0800-043C
Noord-Ierse protestanten
verscheurd door twijfel
Ik verstuur
veel post
binnen mijn
eigen regio.
Betaal ik
dan minder?
Feiten &Meningen
Noord-Ierse vredesproces in data
Gaddafi blijft weg bij herdenking
'Economische pers deugt niet'
DINSDAG 2 SEPTEMBER 1997
152
„Soms sta ik 's morgens op
en denk bij mezelf: We zijn
gek als we aan deze bespre
kingen beginnen", zegt
Chris McGimpsey, ge
meenteraadslid in Belfast
voor de protestantse Ulster
Unionist Party. „De volgen
de morgen sta ik op en
denk ik: We moeten erbij
zijn, om te proberen verde
re concessies te verhinde
ren." McGimpsy verwoordt
de twijfel van menig 'loya
list' in Noord-Ierland sinds
Sinn Féin, die politieke
vleugel van het katholieke
Iers Republikeins Leger
(IRA), afgelopen vrijdag
werd uitgenodigd voor vre
desoverleg met alle bij
Noord-Ierland betrokken
partijen dat op 15 septem
ber moet beginnen. De uit
nodiging volgde op het
nieuwe staakt-het-vuren
dat de IRA eerder had aan
gekondigd.
De kaarsen flakkeren in een Lon
dense kerk bij een gebed dat is
opgedragen aan de deelnemers
aan de Noord-Ierse vredesbespi
kingen. foto
WE PRAY FOR IRELAND AND ITS
PEACE
AND ESPECIALLY FOR:
TONY BLAIR, BERTIE AHERN,
JOHN HUME, DAVID TRIMBLE,
GERRY ADAMS, IAN PAISLEY,
MO MOWLEM, DICK SPRING,
ARCHBISHOP BR DY AND
ARCHBISHOP UMES
Hel zou de eerste keer zijn dal ra
dicale republikeinen bij een derge
lijk vredesoverleg worden betrok
ken sinds de IRA in 1970 zijn ge
welddadige campagne voor aan
sluiting van Noord-Ierland bij de
overwegend katholieke Ierse repu
bliek begon. De IRA maakte in fe
bruari vorig jaar met een zware
bomaanslag in de nieuwe Londen-
se kantorenwijk Docklands na ze
ventien maanden een einde aan
een eerder bestand. Ze deed dat
omdat de voorgaande, conserva
tieve Britse regering niet bereid
was de protestanten te dwingen
met Sinn Féin te onderhandelen.
De nieuwe Britse Labour-premier
Tony Blair wil het niet tot een her
haling van dit echec laten komen
en grijpt het jongste IRA-bestand
aan om de partijen van het begin
af aan rond de tafel te krijgen.
De zorgen die de protestanten bij
de eerdere vredesinitiatieven had
den, zijn echter niet weggenomen.
Ze zijn bang dat Sinn Féin erin
slaagt van de Britten concessies los
te krijgen die de provincie onom
keerbaar op de weg naar een her
eniging met de Ierse republiek zet
ten. „Dat is de vraag waarvoor we
ons gesteld zien: is het voor ons
slechter om weg te blijven, of juist
om deel te nemen? Ik weet het
niet", zegt McGimpsey.
Veel protestanten zijn van mening
dat besprekingen onvermijdelijk
zijn, maar de leiders zijn verdeeld
en zetten stuk voor stuk vraagte
kens bij de uitkomst. De leider van
de Ulster Unionisten, David Trim
ble, is een havik en wil niet bekend
staan als iemand die tot compro
missen bereid is. De laatste keer
dat de Ulster Unionisten meewerk
ten aan de tenuitvoerlegging van
een vredesakkoord, in 1973, wilde
Trimble niet in een regering zitten
met gematigde katholieken. Met
zijn weigering hielp Trimble inder
tijd een vredesakkoord om zeep en
veroorzaakte hij een scheuring in
zijn eigen partij, die nu gesteund
wordt door 27 tot 34 procent van
het Noord-Ierse electoraat.
Vrijwel geen enkele Noord-Ierse
protestant ziet Sinn-Féinleider
Gerry Adams als een gematigde
leider die extremisten binnen de
katholieke gelederen tot een on
vermijdelijk compromis wil bren
gen. „Sinn Féin heeft een tijdelijk
IRA-bestand geregeld met het eni
ge doel de Britse regering tot con
cessies te dwingen", zegt Trimble.
„Het gaat alleen om concessies,
net als de vorige keer. Zodra er
geen concessies meer worden ge
daan, wordt de geweldkraan weer
opengedraaid. Je kunt niet onder
handelen met een dergelijke ma
chine."
„Natuurlijk willen we een akkoord,
maar Sinn Féin heeft niet dertig
jaar oorlog gevoerd om gezellig
met ons te gaan zitten kletsen. Het
enige waarin ze geïnteresseerd
zijn, zijn veroveringen", zegt Reg
Empey, onderhandelaar namens
de Ulster Unionisten.
