De monarchie krijgt het nog
zwaar zonder 'Saint Diana'
Schijnheiligheid troef in discussie over rol pers
Prinses Diana
Model staakt
proces tegen
Dodi Fayed
Fotopersbureaus worden
gek van vraag naar Di
Conferentie over mijnen
herdenkt betrokken prinses
DINSDAG 2 SEPTEMBER 1997
LOS ANGELES AP
Het Amerikaanse model Kelly
Fisher heeft besloten haar pro
ces tegen Dodi Fayed te staken
uit respect voor zijn familie.
Fisher eiste 440.000 dollar van
haar ex-vriend omdat hij con
tractbreuk zou hebben ge
pleegd.
De advocaat van Fisher. Glo
ria Allred, zei dat haar cliente
haar huis niet meer had verla
ten sinds ze zondag het nieuws
vernam dat Fayed en prinses
Diana waren omgekomen bij
een auto-ongeluk in Parijs. „Ze
heeft besloten om Dodi Fayed
te vergeven voor het onrecht
dat hij haar heeft aangedaan en
haar leven weer op te pakken."
Fisher, die in Malibu woont,
had Fayed aangeklaagd, omdat
hij haar onder meer 500.000
dollar had geboden om haar
carrière vaarwel te zeggen zodat
ze vaker bij hem kon zijn. Hij
gaf haar echter maar 60.000 dol
lar en een cheque van 200.000
dollar die ongedekt bleek te
zijn. Bovendien verliet hij haar
voor Diana.
Allred zei dat Fisher van plan
is om de ring van diamant en
saffier die Fayed haar gaf te
houden. Ze beschouwde deze
als een verlovingsring. Een
woordvoerder van de familie
Fayed heeft echter ontkend dat
Fayed Fisher ooit heeft beloofd
met haar t
Gadaffi: Dood
van Fayed was
racistische daad
TRIPOLI AFP-ANP
CORRESPONDENT
Premier Blair had 's morgens al
gezegd dat de begrafenis een
belangrijke publieke gebeurte
nis moest worden. Met andere
woorden: het volk moet getuige
kunnen zijn van de laatste gang
van haar prinses. Het ceremo
nieel, aldus Downing Street la
ter, moet weerspiegelen dat
Diana een moderne vrouw was,
te raken, wist
De Libische leider Gaddafi heeft
de dood van prinses Diana en
haar vriend Dodi Fayed gisteren
'een racistische misdaad' ge
noemd, waarbij Groot-Brittan-
nië met de Franse inlichtingen
diensten heeft samengewerkt.
Volgens Gaddafi, die herdacht
dat hij precies 28 jaar geleden
aan de macht kwam, is 'de
moord de gruwelijkste van alle
misdaden en een daad van reli
gieus en etnisch racisme, een
schending van de rechten van
de mens en van de internatio
nale wetten'.
De Libische leider noemde
Groot-Brittannië het vuigste
land ter wereld. „Het heeft een
misdaad begaan door een Ara
bische burger te executeren die
met een Engelse prinses wilde
trouwen. Het heeft het ongeluk
samen met de Franse inlichtin
gendiensten voorbereid." De
relaties tussen Libië en Groot-
Brittannië zijn al jaren ernstig
verstoord.
Nuis wil praten
over gedragscode
voor journalisten
Staatssecretaris Nuis wil de ko
mende maanden overleg met
de Nederlandse Vereniging van
Journalisten (NVJ) om tot een
gedragscode voor journalisten
en fotografen te komen. „Ik
denk dat het nu aan de orde is
en ik wil er dus serieus met ze
over gaan praten", aldus Nuis.
Hij deed zijn uitlatingen naar
aanleiding van de discussie die
na de dood van prinses Diana is
losgebarsten over fatsoensnor
men voor de media. De staats
secretaris is op dit moment op
rondreis door Zuid-Afrika, waar
hij gesprekken voert om de cul
turele samenwerking met dat
land te verbreden.
Voorzitter Ron Abram van de
NVJ voelt echter niets voor een
gedragscode voor de pers. Hij
verklaarde zondag dat de ver
antwoordelijkheid voor de pu
blicatie van beelden in krant of
televisie bij de eindredacteur
ligt. „Dat is de laatste zeef', zei
Abram. Overigens vindt hij dat
bijna alle Nederlandse media
'fatsoenlijke grenzen' in acht
nemen.
