'Ik had dit 20 jaar geleden niet gedaan'
Van nozem tot gabber: de tijdloze generatiekloof
Cultuur Kunst
Schaars aanbod kunst en antiek
drijft prijzen Pan-beurs op
Patronaatsgebouw in Lisse
moet swingend begrip worden
VARA
I
ITERDAG 6 SEPTEMBER 1997
Tentoonstelling in Noordwijk
Elk weekeinde werken honderden jongeren zich
in het zweet op de gabberparty's. Tot de zon weer
opkomt dansen ze, op minimaal tweehonderd
beats per minuut, de gaten in hun nieuwe Nikes.
De gabberhouse, met zijn strakke uitstraling, is
de meest opvallende jeugdstijl van dit moment.
De jeugd van nu mag er dan mee weglopen,
het 'hakken' is bepaald niet populair bij hun ou
ders. Maar wat dat aangaat is er volgens antropo
loge Maria Koopman van de stichting 'De reizen
de tentoonstelling' niets nieuws onder de zon. De
tentoonstelling 'Een nieuwe tijd, een nieuwe
jeugd' - zoals die te zien is in Noordwijk - maakt
aan de hand van foto's en voorwerpen duidelijk
dat jeugdcultuur altijd anders en daardoor onbe
grepen is. Dat was in 1950 al zo en dat is anno
1997 nog zo. In dit historische perspectief is de
moderne gabberscene slechts de laatste exponent
van de tijdloze generatiekloof.
De jeugdstijlen in de jaren vijftig en zestig wer
den uitgedragen door een nieuwe naoorlogse ge
neratie. Terwijl hun ouders zich bezighielden met
de wederopbouw, vonden jongeren in de Ameri
kaanse film en muziek nieuwe idealen en nieuwe
helden. Dat de 'onwetende snotneuzen', zoals ze
de nozems toen noemden, zich tegen het alle
daagse keerden, is op de foto's uit die tijd goed te
zien. Net als James Dean, probeerden zij een 're
bel without a cause' te zijn met hun vetkuiven,
puntschoenen, scooters en dame in petticoat
achterop.
De toon voor verandering was gezet. Het on
schuldige verzet van de brommerjongens, werd
met de komst van de hippies een grote beweging
vóór vrijheid en tegen geweld. Oude tijden herle
ven bij het zien van de Provo-happenings op de
Dam en bij het Lieverdje. De 'sixties' stonden
echter niet alleen in het teken van politiek, er was
bijvoorbeeld ook aandacht voor lifestyle. Tijd
schriften berichtten in geur en kleur hoe je een
echt flower-power kind werd. Zonder LSD kon je
dat volgens een Panorama-artikel uit 1968 wel
vergeten.
Zoals Bob Dylan eerder had bezongen, veran
derden de tijden daarna in sneltreinvaart. De to
lerantie ten opzichte van drugs en
(homo)seksualiteit werd groter en vrouwen kwa
men op voor hun rechten. Tegelijkertijd bleek dat
de economische groei niet onbegrensd was. De
meest opvallende jeugdstijl in de jaren zeventig,
de punkbeweging, was een radicale reactie op de
onzekere toekomst. Zo grauw als het bestaan in
hun ogen was, zo kleurrijk waren de punkers zelf.
Foto's van toen brengen de herinnering terug aan
de tijd dat zij het straatbeeld bepaalden met hun
bontgekleurde 'hanekammen' en 'piercings'. Dat
laatste fenomeen is vandaag de dag opnieuw po
pulair.
De housecultuur die de jongeren van nu in
haar greep heeft, is ook een produkt van de tijd.
In dit geval van de commercie en de multimedia.
Voor wie de gabber van vandaag na het bezoek
aan de tentoonstelling nog niet begrijpt, is er één
troost: de spraakmakende nozems, hippies en
punkers van vroeger zijn nu pure nostalgie.
Tentoonstelling 'Een nieuwe tijd, een nieuwe
jeugd'. Tot eind september in de openbare bi-
blotheek van Noordwijk. Openingstijden:
maandag en donderdag van 10.00 tot 12.30 en
van 13.30 tot 17.30 uur. Dinsdag en zaterdag
van 10.00 tot 12.30, woensdag en vrijdag van
13.30 tot 20.00 uur.
