Aanhangers van Karadzic
uit Banja Luka verjaagd
Malaise in Duitse politiek duurt maar voort
Buitenland
I
Blik op de Smart
Weinig dynamisch
Diana-fonds krijgt
25.000 gulden per uur
Chauffeur Di was onder
invloed van medicijnen
JENSDAG 10 SEPTEMBER 1997
ran levert giftige pistachenootjes
yssEi; De Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de
Eopese Unie, heeft ruim een maand gewacht voordat het gis-
|en een importverbod afkondigde voor Iraanse pistachenoot-
|die besmet zijn met het zeer giftige aflatoxine BI. Al op 29 juli
(•meerde de Nederlandse keuringsdienst van waren de autori-
en in Brussel. Zo'n zeventig procent van de onderzochte par
en bleek niet geschikt voor consumptie: de concentratie van
itoxine overschreed in sommige gevallen tweehonderd maal
veiligheidsnorm.
innie Mandela ontkent moordopdracht
|amnesburg De ex-vrouw van de Zuid-Afrikaanse president
[son Mandela, Winnie Madikizela-Mandela, heeft nadrukke-
beschuldigingen van een journalist ontkend dat zij opdracht
e tft gegeven tot moord op de arts Abu Asvat in 1989. Daarmee
est voorkomen worden dat Asvat tegen mevrouw Mandela
i getuigen in het proces over de dood van Stompie Seipei. Ze
d wel veroordeeld voor ontvoering en betrokkenheid bij ge-
dpleging tegen Stompie, maar niet voor zijn dood. De be-
uldiging van de moord-opdracht wordt gedaan door een
cprtvluchtige, Katiza Cebekhulu, die zegt dat hij er getuige van
levveest dat Madikizela-Mandela Seipei met een mes stak.
Inderzoek: vrouwen zijn betere bazen
[üy* Werknemers vinden vrouwen betere bazen dan man-
i, omdat vrouwen bereid zijn harder te werken en hun
dersteunende aard' beter op de moderne werkvloer past. Dat
I kt uit een onderzoek van bureau DDI Asia Pacific, waarbij
112 werknemers van fabrieken en dienstverlenende organisa-
I in Australië, Nieuw-Zeeland, de Verenigde Staten en Canada
den ondervraagd. Vrouwelijke managers zijn inspirerender,
- en meer uit de werknemers te krijgen en geven werknemers
zich goed van hun taak kwijten eerder complimentjes en
lbolische beloningen, aldus de ondervraagden.
lechter: ki-peuter heeft geen ouders
angeles Een rechter in de Amerikaanse staat Californië heeft
eren bepaald dat een tweejarig meisje wees is. Jaycee Louise
jzanca werd geboren als gevolg van een kunstmatige he
chting. Zowel de eicel als het zaad was afkomstig van dono-
Het bevruchte eitje werd vervolgens ingebracht bij een
agmoeder. Maar een maand voordat Jaycee werd geboren,
jegde man die de draagmoeder had ingehuurd scheiding aan
B zijn echtgenote. Hij stelt nu dat hij daarom nooit wettelijk
Lader van Jaycee Louise is geworden en dus geen alimentatie
eft te betalen. De rechter gaat daarin mee. als gevolg waarvan
Imeisje nu, ondanks het feit dat er vijf mensen bij haar ont-
in betrokken waren, wettelijk wees is.
jerenmishandeling staat niet op zich
hingtqnDaders van dierenmishandeling behandelen in
J gevallen ook mensen gewelddadig. Dat heeft een onderzoek
[het Amerikaanse instituut Humane Society bekendgemaakt,
ngeveer dertig procent van de onderzochte dierenmishan-
igen was ook sprake was van gewelddadig gedrag jegens
jisen. In deze zaken was 87 procent van de daders een man.
uwen die dieren pijnigden maakten zich in veel gevallen
uldig aan kindermishandeling, aldus het rapport.
