,eiden Regio
XTC: kans op ongeneeslijke depressie
1 an bedelstaf tot marktwapen
riminelen in spe
enezen met HALT
Nieuw
speelplein
De Brug
Schrijfwedstrijd om
Leidsch Dagblad Griffel
Het is een gekke
rERDAG 20 SEPTEMBER 1997
hans jacobs. 071 -5356414. plv -chef rudolf kleijn, 071 -5356436
Kazerne
/irDe nieuwe brand-
I J weerkazerne in
Roelofarendsveen komt
naast de bibliotheek aan
de Wilgenstraat.
Celliste
De celliste Lucia
I Swarts voelt zich
thuis in de Leidse Meren-
wijk. 'Als de strijkstok
zwijgt hoor je niets'.
het experiment in haar rapport
over kleine criminaliteit aan als
voorbeeld van een effectieve
aanpak.
Toen de overheid de helft van
de kosten besloot te vergoeden
schoten de HALT-bureaus hele
maal als paddestoelen uit de
grond. Alle betrokken partijen,
gemeente, politie, justitie maar
ook middenstanders en andere
slachtoffers, zijn van het begin
af laaiend enthousiast, zegt Van
Hees. Sinds 1988 vertienvoudig
de het aantal 'afdoeningen' dat
bij de HALT-bureaus terecht
kwam, naar 21.413 in 1996.
De preventie is een andere
belangrijke poot onder HALT,
legt Marian Tijssen uit. Zo'n 350
keer per jaar trekken de mede
werkers van het bureau erop uit
voor voorlichtingslessen in de
hoogste groep van het basison
derwijs en de eerste klas van het
voortgezet onderwijs. „Vooral
de brugklas is erg belangrijk",
zegt Tijssen. „Je komt op een
nieuwe school waar je je rol he
lemaal opnieuw moet vinden.
Dan is het verleidelijk bij de
groep te horen met de populai
re jongens die alles durven.
Daar hameren we sterk op: hoe
ga je daarmee om, laat je je om-
lullen of neem je zelf een stand
punt in? Durf je te zeggen: Doe
normaal joh, daar doe ik niet
aan mee."
Ook van de afdoeningen gaat
een preventieve werking uit.
.Alleen al doordat de gastjes die
naar ons worden gestuurd, hun
verhaal ook weer mee naar
school nemen", zegt Henk San-
nes, manager van het bureau in
Leiderdorp. De 'lik-op-stuk'-
aanpak is daarbij erg belangrijk,
zeggen Sannes en Tijssen. Bin
nen een weelc zitten de aspi
rant-crimineeltjes bij HALT
voor het eerste 'pedagogische
gesprek'. „Je probeert de
scherpte van de schrik vast te
houden," verklaart Sannes. De
werkstraf van vier tot maximaal
twintig uur die volgt, bij voor
keur bij de benadeelde partij,
maakt de HALT-klantjes ook
bewust van hun fout. „Ik hoor
vaak van jongens en meisjes die
bijvoorbeeld vakken hebben ge
vuld bij de winkel waar ze heb
ben gejat: Toch wel hard wer
ken daar, zeg. En eigenlijk
schaamde ik me rot."
tst nog. Ging ze met een stel
ijes op stap die in het zwem-
een handtas met een dik
lulde portemonnee hadden
Het geld hadden ze er
1 doorgejaagd maar de poli-
neeg er lucht van en stuurde
door naar HALT. Die ging
tze op bezoek bij het slacht-
„Nou, dat was net een
artlap. Die mevrouw legde
dat het geld in die tas be
id was voor de vakantie èn
het verjaarspartijtje van
dochtertje dat die dag
iest afzwemmen. Die vakan-
moest een week worden uit
leid n de verjaardag viel in
water. Toén had je die kop-
moeten zien. Ze gingen
net niet huilen."
iarian Tijssen is een van de
begeleiders van het HALT
1-Holland Noord in Leider-
rp Samen met haar collega's
trijkt ze het gebied tussen
len, de Bollenstreek en Al
en aan den Rijn. Ruim 900
itjes' krijgen ze jaarlijks over
doer, zo'n 800 voor vandalis-
of diefstal, de rest voor het
afsteken van vuurwerk,
zijn de drie zogeheten de-
categorieën die onder het
LT-regime vallen. Jongeren
voor de eerste keer worden
rapt op deze misdrijven krij-
bij HALT ('Het ALTema-
de kans hun criminele
aling goed te maken en zo
vermelding in de justitie-
ssiers te voorkomen.
