'Van nature ben ik een fluiter'
'Slecht spelen en toch winnen kenmerkt de goede ploeg'
Feiten &Meningen
Jumping the queue
Binnenhof zweert bij abracadabra
ZATERDAG 13 SEPTEMBER 1997
Is de Engelsman veranderd? Dat was de vraag die je vorige
week in elk actualiteitenprogramma gesteld hoorde. Waar
was het Engelse flegma gebleven, waar de Engelse com
mon sense? Hoe viel dit alles te rijmen met de stiff upper
lip?
In ieder geval waren in één opzicht de Britten engelser
dan ooit. Ie kunt een Brit simpel definiëren: dat is een we
zen wat in de rij wil staan. Of het nu bij een bushalte is, bij
een loket, of voor de ingang van een museum. Die rij, in
Engeland wijds queue genoemd, is het wezenlijkste ken
merk van het volkskarakter.
Hanneke en ik waren een keer in de supermarkt in Man
chester, we stonden in een smal gangetje tussen de schap
pen achter elkaar even stil om naar de uitgestalde waren te
kijken. Prompt sloten twee wit gepoederde dames zich
achter ons aan. Waarop wij ons zo dicht mogelijk tegen de
schappen aandrukten om deze dames te laten passeren.
Waarop de dames dat helemaal niet ble
ken te willen. Knorrig zij één van hen: 'I
thought this was a queue'. Wat een bitte
re tegenvaller!
Het ergste wat je in Engeland kunt
doen is dan ook 'jumping thq queue.' Ja
ren geleden was ik in Canterbury en zag
ik een lange queue auto's die stonden te
wachten bij een parkeerplaats. Telkens
als er een plaatsje vrijkwam schoof de
queue een stukje op. Toen kwam er een
auto aanrijden langs de queue die op het
moment dat een gaatje vrijkwam pro
beerde om zich tussen de anderen te
wringen. De man in de auto achter deze
automobilist gaf met een verbeten trek
op zijn gezicht voluit gas en reed van
achteren op de wringer in. Beide auto's werden zwaar be
schadigd. De man die gas had gegeven stapte uit, liep naar
de wringer en zei verwonderlijk vriendelijk: 'I am sorry, sir,
but you were jumping the queue.' De wringer stapte uit,
zei handenwringend en zonder enige agressie: 'I am very,
very sorry, I wasn't aware there was a queue, my fault, no
doubt.' Ze schudden elkaar de hand, stapten weer in, de
wringer reed in zijn beschadigde auto achteruit, de gasge-
ver trok op.
Welnu, wat we vorige week aanschouwden was de abso
lute apotheose van de queue. Mensen stonden twaalf uur
in de rij om een condoleanceregister te tekenen, zo'n
boekje kortom wat terstond na de begrafenis in een kast
verdwijnt en nimmermeer door iemand wordt ingekeken.
Een zinlozer gebaar lijkt nauwelijks mogelijk. En toch ston
den die mensen daar een half etmaal. Waarom? Omdat ze
zo verrukkelijk en cosy queuden! Langs de queue werden
kraampjes opgezet. Je kon broodjes krijgen, je kon koffie
krijgen. Ik heb zelf eens uren lang in de queue gestaan
voor het Brits museum om de schatten van Toetanchamon
te zien, en toen al gemerkt dat het de Engelsen vooral gaat
om het queuen zelf. Naast de hoofdqueue ontstonden ne-
venqueue's voor de toiletten en voor koffiestalletjes. Dub
bel in de rij staan, wat zalig! Diverse queuers stapten uit de
rij op het moment dat ze aan de beurt waren om hun
kaartje te kopen. Die waren niet gekomen voor Toet, maar
voor het queuen.
En dat het Engelse koningshuis het laatste restje respect
dat ze nog hadden vorige week heeft verspeeld is niet te
wijten aan hun koele reacties, maar aan het feit dat onder
meer de broers van Prins Charles unverfroren langs de
queue marcheerden en rechtstreeks naar binnen stapten
om het register te tekenen. Met andere woorden: they we
re jumping the queue! Een zwaarder vergrijp is in Enge
land niet mogelijk.