Nuis wijst erop dat hij een
halljaar geleden tijdens het Ka
merdebat over reality-tv al heeft
gesproken over een systeem van
zelfregulering, dat door de me
dia opgesteld zou moeten wor
den. „Nederlandse journalisten
hebben het gevoel dat zij zoiets
niet doen en dat is zo. Maar ook
in een situatie waarin 95 pro
cent zich keurig aan de regels
houdt, is het goed precies te for
muleren wat die regels dan
zijn", meent de staatssecretaris.
Volgens Nuis dringt er met de
commerciële televisie vanuit
andere landen een invloed bin
nen, waardoor het verstandig is
om nu na te denken over het
opwerpen van een dam tegen
bedenkelijke vormen van jour
nalistiek. „Ik ben al een tijd ge
leden tot de conclusie gekomen
dat ook de Nederlandse s'
aanleiding geeft tot i
raad."
Prinses Diana was uniek en krijgt een unieke begrafenis.
De status van die rouwplechtigheid is daarmee irrele
vant. Met die verklaring probeerde een woordvoerder
van Buckingham Palace gisteren een direct antwoord te
ontlopen op de vraag of de ex-echtgenote van prins
Charles en de moeder van een troonopvolger ter aarde
wordt besteld met het eerbetoon dat een lid van het vor
stenhuis traditioneel toekomt.
zabeth, is het tè makkelijk om te
denken dat het verscheiden van
Diana hem van een last heeft
bevrijd.
„Formeel zou Camilla de nieu
we prinses van Wales kunnen
worden", schreef Pimlott giste
ren in The Guardian. Constitu
tionele bezwaren kunnen daar
niet tegen worden aangevoerd.
Maar hoe denkt de Anglicaanse
kerk, waar Charles formeel
hoofd van is, over een huwelijk
met een gescheiden vrouw van
wie de ex-echtgenoot nog leeft?
Aangevoerd zou kunnen wor
den dat de wet die de religieuze
positie van de vorst regelt, kan
worden gewijzigd. Dat neemt
de bezwaren echter niet weg.
Een huwelijk met Camilla zal
door de Britten wellicht worden
geaccepteerd als de herinnerin
gen aan Diana zijn vervaagd.
Maar Charles op de troon zal tot
in lengte van dagen de bijnaam
'Koning Tampax' dragen, ver
wijzend naar een afgeluisterd
telefoongesprek tussen hem en
Camilla, waarin de kroonprins
zei 'als tampon in haar broek te
willen wonen'.
Polly Toynbee, columniste van
The Independent, voorspelt dat
het koningshuis niet in staat zal
zijn met 'Saint Diana' om te
gaan. Geen van de oudere le
den, inclusief prins Charles, is
in stadt dezelfde emoties en ge
voelens op te wekken als Diana.
Dit besef van onvermogen om
mee te gaan met de tijd, ge
voegd bij slinkende populariteit,
kan tot een flink verlies aan zelf
vertrouwen binnen de konink
lijk familie leiden, meent Toyn-
De verklaringen geven aan dat
hevig is geworsteld met de sta
tus van Diana. Het is ook niet
voor niets dat nog altijd niet be
kend is welke leden van het ko
ningshuis de laatste gang van
Diana zullen meemaken. Diana
was bij haar leven al een 'pro
bleemgeval' voor het konings
huis, haar dood maakte haar
van populair supermodel tot
onaantastbare heilige. Ze kreeg
voor de Britten een status waar
aan zelfs koningin Elizabeth
niet kan tippen.
Het hoeft dan ook geen verba
zing te wekken dat veel Britten
zich afvragen of het koningshuis
het Diana-loze tijdperk wel zal
overleven. Opiniepeilingen vóór
haar overlijden gaven aan dat
het de helft van de bevolking ei
genlijk niet veel uitmaakte als
het Verenigd Koninkrijk een
Verenigde Republiek zou wor
den.
Tal van commentatoren erken
nen nu dat Diana's ongedwon
gen omgang met 'gewone men
sen' en haar inzet voor thuislo
zen, aids-patiënten, daklozen,
zieken en door mijnen vermink
te oorlogsslachtoffers een stijf,
in een ivoren toren levend ko
ningshuis demonstreerde hoe
een moderne monarch met het
volk communiceert.
De herinnering aan deze Diana
zal het koningshuis danig kun
nen opbreken, niet in het minst
door haar tragische dood. Kan
Charles, de beoogde troonop
volger, ooit huwen met zijn ge
liefde .Camilla? Volgens de his
toricus Ben Pimlott, auteur van
een biografie over koningin Eli-
Mail vertegenwoordigt.