Dg twee executies in Tsjetsjenië
!ny Tsjetsjenië heeft ondanks alle Russische kritiek nog
e openbare executies van veroordeelde moordenaars aange-
digd. Vorige week werden twee mannen na hun ter dood
lordeling door een islamitische rechtbank op het centrale
n van Grozny doodgeschoten. De volgende twee veroordeel-
hebben twee vrouwen en twee kinderen gedood.
andela: 'vrienden' lieten Mobutu zitten
iNNESBurg Ondanks zijn tekortkomingen als leider, hadden
- voormalige bondgenoten de voormalige Zaïrese leider Mo-
Sese Seko niet in de steek mogen laten. De Zuid-Afrikaanse
sident Nelson Mandela vroeg verschillende landen waaron-
m Frankrijk om Mobutu, die zondag overleed aan prostaatkan-
w te behandelen. ,,Zijn voormalige vrienden wilden hem niet
jen. Degenen die hem dertig jaar hebben geholpen en profijt
ben gehad van samenwerking met hem, wilden hem niet
nen tijdens zijn laatste dag op aarde", zei Mandela.
arte doos gekocht van plunderaars
penh De Cambodjaansè luchtvaartdienst heeft 1.500 dol-
irieduizend gulden) moeten betalen voor de laatste van de
vluchtrecorders die na de ramp met de Toepolev-134b van
lam Airlines bij het vliegveld Pochentongvan Phnom Penh
igevveek door plunderaars werden ontvreemd. Het toestel
'Idrie zwarte dozen waarvan er één bij het bergingswerk werd
ggevondcn. Voor een tweede gestolen vluchtrecorder moest
Ier tweeduizend dollar worden neergelegd.
ibit gehandicapten ongevraagd getest
:khqlm In Zweden zijn in honderden geestelijk gehandi-
en in de jaren veertig en vijftig gedwongen enorme hoeveel-
ïii snoepgoed en andere zoete etenswaren tot zich te nemen
een onderzoek naar tandbederf. Dat heeft de Zweedse
\tAftonbladetbencht. ,,We dachten dat we een goede daad
?n", verklaarde tandarts Bo Krasse, die destijds aan het ex-
ment meedeed. Het Zweedse parlement ging akkoord met
ïfjnderzock. Doel van het onderzoek was een direct verband
te stellen tussen het eten van zoetigheid en tandbederf.
ndeswehr opnieuw in opspraak
L Het Duitse leger is opnieuw in opspraak. Er blijken dit
al tachtig 'bijzondere incidenten met een rechts-extremisti-
achtergrond' te zijn gemeld, terwijl tegen 110 militairen een
.'tzoek loopt. Dat is veel meer dan vorig jaar, toen 46 geval-
'an rechts-extremisme werden gerapporteerd en 59 soldaten
-t matje moesten komen. Het gaat om zaken als het dragen
irmbanden met hakenkruizen en het beledigen van oud-
ident Von Weizacker door hem landverrader te noemen.
SFOR voorkomt lynchpartij Bosnië koopt Nederlandse legertrucks
Drie Bosnisch-Servische leiders, aanhangers van ex-pre
sident Karadzic, zijn gisteren een hotel in Banja Luka
ontvlucht. Twee van hen konden slechts ongedeerd weg
komen onder escorte van de internationale troepen
macht SFOR. De drie zaten sinds gistermorgen vast toen
bet hotel was omsingeld door woedende aanhangers van
de Bosnisch-Servische presidente Plavsic.
BANJA LUKA ANP-Rtf-AFP-GPD
Alleen premier Klickovic van de
Republika Srpska kon het hotel
zonder problemen verlaten.
Parlementsvoorzitter Kalinic en
de Servische president van Bos
nië, Krajisnik, werden door de
Plavsic-aanhangers getracteerd
op een regen van stenen, blikjes
en eieren.
De drie waren maandag
avond samen met zo'n vijftig
medestanders naar het Plavsic -
bolwerk Banja Luka gekomen
voor een verboden demonstra
tie tegen Plavsic. Ze wilden een
Ministers kraken
EU-landbouwplan
ECHTERNACH GPD
Minister Van Aartsen (land
bouw) is fel gekant tegen som
mige plannen van de Europese
Commissie om de landbouw-
en veeteeltsubsidies ingrijpend
te veranderen. „Politiek onaan
vaardbaar", zo luidt zijn oor
deel. Ook in andere Europese
landen vooral Duitsland
stuiten de voorstellen op forse
kritiek. Alleen Groot-Brittannië
en de Scandinavische landen
willen de bescherming van de
boeren afbouwen.
