Misdaad brengt reputatie van Antwerpen in gevaar
j'Centre Pompidou is na twintig jaar al oud
■Hv
Buitenland
ATERPAG 13 SEPTEMBER 1997
1
PARUS CEES VAN ZWEEDEN
iteen kwam van de Opéra
de Bastille naar omlaag. De
jmeren tegels van de Gran-
Arche de la Défense zaten
De Bibliotheek Francois
Mitterrand, die drie miljard
gulden kostte, vertoonde zelfs
lal voor de opening gebreken.
Q| En nu weer moet het Centre
Pompidou dicht voor een jaren
bi durende restauratie. Zijn de
ei Grote Werken, waar achtereen-
nc volgende Franse presidenten
T de skyline van Parijs mee heb
ben veranderd, gewoon pruts
werk?
Het Centre Pompidou viert
^dit jaar zijn 20ste
met een orgineel feestje: een
sluiting. Nu nog is er de foto
expositie 'De Tijd van de Inge
nieurs' te aanschouwen, maar
eind september maken de af
beeldingen plaats voor echte
ingenieurs - het Centre Pompi
dou moet gedurende twee jaar
worden verbouwd.
De sluiting van het cultuur-
jaleis bij de Parijse Hallen
-4 beeft velen verbaasd, want het
centrum was nog niet zo oud.
Was deze futuristische con
structie van buizen, beton en
zo belabberd dat de tand
des tijds al na twee decennia
begon te knagen?
Directeur Mlon van het Cen-
re Pompidou wimpelde die
l(j
diamantindustrie zucht onder financiële schandalen, politie-invallen en negatieve publiciteit
vragen af, toen hij in februari
van dit jaar het vernederende
nieuws van de sluiting bekend
maakte. „Het Centre Pompidou
was bedoeld voor zevendui
zend bezoekers per dag", sprak
hij. „In werkelijkheid kwamen
er 25.000." Gesloten wegens
doorslaand succes? Deskundi
gen schuddebuikten van het la
chen. De piramides van Gizeh
trekken meer dan 25.000 be
zoekers per dag en staan er
toch al bijna vijfduizend jaar.
Renzo Piano, één van de ar
chitecten van het centrum des
tijds, verklaarde dat het bouw
sel stelselmatig is verwaarloosd.
„Twintig jaar lang is er vrijwel
geen onderhoud aan ge
pleegd", verdedigde hij zijn
oeuvre. „Nog geen lik verf is er
op gesmeerd." Maar zijn critici
waren niet onder de indruk.
Eén van hen wees erop dat de
stalen constructies van Renzo
Piano zelfs niet bestand blijken
tegen duiven, wier uitwerpse
len roest veroorzaken. Voor de
critici is het adagium meer: ge
sloten wegens duivenstront.
Keizer
Maar als Piano rustig wil slapen
in de stellige overtuiging een
bouwwerk van hoge kwaliteit te
hebben afgeleverd, hoeft hij al
leen maar de overige 'Grote
Werken' in Parijs in ogen
schouw te nemen. De meeste
van deze constructies is zelfs
geen onbekommerd leven van
enkele schamele jaren bescho
ren.
Met name Mitterrand is wat
ongelukkig geweest met zijn
'Grote Werken'. Deze man
waarschuwde eens: „Als ik door
een stad loop voel ik me ofwel
architect ofwel keizer." In 1981
sloeg het volk deze waarschu
wing in de wind en tien miljoen
Parijzenaars zitten anno 1997
nog steeds met de brokken.
Mitterrand, die geobsedeerd
was met de plaats die hij in de
geschiedenisboeken zou krij
gen, liet meer gedrochten ver
rijzen dan alle na-oorlogse pre
sidenten bij elkaar. In het wes
ten verrees de Grande Arche de
la Défense, het oosten kreeg 'de
grootste bibliotheek ter wereld'
en in het centrum staan de
Opéra de Bastille en zelfs een
glazen piramide.
Wat al deze bouwsels ge
meen hebben, behalve hun ab
jecte vormen, is de beroerde
kwaliteit. De Opéra de Bastille
bijvoorbeeld, in Parijse cultuur
kringen bekend als "s werelds
grootste openbare toilet',
moest vorig jaar in grote netten
worden gehuld omdat er stuk
ken kalksteen vanaf vielen.