)p een steenworp afstand
Tijssen en haar collega's,
de Boommarkt in Leiden,
directeur Alma van Hees
i HALT-Nederland de scepter
de 64 bureaus die inmid-
door het hele land zijn ge-
Als beleidsmedewerk-
stond ze in 1981 aan de
van het project, in Rotter-
In de Maasstad was het fe-
neen graffiti zestien jaar ge
en uitgegroeid tot een ware
ag. De politie stond machte-
s, totdat gemeente, politie en
titie de handen nadrukkelijk
elkaar sloegen. Het eerste ex-
rimentele jaar werden er drie
daarna kreeg het project een
end karakter. Landelijke
idacht volgde en in 1986
tide de commissie-Roethof
leiden Een vrouwelijke ridder.
Het was nog niet eerder ver
toond in de geschiedenis maar
gisteren viel speltherapeute
Kobi Wanningen van Pedolo
gisch Instituut 'De Brug' deze
eer te beurt. Zij werd 'gerid
derd' vanwege haar inzet voor
het nieuwe speelplein van de
school. Ook de sponsors kre
gen deze eretitel. Van rotarian
Menno Smitsloo werd ver
wacht dat hij zijn 'ridderlijk
heid' direct liet gelden. Hij
moest jonkvrouw Hedy Weij-
tens, de directeur van De Brug,
bevrijden. De Rotary Club Lei
den heeft zich samen met di
verse bedrijven ingezet voor
een nieuwe speelplaats voor de
150 kinderen van de school.
Tevens is de opbrengst van de
22ste Singelloop aan dit doel
geschonken. Gisteren werd het
speelplein officieel geopend.
De kinderen hadden speciaal
hiervoor een schoollied ge
maakt want zo zongen zij;
'zandbak, glijbaan, duikelrek, 't
plein van De Brug is echt te
gek!' foto henk bouwman
leiden ad van kaam
Het Leidsch Dagblad houdt
voor de derde maal in succes
sie een schrijfwedstrijd voor
kinderen van acht tot en met
twaalf jaar. Dat gebeurt in het
kader van de Kinderboeken
week die ditmaal wordt ge
houden van 1 tot 11 oktober.
Het thema daarvan - 'De tijd
machine - terug naar toen' - is
tevens het onderwerp waar de
jeugdige deelnemers aan de
LD-Griffel hun fantasie op
mogen loslaten.
Hoe kijken kinderen tegen
'vroeger' aan. Is dat gisteren,
twee weken geleden of denken
ze daarbij aan hun 'jeugd', aan
mooie herinneringen of nare
gebeurtenissen? Of kunnen ze
zich in hun denkvermogen al
verplaatsen in de tijd, in de ge
schiedenis, in spannende ont
dekkingsreizen? Dat brede
scala mag aan bod komen in
de wedstrijd waarbij de kinde
ren van de basisschool worden
opgedeeld in twee groepen.
Die in de leeftijd van acht en
negen jaar en die in de catego
rie van tien, elf en twaalf jaar.
De spelregels zijn eenvou
dig. Het verhaal, geschreven of
getikt, mag niet langer zijn
dan een A4-tje en moet uiter
aard betrekking hebben op het
thema: 'De tijdmachine - terug
naar toen'. De inzendingen
moeten voor 5 oktober binnen
zijn bij het Leidsch Dagblad.
Schrijfwedstrijd, postbus 54.
2300 AB LEIDEN. Dit. met ver
melding van naam, leeftijd,
adres, school. Niet vergeten
een pasfoto bij te sluiten.
Dat laatste is belangrijk als
het gaat om de tien winnaars,
vijf in elke categorie. Een jury
bestaande uit de redacteuren
Erna Straatsma, Ad van Kaam,
adjunct-hoofdredacteur Ton
van Brussel en hoofd public
relations Wilma Steverink kiest
de beste werkstukken uit. Vo
rig jaar kostte dat heel wat
hoofdbrekens met meer dan
350 inzendingen.