D-day voor Jaap de Hoop Scheffer
Voor Jaap de Hoop Scheffer is het volgende week D-day. Na prinsjesdag
moet de nieuwe CDA-leider bij de algemene beschouwingen de strijd
aan met het succesvolle paarse kabinet. In de aanloop naar de verkiezin
gen moet de gewiekste debater het CDA en zichzelf op de kaart zetten,
iets wat zijn voorganger Heerma nooit lukte. „We moeten de mensen la
ten zien wat voor sfeer het CDA uitstraalt. Een sfeer van warmte, van be
grijpen wat die burger denkt en voelt."
Jaap de Hoop Scheffer (49) was
particulier secretaris van de mi
nisters Van der Stoel, Van der
Klaauw en Van den Broek van
buitenlandse zaken. De ambi
tieuze diplomaat van weleer is
al weer bijna een half jaar oppo
sitieleider. Na een paar jaar
Ghana, een tijdje in Brussel en
elf jaar Tweede Kamer is de De
Hoop Scheffer waar hij volgens
velen wilde uitkomen: aanvoer
der van het CDA.
Sinds hij eind maart de drama
tisch ten val gekomen Heerma
opvolgde, is zijn leven veran
derd. „Het is zonder meer
zwaarder geworden. Dat merk
ik niet alleen hier, maar ook
thuis bij mijn vrouw en twee
dochters. Het is niet alleen meer
de portefeuille van buitenlandse
zaken en vreemdelingenzaken,
maar de hele breedte. Vergade
ringen, sessies, ik heb mijn
agenda niet meer in eigen hand.
Je wordt geleefd."
De Hoop Scheffer rookt niet,
drinkt weinig en jogt enkele ke
ren per week een flink aantal ki
lometers over het Scheveningse
strand. Een beetje conditie kan
de CDA-voorman de komende
weken goed gebruiken. Het ver
kiezingsprogramma moet wor
den afgerond en er moet een
kandidatenlijst komen. En vol
gende week de algemene poli
tieke beschouwingen over de
laatste begroting van het paarse
kabinet.
Tijdens het gesprek wipt de
CDA-voorman zo af en toe wat
nerveus op zijn stoel. Maar: „Ik
ben niet zo'n tobber, hoor. Van
nature ben ik een fluiter. Ik ga
gewoon mijn uiterste best doen.
Met mijn 33 makkers uit de
fractie. Ik heb er zin in. Die 62
procent die paars terug wil, dat
is veel te hoog. Daar ben ik hel
der in. Dat moet omlaag."
Van de Nederlandse kie
zers weet 83 procent niet
dat Jaap de Hoop Schef
fer de nieuwe politieke
leider van het CDA is. Dat
blijkt uit een onderzoek
van het Radio 1-Journaal,
dat gisteren openbaar is
gemaakt. De geringe be
kendheid van De Hoop
Scheffer is opvallend,
omdat het CDA het in de
peilingen weer wat beter
doet sinds hij het roer
overnam van Heerma. De
Hoop Scheffer is vooral
populair bij degenen die
zichzelf als politiek
rechts bestempelen. Ook
dat is opmerkelijk, om
dat de nieuwe CDA-voor
man juist een wat link
sere koers probeert te va
ren.
Hoe gaat u dat doen? Met zo'n
mooie paarse begroting, die het
CDA voor een groot deel hetzelf
de zou hebben ingevuld.
„Wij als CDA zeggen: 'ja, maar'.
Ja, het gaat economisch goed
met Nederland, al staan er nog
veel te veel mensen langs de
kant. Maar de fïnancieel-econo-
mische lijn van paars is groten
deels de onze. Maar er is meer.
Normen en waarden, het gezin
en de familie, de kleine onder
nemer die onder druk staat."
Paars heeft te weinig oog voor de
noden in de samenleving?
„De neutrale overheid is onder
paars de teneur geworden. Daar
zijn wij tegen. Wij vinden dat
een overheid strepen in het
zand dient te trekken. Denk aan
de discussies over beginnend en
TOM JANSSEN
eindigend leven. Over abortus,
de discussie over versterving
van de afgelopen zomer, eutha
nasie. Waarvan voor ons de
kern is dat het gedrag van de
arts altijd toetsbaar moet zijn.