Een stuk kalksteen op het
nietsvermoedende hoofd krij
gen leek al erg genoeg, maar
het kon erger. Ook de Grande
Arche de la Défense, Mitter-
rands 110 meter hoge ant
woord op de Grande Arche van
Napoleon, bleek aan het euvel
van losse stenen te lijden. Al
leen bij de Grande Arche ging
het niet om zacht kalksteen,
doch bikkelhard marmer. De
Grande Arche is zo slecht ge
bouwd dat nu gevreesd wordt
dat elk van de 35.000 marme
ren tegels vervangen zal moe
ten worden.
Gedrocht
De gewone sterveling wordt te
genwoordig tegen vallend mar
mer beschermd door de enor
me netten die stijlvol onder de
Arche zijn gedrapeerd. Maar de
loodzware marmeren tegels
vormden niet het enige gevaar
voor de volksgezondheid, stel
de in april van dit jaar een de
partementale bouwcommissie
vast.
In de noordelijke pilaar van
de Arche, die dienst doet als
kantorencomplex, bleken
brandgangen te zijn veranderd
in keukens, branddeuren ver
grendeld en ventilatieschach-
ten hermetisch gesloten. Dit al
les was des te pijnlijker daar de
bliksemafleider op het gebouw
sinds 1989 niet meer was ge
controleerd. De commissie be
val de onmiddellijke sluiting
van de pilaar op straffe van dui
zend francs boete per uur.
Behalve een triomfboog en
een piramide liet Mitterrand
ook een bibliotheek verrijzen,
door zijn aanhangers liefdevol
geduid als de 'kathedraal van
het geheugen' of de 'megatem-
pel van de kennis'. Deze biblio
theek kan nagenoeg niet per
openbaar vervoer worden be
reikt, ligt in een kaalgeslagen
negorij ver buiten de binnen
stad, kostte drie miljard gulden
en is altijd leeg omdat van de
verwachte zevenduizend be
zoekers per dag er maar negen
honderd komen opdagen.
Maar in één opzicht is de bi
bliotheek uniek: de architect
was vergeten dat er boeken in
kwamen te liggen.
De bibliotheek bestaat uit
een viertal hoge blokkendozen
van het type Bijlmer, waartus
sen een bizar stuk pijnbos is
verzonken. Architect Domini
que Perrault liet voor de bouw
overvloedig glas gebruiken, op
dat het geheel 'doorzichtig' zou
blijven. Maar hij zag over het
hoofd dat boeken die aan te
veel zonlicht worden blootge
steld, plegen te vergelen.
Inmiddels is het euvel verhol
pen met enkele vierkante kilo
meters zonnewering, maar van
Perraults briljante concept is
weinig over gebleven. In een
zeldzaam moment van visie
besloot president Chirac het
bouwwerk naar zijn voorganger
en aartsvijand Francois Mitter
rand te noemen, zonder twijfel
in een poging diens naam on
losmakelijk te verbinden met
Het Centre Pompidou viert dit jaar zijn 20ste verjaardag met een origineel feestje: een sluiting.
het gedrocht van de eeuw.
Dat was echter voordat Valé-
rie Giscard d'Estaing, zelf weer
de voorganger van Mitterrand,
zijn eigen bouwplannen be
kend maakte. Napoleon had de
Grande Arche op de Champs
Elysées gebouwd, Mitterrand
zijn Grote Bibliotheek, maar hij
zou hen allen overtreffen. Kort
voor de zomer onthulde Gis
card dat hij een vulkaan ging
bouwen.
Nu was Giscard niet langer
president sinds hij diamanten
had aangenomen van de men-
senetende dictator Bokassa, zo
dat hij de vulkaan niet in de
hoofdstad zelf kon graven.
Maar dat hij uitgerekend de
Auvergne, het departement
waar hij de scepter zwaait, uit
verkoos als plaats voor zijn vul
kaan, ontlokte toch menige
glimlach. De Auvergne name
lijk is de enige streek in Frank
rijk die over een hele keten
echte vulkanen beschikt.
Maar Giscard lijkt niet te
stuiten. Bezoekers zullen in
FOTO REUTERS
staat zijn af te dalen in Giscards
vulkaan, waar zij in een enorm
auditorium een uitbarsting
kunnen meemaken. Infra-
roodstraling zal de temperatuur
opdrijven, luidsprekers zullen
dreigend gerommel uitbraken,
de aarde zal bewegen, en de
geur zal indringender zijn dan
die op het ergste schuimfeestje.
Het departement heeft al zijn
toestemming gegeven aan het
project. En al wat Giscard nog
te doen staat, is een architect
vinden.