Nederlandse media vragen
vooral om móóie foto's van de
overleden prinses. Zo heeft RBP
verscheidene platen verkocht
van de officiële royalty-fotogra
fen van het Britse Koninklijk
Huis, Lord Snowdon en Lord
Lichfield. Ook Ellen van de
Graaf van ABC in Amsterdam,
dat onder meer het fotobureau
Sigma en de Britse tabloids Dai
ly Express en Daily Express ver
tegenwoordigt, meldt een grote
belangstelling voor mooie en
warm menselijke platen van
Diana.
„We hadden eigenlijk niet ver
wacht dat ook Nederlandse me
dia zoveel aandacht aan haar
dood zouden besteden", zegt
Van de Graaf. „Al om kwart over
zeven zondagochtend hing de
eerste krant aan de lijn en
sindsdien zijn we overstelpt met
aanvragen. Aanvankelijk dach-
„FIou h^t kort want het is hier
een gekkenhuis". De Neder
landse vertegenwoordigers van
de grote internationale fot
opersbureaus worden plat ge
beld door de media voor foto's
van de zaterdagnacht veronge
lukte prinses Diana. Honderden
platen van 's werelds meest ge
fotografeerde vrouw zijn uit de
archieven opgevraagd.
Foto's van de slachtoffers direct
na het ongeluk, naar verluidt te
koop voor twee miljoen gulden,
worden in Nederland niet aan
geboden. „Ik zou ze niet eens
willen hebben", zegt Barry
Schultz van Sunshine in Almere.
„En dat is niet alleen omdat ik
ze toch niet zou kunnen verko
pen omdat geen enkel blad in
Nederland ze zou plaatsen. Het
past ook niet binnen mijn eigen
journalistieke principes.
Ook Rob Brijker van RBP in Am
sterdam ontkent foto's beschik
baar te hebben van direct na de
crash in Parijs. Volgens het
weekblad Story zou hij namens
fotopersbureau Gamma Press
een plaat van een dode Diana
hebben aangeboden voor tien
duizend gulden. „Onzin", rea
geert Brijker, die verder onder
meer het bureau Solo, het Fran
se Ageli (gespecialiseerd in pa
parazzi-werk') en de Engelse ta
bloidkranten The Sun en Daily
het
t twee
te kunnen, maar we hebben er
toch een derde medewerker bij
moeten halen om de aanvragen
te verwerken. En de interesse
beperkt zich niet alleen tot de
roddel- en royaltybladen en pu-
bliekskranten. Ook de kwali
teitskranten en serieuze opinie
bladen kopen bij ons foto's die
ze niet krijgen aangeleverd via
hun abonnement op gerenom
meerde persbureaus als Reuters
en AP."
De gewone Britten rouwen diep om Diana. Zij bracht het Britse koningshuis warmte en medemenselijkheid,
maar het is de vraag of die eigenschappen zullen blijven na haar voortijdige dood. foto »ap* adam nadel
bee.
Moet de nu 15-jarige William
dan straks de kroon van Eliza
beth overnemen en moet Char
les zijn beurt voorbij laten gaan,
zoals Diana in haar Panorama
interview impliciet zei? Pimlott,
Toynbee en een koor van psy
chologen, artsen en commenta
toren maken zich ook over deze
optie grote zorgen. „Niemand
weet of de dood van Diana een
einde heeft gemaakt aan de
warmte en modernisering die
haar bijdrage was aan de histo
rie van de koninklijke familie",
schrijft de éminence grise van
The Times, William Rees-Mogg.
Elders in die krant valt te lezen
hoe de kerkgang zondag an
ders dan de BBC meldde
voor de koninklijke familie busi
ness as usual was. Elizabeth
zwaaide naar mensen langs de
weg, tijdens de dienst werd
niets gezegd over de dood van
Diana en de conclusie was dat
werd gehandeld volgens het tra
ditionele koninklijke protocol:
de plicht voor alles, geen emo-
Maar is dat voor de jeugdige
kroonprins William de manier
om het verlies van zijn moeder
te verwerken? Knuffels en
medeleven zijn het beste medi
cijn, niet verdringing, waar
schuwen psychologen. De vrees
is groot dat William en Harry
straks net als hun vader op
plaatjes uit het geschiedenis
boek lijken. Dat Charles de bei
de prinsjes de kunst van het ja
gen bijbracht en Diana hen
meenam naar drugsverslaafden
en daklozen, kan van grote be
tekenis zijn voor de toekomst
van de monarchie. Toynbee:
„Als de monarchie ooit vreed
zaam ten ondergaat, heeft het
gedachtegoed van Diana een rol
gespeeld."
