Supermarkten oorzaak zuivelfusie
99/
pVirlK
Feiten &Meningen
Grote fusie zuiv
kost 600 baner
V&D profiteert waar andere
winkelbedrijven gruwen
Schotten willen zelfbestuur als Engeland betaall
Kaal naar de tempel
WOENSDAG 10 SEPTEMBER 1997
Vier coöperaties zijn elk apart niet sterk genoeg
De voorgenomen fusie van vier zuivelcoöperaties vloeit voort uit de con
centratie van de supermarkten in eigen land en in Europa. Het was de
voornaamste aanzet voor de vier directies van Friesland Dairy Foods,
Coberco, Twee Provinciën en Zuid Oost Hoek om een fusie aan te gaan.
Een tweede reden is het beleid van de overheid. Die trekt zich terug als
stut en steun van met name de export naar landen buiten de Europese
Unie.
„De coöperaties hebben één
zwakte: ze zijn niet sterk genoeg
in de markt", aldus Arie Aal-
berts, voorzitter van Friesland
Dairy Foods. „Wat wij de afge
lopen tijd hebben gedaan is
vooral streven naar positiever
sterking." De fusie met Cober
co, Twee Provinciën en Zuid
Oost Hoek is daar een logisch
vervolg op.
De grote supermarktketens zijn
de voornaamste afnemers van
zuivelproducten. Het samen
gaan van die klanten heeft al
geleid tot concentratie van zui
velconcerns. Zo heeft Campina-
Melkunie in Zaltbommel - met
een omzet van 6,4 miljard gul
den tot op heden de grootste
zuivelcoöperatie in Nederland -
het Westduitse Südmilch over
genomen en onlangs nog een
bedrijf in de buurt van Keulen
ingelijfd. In Ierland is Avonmore
Waterford ontstaan, eveneens
een gigant.
De politiek trekt zich terug uit
de ondersteuning van de melk
veehouderij. De restituties (sub
sidie voor export buiten de EU)
worden in een versneld tempo
afgebouwd. Landbouwcommis
saris Franz Fischler heeft een
pakket maatregelen aangekon
digd die een inkomstenderving
voor de veehouder betekenen
van zo'n 20.000 gulden per jaar.
De vier coöperaties willen pro
beren door de fusie een deel
van dat geld terug te halen. In
beginsel is de hele wereld hun
markt. Dat is nu al zo, alleen
door de fusie is dat in versterkte
mate het geval.
Zuid Oost Hoek en Twee Pro
vinciën bewogen zich vooral
met kaas op die markt. Jaren
lang heeft hen dat geen windei
eren gelegd. Toen vijf jaar terug
de resultaten op de kaasmarkt
tegenvielen, moesten zij de
boeren een lagere melkprijs uit
betalen. Twee Provinciën ein
digde vorig jaar onderaan de
ranglijst van melkprijzen. Dat
was mede een gevolg van een
recente fusie met twee andere
coöperaties. Die kosten werden
in één keer afgeboekt.
Dit jaar draait 'Workum' weder
om florissant. ZOH is eveneens
bezig met een goed jaar. De fu
sie, zo betogen beide directies,
is dan ook niet uit armoede tot
stand gekomen. Die is ingege
ven door de onzekere toekomst.
Friesland Dairy Foods en Co
berco hebben beide een breed
pakket aan producten, maar
hebben moeite om een goede
prijs voor de kaas te realiseren.
Zuid Oost Hoek en Twee Pro
vinciën kunnen dat probleem
oplossen. Zij kunnen tevens
meeprofiteren van het scala van
producten van de beide grote
partners.
De zuivelgigant is straks een
grote marktpartij als het gaat
om kaas, waar meer dan vijftig
procent van de Nederlandse
melk voor wordt bestemd, bo
ter, verse consumptiemelk en
aanverwante producten, con
dens, langhoudbare zuivel en
zelfs frisdranken.