'Schouwburg te afhankelijk van Endemol'
De publieke omroep, de
schouwburg en de scholen
worden te afhankelijk van het
Endemol-denken. De berus
ting over die ontwikkeling van
de cultureel geëngageerde bur
gers is verbijsterend. Dit signa
leerde voormalig PvdA-voorzit
ter Felix Rottenberg gisteren bij
de opening van het Theater
Festival 1997 in de Amster
damse Stadsschouwburg.
Een haastneurose in het on
derwijs lijkt niet te stuiten,
waardoor kinderen in de ge
voelige leeftijd van acht tot
twaalf jaar niet de kans krijgen
zich thuis te leren voelen in de
alfawereld van de cultuur,
meent Rottenberg. Door bezui
nigingen zijn culturele vakken
verschraald. Muziek- en to
neelles zijn verdwenen of op
de betere scholen gedegra
deerd tot een keuzevak.
De theatermakers bieden
onvoldoende tegenwicht,
meent de voormalige directeur
van de Balie, het Amsterdamse
centrum voor het publieke de
bat over samenleving en cul
tuur, waar Rottenberg menige
cultuurdiscussieorganiseerde.
Het Theater Festival dat gis
termiddag begon duurt tot en
met 14 september. De voor
stellingen worden gegeven in
de Stadsschouwburg. Theater
Bellevue en Theater De Balie.
De openingsvoorstelling in de
Stadsschouwburg is 'Emily, of
het geheim van Huis ten
Bosch' door theatergroep
Toetssteen. In De Balie zijn
van 6 tot en met 11 september
diverse films van voorstellin
gen van het Werkteater te zien.
Een documentaire over het
Werkteater is te zien op maan
dag 8 september op Nederland
3 (23.25-00.35).
Het aanbod van antiek en kunst is momenteel
beperkt. Dat drijft de prijzen op. Dat stellen twee
van de 102 handelaren, John Endlich en Renée
Smithuis, die op zaterdag 4 oktober hun opwach
ting zullen maken op de elfde kunst- en antiek
beurs Pan Amsterdam in de Parkhal van de RAI.
Endlich van Van Ravenstein/Endlich (Haarlem)
staat op de beurs met antieke zilveren voorwer
pen, zijn specialisatie. Smithuis (Heiloo), die
voornamelijk handelt in expressionistische Ne
derlandse schilders uit de eerste helft van deze
eeuw, heeft dezelfde ervaring als Endlich dat de
mensen op dit moment op hun kunst en antiek
blijven zitten. Het economische tij is zo gunstig
dat de drang om werk in de verkoop te gooien
klein is. Het gaat om een internationale trend,
signaleert Endlich.
Desondanks is er weer veel moois te zien. Daar
moet dan ook soms een fikse prijs voor worden
betaald. Zo moet een zeldzame zilveren poman
der - een appelvormige houder van diverse krui
den voor op reis - van eind zestiende eeuw (Hol
land) rond de 50.000 gulden opbrengen.
Smithuis biedt twee schilderijen van de expres
sionist Herbert Fiedler aan. Dronken matrozen
(1936-38) moet 16.000 gulden opbrengen.
Toch hoeft goede kunst niet onbetaalbaar te
zijn, benadrukt Smithuis. Wie niet alleen op de
namen afgaat, maar op kwaliteit, moet voor be
taalbare prijzen iets van zijn gading kunnen vin
den.
Wie wel op namen veilt wordt niet tekort ge
daan. Drs. Loek Brons, kunstverzamelaar en echt
genoot van Miep - zij meer bekend van de handel
in erotische artikelen - biedt voor 350.000 gulden
een echte Raoul Hynckes uit 1945 aan: De mast
van Cocogne. In de stand van Demandt Dul-
laert (Amsterdam) is een Jan Brueghel de Jongere
te bewonderen (Allegorie van de reuk). Van Isaac
Israels is er een Rotterdams stadsgezicht bij de
Koningsbrug (1182). Van recenter datum is een
zeefdruk van Andy Warhol, Birth of Venus, met
een oplage van zeventig exemplaren, die nu
28.500 gulden moet opbrengen.