Activisten op de wereldwijde
conferentie over het uitbannen
van landmijnen, die gisteren
begon in Oslo, vinden dat de
Verenigde Staten met hun aan
dringen op uitzonderingen drei
gen een algeheel verbod te tor
pederen.
De activisten voerden het
woord op een persconferentie
die werd belegd nadat de Noor
se minister van buitenlandse
zaken Björn Tore Gödal de con
ferentie had geopend met een
minuut stilte om respect te be
tuigen voor prinses Diana. Zij
gold als een van de bekendste
pleitbezorgsters van een alge
heel verbod van landmijnen.
Diana bezocht nog onlangs
Bosnië-Hercegovina om dit
streven kracht bij te zetten.
Tödal herinnerde eraan dat
landmijnen iedere twintig mi
nuten iemand doden of ver
wonden, en kondigde aan dat
geen inspanning teveel zal zijn
'om het doel te verwezenlijken
dat zij voor zichzelf had ge
steld'. Kort na de plechtige ope
ning van de conferentie, die
werd bijgewoond door ruim
vierhonderd delegaties uil ruim
honderd landen, waarschuwde
de Internationale Campagne
voor een Verbod op Landmij
nen dat de Amerikaanse delega
tie naar Oslo is gekomen met
het doel uitzonderingen te krij
gen die een overeenkomst ern
stig zullen verzwakken. Was
hington beoogt uitzonderingen
voor gebieden als het Koreaanse
schiereiland, waar de grens tus
sen beide Korea's hevig is be-
mijnd.
Een door Oostenrijk opgesteld
ontwerpverdrag voorziet in een
categorisch verbod. Voor de
aanvaarding van het verdrag is
een tweederde meerderheid no-
dig. Er Is evenwel een niet ge-
ring verzet. Grote mogendhe
den als Rusland, China en India
zijn niet vertegenwoordigd, en
Finland beroept er zich op dat
zijn landmijnen een integraal
onderdeel uitmaken van de vei -
dediging van zijn 1.270 kilome
ter lange grens met Rusland.
LONDEN HANS GELEUNSE
Dik, dubbeldik en driedubbeldik verschenen
de Britse kranten gisteren in de kiosken. De
dramatische dood van Diana, de Griekse tra
gedie die het nieuw gevonden geluk met Do
di Fayed abrupt beëindigde, persoonlijke
herinneringen aan Diana en beschouwingen
over haar leven vulden tientallen pagina's per
krant. De tabloid Daily Mail had er zelfs een
bijlage van tachtig pagina's tegenaan ge
gooid.
Beter dan wat ook demonstreert die overkill
dat Diana, bij leven en dood, hot stuff is voor
de media. En opmerkelijk is het dat in al die
pagina's relatief weinig aandacht wordt ge
schonken aan het recente interview met Le
Monde, waarin Diana zei dat ze alleen van
wege haar zoons nog in Groot-Brittannië
bleef wonen. Want: „De Britse pers is wreed.
Nooit wordt iets vergeven, er is alleen be
langstelling voor fouten. Elke goede bedoe
ling wordt genegeerd, ieder gebaar bekriti
seerd."
Maar ook aTis inmiddels vast komen te staan
dat de chauffeur van de rampauto zwaar be
schonken was, tussen de kleurenfoto's,
huilartikelen en gewichtige beschouwingen
moet ook een antwoord worden gegeven op
de vraag of de pers medeverantwoordelijk is
voor de dood van Diana. En dan wordt het
schijnheiligheid troef.
Vooral voor de populaire schandaalkranten is
het een godsgeschenk dat het fatale auto-on
geluk plaatsvond met één Macedonische fo
tograaf en zes Franse collega's in de achter
volging. „Geef de pers niet de schuld",
schrijft The Sun, oplage rond de negen mil
joen exemplaren per dag. „Diana stierf in
Frankrijk, dat de strengste privacywetten
heeft die je je kunt voorstellen, maar ook de
wildste soort paparazzi."
Dat is uitvlucht nummer één. Paparazzi zijn
iets buitenlands, had de BBC zondag al tot in
den treure uitgelegd. Dat zijn fotografen die
zich aan geen enkele regel houden, hun
slachtoffers geen rust of privacy gunnen,
mensen voor wier telelenzen geen moment
veilig is hoe intiem of verschrikkelijk ook.