Het nieuwe landbouwbeleid
dat de Commissie voor ogen
staat, kost vanaf de eeuwwisse
ling jaarlijks bijna negen miljard
gulden extra. Voor Nederland
zou dat volgens Van Aartsen op
1.5 miljard per jaar uitkomen.
De bewindsman voelt daar he
lemaal niets voor. Temeer om
dat tegelijkertijd de vlees- en
melksubsidies voor Nederland
se veehouders drastisch omlaag
gaan.
De EU-landbouwministers
spraken gisteren in het Luxem
burgse Echternach voor de eer
ste keer over de plannen die
moeten leiden tot een nieuw
landbouwbeleid. Dat beleid is
nodig om de landbouwuitgaven
(1997: 88 miljard) in de hand te
houden als nieuwe landen tot
de EU toetreden.
Sinn Féin tekent
verklaring voor
geweldloosheid
LONDEN HANS GELEUNSE
correspondent
Sinn Féin, de politieke vleugel
van terreurorganisatie IRA,
moet sinds gisteren als een keu
rige democratische partij wor
den beschouwd. Sinn Féin-lei-
der Gerry Adams zette in Belfast
plechtig zijn handtekening on
der de zogenaamde Mitchell-
verklaring, waarin is vastgelegd
dat de deelnemende partijen
aan het vredesoverleg zich ver
plichten tot geweldloosheid en
democratische middelen om
hun idealen, te realiseren.
Adams riep de protestantse
Unionisten op aan te schuiven
bij de vredesonderhandelingen
die maandag beginnen.
verkiezingsbijeenkomst hou
den, maar moesten het uieinde-
lijk doen met een bescheiden
bijeenkomst bij een lantaarn
paal. Toen Plavsic-aanhangers
hen daarop onder luid ge
schreeuw met stenen bekogel
den, zochten Krajisnik en de zij
nen toevlucht in hotel Bosna.
De Verenigde Staten noem
den de bijeenkomst een poging
tot staatsgreep. Dit gevoel wordt
versterkt doordat bij de Karad-
zic-aanhang wapens waren
aangetroffen. De VS waar
schuwden de Karadzic-aanhang
te stoppen met de media-aan
vallen op de Dayton-vredesak-
koorden. Gebeurt dat niet, dan
volgt er wellicht een militaire
actie van de Verenigde Staten.
De spanning rond het hotel
liep hoog op, vooral door de
houding van Krajisnik, die niet
door de SFOR wilde worden
ontzet en met zijn eigen auto
wilde vertrekken. „Ik geloof dat
meneer Krajisnik dood wil", al
dus Jacques Klein, de rechter
hand van de internationale ge
zant Westendorp. „Als hij nu
niet snel vertrekt, moet hij de
allerstomste Serviër in heel Joe
goslavië zijn", zei Klein, terwijl
de menigte buiten Krajisnik toe
schreeuwt dat ze zijn wenk
brauwen van zijn gezicht zullen
scheuren.
Als Krajisnik uiteindelijk het
hotel verlaat en zeer gehaast in
zijn auto springt, regent het lege
blikjes en literflessen water. De
harde kern van de Plavsic-aan-
hang, zo'n tweehonderd deels
dronken mannen, heeft het na
kijken.
In de schaduw van de
machtsstrijd in Banja Luka riep
de grootste partij van de Bosni
sche Kroaten op tot een boycot
van de gemeenteraadsverkie
zingen. «Die verkiezingen staan
voor komend weekeinde op de
agenda. Volgens de leiding van
de Kroatische Democratische
Unie (HDZ) is niet voldaan aan
de voorwaarden voor 'vrije, de
mocratische en eerlijke verkie
zingen'.
Bosnië neemt van Nederland
voor een zacht prijsje vijfhon
derd overtollige legertrucks
over. Hoewel Bosnië in officiële
termen 'een spanningsgebied'
is, durft Den Haag de verkoop
wel aan. Het gaat om vrachtwa
gens die geen militaire uitrus
ting hebben zodat ze feitelijk
voor civiel gebruik zijn, aldus
een woordvoerder van buiten
landse zaken.
frankfurt Aziatische bezoekers van de International Motor Show in Frankfurt werpen een blik op de Smart,
de 'stadsauto van morgen' gemaakt door Daimler Benz en het Zwitserse bedrijf Swatch. Het autootje heeft
een minimale omvang en een ultramoderne motor. Het karretje moet het komend voorjaar op de markt ko
men. FOTO REUTERS MICHAEL URBAN
PORTRET: MARTHINUS VAN SCHALKWYK
Met de keuze van Marthinus
van Schalkwyk (37) tot haar
nieuw^ leider hoopt de Zuid-
Afrikaanse Nationale Partij een
proces van vernieuwing en
verjonging op gang te brengen.