De beurs is geopend van zondag 5 tot en met
zondag 12 oktober.
Robert Long zingt George en Ira Gershwin
Het is nooit echt zinvol ge
weest de songs van George
and Ira Gershwin in het
Nederlands te vertalen.
Ook voor Robert Long
klonken ze in het Engels
goed genoeg. Maar sinds
het ene na het andere her
denkingsproject rond de
Gershwins van de grond
komt, vond Longs muzika
le steun en toeverlaat Koos
Mark het tijd worden voor
een eigen Gershwin-onder-
neming. Robert Long aar
zelde lang, maar besloot
uiteindelijk vijftien
Gershwinsongs te vertalen
en samen met Greetje
Kauffeld en Margriet Her
mans op cd te zetten. Be
geleid door Mark en zijn
Big Band. Dat alles onder
het motto: 'Uit liefde en
respect.'
AMSTERDAM GPD
Aanvankelijk had hij er weinig
zin in, maar naar mate de klus
vorderde, steeg het plezier. „Ge
lukkig heeft Koos Mark einde
loos tegen me aangeluld om me
zover te krijgen. Toen ik me er
in begon te verdiepen, ontdekte
ik bovendien dat ik sommige
liedjes al eens in mijn poptijd
had gezongen, zij het met een
ander ritme. Uiteindelijk kreeg
het project de goedkeuring van
de erven Gershwin. Blijkbaar
hebben we hun werk recht ge
daan."
Het resultaat stemt Long re
delijk tevreden. „Niet 120 pro
cent, want dat ben ik nooit. Dat
zal mijn calvinistische inslag
zijn. Maar voor mij is 93 pro
cent toch al de top. Het is als bij
een vakantie. Die is ook altijd
anders dan in de folder. De ene
dag valt wat tegen, de ander is
dan opeens weer een verras
sing. Daarom ben ik niettemin
trots op deze plaat."
Robert Long: „Ik durf nu veel meer, maar ik hoef dat niet meer zo nodig te bewijzen." foto gpd
„Het vertalen ging aanvanke
lijk moeizaam. Soms had ik het
gevoel dat Ira zelf over mijn
schouder meekeek. Maar toen
ik de werkwijze van de gebroe
ders Gershwin een beetje door
kreeg, ging het opeens een stuk
vlotter. Belangrijk was dat ik in
alle rust kon werken, want dan
openbaart het resultaat zich bij
mij op zeker moment vanzelf."
„Wat dat aangaat, geloof ik in
kennisvelden. Ik bedoel: alles
bestaat al, het moet alleen wor
den ontvangen. Want waarom
kan ik wél muziek maken en
een ander niet? Ik denk dat ik
domweg de kans heb gehad om
mijn muziek te kunnen pluk
ken. Het is net als bij uitvindin
gen. Hoe vaak zie je niet dat die
op verschillende plaatsen in de
wereld worden gedaan? Creati
viteit is denk ik meer dan alleen
een chemisch proces in de her
senen."
Robert Long wilde de cd niet
in zin eentje volzingen. „Het
moest een volwassen Gershwin-
project zijn, ten dienste van hun
teksen en muziek." Maar wie
zou hij moeten wagen? De song
'Let's call the whole thing of
bracht hem een eerste oplos
sing. „Het is een duet over het
verschil tussen het Engels en
het Amerikaans. Doe dat maar
eens in het Nederlands. Tot ik
bedacht dat wij met de Belgen
iets dergelijks hebben. Dat
nummer heet nu 'Een heel ver
schil'. De Belgische presentatri
ce Margriet Hermans heb ik
toen gewaagd mee te zingen
omdat ze zo'n aardige stem
heeft."
Trots is hij dat het hem is ge
lukt om Greetje Kauffeld weer
in het Nederlands te laten zin
gen. „Na dertig jaar. Ik kende
haar nog van liedjes als 'Niet
voor mij'. Een geweldige zange
res, die hier nauwelijks wordt
gewaardeerd, terwijl ze in
Duitsland toch wereldberoemd
is. Typisch Nederlands dus."
Wie het plaatje opzet, wordt
meteen verrast door de pittige
'klank van een swingende band.