Blair zegt dat de Unionisten niet
bang hoeven te zijn voor onder
handelingen met Sinn Féin, omdat
de partij bij het begin van de on
derhandelingen het geweld for
meel moet afzweren. Dat is een
van de voorwaarden die de voor
zitter van het overleg, de Ameri
kaanse senator George Mitchell, op
papier heeft vastgelegd. Daarna
wordt de IRA onder druk gezet om
zich in de loop van de onderhan
delingen te ontwapenen.
Als extra garantie heeft Blair de
protestanten beloofd dat ieder ak
koord dat bij de onderhandelingen
wordt bereikt moet worden goed
gekeurd door een meerderheid van
de Noord-Ierse bevolking. Of
schoon het demografische gat tus
sen protestanten en katholieken de
afgelopen decennia kleiner is ge
worden, hebben de protestanten
nog steeds een ruime meerderheid
tegenover de katholieken: 55 om
45 procent.
Als Trimble gaat onderhandelen
met Sinn Féin, loopt hij het risico
van een scheuring binnen zijn par
tij. Twee van zijn rivalen, Ian Pais
ley van de Democratie Unionists
en de kleine United Kingdom
Unionists, hebben zich al uit het
overleg teruggetrokken. Ze vinden
het dwaas om met Sinn Féin te on
derhandelen.
Ook 'gewone' protestanten zijn in
verwarring. De 34-jarige anglicaan
se Eileen Watson vindt dat de pro
testanten moeten onderhandelen.
Toch stemt ze op de Democratie
Unionists, die fel tegen de onder
handelingen zijn. „Je hoeft niet
met Adams en (hoofdonderhande
laar van Sinn Féin Martin) Mc-
Guinness naar bed. Je hoeft alleen
maar met ze te praten zegt ze.
„Er bestaat geen twijfel over dat zij
de IRA-godfathers zijn, dus met
wie anders moet je praten als je
vrede wilt?"
BELFAST SHAWN POGATCHNIK
Oktober 1990: Een Britse geheimagent heeft
voor het eerst in het geheim een ontmoeting
met Martin McGuinness, een beruchte voorma
lige IRA-leider, om te weten te komen wat voor
voorwaarden de IRA stelt aan een staakt-het-vu-
10 april tot 27 september 1993: In een serie ge
heime ontmoetingen probeert de gematigde ka
tholieke leider John Hume de leider van de met
de IRA gelieerde partij Sinn Féin, Gerry Adams,
tot een staakt-het-vuren te brengen. Hume zegt
Adams in ruil daarvoor de steunt toe van hem
zelf en de Ierse premier Albert Reynolds.
15 december 1993: De Britse premier John Ma
jor en Reynolds bieden Sinn Féin deelname aan
onderhandelingen over de toekomst van
Noord-Ierland aan als de IRA het geweld af
zweert. Ze beloven 'nationale zelfbeschikking'
voor Ierland met de 'instemming' van de pro
testantse meerderheid in het noorden.
1 september 1994: De IRA begint met een
'volledige stopzetting van militaire operaties'.
13 oktober 1994: De Noord-Ierse pro-Britse pa
ramilitaire organisaties, de Ulster Defense Asso
ciation en Ulster Volunteer Force, kondigen ook
een bestand af.
9 december 1994: Sinn Féin voert zijn eerste
besprekingen met Britse ambtenaren over de
voorwaarden voor onderhandelingen waaraan
alle partijen deelnemen. De Britten zeggen dat
een ontwapening van de IRA, of een begin daar
van, tot de voorwaarden moet behoren.
22 februari 1995: Major en de nieuwe Ierse pre
mier John Bruton kondigen een 'raamwerk'
voor een vredesregeling aan dat voorziet in een
parlement in Belfast waarin protestanten en ka
tholieken de macht delen, alsmede gezamenlij
ke besluitvorming met de republiek Ierland.
Protestantse leiders verwerpen de voorstellen.
28 november 1995: Major en Bruton roepen
een commissie onder leiding van de Ameri
kaanse senator George Mitchell in het leven die
zich gaat buigen over de impasse als gevolg van
de door Groot-Brittannië geëiste ontwapening
van de IRA.
24 januari 1996: Mitchell noemt de Britse ont-
wapingseis 'onrealistisch' en zegt dat dat de
ontwapening van de paramilitaire groepen tij
dens het overleg moet beginnen. Major daaren
tegen omarmt een protestants voorstel om ver
kiezingen voor een 'vredesforum' te houden. De
katholieken zijn woedend.
9 februari 1996: De IRA breng in de kantoren-
wijk Docklands in Oost-Londen en vrachtwa-
genbom tot ontploffing. Twee mensen komen
om en tientallen anderen raken gewond. In een
formele verklaring waarmee ze het staakt-het-
vuren intrekken, zeggen IRA-commandanten
dat de hervatting van de bommencampagne te
wijten is aan Majors 'slechte vertrouwen'.
28 februari 1996: Bruton en Major stellen het
begin van het vredesoverleg voor juni vast. Ze
bieden Sinn Féin een plaats aan de onderhan
delingstafel aan onder voorwaarde dat de IRA
het staakt-het-vuren herstelt.