Maar denk ook aan die 24 uurs
economie, waarvan minister
Wijers zich steeds afvraagt wat
wij daar nou precies mee be
doelen. Nou, wat we bedoelen
is dat de zondag en de zondags
rust voor ons recht overeind
blijven staan."
Als het CDA in het kabinet komt,
gaan de winkels op zondag weer
dicht?
„Dat hangt natuurlijk af van de
formatie. Maar van die winkel
opening hoor je nu al dat het
niet zo'n geweldig succes is. Ik
hoop van harte dat mensen in
zien dat de zondag belangrijk is
voor de cohesie. In de kerk, in
de familiekring, of op het sport
veld. Cohesie in de samenle
ving. Het elkaar zien staan.
Geen berichten in de krant over
een vrouw die vijf dagen dood
in haar flat ligt."
Maar het is toch niet de schuld
van het paarse kabinet dat die
vrouw dagenlang dood in haar
woning ligt?
„Nee, natuurlijk niet. Ik probeer
alleen een ontwikkeling in de
samenleving aan te geven die
wij als christen-democraten niet
goed vinden. De vraag voor ons
is of het kabinetsbeleid op alle
terreinen de kwaliteitstoets kan
doorstaan. Dan zeggen wij nee.
Neem de veiligheid in het land.
Ik heb drie weken geleden een
nacht doorgebracht op het Am
sterdamse bureau Warmoes
straat. Hebben we de wijk door
kruist. Natuurlijk heel veel pro
blemen met verslaving, maar
ook met criminele allochtone
jongeren. Tegen dat soort groe
pen moet je gewoon heel hard
durven optreden. Zo'n harde
kern kan niet alleen met taak
straffen of een gewone gevange
nisstraf worden aangepakt. En
dan vraag ik me af waarom me-
Jaap de Hoop Scheffer: „Die 62 procent die paars terug wil, dat is veel
te hoog. Daar ben ik helder in. Dat moet omlaag."
FOTO CPD ROB KEERIS
lijn van Amsterdam naar Gro
ningen al lang in moeten zitten.
We moeten voorkomen wat mi
nister De Boer driekwart jaar
geleden bepleitte: 'Laat het
noorden nou maar mooi en
groen blijven, doe het maar op
slot'. Wij pleiten er niet voor het
hele gebied vol te plempen,
maar je moet het noorden wel
serieus' betrekken bij het ruim
telijk beleid."
Staat de partij al volop achter u?
„Dat gevoel heb ik wel. Tot mijn
vreugde heb ik bij de rondgang
door het land geconstateerd dat
er niet alleen formeel vertrou
wen in mij is omdat ik nou een
maal gekozen ben, maar ook
materieel. Die sfeer snuif ik op.
Natuurlijk, de mensen keken
eerst de kat uit de boom, maar
dat is voorbij. We gaan voor het
eerst campagne voeren vanuit
de oppositie. En ik heb er ver
trouwen in. Want de mensen in
vrouw Sorgdrager de Lubbers-
trainingscentra wil sluiten, zoals
de bedoeling schijnt te zijn."
Die Lubbers-kampementen
moeten open blijven?
„We hebben geen argumenten
gehoord van het kabinet. Moch
ten ze niet slagen, vraag ik me
dan af. Of zijn ze werkelijk niet
geslaagd? Ik weet het niet. Zijn
ze wel lang genoeg open ge
weest om het goed te beproe
ven?"
In de GPD-enquête zijn mensen
buiten de Randstad ontevrede
ner. Is paars dan toch een Rand
stad-kabinet?