„Koos ken ik al vijfien jaar,
maar zijn orkest had ik nooit
gehoord. Tot ik in Montreux
waar hij laatst optrad, ben gaan
luisteren. Stel je voor: een
prachtig hotel met een groot
terras aan het meer van Genève.
Mensen die daar dineren, ter
wijl de zon rood ondergaat. En
dan begint dat orkest te spelen.
Als je dat heb meegemaakt kun
je rustig doodgaan, mooier is er
niet."
De Big Band contrasteert
soms fel met de fluwelen stem
van Long. „Dat was even wen
nen, want het geluid van zo'n
orkest is natuurlijk heel mas
saal, heel dwingend. Als ik zelf
de producer van deze cd was
geweest, had ik beslist een zan
ger met een krachtiger stem ge
kozen. Maar in een studio kun
nen ze veel bijwerken. Daarom
kon woeger ook iemand als
Bing Crosby met een dergelijk
orkest toch platen opnemen."
De eerste Nederlandse liedjes
waarmee Robert Long destijds
verraste, hakten er behoorlijk
in. Vooral de hypocriete vormen
van het Nederlandse religieuze
leven moesten het ontgelden.
En menigeen was geschokt door
zijn eerlijke, onbevangen liedjes
over homoseksualiteit. Bepaald
ander repertoire dan de niets-
aan-de-hand-liefdesliedjes van
de gebroeders Gershwin.
„Ik heb een kort geheugen,
zodat ik zonder hinder van het
verleden iets nieuws kan ma
ken. Twintig jaar geleden had ik
geen Gershwin gezongen, ik
was er nog niet rijp voor. Mijn
repertoire had een andere la
ding. Maar hoe ouder je wordt,
hoe interessanter het is het ein
de van het leven bij z'n staart te
pakken. Ik durf nu veel meer,
maar ik hoef dat niet meer zo
nodig te bewijzen."
Als het aan Peter en Rachell van
der Veek ligt, wordt het oude
Patronaatsgebouw tegenover de
kerk een nieuw en swingend
begrip in Lisse. Het gevierde
stijldanspaar opent daar dit
weekeinde de deuren van zijn
eigen dansschool. Met amateur
demonstraties op beide dagen,
een sambaband op zaterdag en
een 'kidswing' op zondagmid
dag, hoopt het kampioenskop
pel op inschrijvingen van jong
en oud voor het nieuwe dans-
seizoen.
Vanaf het moment dat de Lis-
senaar en de Nieuwzeelandse
elkaar elf jaar geleden tegen het
lijf liepen op een danscursus in
Engeland, zijn ze zowel privé als
professioneel onafscheidelijk.
De toevalscombinatie bleek al
snel een 'winning team'. Na het
Nederlands kampioenschap bij
de amateurs, verhuisden ze
naar Nieuw-Zeeland waar ze in
1988 aan hun professionele car
rière begonnen. Vijf keer be
haalden ze daar de hoogste eer
bij de nationale stijldanskam
pioenschappen.
Volgens Peter van der Veek
(37) betekent deze stap naar het
ondernemerschap niet dat hun
gloriejaren nu voorgoed voorbij
zijn: „De leeftijd voegt eerder
een zeker rijpheid toe". Eigen
lijk was het paar ook niet van
plan om zich te settelen, maar
de mogelijkheid om een eigen
zaal te hebben, wilden ze niet
lagen lopen.
Rustig aan doen, staat hun
agenda voorlopig ook niet toe.
Naast hun dagelijkse uren op de
Peter en Rachell van der Veek: dagelijks uren op de dansvloer.
foto pr/jean korff
dansvloer, traint het paar na
melijk ook de Nederlandse
amateurtop en geeft het duo in
het hele land demonstraties op
dansscholen. Voor Peter en Ra
chell is het stijldansen niet
'strictley ballroom': zij laten
zich ook graag verleiden tot een
rumba of een cha cha cha. Zo
lang als het maar swingt.
rti
^jew york» anp
ie
ifa eek en Jamiroquai zijn de
ote winnaars van de MTV
•G! ideo Music Awards '97.
eek sleepte in de Radio City
all in New York vijf prijzen
de wacht voor 'Devil's
teaircut' (onder meer beste
lannen video). Jamiroquais
lip 'Virtual Insanity' kreeg
ier onderscheidingen, onder
leer voor beste video.
