De veerboot als varend drielandenpunt
ZATERDAG 13 SEPTEMBER 1997
De drijvende wereld tussen IJmuiden en Newcastle
ADMIRAL OF SCANDINAVIA
f
NASSAU
idmiral of Scandinavia in de haven van IJmuiden. Klaar voor een overtocht naar Newcastle. Tijd om aan boord een gokje te wagen, naar het goochelen te kijken, uitgebreid te dineren of de belastingvrije winkel in te duiken.
FOTO UNITED PHOTOS DE BOER POPPE DE BOER
Voor de een is het een
vervoermiddel, om het
Kanaal over te steken, voor
de ander drijvend vermaak.
Drie keer in de week vertrekt
de Admiral of Scandinavia
vanuit IJmuiden vooreen
zestien uur durende
overtocht naar Newcastle.
De voertaal aan boord is
Engels, maar belangrijke
mededelingen klinken in
drie talen via de
luidsprekers. Betalen gaat
netzo makkelijk in marken
als in ponden of guldens. Het
menu in Cafe Lighthouse is
een curieuze mix van patat,
braadworst en thee met
zoete cake. De boot als
varend drielandenpunt.
De Admiral of Scandinavia
torent hoog boven de kade
uit. Het is met voorsprong
het grootste schip in de haven van IJmui
den. Op de boeg is ondanks een fiks ge
bruik van de witkwast de naam Hamburg
te lezen. Op zich toepasselijk, de boot
onderhoudt in de zomer beurtelings
vanuit IJmuiden en Hamburg een ver
binding met Newcastle, maar blijkbaar is
de naam niet algemeen genoeg. Hoe ge
voelig zoiets kan liggen.
In de schaduw van de veerboot wordt
de ene na de andere opstelstrook gevuld
met voertuigen. De SkyDrivers uit Ger
many zijn er ook met hun ronkende mo
toren en Hells Angels-achtige jacks. Ze
staan allemaal te bellen met hun mobiel
tjes. De gesprekken worden haastig afge
broken als blijkt dat ze, tegelijk met de
fietsers, als eersten aan boord mogen. In
een grote wolk stuiven ze weg.
Gelijk
Bootpassagiers vallen in twee categorie-
en uiteen. Maar het is niet de nationali
teit die de grootste scheidslijn vormt. Aan
boord is iedereen gelijk, daarvoor en
daarna leven auto- en voetpassagiers in
een strikt gescheiden wereld. Het verschil
tussen het individu en de massa.
Waar de autopassagier met zijn voer
tuig zó de boot op rijdt en alleen een tas
met het allernoodzakelijkste uit de kof
ferbak licht, zeult de voetganger met zijn
bagage door het gedrang in een hal vol
mensen, die hun koffers en tassen op
stoelen zetten waar anderen graag op
zouden zitten. De automobilist zit rustig
in zijn voertuig te wachten op de dingen
die komen gaan. Dringen heeft hier geen
enkele zin, en niemand lijkt zich dan ook
druk te maken over het inschepen. On
der de voetpassagiers heerst daarentegen
een nerveuze drukte. Lang voor het in
schepen begint, kiezen er al passagiers
positie, een voorbeeld dat snel navolging
vindt. In de kortste keren staat er een
lange rij. Telkens als iemand in uniform
in de buurt van de deur komt, gaat er een
golf van verwachting door de gelederen.
Koffers worden opgetild, schuifelende
voeten. Maar het blijft bij een pas op de
plaats.
Drie oudere dames bekijken het tafe
reel met genoegen. „We zitten hier
goed", constateren ze. „We hebben onze
hut, we hebben een tafel voor acht uur.
Al gaan we als laatste aan boord, we zijn
er netzo snel."
Een automobilist dient zich uiterlijk
anderhalf uur voor het vertrek te melden,
een voetganger heeft drie kwartier langer
de tijd. Maar wachten moeten ze allebei.
De wachtruimtes zijn niet ingericht op
een lang verblijf. In IJmuiden zijn weinig
zitplaatsen en het buffet is klein, maar de
bediening is vlot en vriendelijk. New
castle ontbeert zelfs dat. Automaten voor
koffie, frisdrank, chips of snoep, daar
moet de reiziger het mee doen.
Vervoersmaatschappijen onderschat
ten doorgaans de aantrekkelijkheid van
hun eigen bezigheden. Schiphol niet.