„De regio zit het CDA in de ge
nen. Daar richten wij straks on
ze campagne ook op. Want ik
vind de kritiek terecht dat paars
teveel oog heeft voor de Rand
stad. Bijvoorbeeld de agenda
2000 van Kok. Die is veel te los
bladig. Daar had de Zuiderzee-
de partij hebben er zinir1
Er was nogal wat ven
over uw koers. Het minir
loon afschaffen en toch i
houden. Het sociale gezk
plaats van de harde taal
lijkt wel ofu veranderdh
sinds u fractievoorzitter
„Ik heb nu geen anderei
tingen dan ik altijd al he!
had. Mensen moesten e;
aan wennen dat ik mij a
andere onderwerpen uit
dan het buitenlands belt
De Hoop Scheffer opeen
zei over de studiefinanci
het minimumloon. Erisj
gereerd dat ik eerst vanl
nimumloon afwilde ent!
weer niet, maar dat is ni
Het minimumloon ston(
staat voor mij als vast pn
Gaat het CDA van we
milieu de boeren en aim
listen harder aanpakken
de Brabantse gedeputeer
Geel onlangs bepleitte?
„Dat is in de beeldvorm!
keerd overgekomen. Het
niet de partij van het aut
pesten. Dat wordt hetC
der mijn verantwoorde^
ook niet. De kosten vani
werden en worden in red
mate doorberekend aar
tomobilist. Wat niet weg
datje, met onderscheidt
landelijk gebied en de Rs
stad, een psychologisch!
band moet leggen tusset
gedrag van de automobi
de kosten. Ik denk aan hi
rikaanse systeem van pa.
Wie betaalt, krijgt op bep
tijden op de dag een sne
van Amsterdam naar Rot
dam. Wie dat niet wil, hc
de radio de berichten O'
le waar hij of zij zelf in st
leg je dat psychologische
band."
Dat wordt nog een leuke
sie, tussen Van Geel en u
„Het is heel goed dat eri
CDA gediscussieerd won
zulke belangrijke onderv,
Ik ben een groot voorsta:
van het debat. Maar ikze
wel bij dat als we strakst
kiezingsprogramma heb
kozen met een bepaalde
het niet zo kan zijn datn
later zeggen: 'Ik had het
anders gewild'. Dan is tv
ment voorbij."
DEN HAAG ANS BOUWMANS
WILCO DEKKER
Ooit gehoord van 'corridorgebonden
clusters'? Dat zijn tunnels op z'n Bin
nenhofs. Wat te denken van de uitdruk
king 'aan snee nemen' als Den Haag ge
woon bedoelt: een onderwerp in dis
cussie brengen? Om maar te zwijgen
over de waarschuwing voor een 'pijplij
neffect bij de lumpsum-vaststelling'.
Dat Haagse politici en ambtenaren vaak
onbegrijpelijke en rare taal uitslaan, is
bekend. De meest idiote woorden ko
men echter niet in de krant terecht om
dat ploeterende journalisten er gewone
mensentaal van maken. Zonde, moeten
Emile Bode en Menzo Willems van De
Telegraafhebben gedacht. Om iedereen
te laten meegenieten van het Haagse
proza, hebben zij het politieke
abracadabra op een rijtje gezet in het
boekje 'Binnenhof Bargoens'.
Gelukkig is het geen politiek woorden
boek geworden. Op een serieuze verta
ling van Joop den Uyls 'verticale coördi
natie-instrumenten' zit ook niemand te
wachten. De twee politieke verslagge
vers hebben hun boekje erg luchtig ge
houden en de kans aangegrepen om al
lerhande anekdotes op te schrijven die
de krant nooit hebben gehaald.
De titel is gejat van WD-voorman Frits
Bolkestein. Die ergert zich nogal eens
aan het onwereldse taalgebruik dat hij
in de Kamer hoort. Hij is al tekeer ge
gaan tegen de modeterm 'selectief win
kelen' waarmee Kamerleden elkaar ver
wijten dat ze slechts één detail uit een
onderwerp pikken. ,A1 het winkelen is
selectief', zegt hij. „Stel je voor dat je de
hele winkel opkoopt."
Taaifreaks komen zeker aan hun trek
ken met het boekje. De auteurs consta
teren bijvoorbeeld dat politici verslaafd
zijn aan het woordje 'toe'. Te pas en te
onpas hoor je uitdrukkingen als 'naar
de burger toe'. Ook geven ze voorbeel
den van woorden die op de nominatie
staan voor de volgende druk van Van
Dale. Zoals het inmiddels bekende 'ont
haasten' van milieuminister Margreet
de Boer.