Bovendien heeft de fusie tot ge
volg dat alle vier coöperaties nu
gemakkelijk toegang hebben tot
de binnenlandse markt, de Eu
ropese markt en de markten in
Azië, Afrika, Zuid-Amerika en
het Oostblok. Vooral Friesland
Dairy heeft de afgelopen jaren
met succes voortgeborduurd op
het pionierswerk dat de vroege
re 'condensfabriek' in landen
buiten Europa heeft verricht.
Aan dat pionierswerk hebben
overigens alle Friese zuivelco
öperaties meegewerkt, want zij
waren deelgenoot van de CCF.
leeuwarden willem stegenca
Pint of Lager:
/IgAirlK
De zuivelcoöperaties in het noorden en oosten van 01
fusren. Dat gaat ten koste van zeker zeshonderd banen
land Dairy Foods in Leeuwarden, Coberco in Zutphen
Provinciën in Workum en Zuid Oost Hoek in Ooste
worden samen de op twee na de grootste zuivelonderr
in Europa. De nieuwe onderneming heeft een omzet
miljard gulden. Alleen Nestlé in Zwitserland (22,8 milja
den) en Danone in Frankrijk (9,6 miljard gulden) zijn gri
Het samengaan is een gevolg van de concentratie 1
supermarktketens. Die vormen een steeds grotere mark
waar de zuivel wat tegenover wil stellen. Ook het feit
melkveehouderij minder steun van de overheid krijgt w
belangrijke aanzet voor de fusiebesprekingen.
Door de fusie verdwijnen zo'n 600 van de 5672 ai
plaatsen in ons land. Bij de vier bedrijven werken in
11.945 mensen.
Bij de fusie zijn zo'n 16.500 veehouders betrokken, d
van alle veehouders in ons land. Zij leveren 5,1 miljan
gram melk. De nieuwe coöperatie krijgt het model van
land Dairy Foods. De veehouders worden dus ook aa
houder. De verwachting is dat het nieuwe concern ovi
jaar een winst van tegen de 200 miljoen gulden maakt.
Het nieuwe concern snijdt al op korte termijn in het
arbeidsplaatsen. De productie wordt gestroomlijnd ent
ker worden er fabrieken gesloten. De directies hebben
de verzekering gegeven dat er geen gedwongen ontslagi
len. Vermoedelijk worden voor het overtollige personi
nen gezocht bij andere bedrijven. Friesland Dairy Food
al geruime tijd met dat bijltje.
leeuwarden willem stegenga
De warenhuizen van Vroom Dreesmann le
ven helemaal op van de koopzondagen waar de
kleine winkeliers juist van gruwen. Terwijl de
centrale organisatie van het midden- en klein
bedrijf MKB-Nederland meldde dat haar ach
terban van de ruimere winkeltijden slechts na
delen en geen voordelen zegt te ondervinden,
kwamen van V&D gisteren juist heel positieve
geluiden.
Het gaat met de warenhuizen van Vroom
Dreesmann flink wat beter nu ze ook regel
matig - en in een aantal plaatsen zelfs altijd -
op zondag open kunnen zijn en ze ook door de
week extra koopavonden kunnen houden. Het
zijn winkeltijden met hoge opbrengsten per
uur, doordat de winkels maar beperkte tijd
open zijn en de verkopen vooral zitten in arti
kelen waarop wat grotere winst wordt gemaakt.
In de eerste helft van het op 1 februari begon
nen boekjaar lag de omzet van de warenhuizen
8,2 procent hoger dan in de overeenkomstige
periode van het vorige boekjaar. En daarbij was
'de zondagopenstelling een absoluut succes',
zoals mr. J.M. Hessels het noemde, de voorzit
ter van de raad van bestuur van Vendex Inter
national, waarvan V&D een van de belangrijk
ste onderdelen is.
De warenhuisketen speelde in zijn eigen activi
teiten in het eerste halfjaar bijna quitte. De ver
wachting is dat de verbetering in de tweede
helft door zet. Na jaren van terugzakkende om
zetten trad vorig jaar al een lichte verbetering
op, die in de eerste helft van dit (boek)jaar ste
vig is doorgezet.
