen. Omdat we
ons eigenlijk met die vrije tijd
geen raad weten, behalve door
de verblinding van het spel."
„Ik heb zelf liever dat we din
gen wat scherper uit elkaar hou
den en bepaalde aspecten van
deze wereld in hun volle gruwe
lijkheid tot ons toelaten. Hoe
machteloos je soms in deze we
reld ook kunt zijn. Zeker als je
aan de veilige kant zit, zoals wij.
Maar schaamte en een beetje
schuldgevoel, dat zijn wat lulli
ge emoties, die leveren geen
omzet op. Het leidt tot niks, be
halve tot het geven van een gul
den bij een collecte. Maar straks
is alles theater en hoeven we
ons daar niet meer druk over te
maken."
Trilogie
'De hemel van Hollywood' is
bedoeld als tweede deel van een
trilogie: „Ik wil drie boeken
schrijven die zich in de Verenig
de $taten afspelen, een soort
Amerika-trilogie die zich bezig
houdt met drie verschillende
kanten van de Amerikaanse sa
menleving. In Zionoco heb ik
die vreemde instant pseudo-re-
ligieuze kant van de Verenigde
Staten op een bepaalde manier
willen beschrijven. Het derde
boek, dat ik mijn hoofd al hele
maal uitgedacht heb, dat ga ik
pas omschrijven als ik het hele
maal af heb. Dat lijkt me gezon
der."
Nederland lijkt in het werk
van De Winter een steeds mar-
ginalere rol te spelen, heeft dat
wellicht ook iets te maken met
het feit dat hij hier het afgelo
pen decennium nogal aange
pakt is door de kritiek?
„Niet echt. Uiteindelijk gaat
het toch om het publiek. Ik zou
het pijnlijk vinden als het an
dersom was geweest, als ik door
de kritiek was geprezen, maar
genegeerd door het publiek."
„In Nederland staat zo onge
veer de doodstraf op het verlan
gen om te amuseren. En dat
verlangen heb ik. Begrijp me
goed, ik wil er niet alles voor op
offeren, ik ben geen John de
Mol. Maar ik vind wel dat het
behoort tot de opgaven van een
schrijver of een filmmaker om
je publiek te vermaken."
MOSKOU GPD
Velen hebben erover gehoord,
heel weinigen hebben haar ge
zien: de collectie dodenmas
kers van het vermaarde Mos-
kouse museum Tredjakov. El
ke dag staat bij de dienstin
gang van het museum wel een
aantal mensen te wachten. Ze
hebben slechts één wens: kij
ken naar de maskers van tach
tig van de beroemdste man
nen en vrouwen uit de Sovjet
geschiedenis.
Maar hun wens wordt niet
vervuld. De gipsen maskers
blijven achter slot en grendel.
Potige politiemannen zorgen
ervoor dat geen onbevoegden
de dodenmaskers van de Sov
jethelden Lenin en Stalin, van
de schrijver Pasternak, de zan
ger-dichter Majakosvki en
tientallen anderen te zien krij
gen.
Het museum is niet erg ge
lukkig met deze unieke verza
meling, die men bij toeval
veertig jaar geleden in bezit
heeft gekregen. Wat doe je er
mee? De meningen binnen de
wetenschappelijke staf van
Tredjakov zijn verdeeld. Aan
de ene kant staan experts die
menen dat zorgvuldige bestu
dering door bijvoorbeeld me
dische specialisten zinvol is.
Per slot van rekening werd er
in de tijd van de Leninistische
en Stalinistische dictatuur nog
al eens gerommeld met
doodsoorzaken. En aan de
hand van zo'n perfect masker
is best een diagnose te stellen.
Aan de andere kant zijn er
wetenschappers die vinden
dat de dodenmaskers met rust
moeten worden gelaten. En
daarbij speelt een typisch Rus
sisch fenomeen een rol: angst
voor geesten. Elk Russisch
huis heeft een huisgeest, die -
mits niet gestoord- zijn zege
nend werk doet. Een conserva
tor meldde in alle ernst dat de
dodenmaskers leven. „Het is
zelfs gevaarlijk om over ze te
praten," vertelde de vrouw die
belast is met het bijhouden
van in glazen vitrines liggende
maskers.
Over de oorsprong van deze
geheimzinnige collectie is wel
iets bekend. Het is het werk
van de vermaarde Russische
beeldhouwer Sergej Vladimi-
rovits Merkoerov, een man
met een volgens zijn collega's
verfijnde techniek en een vaste
hand. En dat was de commu
nistische partijtop niet ont
gaan. Toen 'de leraar van alle
volkeren', Vladimir Lenin in
1924 overleed, werd Merkoer
ov 's nachts door de geheime
dienst opgehaald. Hij vreesde
het ergste toen hij met onbe
kende bestemming werd afge
voerd. Het doel van de reis
was het sterfbed van Lenin,
waar hij zijn eerste meester
werk produceerde. Daarna
werd hij de 'eerste dodenmas-
kermaker' van het regime.
Tientallen keren kwam hij in
actie. Geld heeft hij er, volgens
zijn nakomelingen, nooit voor
U*ing«i
Veertig jaar geleden over
leed Merkoerov, temidden vdn
zijn unieke, bizarre, collectie,
in een Moskouse voorstad. En
toen was er een probleem.
Zoals zo vaak in dit land was
ooit op het hoogste niveau be
slist dat er dodenmaskers
moesten komen, maar dege
nen die dat hadden bepaald,
waren dood. En na Stalin was
geen behoefte meer aan hel
denverering. Besloten werd de
maskers over te dragen aan
het Tredjakov-museum, waar
nog wel een zaaltje vrij was.
Daar vertoeven ze nu al veertig
jaar zonder dat het publiek
hen kan aanschouwen.