Maar dat dit slechts een halve uitvlucht is,
bewijst de actie van lord Wakeham, voorzit
ter van de Klachtencommissie voor de Pers,
die moet toezien dat de media een ooit afge
sproken onderlinge gedragscode nakomen.
Hij, en met hem vele anderen, menen dat de
paparazzi na het ongeluk de lust tot werken
moet worden ontnomen door hun foto's niet
meer af te nemen.
„Het is de hebzucht, het vooruitzicht dat ze
grof geld kunnen verdienen aan een plaatje,
die deze mensen ertoe brengt elke grens te
overschrijden", zei ook de voormalige Con
servatieve minister David Mellor, met verwij
zing naar de vermoedelijk 2,5 miljoen gulden
die een Italiaanse fotograaf binnensleepte
met de wereldrechten voor zijn wazige foto
van de omhelzing van Di en Dodi.
Het is echter een gegeven dat Diana ook in
Londen werd geschaduwd door een legertje
Britse fotografen, soms vijftig mensen sterk.
Sommige fotografen beweren dat die zich
veel netter opstellen dan buitenlandse colle
ga's. In de Financial Times zegt een van hen
zelfs dat ze maar zelden op motoren kunnep
rijden 'omdat het in Engeland zo vaak re
gent'. Diana zelf dacht daar anders over. Ze
viel fotografen aan als ze hun opdringerig
illustratie tom janssen
heid zat was.
Gisteren werd, vanwege haar dood, een
rechtszaak uitgesteld tegen de Londense fo
tograaf Martin Stenner, een freelancer wiens
foto's geregeld door tabloids werden afge
drukt. „Hij kwam met zijn motor zo dicht
mogelijk bij mijn auto rijden, zelfs als dit be
tekende dat hij op kruispunten met hoge
snelheid door rood licht moest rijden", luidt
een zin uit de getuigenverklaring van Diana,
die er vorig jaar toe leidde dat Stenner een
tijdelijk verbod kreeg om zich dichter dan
driehonderd meter in haar nabijheid te be
vinden.
Uitvlucht nummer twee is de favoriete van
de broadsheets, de zogenoemde kwaliteits
kranten. „De tabloids en hun eigenaren moe
ten orde op zaken stellen", schreef Stephen
Glover in de Daily Telegraph. The Sun en
News of the World, beide eigendom van me
diamagnaat Rupert Murdoch, waren volgens
hem verantwoordelijk voor de meest vernie
tigende publiciteit over dè prinses van Wales.
De Daily Mail wijst er echter fijntjes op dat
zowel de BBC als die kwaliteitskranten dank
baar gebruik maken van het 'vuile werk' van
de tabloids. Een geliefde methode is het af
drukken van een kopie van door de schan
daalbladen gebruikte foto's en koppen.
Uitvlucht nummer drie is dat Diana de druk
van de media aan zichzelf had te wijten. Ge
bruikte zij of in haar opdracht vrienden
de media immers niet als het haar uitkwam?
Belde ze niet zelf met verslaggevers van ta
bloids om een verhaal met foto's (haar pre
sentie bij een open-hartoperatie bijvoor
beeld) in de krant te krijgen? Maar klaarblij
kelijk mogen beroemde vrouwen geen aan
spraak maken op het recht 'als een vrouw
nee zegt bedoelt ze ook nee'.
De meest gebruikte uitvlucht is echter dat
nieuwswaarde en de enorme belangstelling
van het publiek het gedrag van de media bil
lijken. Kopen niet vijftien miljoen mensen
geregeld de tabloids, schreef de Guardian gis
teren, en betoogde ook een 'nette fotograaf
in The Independent. De impliciete suggestie
is dat de pers geen eigen verantwoordelijk
heid heeft. Een deelnemer aan een discussie
hierover op BBC-radio schamperde gisteren
dat als het om nieuwswaarde en informatie
verstrekking gaat, elke dag pagina's zouden
moeten verschijnen over duizenden mensen
die hun leven verliezen door armoede, hon
gersnood, oorlogen of natuurrampen.
Dat is natuurlijk te simpel. De meest overtui
gende verklaring voor perspaniek is dat be
roemdheden als Diana verkopen, de oplages
van broadsheets en tabloids doen stijgen, en
niet alleen in Groot-Brittannië. Daar helpen
onderlinge afspraken noch (internationale)
wetgeving tegen. Binnen drie maanden is ie
dereen weer terug bij de oude routine, voor
spelde Andrew Neil, voormalige hoofdredac
teur van The Sunday Times gisteren. Hij heeft
ongetwijfeld gelijk.