De scheidende partijleider De
Klerk vond dat hij plaats moest
maken voor de jongere genera
tie om de partij weer uit het
slop te halen en naar een ver
kiezingsoverwinning in 1999 te
voeren.
De in 1959 in Pietersburg gebo
ren Van Schalkwyk groeide op
in een familie van fanatieke
aanhangers van de Nationale
Partij. Na zijn middelbare
school diende hij als soldaat in
het grensgebied tussen Angola
en Namibië. Hij studeerde ver
volgens politieke wetenschap
pen en promoveerde in 1989.
Tijdens zijn studietijd speelde
hij een actieve rol in studenten
organisaties en bracht het tot
president van de Afrikaanse
Studentenbond. In die hoeda
nigheid nam hij deel aan de
eerste besprekingen van de stu
dentenbond met de Inkatha
Jongeren Brigade en later met
de jongeren-afdeling van het
ANC.
Van 1985 tot 1990 doceerde
Van Schalkwyk politieke weten
schappen aan de Rand Afri
kaans Universiteit en de Uni
versiteil van Stellenbosch en
trok zich terug uit de actieve
politiek. Zijn aandacht voor de
partij werd weer tot leven ge
roepen na de toespraak van de
toen net gekozen president De
Klerk op 2 februari 1990 waarbij
hij de legalisering van het ANC
afkondigde en zijn visie voor de
toekomst uiteenzette.
Vanaf dat moment heeft Van
Schalkwyk allerlei vooraan
staande posten binnen de partij
bekleed om uiteindelijk de aller
hoogste functie te krijgen. Bij
zijn afscheid zei De Klerk te ho
pen dat door zijn vertrek de re
latie met de oude Nationale
Partij en de apartheidsperiode
tot het verleden behoorde.
Dat de nieuwe leider echter
ook niet van oude smetten vrij
is, bleek twee weken geleden
toen werd onthuld dat Van
Schalkwyk tijdens zijn studen
tentijd een betaalde agent was
voor de militaire inlichtingen
dienst. Zijn critici wijzen erop
dat hij een weinig dynamische
uitstraling heeft, bij het publiek
nauwelijks bekend is en daar
mee de belangrijkste capacitei
ten voor het leiderschap mist.
PRETORIA KEES ELENBAAS/ANP
londen hans geleunse
correspondent
De beheerders van het Herden
kingsfonds Diana worden tot
spoed aangemaand. Miljoenen
zijn al binnengekomen op de
bankrekening van het fonds - de
schattingen lopen uiteen van
honderd tot driehonderd mil-
jqen pond - en de creditcard
hotlines staan roodgloeiend.
Maar gisteren waarschuwde het
Instituut voor Handelsmerken
dat het fonds snel met een ei
gen logo moet komen „anders
zullen gewetenloze handelaren
proberen zoveel mogelijk geld
uit de tragische dood van de
prinses te slaan", aldus woord
voerder Ken Storey.
Dat gevaar is niet denkbeel
dig. Bij de bruiloft van Charles
en Diana verdienden slimme
jongens miljoenen aan royal
souvenirs'. De bedoeling is nu
echter dat Diana's dood via het
Herdenkingsfonds een geld
stroom stuwt naar de goede
doelen waarvoor zij zich inzette.
Storey: „Het risico is niet denk
beeldig dat malafide handela
ren souvenirs gaan verkopen
onder het mom dat- de op
brengst naar liefdadigheid gaat,
terwijl ze het geld in eigen zak
steken."
Vrijwel alle producenten van
Diana-souvenirs hebben be
loofd dat de winst op deze Dia-
na-artikelen geheel of gedeelte
lijk naar het Diana Herden
kingsfonds gaat. Het probleem
is echter dat er nog geen sys
teem is om royalties te innen en
projecten en artikelen goed te
keuren. Buckingham Palace
richtte het fonds vorige week
woensdag op. Al snel werd ge
meld dat vanuit binnen- en bui
tenland het geld binnenstroom
de.