- De MTV Award voor de
ie este clip gemaakt door een
>,- 'ouwelijke artiest ging naar
11 :wel met 'You were meant
i| >r me'. 'Don't speak' van No
I oubt viel ook in de prijzen
r leste groep video). Andere
I innaars waren The Noto-
ous B.I.G. met 'Hypnotize'
I leste rap video), Spice Girls
'Het 'Wannabe' (beste dans
,e deo) en Aerosmith met
n) ailing in love' (beste rock
ro deo). Beste nieuwkomer
ras Fiona Apple met 'Sleep
dream'.
De uitreiking van de MTV
erideo Music Awards stond
a ijna geheel in het teken van
e verongelukte prinses Dia-
K a. Elton John, die op de be-
zal zingen, kondigde
an dat MTV ruim twee ton
^chenkt aan liefdadigheids-
istellingen die door Diana
2, erden ondersteund.
Ifl De Spice Girls droegen
prijs op aan de overle-
en prinses Diana. „Ze was
geweldige ambassadrice
ior Groot-Brittanië en had
irl power', verklaarden de
den van de meidengroep.
,23:4S Spijkers (1) Actualiteiten-,
de Vergulde Nachtspiegel dtf
Spijkerman. (yARA) 3006
ZIE DRIE
ELKE ZATERDAG
Uitgesproken
litie van de Heineken Night of the Proms, die van 25 november
it en met 2 december in de Rotterdamse Ahoy' wordt gehou-
:n. In totaal zijn er acht concerten, waaraan onder meer Total
ouch en het orkest II Novecento medewerking verlenen. Als
assiek solist treedt de pianist Wayne Marshall op. De voorver-
jop begint zaterdag 13 september via de Ticketservice, de 150
ote postkantoren en de tien Ticketshops.
limple Minds naar Night of the Proms
vtterdam De Simple Minds zijn de hoofdact van de zevende
Vrije verkoopdag' Parktheater
jpHEN aan den rijn Het Alphense Parktheater houdt zaterdag 13
:ptember een 'vrije verkoopdag'. Iedereen die losse kaarten of
irie-abonnementen wil kopen voor het nieuwe seizoen kan van
).00 tot 14.00 uur terecht bij de kassa. Het Parktheater biedt ge-
irende de verkoopdag twee optredens aan, van de big-band
itzepi (11.00 uur) en de pianist Jaap Dekker (12.30 uur).
amiroquai en
erek grote
-..nnaars van
MTV Awards
ingelen te zien in de Hooglandse Kerk
iden. Engelen staan centraal in de expositie die morgen in de
;idse Hooglandse Kerk wordt geopend door PvdA-wethouder
ans Baaijens (zorg, onderwijs, emancipatie). De exposanten
jn: Frans Erkelens, Angèle von Brixen, Marijke bruins, Sonja
isschops, Jacob Baddeley en Frans en Truus van der Veld. De
cpositie bestaat uit schilderijen en beelden en duurt tot en met
oktober.
,osse kaartverkoop Stadsgehoorzaal
iden» Aan de kassa van de Leidse Stadsgehoorzaal zijn vanaf
september kaarten verkijgbaar voor alle concerten en voor-
ellingen in het nieuwe seizoen. Ook serie- en keuze-abonne-
lenten zijn verkrijgbaar. Op zaterdag 13 september zelf, tijdens
Leidse Uitdag, is de kassa van 10.00 tot 23.00 uur open.
iskefet-team signeert bij Van Leest
ien Kees Prins, Herman Koch en Michiel Romeyn, de man-
;n achter het televisieprogramma Jiskefet, signeren vrijdag 12
iptember hun nieuwste cd bij Van Leest CompactDiscs in de
ïidse Haarlemmerstraat. De nieuwe Jiskefet-cd 'Buil' bevat on-
;r meer een aantal sketches en liedjes, waaronder 'Mijn club',
drie acteurs zijn vanaf 11.00 uur aanwezig in de winkel.
