Cultuur Kunst
Timan zoekt narigheid niet op
Lucky Luke viert
50ste verjaardag
met 78ste boek
Nelleke Noordervliet: een spookstudent avant la lettre
ikik moet nog wennen
aan
plotselinge populariteit
Sasha Toperich, piano. Prog
Rachmaninoff, toegang f 19,50;
Marcel Worms, P
pianomuziek van dci
Debussy, Joplin. Bern
Gastprogrammering
■GERTMEUER
cristofori
Prinsengracht 583. Telefoon 626 84 85 626 84 95
het muziektheater
Amstel 3. Telefoon 625 54 55. Agendalijn 551 81 00
Stripheld blijft zwierig
Lucky Luke is vijftig jaar ge
worden. Maar dat is aan het
gedrag van de beroemde strip
figuur niet te merken. In het
woensdag verschenen OK Cor
ral springt de lonesome cow
boy nog altijd zwierig in het
zadel, schiet vlugger dan zijn
schaduw en rekent opnieuw af
met de gemene broertjes Dal
ton.
In juni 1947 brengt in België
de 24-jarige Maurice de Bcvc-
re, alias Morris, de cowboy
Luke de Gelukkige ter wereld.
Twee jaren later verschijnt het
eerste album, De goudmijn
van Dig digger. Met OK Corral
ligt het 78e stripverhaal in de
winkel: een record.
Lucky Luke staat voor 250
miljoen albums, vertaald in
dertig talen, een verkoop over
de hele wereld, 52 animatie
filmpjes, vier langspeelfilms en
56 videocassettes. Verder zijn
er circa tweehonderd creaties
te koop van Lucky Lukes paard
Jolly Jumper, de suffe hond
Ratanplan en de D<onbende
(Joe, Jack, William en Averell).
Morris heeft zelf beslist de
verjaardag van Lucky Luke op
10 september te vieren, de dag
dat hij vijftig jaar geleden voor
het eerst de lonesome cowboy
tekent die op zijn paard naar
het westen sjokt, met de on
dergaande zon op de achter
grond. Met dit beeld sluit hij
sindsdien elk avontuur af.
Ansichtkaart
Bij de verschijning van OK
Corral blaast de vader van
Lucky Luke in Parijs vijftig
kaarsjes uit. Tal van collega
striptekenaars zijn op het ver
jaardagsfeest aanwezig. Morris
krijgt er een gigantische an
sichtkaart overhandigd. De
kaart, met een van zijn teke
ningen, doorkruiste deze zo
mer veertig Franse steden,
waar kinderen hem konden
ondertekenen.
In november 1997 verschijnt
ter gelegenheid van de vijftig
ste verjaardag van Lucky Luke
een verzamelband, met zevert
verhalen die tussen 1991 en
1997 gepubliceerd werden.
iskefet komt niet naar Leiden
'Pi
ideüi Kees Prins, Herman Koch en Michiel Romeyn van Jiske-
ee itkómen niet naar Leiden. Het drietal zou morgen bij cd-han-
|e J Van Leest aan de Haarlemmerstraat signeren maar heeft la-
n weten verhinderd te zijn.
ïfoorschotenaar gitaarkampioen
ibschoten De dertienjarige Wim den Herder uit Voorscho-
n is winnaar geworden van de Nationale Gitaarkampioen-
happen. De voorschotenaar moest het in de Utrechtse Jaar-
>urs opnemen tegen vier volwassen finalisten.
rijs voor recyclebare trouwjurk
'ei iden» Met een trouwjurk die voor tachtig procent uit papier
staat, heeft de Leidse vormgever Bernadette Drenth een inter-
tionale vormgeverswedstrijd gewonnen. Ze kreeg de prijs voor j
t beste te recyclen ontwerp. Na de bruiloft kan de wegwerp-
rk, gemaakt van patroöntekenpapier, bijvoorbeeld worden ge-
u ruikt voor het maken van bedankbriefjes. In het Kunstcentrum
in de Haagweg 4 in Leiden met andere kledingstukken te zien,
dens de expositie 'Aantrekkelijk Textiel', op 26,27 en 28 sep-
mber of vanaf 26 oktober.