De verhalen van de tien
winnaars (met hun foto) wor
den gepubliceerd in de zater-
dagbijlage van 18 oktober. Op
woensdag 22 oktober vindt de
prijsuitreiking plaats op het
Leidsch Dagblad, waarbij ook
de ouders, broertjes en zusjes
en oma's en opa's van de tien
prijswinnaars aanwezig mo
gen zijn. Naast de gouden grif
fel ontvangen de winnaars een
T-shirt met hun verhaal daar
op afgedrukt, een oorkonde en
een poster.
Leidse wetenschappers dringen aan op onderzoek
Het slikken van XTC-pillen kan leiden tot langdurige de
pressies, die niet meer zijn te genezen. Een stof, die in
deze drugs zit, beschadigt bij dieren zenuwcellen in de
hersenstam. Leidse onderzoekers veronderstellen, dat dit
bij mensen ook het geval kan zijn.
vertelt dr. E. Pennings, één van
de onderzoekers. Zo erg, dat er
sprake kan zijn van oververhit
ting. „Je kunt het vergelijken
met hoge koorts", zegt hij. „Er
is zelfs melding gemaakt, dat de
lichaamstemperatuur bij een
XTC-gebruiker opliep tot 42
graden. En dat kan fataal aflo
pen. Daarom kun je stellen, dat
het risico van het gebruik van
XTC voor de geestelijke- en li
chamelijke gezondheid te groot
leiden jan westerlaken
Die conclusie trekt het Leids
Universitair Medisch Centrum
Klinische Chemie, Farmacie en
Toxicologie uit een literatuur
studie, die het in opdracht van
het ministerie van volksgezond
heid, welzijn en sport uitvoerde.
XTC verandert de stemming
van de gebruiker, heeft invloed
op de eetlust en het slapen, kan
de lever beschadigen, hartpro
blemen geven en doet de li
chaamstemperatuur stijgen,
Oververhitting komt met na-
mie werkvoorziening belicht naar aanleiding van 25 jaar De Zijl Bedrijven
en» arjan van puk
jheid, gelijkheid en broeder-
ap'. De idealen van de Fran-
Revolutie vormden aan het
le van de achttiende eeuw
voor de moderne werk-
ïziening. Gehandicapten,
iden, bedelaars en wezen
chten niet langer op aalmoe
aangewezen zijn, maar ver-
aden een volwaardige plaats
de samenleving. En zo ont-
ïden tussen 1795 en 1900
>ze werkinrichtingen en ar-
nfabrieken, die de voorlo-
waren van de huidige in-
Sngen voor sociale werk-
irziening.
en van die instellingen is De
Bedrijven uit Leiden. Dit
viert DZB zijn 25-jarig jubi-
n als gemeentelijke dienst,
m voor een omvangrijke ge-
liedschrijving van de sociale
^voorziening in Leiden. Gis-
lag presenteerde de
historicus J. Moes het
ste exemplaar van 'Van be-
staf tot marktwapen' in de
Bet was uitdrukkelijk niet de
jracht om een bedrijfsge-
liedenis van De Zijl Bedrijven
schrijven", zegt Moes. „We
ien de hele geschiedenis
uit een Leidse context be
nen en de Leidse ontwikke-
en weer in een landelijk ka-
plaatsen. Daarbij heb ik veel
dacht besteed aan het tot-
•dkomen van de sociale
Voorziening en haar func-
ude samenleving."
'°or 1795 waren de werkhui-
vooral bedoeld voor crimi-
nmet een 'werkstraf. Maar
chte denkers als Rousseau,
ttesquieu, Leibniz, Lessing,
r en Von Humboldt zagen
trkhuis als middel om het
tedevraagstuk op te lossen,
ten in hun eigen levens-
ioud konden voorzien,
bovendien de uitgaven
ienzorg omlaag kunnen,
eerste Leidse werkhuis,
de spinwerkzaamhe-
°ok wel 'de Spinschool' ge-
i P'd, werd in 1796 gevestigd
Blinde man aan het weefgetouw voor ruige matten in de werkinrichting Groenesteeg omstreeks de Tweede
Wereldoorlog. foto pr
me voor op dansfeesten en in
warme disco's waar veel men
sen op een kluitje bij elkaar zijn.
Daarom wordt er bij dit soort
gelegenheden vaak een eerste-
hulppost ingericht en wordt de
XTC-slikker aangeraden veel
water te drinken om het verlies
van lichaamsvocht aan te vul
len. Maar water alleen, zo blijkt
nu, is niet genoeg. In het drink
water moet zout worden opge
lost. De XTC-gebruiker verliest
zout via de urine en door hevig
transpireren. Vult hij dat zout-
verlies niet aan, dan loopt hij de
kans op levensgevaarlijke
vochtophopingen (oedemen) in
de hersenen of in een stuip te
raken.