Als de verhalen waar zijn dat
er tussen de drie- en negenhon
derd miljoen gulden is binnen
gekomen (met een gemiddelde
snelheid van zevenduizend
pond per uur) zullen andere
liefdadigheidsinstellingen dat
merken. I er vergelijking: de col
lectezak leverde de Kerk van
Engeland vorig jaar 106 miljoen
pond op, het Britse Rode Kruis
kreeg 35 miljoen.
PARUS-LONDEN ANP-Rtr-AFP
Een nieuwe bloedproef heeft
uitgewezen dat Henri Paul, de
chauffeur van de auto waarmee
prinses Diana om het leven
kwam, niet alleen te veel ge
dronken had, maar ook medi
cijnen had gebruikt. De medi
cijnen, antidepressiva, kunnen
de werking van de grote hoe
veelheid alcohol die Paul in zijn
bloed had, nog hebben ver
sterkt.
De familie van Diana's vriend
Dodi al-Fayed is gisteren een ci
viele rechtszaak gestart tegen de
weekbladen Paris-Match en
France-Dimanche en tegen
twee fotopersbureaus, vanwege
het in gevaar brengen van het
Diana en haar vriend Dodi. Ook
bonn peter van nuusenburg
Oud Chinees gezegde:
oL' in de maand dus liante költing
;i en glatis glazen.
CORRESPONDENT
De begrotingsdebatten die deze week in
de Duitse Bondsdag worden gehouden,
zijn te vergelijken met de algemene be
schouwingen in de Tweede Kamer. De
kiezers zullen er niet vrolijker van wor
den, want de debatten zullen vooral
duidelijk maken dat de Duitse politiek
in een diepe impasse verkeert.
De stagnatie in de Duitse politiek begint
zorgwekkende afmetingen aan te ne
men. De regering van bondskanselier
Kohl doolt rond in het schemergebied
tussen sterven en overleven. De opposi
tie verkondigt bij elke gelegenheid stra
lend dat de patiënt is overleden, maar
kan niet verhullen dat ook de eigen lede
maten stram en jichtig zijn. De
'samenleving' ziet het gemodder in Bonn
met toenemende verontrusting aan en
constateert dat de werkloosheid ook de
vorige maand weer is gestegen.
Ruim vier maanden geleden hield pre
sident Herzog in Berlijn een grote rede.
Hij wilde het land wakker schudden, de
elites op hun verantwoordelijkheid wij
zen en de bevolking moed inspreken.
Het was, daar was iedereen het over
eens, een belangrijke rede, één van de
belangrijkste die een na-oorlogse politi
cus had gehouden. Herzog werd ge
fêteerd, iedereen was het met hem eens
en dat was het dan.
Maar vier maanden later duurt de ma
laise onverminderd voort of is zo moge
lijk nog erger geworden. De op alle ter
reinen broodnodige hervormingen, van
de 'belastinghervorming van de eeuw'
tot de nieuwe spelling, komen niet van
de grond. De regering straalt de vecht
lust uit van een uitgeputte bokser.
Van deze malaise is minister van fi
nanciën Theo VVaigel de belichaming ge
worden. Alles wat VVaigel dit jaar heeft
gedaan is op een fiasco uitgelopen. I lij
wilde zich aan het goud van de Bundes
bank vergrijpen en schond daarmee het
grote taboe van de Duitse politiek. Het
opstellen van een begroting die voldoet
aan de eisen van Maastricht, dreigt zijn
krachten te boven te gaan.
Voorts probeerde hij Kohl tot een re
constructie van zijn kabinet te dwingen
om met een 'fris en energiek team' de
verkiezingen van volgend jaar in te gaan.
Zelf wil hij volgend jaar de deur van zijn
departement achter zich dicht slaan,
waardoor hij zijn toch al gering gewor
den slagvaardigheid verder ondermijn
de. Kohl had VVaigel na deze ontboeze
mingen graag aan de dijk gezet, maar
omdat deze voorzitter is van de CSU, de
Beierse zusterpartij van zijn CDU, was
dat niet mogelijk. Intussen woedt de
controverse over de euro, waarop veel
van de ellende valt terug te voeren, ver
der. De euro is niet populair in Duits
land. De mark is niet alleen een munt,
het is ook het symbool van de na-oorlog
se wederopstanding en symbolen wor
den niet graag ingewisseld, zeker niet te
gen wat een CSU politicus 'Mickey Mou-
se-geld' noemt: En wat het volk niet wil,
willen sommige politici dus ook niet.