cteur Burgess Meredith overleden
angeles De acteur Burgess Meredith, die in zijn 60 jaar lan-
filmcarrière naam heeft gemaakt met rollen in onder meer"
nterset', Of Mice and Men' en Rocky' is in zijn huis in Malibu
alifornië) overleden aan de ziekte van Alzheimer en andere
derdomskwalen. Hij werd 89 jaar. Meredith begon in de jaren
ertig aan het toneel, ging later ook in films spelen en raakte in
jaren zestig bekend onder het televisiepubliek door zijn rol
j Pinguin in Batman.
lichters en muzikanten in ambassades
haag» De buitenlandse ambassades in Den Haag worden
lgend jaar het podium van internationale poëzie en muziek.
e stichting 'Dichter aan huis' heeft een initiatief ontwikkeld,
aarbij ambassades hun deuren open zullen zetten voor het pu-
Qliek. Dat publiek wordt dan in staat gesteld optredens bij te wo-
■%i van internationaal vermaarde dichters en musici, die af-
imstig zijn uit het land dat hun ambassade vertegenwoordigt,
manifestatie, die de voorlopige titel 'Poetical border walks'
iagt, zal gehouden wórden van 26 tot 27 september 1998.
onstantijn Huygens Prijs
oor Vlaming Leonard Nolens
anpin Den Haag.
Er is ook een Jan Campert
Constantijn Huygens Prijs Prijs van 5000 gulden en die
dit jaar gaat naar Leopard gaat dit jaar naar Elma van Ha-
ens. De 50-jarige Vlaming ren voor haaf gedichtenbundel
;tde 10.000 gulden tellende Grondstewardess. Even groot is
ch voor zijn gehele letterkun- de F. Bordewijk Prijs, dit keer
werk, dat bestaat uit moei- toegekend aan J.J. Voskuil voor
toegankelijke poëzie met zijn romans Meneer Beerta en
dentaal als thema's. Vuile Handen. Rita Verschuur
gilet is achttien jaar geleden tenslotte krijgt de ook 5000 gul
een Vlaming de Huygens den grote Nienke van Hichtum
kreeg. De laatste voor hem Prijs voor het jeugdboek
-SSHugo Claus. De Constantijn Vreemd Land. De Haagse burg-
fgens Prijs wordt toegekend meester Deetman reikt de prij-
de Jan Campert Stichting zen op 19 december uit.
Nelleke Noordervliet schrijft bij de gra
tie van het drama. Ieder jaar nodigt de
vakgroep Nederlands van de rijksuni
versiteit een bekend schrijver uit Ne
derland of Vlaanderen uit om een half
jaartje gastdocent te zijn. Dit jaar heeft
zij Nelleke Noordervliet gestrikt om in
de lesbanken plaats te nemen. Ter in
troductie nam de Rotterdamse schrijf
ster gisteravond alvast gewillig tussen
de schuifdeuren plaats in het Interna-
tional Centre aan het Rapenburg. In
het intieme gezelschap van hooglera
ren Nederlands en de nieuwe werk
groepstudenten probeerde interviewer
Peter van Zonneveld de blonde vrouw
van de achterflap beter te leren ken
nen.
Met succes. Nelleke Noordervliet
bleek een echte verteller. Zo vernamen
de toehoorders dat het gastdocent
schap voor de 52-jarige Noordervliet
een tweede kennismaking met Leiden
betekent. In de jaren zestig was zij hier
zelf nog studente Nederlands. Hoewel,
studeren... Ze beschrijft zichzelf eerder
als een spookstudent avant la lettre:
,,Ik liep daar nou niet bepaald de deur
plat." Herinneringen aan haar studen
tentijd in Leiden zijn er zat. „Vooral de
grote afstand tussen student en 'bur
ger' is me altijd bijgebleven. Als we
toen bij l'Esperance gingen klaverjas
sen, was het altijd 'wij' tegen 'hun'.
Wat dat betreft is er geloof ik ook niet
zoveel veranderd.
Nederlands studeren, dat deed ze in
de eerste plaats omdat ze dan veel
boeken mocht lezen. ,,In mijn arge
loosheid dacht ik namelijk dat stude
ren dat betekende." De moderne Ne
derlandse letteren oefehden onmid
dellijk een geweldige aantrekkings
kracht op haar uit, omdat daar op de
katholieke meisjesschool niet over
'werd gerept. „Volgens onze juf hield
de Nederlandse letterkunde zo onge
veer bij Aart de Leeuw op. Over een
Hermans of een Wolkers hoorde je
nooit."