Daar hebben reizigers in afwachting van
hun vlucht uitzicht op het platform. In
veel havens valt er voor de passagiers die
wachten op de inscheping niets te bele
ven. De havenactiviteiten spelen zich
doorgaans buiten het gezichtsveld van de
reiziger af. Ook in Newcastle worden de
voetpassagiers bijeen gedreven in een
onpersoonlijke hal. IJmuiden is in dit op
zicht een plezierige uitzondering. De
meest uiteenlopende schepen varen het
Noordzeekanaal op en af, rakelings langs
de aangenaam verraste reiziger.
Dubbeldekker
Pas aan boord valt er iets van de haven te
zien. Maar voor het zover is, wacht de
voetpassagier in Newcasde nog een ver
rassing. Na de paspoort- en ticketcontro
le stapt hij niet zomaar aan boord: er
wacht een bus. Een originele Engelse
dubbeldekker pendelt tussen de hal en
de boot. Er staat een bordje Amsterdam
bij. Voor de zekerheid vragen veel reizi
gers toch maar even of de tocht wel naar
IJmuiden gaat. Dat gaat-ie. Vroeger ver
trokken er wel veerboten vanuit Amster
dam, maar later is voor IJmuiden geko
zen omdat op die wijze de sluizen en de
trage tocht door het Noordzeekanaal om
zeild worden.
De bagage gaat op karretjes. Ver is het
niet. De bus stopt alweer na een halve
minuut. Het zal wel zijn om te voorko
men dat de passagiers over het haventer
rein gaan dwalen. De bagagekarretjes rij
den achter de bus aan, zodat enkele
voortvarende passagiers al aan de steile
trap zijn begonnen zonder te beseffen
dat ze zelf hun koffer of rugzak aan boord
moeten sjouwen. „Er blijft altijd wel ba
gage staan", vertelt de bestuurder. „Nou
ja, we gaan niet weg zonder dat we de ei
genaar gevonden hebben", vervolgt hij
geruststellend. Dat is te hopen voor de
eigenaar van de groene koffer die een
zaam op de kade achterblijft.
Al het leed van wachten is aan boord
snel vergeten. Geen zee gaat Scandina
vian Seaways te hoog om het verblijf zo
aangenaam mogelijk te maken. In de Co
lumbus Club is verreweg het meeste te
doen. Nadat de kinderen tot piraat zijn
verheven, kunnen de volwassenen een
gokje wagen bij de Dog Race of 'de bin
go', luisteren naar of dansen op de mu
ziek, en genieten van Eddie de Entertai
ner, een goochelact of een spel. Er draai
en ook nog drie films, er is een (beschei
den) casino en halverwege de avond
blijkt het cafetaria plotseling een disco.
Verder moet ook de winkel zeker bezocht
worden. Logisch dus, dat veel passagiers
een wat gejaagde indruk maken.
Love Boat
De Dog Race verdient een aparte vermel
ding. Begeleid door de aanhoudende tu
ne van Love Boat kan men inzetten op
één van zes kartonnen honden die aan
de hand van een dobbelsteen geen, een
of meerdere plaatsen vooruit gaan. Het
wedden is chaotisch. Twee meisjes die
netjes op hun beurt wachten en niet
zoals anderen voordringen, krijgen op
eens te horen dat het wedden gesloten is.
Na één race houdt de racemaster het
voor gezien wegens gebrek aan animo.
Bij hemzelf waarschijifiijk.
Na een pauze keert het ensemble terug
dat ook voor de onderbreking optrad, dit
keer versterkt met een kalende gezette
vijftiger in wie enkelen de leider van de
Dog Race herkennen. Die heeft er nu be
duidend meer zin in en laat uit volle
borst Speedy Gonzales los. Enthousiasme
siddert door de zaal. Nog een oude be
kende duikt op. De man die eerder op de
avond plichtsgetrouw de kartonnen hon
den in de Dog Race vooruitzette, komt
terug als goochelaar. Maar stap niet te
snel als vrijwilliger naar voren, voor je het
weet wordt je in tweeën gezaagd.
Eddie de Entertainer past zijn show
aan de vaarrichting aan. Wie voor een
van de stedentrips heeft geboekt, wil niet
in drie dagen twee keer hetzelfde voorge
schoteld krijgen. Zoiets kun je aan Eddie
overlaten. Eén element herhaalt hij wel
op elke reis: hij loopt verbaal de nationa
liteiten aan boord na. Engelsen, Duitsers
en Nederlanders reageren doorgaans
lauw op zijn geschreeuwde begroetingen
(„Hello Holland, hello Germany"). Ze
zijn in de meerderheid en hoeven hun
aanwezigheid niet te onderstrepen. Dat
laten ze over aan de paar Fransen, een
verdwaalde Belg en een groep Geordies,
inwoners uit de streek rond Newcastle
die trots zijn op hun eigen 'identiteit'.
