w
Buik vol van
McDonald's
il
>E
ZATERDAG 6 SEPTEMBER 1997
DE
w et lijkt prachtig:
?2 genaar worden van
va <n McDonald's. Als
mchisenemer
"bleedeinen op de
tO
ipulariteitsgolfvan
m 'hamburgerketen,
idra 's ochtends de
mrvan het slot gaat,
)en de klatiteti zich te
ledaan
weseburgers.jrench
sen milkshakes,
wil niet bij een
innaar horen?
lgolarlijks melden zich
'ijpnderden
Tplangstellenden die
°°plgraag een eigen
^stiging willen. Maar
ms eindigt het
\ntact met een zwaar
ingebrande relatie.
- «P®
BB
D 'fl
n
a
d
s
Droom van eigen filiaal loopt soms uit op nachtmerrie
en eigen restaurant, droom of
B i werkelijkheid?' luidt de sugge-
stieve vraag in de brochure die
McDonald's stuurt naar potentiële franchise
nemers. De tekst moet aantonen dat de gëin-
teresseerde heel verstandig is geweest met
het zetten van de eerste stap. Een eigen vesti
ging biedt immers 'de zekerheid van een ge
renommeerde naam en van producten die
hun succes ruimschoots hebben bewezen'.
De franchisenemer hoeft niet bang te zijn
in z'n eentje problemen op te moeten lossen,
zo blijkt uit het geschrift. „Gespecialiseerde
stafafdelingen van McDonald's Nederland
geven steun en deskundige adviezen op het
gebied van personeelszaken, marketing, in
koop, opleiding en kwaliteitsbewaking." Het
klinkt aanlokkelijk.
Kil
Zo enthousiast en uitgebreid de kennisma
kingsfolder van McDonald's is, zo kil en be
knopt was het laatste schriftelijke contact dat
Bert Slotboom met het bedrijf had. Een paar
regels op een A-viertje. Meer niet. De 49-jari-
ge Hoofddorper wordt weer kwaad als hij het
briefje in zijn handen heeft. Hij doorliep een
klein jaar lang de zware opleiding tot franchi
senemer, ook wel licentiehouder genoemd,
bij McDonald's. Als beloning zou hem een ei
gen vestiging worden aangeboden. Kwestie
van 'eventjes' geduld. Maar terwijl hij wacht
te op de toewijzing van een locatie werd hij
uitgenodigd op het hoofdkantoor. McDo
nald's wenste de samenwerking te beëindi
gen. Hij werd toch niet geschikt geacht om
tot de foodfamilie toe te treden. Einde mede
deling. In de briefjes die volgden, zocht Slot
boom tevergeefs naar een zorgvuldige argu-
mentie.
Hij weet dat hij juridisch machteloos staat.
Bij het begin van de opleiding tekende hij
een contract waarin McDonald's zichzelf de
kans biedt op elk moment met een kandidaat
te stoppen. Fijntjes werd Slotboom in de
laatste brief nog even aan die bepaling herin
nerd. Geen advocaat die daarom brood ziet
in een juridische procedure.
Slotboom was in het begin heel positief
over zijn toekomstige werkgever en zeker
over het product. In de verre buitenlanden
waar hij gedurende zijn werkzaamheden in
de exportbranche verbleef, ging hij niet zel
den op zoek naar de grote M. „Zeker als ik
twijfelde over de plaatselijke keuken. Bij Mc
Donald's weet je tenminste wat je naar bin
nen werkt."
Toen Slotboom informeerde naar een baan
bij het bedrijf, raakte hij meteen onder de in
druk van de professionele wijze waarop kan
didaten worden geselecteerd. Dat gaat op de
no nonsense-manier. Zonder enige vorm van
gêne wordt de potentiële bedrijfsleider ge
vraagd volledige inzage te geven in zijn fi
nanciële huishouding. In de hoogte van zijn
hypotheek, andere leningen en vooral eigen
vermogen. Want de franchisenemer moet
fors investeren in een eigen vestiging. „Je
moet ongeveer 25 a 30 procent van de inves
teringskosten direct op tafel kunnen leggen,
de rest van het bedrag leen je. De investering
bedraagt ongeveer tussen de 1 en 1,8 miljoen
gulden, dus je moet minstens drie ton con
tant betalen."
Diepe
Slotboom was een van de weinige geïnteres
seerden die door de strenge selectie kwam.
Van de honderden die zich jaarlijks aanmel
den, wordt slechts een handjevol geschikt ge
acht plaats te nemen op het Hamburger Col
lege. Tijdens de opleiding liep Slotboom drie
keer een kwartaal stage. Hij werd in het diepe
gegooid en moest proberen te zwemmen. „Je
wordt vanaf de eerste dag voor het blok gezet
en dan wordt gekeken hoe je verbaal en met
je lichaamstaal op situaties reageert."