Tien jaar geleden besloot ze om zelf
een boek te schrijven. Haar eerste po
ging, een biografie van 'Multatuli's
vrouw', Tinne Douwes-Dekker, werd
meteen een succes. Noordervliet wilde
weten 1ioe groot het lijden van Tinne
was. „Zij werd per slot van rekening
door haar man die ze in goede en
slechte tijden had gesteund, in een
personage veranderd." Met dit eerste
boek bracht de Rotterdamse meteen
naar voren hoe belangrijk voor haar de
relatie tussen literatuur en geschiede
nis is. „Waar die twee elkaar raken,
daar begint voor mij het schrijver
schap." Dat raakpunt ontstaat volgens
Noordervliet als mensen grote veran
deringen meemaken in hun leven.
„Pas als de mens een beslissing over
leven en dood moet nemen voor zich
zelf en voor zijn naasten, ziet hij wat
'ie waard is. Dat is het drama, het lite
raire bij wiens gratie ik schrijf."
Nelleke Noordervliet geeft op 20 en
27 november een lezing, waarover
meer informatie nog bekend wordt ge
maakt.
fentse popgroep morgenavond in Het Kasteel in Alplien
kan ik er weer tegenaan. Maar
dat zijn ook heel normale din
gen. Als ik alleen ben kan ik
liedjes schrijven, en lezen... ik
wil graag he.el veel dingen we
ten. Als. ik eenmaal iets interes
sant vind, wil ik er ook echt alles
van weten. Als kind was ik bij
voorbeeld een groot fan van
Bach. Dat heb ik van mijn va
der, die speelde orgel in de kerk.
Af en toe krijg ik weer zo'n op
welling, en dan is Bach het
grootste wat er volgens mij te
vinden is. Ik heb ook verschrik
kelijk veel boeken over Bach ge
lezen."
Muziek is vreselijk belangrijk
voor Lohues, en dat is eigenlijk
nog een understatement. „Mu
ziek is het belangrijkste dat er is.
Dat mag je niet zeggen, maar
het is wel zo. Daar kom ik nu
pas achter, omdat mensen dit
soort dingen aan me vragen.
Maar ik had het als kind al. Dan
keek ik thuis in de omroepgids
wat er de volgende dag in de Ar
beidsvitaminen gedraaid zou
worden. En als dan bijvoorbeeld
'Jailhouse Rock' van Elvis Pre
sley gedraaid werd, dan was ik
de andere dag 9choolziek hoor.
Want dat ging wel even gehoord
worden... Ja, serieus waar. Als ik
dat nu vertel, is het een bela
chelijk verhaal, maar dat is wel
gebeurd."
Sklk, 12 september in Het Kas
teel (21.00 uur), Concertweg 1,
Alphen aan den Rijn.
Liefdesmuziek
van devote
organist
muziek
RECENSIE AAD VAN DER VEN
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Da
vid Atherton, m.m.v. Codelieve Schrama
(harp), Jean-YvesThibaudet (piano), Siebe
Henstra (clavecimbel) en Koor van de Ne
derlandse Opera. Werken van Honegger,
Martin en Franck. Gehoord: 10/09, Am
sterdam (Concertgebouw). Herhalingen
aldaar: 11, 12 en 14 september 12 en 14
september Messiaen i.p.v. Martin).
De meest bezielde liefdesmu
ziek die tegen het einde van de
vorige eeuw in Frankrijk is ont
staan, is gecomponeerd door
een puritein die het grootste
deel van zijn leven op de orgel-
bank heeft doorgebracht, spe
lend ter ere van God en om
ringd door een schare toegewij
de leerlingen.
'Psyché, een ongeveer vijftig
minuten durend symfonisch ge
dicht voor koor en orkest,
neemt binnen het oeuvre van
César Franck een uitzonderlijke
plaats in. Even uitzonderlijk is
een uitvoering van het comple
te werk. Het Concertgebouwor
kest speelde het werk gister
avond alsof het een dood ge
waande vriend aan zijn hart
drukte, zo meeslepend werd het
verhaal over het meisje Psyche
en de god Amor - zie de 'Me
tamorfosen' van Apuleius - hier
verklankt.
