p
Jack Daniel's
onuitputtelijke
whiskeybron
n
II
IK
Distillery
Distillery Ti
to
Daniel's Old No 7. Het
nietige dorpje
Lynchburg in
Tennessee heeft er zijn
(th, bekendheid aan te
'ftlanken. Verborgen in
'^heuvels ligt steevast
■eil
meer dan 150 miljoen
,3 liter whiskey te
J wachten op
toekomstige drinkers.
Een voorproefje.
door JAN VAN DER NAT
Op maat gezaagde stukken hout worden op een speciale manier opgestapeld voordat de brand
er in gaat. De houtskool die vervolgens ontstaat is een belangrijke smaakmaker voor Jack Da
niel's whiskey.
Aan het einde van de excursie staat
er een drankje klaar voor de gas
ten. Die kunnen kiezen uit koffie
en limonade. Dat komt vreemd over, want
het saloonachtige zaaltje is het eindpunt van
een rondleiding op de distilleerderij van Jack
Daniels, met voorsprong de bekendste Ame
rikaanse whiskey ter wereld.
De verklaring voor de keuze uit het warme
bruine vocht en het met citroenextract aan
gelengde water is echter snel gevonden. Het
gehucht Lynchburg dat zijn bekendheid lou
ter en alleen te danken heeft aan Jack Da
niel's, ligt namelijk in Moore County, een
deel van Tennessee dat nog altijd droog staat.
De volledige drooglegging van de Verenig
de Staten werd, na een verbod op productie,
verkoop en consumptie van sterke drank ge
durende dertien jaar, in 1933 opgeheven. In
sommige delen van het land bleef het echter
van kracht. Met name in de zogenoemde 'Bi
ble Belt', de zuidelijke staten waar strenge
kerkelijke leiders meer te vertellen hadden
dan politici.
In Tennessee bijvoorbeeld werd een spe
ciale wet uitgevaardigd, die het stoken van
sterke drank weliswaar toestond, maar ver
koop en consumptie nog altijd tegenhield.
Daar is in het grootste deel van de staat lang
zaam maar zeker verandering in gekomen,
maar in Moore County bleef alles bij het ou
de. Nou ja, bijna alles.
Omdat je met 250.000 bezoekers per jaar
toch een beetje van een toeristi-
trekpleister mag spreken
kreeg de firma Jack
Daniel's op 2 januari
1995 toestemming
om flessen met een
speciaal etiket te verko
pen. Voorwaarde was wel
dat die flessen door elke
slijterij in Tennessee ver
zouden mogen wor
den. En een overheid zou
geen overheid zijn, wanneer
Moore County niet een per
centage van de verkoop
(3,50 dollar per fles) in de
schatkist zou mogen
stoppen.
Wie echter in Lynch-
urg een gewone fles
whiskey wil kopen
komt bedrogen uit.
het rustieke
dorpsplein, waar
de Jack Da-
souvenirs de winkels uitknallen kun je koffie-
met-whiskeysmaak, toffeés-met-whiskey-
smaak en nog een stuk of tien producten ko
pen. Maar daar blijft het bij.
'Landmark'
Nu hoef je voor de beroemde Jack Daniel's
Old No.7 natuurlijk niet af te reizen naar Lyn
chburg, Tennessee een uurtje rijden ten wes
ten van Chattanooga. Vooropgesteld dat je
het zou kunnen vinden, want het gehucht
komt niet voor in de toch zeer uitgebreide
wegatlas van Rand McNally. Gelukkig heeft
de overheid van het originele kantoor een
'national landmark' gemaakt, zodat een
piepklein rood stipje op de kaart toch de juis
te plek aanwijst.
Op de provinciale weg langs de zuidgrens
van Tennessee kom je borden tegen, die de
toerist naar Lynchburg moeten lokken. Bij
Fayetteville duik je vervolgens een gebied
binnen waar bijna twee eeuwen geleden pio
niers ter afbakening van hun land een paar
palen in de grond sloegen en midden in de
wildernis een bestaan probeerden op te bou-
Een van die pioniers was Joseph Daniel.
Op de plek waar nu zo'n beetje Lynchburg
ligt bouwde hij een huis. Moore - toen nog
Franklin - County werd het gebied van de fa
milie Daniel. Josephs zoon Calaway en diens
vrouw Lucinda Cook zetten er tien kinderen
op de wereld. De jongste was Jasper Newton,
roepnaam Jack. Hij was nog een kleuter toen
zijn moeder overleed. In tegenstelling tot wat
je zou mogen verwachten werd hij niet
grootgebracht door zijn oudere broers en
zusters, maar door een buurman. Van enige
vorm van onderwijs of andere opleiding was
in de tijd geen sprake. Al was het alleen maar
omdat een reis naar de bewoonde wereld een
paar dagen vergde. Door alle Danielsen en
andere pioniers werd gewoon gewerkt van
zonsopkomst tot zonsondergang. En Jack
vormde geen uitzondering.