Het concernbestuur heeft vertrouwen in de
nieuwe aanpak die er onder meer uit bestaat
dat de warenhuizen zijn afgestapt van wat werd
aangeduid als de 'a-b-c-producten' en hun
aanbod meer zoeken in de 'nèt wat leukere, ex
clusievere en actuelere' artikelen waarop een
wat grotere winstmarge zit. Bovendien moet er
aan bijdragen dat V&D de gebouwen waarin de
warenhuizen zijn gevestigd en die veelal eigen
dom van het concern waren, worden verkocht
en teruggehuurd.
De levensmiddelenketens van het Vendex-con-
cern zaten ook in de lift. In omzet gingen ze er
6,1 procent op vooruit, zij het dat daar in be
langrijke mate aan werd bijgedragen door over
name van bedrijven. Zonder die bijgekochte
omzet zou de stijging niet zo veel hebben afge
weken van de rest van de markt.
In de sector van de speciaalzaken kampt Ven
dex nog steeds met problemen bij Kreymborg.
In de herenmode zijn de zaken nu wel op orde,
maar in de damesmode lijkt de mix nog niet
helemaal gevonden. Kreymborg mikt op een
clientèle van 35 jaar en ouder. Voor de mannen
zit dat inmiddels wel goed; er wordt nu druk
aan gewerkt om ook op de dames-afdelingen
het aanbod zo nauwkeurig mogelijk op de
vraag aangepast te krijgen.
De andere speciaalzaken scoorden allemaal be
ter: Claudia Strater, Hunkemöller, Perry Sport,
Dixons, Siebel, de Hans-Andersgroep en de nog
maar kort geleden aangekochte schoenwinkel
keten Scapino. De bijdrage van Scapino aan de
omzetstijging telde flink door. Voor de hele
groep van de speciaalzaken lag de omzet in het
eerste halfjaar 38 procent hoger dan in de over
eenkomstige periode van vorig boekjaar, maar
voor zo'n dertig procent was dat toe te schrij
ven aan wat Scapino inbracht.
Het hele Vendex-concern (totale netto-omzet
bijna 7,8 miljard gulden) behaalde in het eerste
halfjaar een nettowinst van 813 miljoen gulden.
Dat was weliswaar ruim vijfenhalve keer zo veel
als in de eerste helft van het vorige boekjaar,
maar daar zat de opbrengst in van de gedeeltij-
ke verkoop van de Vedior-groep (uitzendbu
reaus en schoonmaakdiensten).
Zonder dit buitengewone voordeeltje (van 429
miljoen) kwam de nettowinst uit op 384 mil
joen, overigens ook altijd nog anderhalf keer
groter dan in de eerste helft van het vorige
boekjaar. Daar zat overigens ook nog een ex
traatje bij dat niet direct uit de winkelverkopen
voortkwam. De verkoop van een resterend be
lang in Barnes Noble en van een belang in
Rodamco Retail leverde ook nog eens bijna 144
miljoen op.
Voor de aandeelhouder leidt de winststijging
tot een hoger interim-dividend. Het gaat met
een dubbeltje omhoog naar 65 cent per aan
deel. Men kan het krijgen in contanten maar
ook in aandelen Vendex International. Wie vo
rig jaar het interim-dividend in aandelen liet
uitkeren, kreeg nog een extra voordeeltje in de
vorm van een vijf-procentskorting op de aan-
delenprijs; dit jaar wordt die korting echter niet
gegeven.
Vendex wacht ondertussen met spanning op de
totstandkoming van wetgeving waarmee de af
splitsing van Vedior kan worden afgerond zon
der dat daarmee - zoals onder de huidige rege
ling - hoge fiscale lasten gemoeid zijn. De mi
nisters van financiën en van justitie hebben la
ten weten dat de nieuwe bepalingen op 1 janu
ari 1998 van kracht zouden zijn, maar een
wetsvoorstel is er nog niet.