David Atherton ontpopte zich
hier als een zeer geïnspireerd en
kundig vertolker van Francks
breedvoerige romantische mu
ziek. Nimmer ging het ritme
slepen, nergens werd de rijke
sonoriteit te zwaar. Zeer ge
slaagd was ook de bescheiden
bijdrage van het Koor van de
Nederlandse Opera.
Dat ook Frank Martins 'Petite
symphonie concertante' voor
harp, clavecimbel, piano en
strijkorkest voortreffelijk klonk
was eveneens voor een belang
rijk deel te danken aan Ather
ton. De ritmen van het sullige
marsje, waarmee de componist
in het laatste deel veel van de
allure van het werk teniet heeft
gedaan, klonken hier in een
zeer voortvarend tempo veel ac
ceptabeler dan we gewend zijn.
aan twee kanten, want Lohues
had geen moeizaam dieet nodig
om wat aan zijn overgewicht en
zijn conditie te doen. „Toen ik
nog in het Westen woonde was
ik inderdaad een stuk zwaarder.
Ook door de worst, ja," refereert
hij aan het liedje 'Dreuge
Worst'. „Ik woonde toen in een
studentenhuis met allemaal,
mensen uit de rest van het land.
Die vonden het eerst maar rare
vleesdingen, maar op een gege
ven moment zagen die toch ook
wel de charme ervan in. Maar
zelfben ik dus maar wat minder
van die dingen gaan eten."
En geen alcohol.meer? „Nou,
ik lust wel een potje bier af en
toe hoor. Maar ik drink niet
veel. Het kan ook niet. Dan kun
je nog zo hard lopen, maar als
je bij elk optreden bier gaat zui
pen en je na het optreden gaat
bezatten: dat hou je niet vol.
Blijkbaar is het door de invloed
van meneer Richards van de
Rolling Storres wel geoorloofd
om gigantisch dronken op het
podium te staan, maar ik vind
het belachelijk. Ik heb het ook
nog nooit meegemaakt dat ie
mand dronken beter speelt."
Lohues vindt het af en toe
heerlijk om de drukte te ont
vluchten. „Een bepaald percen
tage van mijn wakende bestaan
moet ik gewoon alleen wezen.
Anders word ik onrustig. Ik
moet af en toe gewoon de zaken
even op een rijtje kunnen zet
ten, even kalm aan doen, dan
Cineast legde leven in Leiden in de jaren '30- '50 vast
die feesttenten is het altijd ver- nog eens heel hard op de gitaar vertellen, daar heb je toch wel
schrikkelijk heet, dan sta je én te raggen en tussen de num- conditie voor nodig."
te springen en te zingen en ook mers door al die verhaaltjes te Het mes snijdt hier duidelijk
Als zwaarlijvige mannen
die een neut teveel hebben
gedronken, schuddebuiken
de huizen om het leven bo
ven. Vlaggemasten kronke
len als slangen en het ge
zicht van een jong henge-
laartje lijkt Wel van bubble-
gum. Zie daar enkele beel
den uit 'Spiegelstad', een
korte film van de Leidse ci
neast Emile Timan.
LEIDEN «CEES VAN HOORE
Het is één van de filmpjes die
hij in de periode 1930-1950
maakte over het leven in Lei
den. In 'Spiegelstad' filmde hij
Leiden, weerspiegeld in de
grachten. Op het eind van de
film gooit iemand met een
plons een steen door de spiegel.
'Hommage aan Timan'. Zo
heette de drukbezochte filmver
toning gisteravond in de Kapel
zaal, een evenement georgani
seerd door Leiden Cultuurstad.
De filmer zelf was aanwezig om
zijn korte films over de sleutel
stad van muziek en commen
taar te voorzien. Dat laatste
deed hij met veel droge humor.
„Wij zijn samen oud gewor
den", zei hij, na een blik op de
projector en de mengtafel waar
op de filmmuziek moest wor
den gedraaid. „We gaan begin
nen. Licht uit, ook op zolder",
grapte de cineast, terwijl hij een
blik wierp op het overvolle bal
kon in de Kapelzaal.