Dat zoveel Duitsers van de oversteek
uit IJmuiden gebruik maken, lijkt opmer
kelijk, omdat Scandinavian Seaways ook
vanuit Hamburg een veerdienst op New-
castle onderhoudt. Maar zo opvallend is
het niet. Gaby legt het uit. Met drie bus
jes (van het merk Volkswagen) vol mede
studenten is ze op weg naar Edinburgh.
Zomaar. Een weekeindje eruit. „Ham
burg is veel te ver weg", zegt ze.
Zoenen
De overtocht naar Newcasde is in korte
tijd razend populair geworden. De
Noord-Engelse havenplaats is een ideale
uitvalsbasis voor een bezoek aan Schot
land of de historisch rijke streek zelf. En
zoiets werkt naar twee kanten: voor een
fiks deel van Groot-Brittannië is Amster
dam, en niet te vergeten het Europese
achterland, opeens een stuk dichterbij.
Scandinavian Seawys is dan ook van plan
de frequentie van de overtocht volgend
jaar flink op te schroeven.
In de Columbus Club is het tijd voor
een spelletje. Drie kandidaten uit de zaal
moeten een opdracht uitvoeren. De eer
ste, een vrouw uit Nederland, moet zin
gen, maar doet dat niet. De tweede, een
Schotse, moet dansen en weigert dat per
tinent, waarop de Nederlandse een fraaie
pirouette laat zien. De derde, een man,
moet in een minuut zoveel mogelijk
vrouwen zoenen. Zijn start is aarzelend.
Op zijn tactiek valt ook wel hel een en
ander aan te merken: hij neemt voor elke
kus de tijd. Dat schiet niet op. Maar hij
blijkt er een van de lange adem. Als de
minuut voorbij is en Eddie de Entertainer
de man 'afschiet', vervolgt hij stoïcijns
zijn weg door de zaal.
In het casino proberen de meisjes ach
ter de roulette en de Black Jack tafel hun
geeuwen elegant te verbloemen. „Elke
reis is anders", leggen ze uit. Mannen
willen nog wel eens een gokje wagen aan
de roulettetafel, maar niet als hun vrouw
naast ze staat. Vakantiegangers zijn op de
heenreis sneller geneigd wat geld te ris
keren dan op weg naar huis.
De ene boot is trouwens ook de andere
niet. De samenstelling van de groep pas
sagiers verschilt van reis tot reis. Tijdens
deze overtocht zijn er veel mensen die
zichzelf heel goed kunnen vermaken.
Sommigen kaarten, anderen buigen zich
over een dambord, een jong stel speelt
zeeslag. En eindelijk strijkt een stel neer
bij de Black Jack tafel. Zij wint, hij verliest
en geeft er de brui aan.
In de Columbus Club is het rustig. Het
muziekgezelschap speelt dansbare mu
ziek. Eén paar maakt daar gebruik van,
samen met de glazen en de blikjes, die
tapdansen over de tafels met opstaande
randjes als de boot begint te trillen. „Hij
vaart op één motor", zegt Leo, op weg
naar huis na een paar dagen Newcastle
met zijn vrouw. „Daardoor is de as in on
balans. Dat trillen is nergens voor nodig",
stelt hij met kennis van zaken vast. „Dat
wordt een lekker nachie", zegt zijn
vrouw. Het getril lijkt niet bevorderlijk
voor de omzet in de bar.
Eten
Bang voor zeeziekte? Flink eten in een
van onze restaurants, raadt de folder van
Scandinavian Seaways aan. Wie niet ge
reserveerd heeft, zal echter enkele uren
moeten wachten voor hij zich te goed
kan doen aan de heerlijkheden. Maar ook
wie een reservering heeft, ontkomt er
niet aan voor het Seven Seas buffet-res
taurant in de rij te staan. Het eten wordt
daar in tijdgroepen geserveerd. Het is
goed, redelijk geprijsd, maar Betty en
Hendrik strijken toch in de Blue Riband
neer.
„Niet zozeer voor het eten", vertelt
Betty, die gekozen heeft voor de duiven
borst. „Ik heb net zo lief aardappelen en
groenten. Maar het is zo lekker rustig. Je
hoeft je niet te haasten." Betty komt uit
Schotland, Hendrik is geboren in Amster
dam, groeide op in Heemstede en nu
woont het paar in Schotland. Voorheen
namen ze de boot van Huil naar Rotter
dam. „Dit is een uitkomst. Het scheelt
zo'n eind rijden."