De onderzoekers van het
Bijeenkomst
over mysterieuze
graancirkels
leiden/leimuiden
Graancirkels, daarover is de
laatste maanden menig pittige
discussie gevoerd, zeker na de
ontdekking van een aantal
nieuwe exemplaren, onder
meer in Leimuiden. Boer Koot,
op wiens land de cirkel was ge
trokken, haalde zijn schouders
op en sprak van
'grappenmakerij'. En ook de
Leidse sterrenkundige profes
sor Icke toonde gewapend met
een plankje en een stukje touw
aan in luttele minuten zelf zo'n
cirkel in het graan te kunnen
trekken.
Het aantal 'gelovigen' bleef
echter onveranderd groot.
Want Icke is vooralsnog een
van de weinigen geweest, die
zich heeft opgeworpen als ma
ker. Dit jaar alleen al ontston
den er meer dan vijftig van die
cirkels in Nederland, waarvan
de herkomst onduidelijk is ge
bleven.
Op zondag 5 oktober is er
een 'Landelijke Graancirkel
Bijeenkomst' in het Veerhuis,
aan het Neyemonde te Nieu-
wegein. De organisatie is in
handen van Frontier 2000, een
beweging die erkent dat talloze
graancirkels door grappenma
kers zijn gemaakt, maar ook
benadrukt dat de herkomst
van vele andere cirkels niet
wetenschappelijk valt te ver
klaren.
Anti-rookcursus
Leids Universitair Medisch Cen
trum zeggen, dat vooral jonge
ren in de leeftijd van 15 tol 25
jaar XTC slikken. In eerste in
stantie namen ze één of twee
tabletten per maand. Maar nu is
het niet ongebruikelijk dat ze
meer pillen op één avond of één
weekeinde naar binnen werken.
Het onderzoek maakt er mel
ding van dat sommige gebrui
kers wel acht tabletten op één
avond slikken.
Voordat de Leidse weten
schappers met hun onderzoek
begonnen brachten ze een
nachtje door op een housepar
ty, vertelt toxicoloog prof. dr. F.
de Wolff. Ze proefden er de
sfeer, maar slikten geen XTC.
„Onze ogen zijn wel openge
gaan. We waren vroeg aanwezig
en zagen politie met honden
naar drugs zoeken. Nee, ze von
den niets. De pillen kwamen
pas tevoorschijn toen de jeugd
binnen was. Jongens haalden ze
uit hun sokken en meisjes uit
hun bh. Tegen een uur of twee
zagen we de eerste slachtoffers
op de eerstehulppost binnenko
men. Dat waren zaken, die we
in ziekenhuis nooit te zien krij
gen."
Net als Pennings, maakt hij
zich zorgen over de psychische
problemen op de langere ter
mijn. De Wolff: „Bij proeven op
apen zag men dat de schade
aan het centrale zenuwstelsel
langdurig was. Dus kun je ver
wachten, dat herhaaldelijk ge
bruik van XTC op den duur ook
bij de mens zenuwcellen be
schadigt. Daarom zien we de
toekomst best angstig tege
moet", aldus de Leidse hoogle-
In het onderzoek dat ze heb
ben gedaan pleiten ze ervoor
om meer voorlichting over XTC
te geven en raden ze mensen,
die psychische klachten heb
ben, met klem af de pillen te
slikken. Bovendien vinden ze
dat er een vervolgonderzoek
moet komen naar de effecten
op lange termijn. Met name
moet er worden gekeken naar
welke schade XTC aanricht aan
het centrale zenuwstelsel bij de
mens.
in het Oude Mannen- en Vrou
wenhuis aan de Koppenhink-
steeg. Het was de bedoeling om
een inrichting te openen 'welke
heilzaam voor de werkelozen en
noodlijdenden zou kunnen zijn
en tevens ter beteugeling van be-
edelaars en luyaards'. Een edel
doel, maar het ging de regenten
er toch vooral om 'de straaten
van dat schuim te zuiveren'.