Timan is in 1938 begonnen
met filmen. „Filmen was toen
een kostbare zaak. Ik werkte bij
de Raad van Arbeid. Als ik daar
een bepaalde cursus deed, zou
ik een gratificatie krijgen. Dat
heb ik gedaan en yan het geld
heb ik toen een camera aange
schaft. De oorlog brak uit en het
was erg moeilijk om aan materi
aal te komen. Maar in 1940 heb
ik toch nog die film over de
Waardgracht kunnen maken.
De film eindigt met een feest
van de grachtbewoners. Ik weet
nog goed dat er twee agenten
kwamen. Ze vertelden me dat ik
Emile Timan over zijn korte films en Leiden: „We zijn samen oud geworden." fototaco van der Eb
moest ophouden aangezien sa
menscholingen verboden wa
ren. Op dat moment kwamen er
twee breedgeschouderde
Waardgrachters aan. 'Jullie kun
nen kiezen', zeiden ze tegen de
agenten, 'of die man filmt door,
of jullie gaan de gracht in'. De
dienders hebben maar eieren
voor hun geld gekozen.
Die film over de Waardgracht
is een hoogtepunt in het oeuvre
van Timan. Je ziet een meisje in
de gracht zwemmen, terwijl
daar net het vuile water in
wordt weggegooid. We krijgen
beelden van Hoppie, de water
stoker, die vaten heet Water ver
kocht voor 20 cent per vat. De
beelden maken grote indruk,
vooral die van de feestende me
nigte en de schoffies die zich
met het draaiorgel amuseren.
„De bewoners van de Waard
gracht waren niet makkelijk,
Maar ze gaven me alle mede
werking omdat ik ze niet bela
chelijk maakte."
Karei Willems, projectleider
van Leiden Cultuurstad, prees
Timan om zijn bescheidenheid.
Hij kenschetste diens werk als
een oeuvre van grote, cine
matografische waarde. En hij
heeft gelijk. Het koite filmpje
over het Elisabeth Gasthuishof
je, het verslag van het 3 Okto
berfeest, de film over het liften
(in die jaren nog een onbekend
fenomeen), ze zijn alle aan
doenlijk van eenvoud en
schoonheid. De pure zwart-wit-
beelden laten zien hoe nietig
het menselijk bedrijf is, hoe
goedertierend ook. De rottig
heid is door Timan niet opge
zocht. „Of ik nu, terwijl er zo
veel narigheid in de wereld is,
nog zulke films zou kunnen ma
ken?", zei Timan na afloop. „Ja,
hoor. Ik film met een mild oog.
Dat is wat ik ook zo bewonder
in het werk van Bert Haanstra.
Als het goede niet makkelijk
voorhanden is, zoek ik het wel
op."
(er Daniël Lohues van de
roep Skik is allesbehalve
prototype van een popmu-
it. Een vriendelijke gozer
16, die - heel Drents - zijn
bedachtzaam kiest en
k (moeite mee heeft om het
terste van zijn tong te laten
toe dat ie niet zo ge
melijk over zichzelf praat -
pmalen nuanceert hij zijn
Werkingen met mededelin-
als: 'Dat heeft toch ieder-
en: 'Dat is niet zo bijzon-
Een typische noorderling
Ondertussen is Skik wel
1 op weg een bekende naam
Nederland te worden. De de
ft cd stond vorig jaar weken-
in de albumlijsten en het
"i dit jaar verschenen album
1 is zóals 't lekt' doet het
goed. Skik staat morgen-
nd op de planken van jonge-
(centrum Het Kasteel in Al-
i aan den Rijn.
niël Lohues moet nog
nen aan de plotselinge po-
riteit. Hij zit regelmatig op
pets en doet als het even kan
f aan hardlopen, in en rond
woonplaats Emmen. ,,'s
nds laat, als het donker is en
[geen mens kijkt." Hij heeft
die sportieve combinatie
redelijke conditie opge
ld, volgens hem hard nodig
janderhalf uur tekeer te kun-
op het podium. „In
Daniël Lohues: „Als kind was ik een groot fan van Bach."
foto pascal ollegott