Zeven jaar was hij pas toen hij in dienst
trad bij Dan Call, een dominee die in zijn
vrije tijd whiskey stookte en dat vervolgens in
zijn winkeltje verkocht. Jack Daniel kreeg het
stoken van de populaire vocht derhalve vrij
wel met de paplepel ingegoten. Hij bleek zo'n
góede leerling, dat Call hem al snel tot part
ner promoveerde. Een paar jaar later deed hij
de hele handel over aan de toen pas 13 jaar
oude Jack, omdat hij zich volledig wilde wij
den aan zijn roeping.
Natuurlijk was Jack Daniel niet de enige
whiskeystoker. Als geen ander was hij zich er
van bewust dat hij iets bijzonders moest pro
duceren om daadwerkelijk een bestaan te
kunnen opbouwen in de drankbusiness. Hij
zocht het in een product dat befaamd was in
het naburige Lincoln County. Waar elders de
whiskey klaar was, werd het vocht in Lincoln
in met houtskool gevulde vaten gegoten. Die
vaten gingen twaalf dagen op rust en het re-
was een absoluut unieke drank.
Om die te maken had Jack Daniel uiteraard
ook water nodig. De zakenman in de dop
zocht daarom een letterlijk onuitputtelijke
bron. Die vond hij in een grot vlakbij Lynch
burg. En omdat Jack Daniel het verhaal van
Mohammed en de berg ook kende, vestigde
hij zijn bedrijf bij de ingang van die grot,
water naar boven kwam uit het
diepste van de aarde. Water dat ijzervrij was
en het hele jaar door een constante tempera
tuur had van 56 graden Fahrenheit (ruim 13
graden Celsius).
In Tennessee ligt 150 miljoen liter te wachten op de drinker
Qe een schrijft het met
in e, de ander zonder.
Whisk(e)y. Met
voorsprong 's werelds
popula irste sterke
drank. Misschien zijn
er wel meer merken
dan er aan
Vogelsoorten op aarde
rondvliegen. Een van
de beroemdste is Jack
Uniek
De Jack Daniel's Distillery is in alle
opzichten een uniek bedrijf. Op het
Established 1866
p&JL
lid
n
Sfit-
iniir
-T(j
iflrr
Ur
9
V
Sü
wr
n»
Wr
n«
Ui
«r
FJ
ZATERDAG 6 SEPTEMBER 1997
De distilleerderij van Jack Daniel's ligt in 'the middle of nowhere' Met kleine vrachtwagens wor
den de vaten naar het dichtstbijzijnde station gebracht. Per spoor gaat de drank dan naar de bot
telarij. FOTO'S JACK DANIEL'S PR
complex staan 48 voorraadschuren, in elk
waarvan een miljoen gallon (ruim 3.75 mil
joen liter) ligt te rijpen. En geloof het of niet:
je moet in Lynchburg zoeken naar de ingang
van het complex, waarop het lokaliseren van
de 48 schuren een pittige opdracht voor een
puzzelrit zou zijn.
Die schuren liggen stampvol met vaten,
gemaakt van wit eikenhout. Vaten die slechts
e'e'n keer worden gebruikt. In de vier tot zes
jaar dat de whiskey ligt te rijpen, krijgt de
drank namelijk mede zijn smaak door het
hout en dat effect zou bij hergebruik van de
vaten verloren gaan. Oude vaten worden ver
kocht aan andere whiskeystokerijen, veelal in
Schotland. Een vat levert dan nog altijd zo'n
35 dollar op.
Zo'n 250.000 mensen komen elk jaar een
kijkje nemen in Lynchburg. Rondleidingen
zijn gratis en worden begeleid door authen
tieke Rednecks, de wat denigrerende naam
voor de oorspronkelijke blanke bevolking van
het zuiden van de VS. Gehuld in een originele
blauwe tuinbroek, een strooien hoed op het
hoofd en gezegend met dat typische zangeri
ge accent van het zuiden van de VS, zorgen
zij voor een vermakelijk uurtje in een omge
ving, waar de whiskeywalm als een natte mist
rond de bezoekers kringelt. Dat begint al in
de opslagplaatsen, maar wordt uiteraard
sterker in het hart van het bedrijf, waar in
grote ronde zwembaden een soort prut ligt te
borrelen, die in de verste verte niet op drank
lijkt. Het is dan ook pas de eerste fase. Bij het
echte distilleren komt pas de echte whiskey
vrij.
Het unieke van het product van Jack Da
niel's is de houtskool, waar de alcohol door
heen sijpelt. Houstkool dat op het complex
zelf wordt geproduceerd volgens een metho
de, die (uiteraard) geheim wordt gehouden.
Dat geldt niet voor de gebruikte houtsoort.