Inmiddels is er heel wat ver
anderd. Zo moesten gehandi
capten zich vroeger aanpassen
aan het aangeboden werk, ter
wijl er nu passend werk voor de
werknemers van DZB wordt ge
zocht. Ook is het werk veel ge
varieerder dan vroeger: toen
moesten gehandicapten vaak
breien of touwpluizen, nu vin
den ze werk als wetenschappe
lijk medewerker aan de Leidse
universiteit.
Na het ontstaan van DZB
mopperde het bedrijfsleven
vaak over 'valse concurrentie'.
„Maar als er al sprake is van
competitie, dan gebeurt dat op
basis van concurrerende prijs
stelling en kwaliteit", schrijft
Moes in de conclusie van zijn
boek. Dat betekent volgens
Moes dat de bedelstaf'uit 1795
na 200 jaar een marktwapen is
geworden. .Als deze ontwikke
ling doorzet, zal de sociale
werkvoorziening zichzelf wel
licht overbodig maken en wor
den de idealen van de Franse
Revolutie gerealiseerd", zo
meent de schrijver.
Tijdens elf cursusavonden in
het wijkgebouw van de Stich
ting Thuiszorg Groot Rijnland
aan de Robijnstraat 2 in Leiden
geeft de GGD Duin- en Bollen
streek een cursus 'stoppen-met-
roken' voor rokers uit Leiden en
omgeving. Vanaf 13 oktober
kunnen rookverslaafden die
echt willen stoppen met roken
zich aanmelden bij de GGD
Duin- en Bollenstreek: 071-
4056679. Inclusief consumpties
en cursusmateriaal kost de cur
sus 250 gulden per persoon.
Mevrouw Sieval kijkt, tot haar grote ongenoegen, sinds woensdag tegen een oude caravan aan.
foto henk bouwman
leiden marcel smeets
Een snackbar, een jeugdhonk of gewoon hup
naar de sloop. Omwonenden van de ijsbaan in
de Stevenshof weten wel raad met de krakke
mikkige caravan die sinds woensdagnacht on
gewenst in hun straatje staat. Actie is in ieder
geval geboden, vinden zij, want het ding ziet er
niet uit. Mocht de onbekende eigenaar zich niet
melden, dan sleept de politie de caravan weg.
„Maar we moeten sowieso tien dagen wachten,
voordat wij iets mogen doen", aldus politie
woordvoerder R. Blom.
Donderdagochtend stond de vakantiebouw
val er ineens. Tussen twee auto's gemanoeu
vreerd, zonder wielen en kenteken, maar vooral
pal voor het raam van mevrouw T. Sieval. „Ik
kan niets meer zien en hij haalt het licht weg",
zegt ze beteuterd. „Het is toch een gekke we
reld. dat mensen zomaar een caravan voor je
neus zetten", aldus een buurvrouw. „En dan
ook nog in zo'n staat."
Hoe het ding er komt, is een raadsel. Een
wandelaar heeft tijdens zijn 'hondenrondje'
woensdagnacht wel iets verdachts waargeno
men. „Hij heeft het over een oude oranje Opel
Kadett. Die zag hij eerder die nacht al ergens
anders met die caravan rondrijden. Toen 'ie te
rugkwam van z'n wandeling stond dat ding in
eens hier", aldus een buurvrouw.
In de caravan is het een woestenij. Glasscher
ven, losse keukenapparatuur, een vergeeld
Leidsch Dagbladvan 27 augustus 1992 en vodjes
met aantekeningen. Vooral het handgeschreven
kenteken op de achterbank en het briefje met
een telefoonnummer spreken tot de verbeel
ding. Het telefoonnummer verbindt de beller
met een autohandelaar in Voorburg en volgens
de geruchten behoort het kenteken aan een
Amsterdammer. Die weer niets van de caravan
zegt te weten.
De buurtbewoners willen het ding zo snel
mogelijk weg, maar de politie houdt zich aan de
verordening van de gemeente. „We moeten
hem eerst drie dagen laten staan. Dan komt er
een briefje op en dan pas na acht dagen kunnen
we hem wegslepen", verklaart de politiewoord
voerder. Op kosten van de gemeenschap, kan
hij verzekeren. Maandag begint de gemeente
een actie waarbij aanhangwagens, caravans en
dergelijke voertuigen die niet op de openbare
weg horen en in de weg staan, worden opge
ruimd. „Daar past ook de verhuizing van die ca
ravan in", aldus Blom. Naar het kenteken heeft
de politie nog geen onderzoek gedaan.