- e Antwerpse diamantin-
)(j| ïstrie zucht onder finan-
:1e schandalen, politië
le vallen en negatieve pu-
lickeit. Volgens de Ant-
lerpse wethouder Patsy
irensen is de kans klein
6 (at het kwaad met wortel
tak wordt uitgeroeid.
)e georganiseerde mis-
atd speelt nu al voortdu-
td met onze voeten.'
WERPEN PAUL KOOPMAN
n
amonds are a girl's best
bafcnd, diamonds are the be-e-
klinkt de ingeblikte mu
ll: uit de telefooncentrale van
Hoge Raad voor Diamant.
>i el meer informatie over de
°j] itwerpse diamantsector is bij
Hoge Raad niet te krijgen.
"Tip specifieke vragen gaan wij
7|| :t meer in", zegt de woord-
erster, „maar ik wil u wel de
ert retaresse van directeur Baars
en." Weer swingt de centra-
- 'Diamonds are the best'. De
retaresse belooft: „Wij sturen
il een fax met een verklaring,
;r kan ik niet voor u doen."
fax wordt nooit ontvangen.
De Antwerpse diamantsector,
'l2 lert mensenheugenis het we-
dcentrum voor de handel in
bewerking van de meest be
rde edelsteen op aarde, zit
astig in de verdrukking. De
9- >ge Raad, in beter tijden een
5 inument van welstand, is in
schulp gekropen. In de
Xlse gemeenschap, die van
dsher de diamanthandel do
neert, heerst voor het eerst in
itm en weer armoede. In de Sta-
jVS nsbuurt, ook wel het 'Jeruza-
van het Westen' genoemd,
een intifadah ophanden, zo
inikt is de sfeer. Diamant-
idelaren die nog wel flore-
t brengen haastig hun dub-
le boekhouding op orde. De
van papierversnippe-
irc in de havenstad is de
tste maanden fors gestegen,
ildt de branche.
lilliet
Antwerpse diamanten schit-
een beetje verdacht sinds
pi dit jaar de Max Fischer-
Rk, de 'thuisbank' van hon-
len diamantairs en goud-
idelaren, failliet ging. Een
Werpse rabbijn verklaarde:
£Pl. 's niet zomaar een bank.
is een instituut. Voor ons is
een trauma." De recher-
urs die de administratie in
lag namen, wisten niet wat
Jtó' zagen. „Het is alsof de deksel
m de doos van Pandora wordt
n.G kht. Hiermee zijn we nog
5' lefkes zoet", zei een politie-
ordvoerder. De bank hield er
lisft alleen een dubbele boek-
op na, maar bleek ook
Le ca drieduizend vervalste re-
A ungen in zijn bestand te heb-
•troi°^ens directeur Rombout
1 diamanthandel Rudia, één
de weinige diamanthande-
n die de pers nog wel te
•wd wil staan, moet de zaak
i 1 worden overdreven. „Ach,
art elke bedrijfstak zitten rotte
\l- Pe's In de vleessector heb-
!|we de hormonenhandel, in
P bouw koppelbazen en in de
pantsector zit ook slecht
In de Pelikaanstraat zijn Georgiërs en Oekraïners neergestreken die zich toeleggen op de goudhandel en handel in juwelen. In hun kielzog kwamen
ook malafide handelaars en zware jongens. foto cpd rob keeris
V
fruit. De bonafide handelaars
zouden wensen dat die rotte
appels uit de mand worden ge
gooid, want ze tasten onze goe
de naam aan."
Tot Rombouts verdriet heb
ben ook respectabele kranten
zoals de' Wall Street Journal en
de Financial Times recent aan
dacht besteed aan de crisis in
de Antwerpse diamantsector.
Maar de handelaar heeft een
eenvoudige verklaring paraat
voor de negatieve publiciteit:
„Die kranten halen hun infor
matie bij de diamanthandel in
New York en Tel Aviv en men
probeert daar al jaren de kaas
van ons brood te eten. Daarom
stelt men ons in een slecht dag
licht."
De Hakkelaar
Niettemin was de ontploffing
vande Max Fischerbank nog
maar het begin. Onderzoeks
rechter Ivo Moyersoen stuitte
op de diamantair Fouad Abbas
die via de bank drugsgelden van
de Nederlandse drugskoning Jo-
han V. alias 'De Hakkelaar' wit
waste. Bij drie Antwerpse dia
mantairs werden invallen ge
daan waarbij in totaal twintig
vrachtwagens documenten in
beslag werden genomen en
kluizen werden verzegeld. Op
nieuw luidde de verdenking:
witwassen van criminele gel
den. Bij het semi-overheidsbe-
drijf Diamond Office, dat de ex
en import van diamant admini
stratief controleert, werd amb
tenaar Jan D.W. aangehouden
op verdenking van passieve cor
ruptie. Hij zou de export van
een partij steengruis hebben
voorzien van documenten die
suggereerden dat het hier dia
mant betrof.