Een familie met kleine kinderen kan
pas om negen uur in het buffet-restau
rant terecht en bezet daarom om zeven
uur twee tafels in de Blue Riband. A la
carte eten vindt vader voor zijn drie klei
ne zoons wat te prijzig. Na veel heen en
weer gepraat krijgen de kinderen friet en
worst. Het wordt aangevoerd vanuit het
zelfbedieningsrestaurant, de vergaarbak
voor iedereen die geen reservering heeft
of genoegen neemt met een snelle hap.
Friet, gebakken vis, worsten, hambur
gers. Op z'n tijd wellicht smakelijk, maar
de overtocht duurt vijftien tot zestien
uur. Tijd genoeg om naar de golven te tu
ren. Verre te verkiezen boven een haas
tige hap in het cafetaria is dus een breed
uitgesponnen maaltijd in het restaurant.
Vriendelijk
De obers zijn allen Aziatisch en bijzonder
vriendelijk. De meesten spreken redelijk
Engels en de anderen doen alsof. Ook de
cabin-stewards, het bar- en winkelperso
neel zijn Aziaten. Het hogere personeel is
Europees. In de gang hangen vijf portret
ten van de belangrijkste mensen aan
boord, zoals de kapitein. Vier van hen
zien er gesoigneerd uit in hun fraaie pak.
Chief Engineer Hartmut Philippe duide
lijk niet. Hij zit zeer ongemakkelijk in het
maatkostuum van de rederij. Een gerust
stellende gedachte. Zo'n man hoort in
een vuile overall in de machinekamer.
Op het moment dat hij zich lekker voelt
in een net pak, laat hij zich in de machi
nekamer niet meer zien, met alle gevol
gen vandien.
In de Columbus Club zit een groepje
Newcastle United fans, herkenbaar aan
het zwart-wit gestreepte shirt. De sup
porters zijn op zoek naar iemand die hen
de loting van de Champions League kan
vertellen, die juist die middag heeft
plaatsgevonden. Als de naam Barcelona
als tegenstander valt, fronsen ze de wen-
brauwen. Maar Dynamo Kiev en PSV
vrolijken hen snel weer op. „En Ajax?" in
formeren ze beleefdheidshalve. Niet in
de Champions League? Hoofdschuddend
bestellen ze een nieuw rondje 'noekie
broen' (Newcastle Brown Ale).
De drie filosofisch ingestelde dames
van het begin van de reis blijven hun
leefregel trouw. Ze hebben zich niet on
middellijk na het vertrek in de duty-free
winkel gestort, waar kooplustigen elkaar
verdringen voor de schappen met par
fum, drank en rookwaren. Ze hebben an
derhalf uur gewacht en kunnen nu op
hun gemak de artikelen bekijken. „Moet
je dit zien", moppert een man, een liter
fles Baileys in de hand. „Dertien pond
vijftig. Dik veertig gulden. Daar betaal ik
bij Gall en Gall vijfendertig piek voor."
De sluitingstijden van de bars zijn vari
abel, afhankelijk van de drukte aan
boord. Maar sluiten doen ze. Op slaap
stoel, in kleine, middelgrote of luxehut
ten brengen de passagiers de nacht door.
Op het winderige dek zit een man een
zaam te wachten op het ochtendgloren.
„Ik slaap nooit op zo'n boot", zegt hij. „Ik
neem nooit een hut, ik heb er niks aan."
Zijn gloeiende peuk beschrijft een sierlij
ke boog over de reling. I lij steekt meteen
een nieuwe op. „Als het te koud wordt,
ga ik wel naar binnen. Er staat ergens een
slaapstoel voor me. Maar slapen doe ik er
Foto
Het eerste wat de opvarenden van de Ad
miral of Scandinavia van IJmuiden te
zien krijgen, en dat ruim een uur lang, is
het rokende silhouet van Hoogovens. De
passagiers staan voor een moeilijke keu
ze: waar kan ik de mooiste foto's maken,
aan bakboord of aan stuurboord? Om die
vraag te kunnen beantwoorden, zul je op
zijn minst twee keer de overtocht moeten
maken. De keus de keus laten en rustig
ontbijten kan natuurlijk ook.
Het is een mooie ochtend. Afhalers
staan op de kop van de haven en zwaaien
als ze hun bekende zien. Een mededeling
over de intercom jaagt een groot deel vari
de reizigers naar het autodek, terwijl de
boot nog niet eens is afgemeerd. Ook de
voetpassagiers nemen hun positie in.
Slechts een enkeling hangt nog over de
reling.
Een busje van de marechaussee stopt
op de kade. Er stappen drie paspoorten-
controleurs uit. Het spel kan beginnen.
De boot loopt leeg. Een bus met voetpas-
sagiers is al op weg naar Amsterdam als
de eerste auto's aarzelend van de boot af
draaien. Zo zonder auto heeft toch ook
zijn voordelen.