Vedior, waarin Vendex nu nog een belang heeft
van tachtig procent, groeit ondertussen als
kool. Behalve door omzet- en winstgroei in het
oorspronkelijke bedrijf, komt dat vooral door
de overname van h£t Franse concern van uit
zendbureaus Bis. Deze overname legt Vedior
ook anderszins geen windeieren: de naam van
Vedior is er zo nadrukkelijk door op de kaart
gekomen, dat steeds meer andere uitzend- en
schoonmaakbedrijven en ondernemingen in
andere dienstverlening zich melden om samen
verder te gaan.
amsterdam jan harren
Wel 'ns gehoord van 'Pub-walks'? Met een gids
langs de meest authentieke pubs. Air UK brengt 11
graag naar Londen. U kunt kie/.en uit maar liefst
15 vertrektijden per dag. Bovendien kunt u vanaf
Amsterdam vertrekken naar London Stansted of
London City. Vanaf Botterdam brengen wij u naar
London City. Ken enkele reis kunt u al boeken van
af 99,-*. En voor een Londen-retour betaalt u dan
slechts 198.-*. Vraag uw reisbureau naar Air UK
of bel ons rechtstreeks: (023) 567 47 77.
Jinghong» Het haar van de 10-jarige Ai Zhen wordt afgeknipt in de Mansha-tempel bij de Chinese stad Jinghong. Een kaal hoof is verplicht voorde jonge monniken.
foto ap
Ze voelen zich superieur, ze gedragen
zich arrogant, niet alleen tegenover
ons, maar tegen de hele wereld, ze
denken dat zij de heersende klasse zijn.
Vraag de Schotse rugbycoach Jim Tel-
fer hoe hij over Engelsen denkt en de
rookwolken komen uit zijn oren. Telfer
is niet de enige onder de vijf miljoen
Schotten die Engelsen niet kan uit
staan. Morgen kunnen zij zich een
beetje tegen de machtige zuiderbuur
afzetten door bij het referendum over
beperkt zelfbestuur voor Schotland
twee keer 'ja' te zeggen.
Er wordt niet aan getwijfeld dat een
fikse meerderheid van de 3,5 miljoen
Schotse kiezers de eerste vraag - moet
Schotland een eigen parlement heb
ben - bevestigend beantwoordt. Maar
de aarzeling om ook enthousiast ja te
zeggen op de tweede vraag - moet dat
parlement bevoegdheid tot belasting
heffing krijgen -, toont het eeuwige
Schotse dilemma aan: onafhankelijk
heid, prima, maar wie moet dat beta
len?
De laatste opiniepeilingen gaven aan
dat de meerderheid van 68 procent
voorstanders van zelfbestuur die een
paar weken geleden werd genoteerd, is
geslonken tot beneden de vijftig. Dat is
veelzeggend, want in de overgangs
plannen van de Labour-regering krijgt
dat Schotse parlement weinig armslag
met het heffen van belastingen. Het ta
rief mag slechts drie procent afwijken
van wat Engelsen aan de belastingin
specteur moeten afdragen.
De tegenstanders van Schots zelfbe
stuur hebben dan ook hun pijlen op dit
belastingonderdeel van het referen
dum gericht. De Conservatieven en de
door hen geïnspireerde referendum
lobby Think twice, oftewel bezint eer
ge begint, hameren erop dat als het
parlement eenmaal is geïnstalleerd
- en dat zal niet eerder zijn dan het
jaar 2000 - de Schotten meer belasting
betalen dan hun zuiderburen. De pre
sident van de Schotse bank en een
aantal zakenlieden hebben al gewaar
schuwd dat deze zogenaamde Tartan
(schotse ruit) taxbelastingvlucht naar
Engeland veroorzaakt.
Premier Tony Blair, in Edinburgh ge
boren maar een echte Engelsman, reis
de gisteren naar Schotland om de yes-
yes-campagne kracht bij te zetten. Hij
beloofde nogmaals plechtig dat de
Schotten niets te vrezen hebben van
zelfbestuur. Dat een Engelsman de
Schotten moet geruststellen is op zich
zelf komisch, maar verklaarbaar omdat
Labour en Blair veel politiek prestige
heeft gestoken in zelfbestuur voor
Schotland (en Wales, dat volgende
week donderdag naar de stembus
gaat). Het hoon bij zijn streven om van
het Verenigd Koninkrijk een moderne
natie te maken, waarvan het bestuur
zoveel mogelijk is gedecentraliseerd.