Maar, zo geeft Slotboom toe, de theoreti
sche opleiding is perfect. „Alles staat op pa
pier, het wiel is uitgevonden. Dat hoef je als
startende ondernemer dus zelf niet meer te
doen. Het is een organisatie die perfect
loopt."
Slotboom liep stage in Amsterdam-Noord,
Leiderdorp en Breda. Onbetaalde stages ove
rigens; investeren in jezelf heet dat. Slotboom
calculeerde het inkomensloze jaar in, al krab-
te hij zich wel even achter de oren toen hij in
een van de restaurants z'n eigen lunch moest
betalen.
De stages gingen hem zeker niet slecht af,
de cijferlijsten die hij van zijn begeleiders
meekreeg, spreken boekdelen. Zelfs van zijn
tweede stage, hoewel hij in Leiderdorp min
der met de bedrijfsleiding op kon schieten.
Slotboom: „De franchisenemer liet weten dat
hij niet z'n eigen concurrenten wilde oplei
den."
Slotboom kan er dan ook slechts naar gis
sen, waar het mis is gegaan. Misschien dat
zijn opmerking tegen de eigenaren van een
vestiging is doorgebriefd naar het hoofdkan
toor en zich tegen hem is gaan keren. Hij liet
weten weinig trek te hebben in het filiaal
Noordwijk. Dat betrof een 'instore' terwijl
Slotbooms voorkeur uit ging naar een McDri-
ve.
Maar voor hetzelfde geld staat het er hele
maal los van. Slotboom weet het gewoon
niet. „Misschien zoekt McDonald's alleen
mensen die 'ja' knikken en die alles doen wat
zij willen. Zo ben ik niet. Du moment dat je je
tegen de familie keert, doe je niet meer mee.
Bert Slotboom met het laatste A-viertje van McDonald's. „Het is toch van de gekke dat ze je met een briefje
van vier regels het bos insturen." fotos united photos de boer poppe de boer
Ik vind dat je als eigenaar en kapitaalver
schaffer best een beetje je stempel op je zaak
mag drukken."
Slotboom voelt zich bedrogen door McDo
nald's. Hij heeft het over een weggegooid
jaar, waarin hij moest interen op z'n spaar
centen en is een illusie armer. Hij neemt Mc
Donald's vooral de arrogantie kwalijk. „Ze
hebben zich ten onrechte een bepaalde air
aangemeten. Je moet het in hun ogen als een
eer zien dat McDonald's zaken met je wil
doen. Het is toch van de gekke dat ze je met
een briefje van vier regels het bos insturen."
Schrijnend
Het verhaal van Joost van Driel (31) uit Wes
tervoort is zo mogelijk nog schrijnender. Hij
was eigenaar van drie goedlopende videothe
ken toen hij met de opleiding bij McDonald's
begon. Op het moment dat hij drie maanden
van de cursus naar volle tevredenheid van
beide partijen had doorlopen, durfde hij zijn
bedrijven te verkopen. Hij kreeg de indruk
dat het niet meer stuk kon. „Mij was verteld
dat je binnen drie maanden te horen zou
krijgen of je geschikt bent of niet. Daarna
zouden ze je alleen bij grof plichtsverzuim
aan de kant zetten."
Daar was bij Van Driel geen sprake van. Hij
werd zelfs twee weken naar het mekka van
McDonald's gestuurd: De Hamburger Uni
versity in Oak Brook, Chicago. Hét signaal
dat de heren op het Nederlandse hoofdkan
toor je graag in hun midden opnemen. Van
Driel liep stage in Venlo, Apeldoorn en Dui
ven. Bij de laatste vestiging kreeg hij van zijn
baas te horen geknipt te zijn voor de functie.
„Hij vertelde me dat het tijd werd dat ik een
restaurant kreeg. Hij kon me niks meer leren.
Ik was sneller en zag het beter dan hij, vertel-
de-ie me."
Kortom: het optimisme van Van Driel ken
de geen grenzen. De problemen ontstonden
pas - evenals bij Bert Slotboom - toen hij wil
de oogsten. Toen hij aan de slag wilde als
franchisenemer. Hij werd gepolst voor Mep-
pel en daar begon het gedonder. Hij had toch
bij het eerste gesprek - maanden geleden - al
aangegeven geen filiaal ten noorden van de
snelweg Al te willen? Hij wilde niet naar het
noorden van Nederland verhuizen. „Als je
zoals bij McDonald's een contract voor twin
tig jaar tekent en zoveel geld moet investe
ren, vind ik dat je wel enige zeggenschap
mag hebben over de bestemming waar je
komt. Het is tenslotte een carrière voor je le
ven."
Terug naar af
Nadat hij Meppel had afgewezen, was de vol
gende aanbieding... Emmen. Nog noordelij
ker, dus voor Van Driel geen alternatief.