Leuk zijn de kijkjes achter de scherme
die de schrijvers bieden. Over de ge
zichtsuitdrukkingen van voorlichters
bijvoorbeeld die soms meer zeggen dt
woorden. Of over de kroegcode waar
mee journalisten altijd worstelen. War
als een minister in perscentrum
Nieuwspoort met een biertje in de har
allerlei leuks onthult, mag een jouma
list dat volgens een ongeschreven wet
niet zomaar opschrijven.
Woorden zijn soms slechts korte tijd
populair. Het 'wollige Lubberiaans' is
weer verdwenen. Het boekje conclu
deert dat de taal van het paarse kabint
losser is geworden. Binnenhof-bar-
goens blijkt, om het paarse stopwooic
te gebruiken, 'klip en klaar' aan mode
onderhevig.
Emile Bode en Menzo Willems: 'Bin-
nenhof-bargoens'. Uitgeverij BZZTól
Prijs: fl 17,50.
DEN HAAG MARGIT KRANENBURG
Paars is een gewaardeerd Randstadkabinet
De economie loopt beter. Mijn situatie is
goed. De laagstbetaalden worden niet ver
geten. Ze doen het prima, we hebben het
toch maar goed in Nederland. Die minister
Kok, die doet het prima. Gretiger dan ande
re kabinetten. Zakelijk. Het CDA moest er
uit. De werkgelegenheid. Geen idee! Ik heb
dat gevoel gewoon.
Voor het GPD-onderzoek naar de waarde
ring van het Nederlandse volk van het be
leid van het kabinet Kok heeft bureau Inter
view de geënqueteerden om de hierboven
geciteerde spontane reacties gevraagd. Te
vreden, waarom dan? De antwoorden zijn
gevarieerd, maar het begrip economie komt
er vaak in voor. Met 'ze doen het goed' op
nummer twee en 'werk' op drie. Het kabi
net is verder sociaal, heeft een goede uit
straling en minister-president Kok scoort
ook veel punten.
Maar de kritiek is ook niet mals: 'ze laten de
zwakkeren en ouderen in de steek', 'we
worden er slechter op, uitgeplukt' Vooral
de afbraak van de sociale zekerheid is criti
casters een doorn in het oog, maar ook de
besluiteloosheid van het kabinet wordt ge
laakt.
Het lijstje spontane klachten is echter heel
wat korter dan de waslijst complimenten.
Een tikkie vreemd, zo blijkt even verderop
in het onderzoek. Als de ondervraagden een
mening moeten geven over concrete be
leidsonderdelen, zijn ze namelijk heel wat
minder te spreken over paars. Óp de werk
gelegenheid en staatskas na is er veel ver
slechterd, menen de ondervraagden. Een
magere score.
De tegenstelling illustreert de mening van
Nederland over paars perfect. Op het eerste
gezicht gaat het goed met Nederland, en is
iedereen tevree. Wie doorvraagt krijgt ech
ter de - onderhuidse - onvrede te horen.
Dat het economisch zo goed gaat met Ne
derland straalt af op het kabinet Kok. Na ja
renlang de broekriem aanhalen, kan er in
het jaar voor de verkiezingen worden ge
oogst. Maar om dat doel te bereiken is wel
flink bezuinigd op vooral sociale zekerheid,
onderwijs en gezondheidszorg. Die collec
tieve lasten zijn voor een deel naar de indi
viduele burger overgeheveld in vorm van
particuliere verzekeringen, eigen bijdrages
of minder studiefinanciering. Dus wat merk
je nu eigenlijk van die enorme lastenver
lichting - eind 1998 moet die opgelopen zijn
tot 16 miljard - van het kabinet Kok?
Niet veel, zo blijkt uit de enquête. Meer dan
de helft van de ondervraagden vindt dat de
lasten alleen maar zijn gestegen. Maar 14
procent vindt dat de lasten voor de burger
zijn gedaald. Over de kwaliteit van het on
derwijs en de gezondheidszorg en de hoog
te van de uitkeringen bestaat ook veel on
vrede. Paars is voor vele Nederlanders een
mooi glanzende appel, maar als je erin
hapt, is hij behoorlijk zuur.