Maar dit nobele streven gaat mank.
Blair zelfheeft al onomwonden ver
klaard dat bij geschillen tussen het En
gelse en Schotse parlement, dat 129 le
den krijgt, Westminster het laatste
woord heeft. Om de tegenstanders
wind uit de zeilen te nemen, heeft hij
de bevoegdheden van het Schotse par
lement geringschattend vergeleken
met die van een plattelandsgemeente.
Dat bevestigde voor veel Schotten het
beeld dat ze straks meer belasting gaan
betalen voor een onmachtig praatcol-
lege.
Blair kon echter weinig anders. De
Conservatieven, fervente tegenstan
ders van zelfbestuur, werden bij de
verkiezingen in mei van het Schotse
toneel weggevaagd. Labour heeft in
Schotland alleen concurrentie te duch
ten van de Schotse Nationale Partij
(SNP), die volledige onafhankelijkheid
van Schotland wil. De toverformule om
het oplevende nationalisme te beteu
gelen was een beperkte vorm van zelf
bestuur, waarbij defensie, buitenlandse
zaken en de grote lijnen van de econo
mische politiek in Westminster be
paald worden.
Volgens de Conservatieve leider Willi
am Hague is dat zelfbestuur echter de
eerste stap tot ontmanteling van de
eenheidsstaat Verenigd Koninkrijk. De
SNP, met de Liberaal-Democraten
bondgenoot van Labour bij dit referen
dum. beaamt dat. SNP-leider Alex Sal-
mond kiest alleen om tactische rede
nen voor beperkt zelfbestuur. „Uitein
delijk leidt het tot volledige onafhanke
lijkheid", zegt hij.
Dat staat nog te bezien. In de dunbe
volkte Highlands bijvoorbeeld is het
enthousiasme voor een eigen parle
ment aanzienlijk geringer dan in het
dichtbevolkte gebied rond Glasgow en
Edinburgh. Daar is Londen gevoelsma
tig net zover als Edinburgh. Hetzelfde
geldt voor eilandengroepen als de Or
kneys en de Shetlands.
Salmond krijgt echter weer kansen
voor open doel door het geschonden
image van Labour in Schotland. De
partij is de afgelopen maanden g
plaagd door corruptie-schandalen.
Gisteren meldde het dagblad de Gufc
ardian dat een groot aantal gemeen»
raadsleden in Glasgow is beschuldigt
van het aannemen van steekpenning
gen. Bovendien is er onvrede in eigej
gelederen. Lagerhuislid Tim Dalyell S
vindt het onzin dat straks Engelse pi
lementsleden wel een vinger in de 1
Schotse pap houden, maar Schotse
niet in de Engelse. Dalyells oppositw
was een van de oorzaken dat in 197!
een soortgelijk referendum een fiasii
voor Labour werd.
Als morgen slechts de autonomie-
vraag het haalt, is Labour opnieuw!
grote problemen. Dan moet ruim vei
tig miljoen pond worden uitgegeveij'
aan een parlement dat voor zijn in-|
komsten volledig op Londen is aai
wezen. En de SNP'ers in dat parleml
zullen keer op keer fulmineren datir
Engelsen niet genoeg geld geven oil
onderwijs, gezondheidszorg en soi
voorzieningen op peil te houden.
Een andere bedreiging voor Labouf
dat minder dan vijftig procent van dj
kiesgerechtigden komt opdagen, zol
de geldigheid van het referendum tf
worden aangevochten. De belangs
ling is zeker niet overweldigend. I'
feit dat de campagne door de doodr
prinses Diana een week moest worf
gestaakt is daar mogelijk debet aai
londen» hans geleunse