Vooral binnen de CSU. die zich graag
opwerpt als de beschermheer van de
Beierse kleine man, is het onbehagen
groot.
De vertolker van het anti-eurosenti-
ment is de Beierse premier Stoiber, die
daardoor in botsing kwam met Kohl
voor wie de tijdige invoering van de euro
het slotakkoord betekent van zijn levens
werk. de Europese eenwording.
Het conflict leek verleden week tijdens
een 'strategietop' van CDU en CSU in
een Beiers klooster te zijn bezworen,
maar de CDU-premier van Saksen en
aartsvijand van Kohl, Biedenkopf, eiste
dit weekend ijskoud een uitstel van de
invoering van de euro met vijfjaar.
Voor de oppositie is een dergelijk de
monstratie van onvermogen natuurlijk
een godsgeschenk. De sociaal-democra
tische SPD staat er al maanden best voor
in de opiniepeilingen, maar dat is meer
te danken aan de tegenpartij dan aan ei
gen verdiensten. De SPD heeft net zo
min als de regeringspartijen ideeën en
recepten om de verstarring in het land te
doorbreken.
Iedereen is er van overtuigd dat het
Duitse belastingstelsel op de helling
moet. Het is achterhaald, onrechtvaardig
en belemmert investeringen. Iedereen
was er van overtuigd dat het begin dit
jaar met veel tam tam gepresenteerde
'plan van de eeuw' van Waigel, een grote
stap in de juiste richting was. Niettemin
strandde het plan in de Bondsraad, de
'Eerste Kamer', waarin de SPD de meer
derheid heeft, en werden compromis
voorstellen van de regering afgewezen.
Natuurlijk is het het goed recht van de
oppositie om regeringsplannen die haar
niet bevallen af te schieten, maar duide
lijk werd tegelijkertijd dat de SPD geen
redelijk alternatief heeft Zij heeft om
puur partijpolitieke redenen schade
toebrengen aan Kohl een hervorming
geblokkeerd waarvan iedereen de nood
zaak erkende. Zo strompelen regering en
SPD voort over een weg die leidt naar de
Bondsdagverkiezingen van volgend jaar
september. De één i.s uitgeblust na vijf
tien jaar regeren, de ander na vijftien
jaar in de oppositie. De Duitse kiezer is
niet te benijden.
schending van de privacy van
het stel is opgenomen in de
rechtszaak.
In Althorp in midden-Enge-
land heeft de familie van prin
ses Diana de Britten gisteren
gevraagd geen bloemen meer te
brengen bij het landgoed waar
ze begraven ligt. Volgens een
woordvoerder van de familie
komt de openbare veiligheid
rond de heldten van het land
goed en in de omringende stra
ten in gevaar door de bloemen
De Britse ambassade in Den
Haag heeft een Nederlandse
bankrekening opengesteld
(22.58.01.248) waarop mensen
in Nederland geld kunnen stor
ten voor het Diana-herden-
kingsfonds.
Ex-gevangenen
Bouterse nu in
de regering
PARAMARIBO ANP
De Surinaamse president Wij-
denbosch heeft zijn regerings
ploeg weer compleet. Na de ka
binetscrisis van vorige maand
zijn alle posten bezet.
Het nieuwe kabinet kent drie
nieuwe ministers, van wie er
twee ten tijde van het militaire
regime van Bouterse gevangen
zaten. Waldi Nain van de vori
ge week tot de coalitie toege
treden Pendawa Lima werd
beëdigd als minister van plan
ning en ontwikkelingssamen
werking, Kries Mahadewsing is
de nieuwe bewindsman bij on
derwijs en volksontwikkeling
en Theo Vishnudath beheert
volksgezondheid.
Nain zat in de jaren tachtig
negen maanden en Mahadew
sing zeventien maanden vast
wegens deelname aan een
couppoging. „Alles is vergeten
en vergeven", verklaarden Na
in en Mahadewsing tegenover
de Surinaamse krant De Ware
lijd.