Jack Daniel's verwerkt uitsluitend hout van
een bepaald soort esdoorn (hard sugar
maple), die in grote delen van het land voor
komt en waaraan zeker in Tennessee geen
gebrek is. De bomen worden bij voorkeur in
de herfst gekapt, omdat dan het meeste sap
in het dikste deel van de stam zit. Dat ge
beurt deels door eigen personeel, deels door
mannen uit de omgeving. Wanneer Jack Da
niel's behoefte heeft aan hout, wordt dat ken
baar gemaakt via aanplakbiljetten op de ra
men van de winkels aan het dorpsplein. Het
sein voor de autochtonen om de hakbijl ter
hand te nemen en de bossen in te trekken.
Uitspugen
Na een rustperiode van een jaar wordt het
hout in eigen zagerij in stukken van een vaste
maat gezaagd: balkjes van anderhalve meter
lang en een centimeter of tien doorsnee. De
balken worden op een vaste manier gesta
peld en vervolgens in brand gestoken. Tot zo
ver mag iedereen alles weten. De vraag hoe
lang en hoe hoog het vuur brandt wordt nim
mer beantwoord. In de juiste houtskool zit
bood de
regering het maken van sterke
drank in verband met de Tweede Wereldoor
log. Zijn vier zoons zetten het bedrijf voort,
nadat Lem Motlow in 1947 overleed. Nog ne
gen jaar zou het een familiebedrijf blijven. In
1956 kwam de zaak in handen van de firma
Brown-Forman uit Louisville in Kentucky.
In het bedrijf zelf veranderde eigenlijk
niets. Natuurlijk deden computers en andere
technologische ontwikkelingen hun intrede.
Maar zoals de befaamde zwart-vvit adverten
ties al een halve eeuw dezelfde stijl kennen,
zo gaat het maken van whiskey in Lynchburg
nog altijd op de manier die 'Mister Jack' ruim
140 jaar geleden bedacht.
Anderhalve eeuw waarin de natuurlijke
bronnen in het oosten van Tennessee zich
niet lieten temmen. Miljoenen liters water
stromen dagelijks uit de grot. Kraakhelder en
spatzuiver. Je kunt het zo drinken. Maar dat
vinden ze zonde in Lynchburg.
'm namelijk net de kneep.
De fase van de 'charcoal mellowing'
wordt twee keer uitgevoerd, waarna het
heldere destillaat door keurmeesters
wordt geproefd. Met een quasi bedroefd
gezicht schudt de gids een grap uit de
mouw, die hij ongetwijfeld al een paar
duizend keer heeft verteld. „Ik heb ooit
gesolliciteerd naar zo'n functie, maar
toen bleek dat je na het proeven de
whiskey moet uitspugen, ben ik afge
haakt. Het lukte me niet om het naar
binnen te spugen en dat was voor mij
het enige alternatief."
Bij de minste of geringste afwijking
in de smaak wordt de bijna drie meter
dikke laag houtskool vervangen. Lo
gisch, omdat dit deel van het proces
nou net Jack Daniel's onderscheidt
van talloze andere whiskeys en bour
bons. Samen met het honderd pro
cent ijzervrije water uit de grot.
Mocht die bron ooit opdrogen dan
zou het waarschijnlijk gedaan zijn
met het bedrijf. Maar niemand
maakt zich daar zorgen om. Ooit is
een poging gewaagd om te onder
zoeken waar het water precies van
daan komt, maar na ruim een mijl
varen op de onderaardse rivier,
moest men terugkeren, omdat de
kieren en spelonken te nauw wer
den om verder te kunnen komen.
Daar waar de bron het zonlicht
ontmoet, waakt de oude Jasper
Newton (Jack) Daniel. Het witte
standbeeld van de kleine man,
die altijd een hoge hoed en een
lange jas droeg om wat groter te
lijken, staat in de schaduw van
het oude kantoor, waar het in
1866 allemaal begon en waar
Jack Daniel ook aan zijn eind
kwam. In het kantoor staat nog altijd de
brandkast, die een trieste hoofdrol zou spe
len aan het einde van 's mans leven. Kwaad
omdat hij om een of andere reden de kluis
niet openkreeg, gaf Jack Daniel een trap te
gen het ijzeren geval. Daar had hij zelf na
tuurlijk veel meer last van dan de brandkast.
Hij brak een teen en omdat de medische ver
zorging destijds in de wildernis van Tennes
see uiterst matig was, resulteerde de op zich
vrij onschuldige wond in een vorm van koud
vuur (gangreen), die zijn lichaam zo aantaste
dat hij zes jaar na het incident overleed.
Het bedrijf had de ongehuwde en kinderlo
ze Jack Daniel inmiddels overgedaan aan zijn
neven Lem Motlow en Dick Daniel. De
laatste verkocht al snel zijn aandeel aan Mot
low, een uitstekend zakenman. Hij had het
niet gemakkelijk. Eerst werd hij getroffen
door de Drooglegging en kort nadat hij in
1938 zijn tijdelijk muilezel-verhuurbedrijf
had omgeruild voor de whiskeystokerij, ver-
Standbeeld