Verder lekten interne docu
menten van de State Bank of In
dia uit die een onthullend in
kijkje gaven in de van oudsher
zeer gesloten diamantwereld.
„De belangrijkste reden dat
Antwerpen een diamantcen
trum is geworden, ligt in de li
berale benadering van de lokale
belastinginspecteurs", aldus
een nota van de bank.
„Handelaren zijn niet zomaar
geneigd om inzicht te geven in
omzet en eigen middelen."
Golden Ada
Volgens de Antwerpse wethou
der Patsy Sörensen slaat de In
diase bank de spijker op de kop.
.Antwerpen kon een wereld
centrum voor diamant worden
dankzij een jarenlang volgehou
den gedoogbeleid. Wat er in de
diaman twijk gebeurde, werd
nauwelijks gecontroleerd omdat
tenslotte ook de stad profiteer
de van de diamantindustrie.
Maar sinds de val van *de Ber-
lijnse muur is de misdaad in
Antwerpen verhard. In de Peli
kaanstraat zijn Georgiërs en
Oekraïners neergestreken die
zich weer toelegden op de
goudhandel en handel in juwe
len. Mensen die kleur geven aan
de wijk. Maar in hun kielzog
kwamen ook malafide hande
laars en zware jongens. De Rus
sische maffia is inmiddels zeer
diep geïnfiltreerd, niet alleen in
de diamant- en goudsector
maar ook in het onroerend
goed, de dienstverlening en de
overheid. Antwerpen is met zijn
cultuur van 't zal wel goe zijn'
kwetsbaar gebleken.
Sörensen verwijst naar de zo
geheten Golden Ada-zaak. De
diamantgroothandel Golden
Ada Belgium werd onder cura
tele geplaatst nadat een inter
nationale diamantsmokkel aan
het licht was gekomen. De
groothandel wordt er volgens de
Antwerpse rechtbank van koop
handel van verdacht grote par
tijen ruwe diamant uit Rusland
uitgevoerd te hebben zonder
medeweten van de Russische
overheid. De stenen werden in
Amerika gekliefd en vervolgens
in Antwerpen op illegale wijze
op de markt gebracht. De op
brengst werd doorgesluisd naar
Zwitserse bankrekeningen van
het zakentrio Andrej K., een Rus
uit Moskou, en de broers Ashot
en David S., twee Armeense jo
den. In San Francisco 'kochten'
de drie goodwill bij de plaatse
lijke politie via een origineel ge
schenk: een Kamov IÖV32-heli-
kopter. Sörensen: „Deze mafiosi
kun je toch geen klein grut meer
noemen."
Don Pedro
Patrick Luysterman, journalist
bij het dagblad de Financieel
Economische Tijd en sinds 1987
gespecialiseerd in de diamant
industrie, noemt het 'vanzelf
sprekend' dat de georganiseer
de misdaad de diamanthandel
ontdekt heeft als lucratieve wit
wascarrousel. „De omzet was
vorig jaar liefst zevenhonderd
miljard frank, dat is bijna veer
tig miljard gulden. Maar het
product is in één hand te dra
gen. Dat vergemakkelijkt wit
wasoperaties: er is vrijwel geen
fysieke goederenstroom mee
gemoeid. Daar komt hij dat
sinds de Tweede Wereldoorlog
een soepel fiscaal en juridisch
beleid is gevoerd. Volgens mij is
dat één van de redenen waarom
de diamantindustrie in Antwer
pen kon overleven en in die
Amsterdam bijna verdween. De
diamanthandel is vrijgesteld
van btw, de transacties gebeu
ren in een vertrouwelijke sfeer.
In feite heeft de diamantsector
carte blanche gekregen, maar
dat is in deze tijd niet meer vol
te houden."
Bovenwereld
Diamantair Rombout erkent dat
er vreemde dingen gebeuren.
Sinds jaar en dag dicteert de
Zuid-Afrikaanse firma De Beers
de prijs van diamant: de firma
koopt in als de wereldhandels-
prijzen dreigen te dalen en ver
koopt als ze te sterk stijgen.