Vervolgens werd hij ontboden op het
hoofdkantoor van McDonald's Nederland in
Amsterdam-Zuidoost. De nieuwe franchise-
manager wilde een gesprek met Van Driel,
voor een nieuwe beoordeling. Misschien kon
hij het beste weer terug naar de 'eerste fase'
oftewel een deel van de opleiding herhalen,
kreeg hij te horen. Van Driel geloofde z'n
oren niet. Terwijl hij dacht zeer binnenkort
baas te worden van een restaurant vonden de
beleidsbepalers dat hij terug moest naar af.
Weer een jaar 'trainen' zonder inkomen.
„Terwijl ik barstte van de energie om een
tent op te zetten."
Desondanks verklaarde hij zich met tegen
zin bereid onbetaald nog meer ervaring op te
doen. Op één voorwaarde: hij wilde de garan
tie dat aan het eind van die periode een res
taurant voor hem beschikbaar was. Die be
lofte wilde McDonald's niet doen en de toon
van de gesprekken werd op slag vervelender.
Voorzichtig informeerde McDonald's naar de
kosten die Van Driel tijdens de opleidingspe
riode had gemaakt. Uitermate ongebruikelijk,
omdat volgens de regels van het bedrijf te
rugbetaling daarvan niet nodig is.
McL^onald's bood Van Driel uiteindelijk
een veiDTeding aan voor de gemaakte oplei-
dingskosten. Een claim van de gedupeerde
voor gederfde inkomsten - hij had immers
zijn videotheken verkocht - werd niet geho
noreerd. Omdat de scheiding tussen hem en
McDonald's definitief was, koos Van Driel
voor de onkostenvergoeding. Hij vroeg daar
bij meteen om opheldering van zijn 'ontslag',
maar zowel een schriftelijk als mondeling
verzoek werd niet afdoende beantwoord.
„Het was een kwestie geweest van onder
huidse prikkelingen. 'Het is als in een huwe
lijk', werd me verteld, 'dan kun je ook niet
aangeven wat er aan schort'."
Vreemd
Die verklaring kan Van Driel niet rijmen met
de aanbiedingen die hem zijn gedaan om in
Meppel en Emmen aan de slag te gaan. „Als
ik daarop in was gegaan, had ik nu nog bij
McDonald's gewerkt. In die tijd vonden ze
me blijkbaar wel geschikt. Heel vreemd."
Door de 'schadevergoeding' te accepteren,
verviel voor Van Driel het recht verdere stap
pen tegen McDonald's te ondernemen. Een
klacht bij de ombudsman van McDonald's in
Amerika, Jim Cantalupo, liet hij vallen. De
brief was al geschreven, maar is nooit op de
post gegaan. Van Driel wil de zaak laten rus
ten. Ook omdat zijn vriendin zegt haar buik
vol te hebben van de hele geschiedenis.
Daarom ziet hij ook af van juridische stap
pen in eigen land. Terwijl hij gelooft dat er
winst te halen is uit zijn zaak. Ook een be
vriende meester in de rechten blijkt na lezing
van het dossier optimistisch over zijn kansen.
Van Driel: „Op grond van redelijkheid en bil
lijkheid. Als je een nieuwe fiets koopt zonder
garantie en na een half uur valt de stuurstang
eraf kun je op grond van redelijkheid en bil
lijkheid ook een vergoeding of een nieuwe
fiets eisen. Zo zie ik mijn zaak ook. Niet voor
niets ben ik de enige die ooit een vergoeding
heeft gekregen na beëindiging van de oplei
ding. Dat vind ik tekenend."
Rancuneus zegt Van Driel niet te zijn. Dat
is ook niet de reden dat hij meewerkt aan het
verhaal. Hij wil waarschuwen. „De mensen
beschermen die aan de opleiding willen be
ginnen. Want bij mij spookt het elke dag nog
effe door m'n hoofd. Het is te gek voor woor
den dat ze zo met mensen omgaan."
Twijfel
Directeur John Blokpoel van Franchise-bu
reau Blokpoel in Zwijndrecht behartigt de
belangen van franchisenemers. Ook bemid
delt zijn bureau in conflicten die ontstaan
tussen de franchisegevers en -nemers. Hij
noemt het verhaal van Slotboom en Van
Driel 'heel schrijnend'. Hij betreurt hel dat ze
in de eindfase van het overleg met McDo
nald's geen deskundige in de hand hebben
genomen. „Die had bij voorbeeld kunnen be
oordelen of dit juridisch allemaal wel mag.
Zelf heb ik daar mijn twijfel over. Door het
inschakelen van een deskundige tijdens de
eindgesprekken kan meestal veel ellende
worden voorkomen.
McDonald's laat in een reactie op de kri
tiek van Bert Slotboom en Joost van Driel het
volgende weten: „Het leiden van een McDo
nald's restaurant stelt hoge eisen aan men
sen. Als we een samenwerking aangaan, is
dat voor twintig jaar. Daarom heeft McDo
nald's een zeer zorgvuldig en uitgebreid se
lectieproces voor toekomstige franchise
nemers. Het is niet ons beleid om in te gaan
op individuele gevallen. Wij vinden het niet
correct om persoonlijke situaties via de me
dia te bespreken."