De sociaal-liberale regering Kok heeft zich
ingezet voor de laagste inkomens, onder
meer door de afgelopen twee jaar te koppe
len en extra inkomensmaatregelen te ne
men. Maar in de groep mensen met een
laag inkomen (beneden de 55.000 gulden
bruto) vindt 31 procent dat hij er op achter
uit is gegaan, 50 procent ziet geen verande
ring en 19 procent ziet wel enige vooruit
gang. Het zijn in verhouding de boven-
modale inkomens die vinden dat hun eigen
situatie is verbeterd.
De waarderingscijfers voor paars zijn door
het onderzoeksbureau Inter/View ook uit
gesplitst naar politieke voorkeur. Het lijkt
voor de hand te liggen dat de achterban van
oppositiepartij CDA zeer ontevreden is over
paars. Maar dat valt mee. Toch nog 38 pro
cent van de CDA-stemmers oordeelt posi
tief over het beleid van Kok. De reden daar
voor is waarschijnlijk dat het financieel-
economische beleid een voortzetting is van
Lubbers. Opmerkelijker is dat dertig pro
cent van de ondervraagde CDA-stemmers
zijn eigen partij volgend jaar niet in de rege
ring wil, maar opnieuw paars als beste keus
ziet.
De achterbannen van de drie regeringspar
tijen PvdA, D66 en WD zijn overigens niet
allemaal even enthousiast over de prestaties
van hun kabinet. D66'ers zijn relatief het
minst positief. Een verklaring daarvoor is
dat zij hun eigen karakteristieke D66-over
tuigingen minder terugvinden in het kabi
net Kok. Van de PvdA-stemmers vindt bijna
tweederde dat de eigen partij het meest zijn
stempel heeft weten te drukken op het re
geringsbeleid. Bijna zes op de tien WD-
stemmers vinden het kabinet vooral libe
raal. Slechts 19 procent van de D66-aan-
hang durft Kok I een D66-kabinet te noe
men. Een mogelijke verklaring hiervoor is
de onder paars mislukte bestuurlijke ver
nieuwing, het stokpaardje van D66.
Opmerkelijk is ook dat D66'ers er in verge
lijking met WD- en PvdA-stemmers er in
hun eigen portemonnee het minst op voor
uit zijn gegaan en het meest achteruit. Ook
over een aantal beleidsonderdelen zoals de
hoogte van de uitkeringen, onderwijs, ver
keer en lastenverlichting, de eigen bijdra
gen in de gezondheidszorg en de aanleg
van een tweede nationale luchthaven, zijn
D66-stemmers negatiever dan de WD- en
PvdA-achterban. WD'ers zijn relatief het
meest ontevreden met het veiligheidsbeleid
(blauw op straat) en de landbouw. PvdA'ers
zijn in vergelijking met de coalitiepartners
het minst tevreden met het werkgelegen
heidsbeleid en het meest ontevreden met
de kwaliteit van de gezondheidszorg.
De natuurlijke achterban van paars is overi
gens zeer enthousiast over voortzetting van
het sociaal-liberale beleid van Kok. Maar
liefst 87,6 procent van de PvdA'ers, 78,5
procent van de D66'ers en 71,2 procent van
de WD-aanhang pleit voor Kok II.
De enquête legt ook opmerkelijke verschil
len in regionale waardering bloot. Over de
gehele linie genomen zijn mensen t
noorden het minst te spreken over!
netsbeleid. Dat geldt zowel voor de
ne waardering als voor de kritiek op
beleidsterreinen.
De vaker geuite veronderstelling da
als een echt 'Randstad-kabinet' is,»
deze enquete onderstreept. De cijfe
den erop dat vooral mensen op het
land meer te lijden hebben onder dl
nigingen van het kabinet en mindei
kunnen profiteren van de economis
groei. Dat de agenten zijn herverdet
voorbeeld, komt hard aan op het pl>
zo wordt in het onderzoek bevestigd
kan het paarse kabinet zich vastklac
aan het adagium van de voetbaltraii
slecht spelen en toch winnen ken®
goede ploeg. Op deelterreinen word
bedolven onder de kritiek, maar ttf
wil een Kok-2. En dat telt op 6 mei
DEN HAAG ANS BOUWMANS