Maar het bijna-monopolie van
De Beers en zijn Central Selling
Organisation wordt in Antwer
pen soms door 'zwarte handel'
danig op de proef gesteld, aldus
Rombout. Hij zegt: „Natuurlijk
heb ik last van abnormale con
currentie. Er komen soms par
tijen op de markt tegen prijzen
die niet reëel meer zijn. Maar
wat wil je? Als u morgen aan ge
stolen vlees kunt komen, dan
kunt u dat voor veertig procent
onder de gangbare prijs aan
winkeliers doorverkopen en nog
winst maken. U begrijpt: ik ga
niet staan wenen als de politie
de malafide handelaars aan
pakt."
Hij heeft wel een suggestie:
„Kijk eerst bij de buitenlanders,
want die mogen in dit land tien
keer meer dan de autochtone
Belgen."
Volgens wethouder Sörensen
komt de 'bovenwereld' steeds
meer in de greep van de georga
niseerde misdaad, die behalve
de zeer lucratieve drugshandel
en prostitutie sinds enkele jaren
ook de diamantsector heeft ont
dekt. „Het is een zeer geleidelijk
en gevaarlijk proces. Als in de
stad grote investeringen worden
gedaan, wordt vrijwel nooit
naar de herkomst van het geld
geïnformeerd. De stad en de
staat zijn in België failliet zoals
iedereen weet. Bijgevolg is men
al lang blij als de maffia in het
vacuüm springt en bijvoorbeeld
aanbiedt een voetbalstadion
voor de burgerij te bouwen. En
de mensen die daar naar het
voetbal gaan kijken, vinden het
allemaal tof. Ik noem dat Robin
Hood-gedrag: de maffia doet
iets voor de bevolking en ver
wacht vervolgens dat ze niet
wordt lastig gevallen. Bijna nie
mand die zich daar druk over
maakt, zolang er in de diamant-
wijk nog geen raids worden ge
houden en mensen op straat
worden geliquideerd."
Maar intussen worden vol
gens Sörensen wel ambtenaren
omgekocht, winkeliers afgeperst
en heeft men 'op alle niveaus'
zijn mannetjes zitten. „Hoe de
machtsverhoudingen in de stad
Antwerpen liggen? De georgani
seerde misdaad speelt nu al
voortdurend met onze voeten.
Zware jongens die worden op
gepakt, lopen binnen de kortste
keren weer vrij rond. Wie het
waagt daar wat van te zeggen,
krijgt te maken met een niets
ontziende lastercampagne.
Soms ben ik mijn geloof in dit
land echt kwijt."
Inmiddels heeft de Antwerpse
diamantindustrie de tegenaan
val geopend. Circa tweehon
derd bonafide handelaren heb
ben zich verenigd in de 'Ant
werp Action Group'. De belan
genvereniging erkent dat de
schimmige manier waarop de
overheid en diamantsector met
elkaar zaken doen, niet veel lan
ger is vol te houden. Ze wil glas
heldere afspraken maken over
wettelijke en fiscale regels. De
Hoge Raad voor Diamant heeft
op zijn beurt een gerenom
meerd advocatenkantoor inge
huurd in een poging de naam
van de sector te zuiveren.
Tel Aviv
Wat de Raad naar verluidt voor
al dwarszit, is dat de louche
praktijken in de kleine goud
winkeltjes onder het spoor in
Antwerpen vaak vermengd wor
den met de wèl koosjere handel
in diamant in de grote kantoren
op een steenworp afstand van
de Pelikaanstraat. Het advoca
tenkantoor Loeff Claeys Verbe-
ke zal volgens journalist Luys
terman nog in september een
'actieplan' voor de diamantsec
tor op tafel leggen. In oktober,
zo is te verwachten, beginnen
de onderhandelingen met de
overheid.
Volgens wethouder Patsy Sö
rensen zal het de diamantsector'
waarschijnlijk weinig moeite
kosten om zich uit de beklem
mende houdgreep van fiscus,
politie en justitie te bevrijden.
„Elke keer als de sector in op
spraak komt, dreigt ze ermee de
handel te verplaatsen naar Tel
Aviv. En dergelijke dreigemen
ten werken wel. Ik heb de in
druk dat niet alleen de betrok
ken diamantairs ongelukkig zijn
met de verhoogde belangstel
ling van politie en justitie. Ook
aan de andere kant van de tafel
is men er niet zo content mee.
De diamant is Antwerpen te
dierbaar. In feite houdt ze de
stad in gijzeling. Ja, zo kun je
dat wel zeggen."