10 juni 1996: De onderhandelingen tussen ne
gen Noord-Ierse partijen beginnen. Sinn Féin is
geweerd wegens het aanhoudende IRA-geweld.
De onderhandelingen lopen vast op een protes
tantse eis aangaande een systeem om rivalise
rende paramilitaire groepen te ontwapenen.
1 mei 1997: Tony Blairs Labour-partij verslaat
Majors Convervatieven bij de parlementsverkie
zingen en komt in Groot-Brittannië de macht.
De Sinn-Féinleiders Adams en McGuinness ver
overen twee van de achttien Noord-Ierse zetels
in het Britse parlement.
6 juni 1997: Bertie Ahern verslaat Bruton bij
verkiezingen en wordt de nieuwe Ierse premier.
Hij belooft de belangen van de Noord-Ierse ka
tholieken te vertegenwoordigen. Sinn Féin ver
overt zijn eerst zetel in het 166 zetels tellende
Ierse parlement.
13 juni 1997: De nieuwe minister voor Noord-
Ierse zaken van de Britse Labour-regering, Mo
Mowlam, schrijf aan Sinn Féin dat de partij aan
besprekingen mee kan doen binnen acht weken
na het ingaan van een nieuw IRA-bestand. De
IRA antwoordt drie dagen later met het door het
hoofd schieten van twee protestantse politie-
19 juli 1997: ERA kondigt opnieuw een 'ondub
belzinnige stopzetting van militaire operaties'
29 augustus 1997: De Britse regering oordeelt
dat het de IRA ernst is met zijn bestand en no
digt Sinn Féin uit deel te nemen aan overleg
met de andere partijen.
Vijf nomaden berijden trots hun paarden in de
Libische woestijn, triomfantelijk zwaaiend met
hun wapens. Achter hen de blik van kolonel
Moammar Gaddafi, die vanaf een enorm aan
plakbord naar beneden kijkt: kin omhoog en met
strijdlustige ogen.
Dat is het beeld dat Libië gisteren heeft gekozen
ter presentatie van de viering van de 28ste ver
jaardag van de staatsgreep, die in 1969 Gaddafi
aan de macht bracht. De jonge geestdriftige kolo
nel maakte al snel naam als pan-Arabist en anti-
imperialistisch retoricus.
Maar de uitbundige viering die zondag in de afge
legen stad Sirte plaatsvond miste toch iets: de
man waar het allemaal om draait was zelf niet
aanwezig.
Nu is de lijfelijke aanwezigheid van Gaddafi in Li
bië niet vereist om zijn aanwezigheid te voelen.
Talloze posters, foto's en aanplakbiljetten herin
neren iedereen eraan wie de scepter zwaait in het
woestijnland. En voor wie het nog steeds niet had
begrepen, waren het geroep van de paardrijdende
nomaden bij de wering in Sirte en een interview
op de televisie twee dagen voor de verjaardag van
de coup bedoeld.
Het interview met een Arabische satellietzender
duurde vier uur en de 55-jarige, maar nog strijd
baar ogende Gaddafi wond er wederom geen
doekjes om. De vijand blijft Amerika: „Ze hebben
ons met laserbommen geraakt en gedaan wat ze
konden, maar naar de hel met Amerika."
In Sirte, op 450 kilometer ten westen van Tripoli,
riepen de leden van de Groene Revolutionaire
Garde, gekleed in gevechtstenue en met groene
tulband, slechts enkele van de vele titels die
Gaddafi rijk is: „De Eenzame Havik... De Uitda
ger... De Denker... De Kolonel van de Arabische
Revolutie... Gods Kalief." Achter elke naam
schreeuwden de soldaten het woord 'eenheid'.
Daarna werd een eed van trouw aan Gaddafi af
gelegd: „Als de dood voor ons komt, omarmen
wij die voor U."
Duizenden Libiërs en bijna tweehonderd Afri
kaanse, Aziatische en Arabische diplomaten ke
ken naar het schouwspel. Maar ondanks het
vuurwerk en toespraken over eenheid, begon de
De Libische leider Gaddafi is nog niets van zijn strijc'
lustige en arrogante houding verloren. foto
aandacht na een uur te verslappen toen duidelijl -
werd dat de kolonel zelf niet zou komen.
Gaddafi staat bekend om zijn geheimzinnigheid
over waar en wanneer hij zich publiekelijk ver
toont. En hij gaf tenminste het interview vrijdag
op televisie, dat live werd uitgezonden.
Zoals gebruikelijk nam hij de 'imperialistische'
Verenigde Staten op de korrel en veroordeelde h
de internationale sancties tegen Libië omdat het
land weigert twee verdachten van de bomaansla
in 1989 op het PanAm-vliegtuig boven hét Schot
se Lockerbie uit te leveren. Maar zijn krachtigste
commentaar reserveerde hij voor zijn mede-Ara
bieren. Hij beschuldigde hen ervan de droom va
de Arabische eenheid verloochend te hebben en
te buigen voor de VS en zelfs voor Israël, de zio
nistische aartsvijand. „De Arabische vereniging i
een mislukking. Het kan zichzelf beter een diens
bewijzen en verdwijnen."
Het was de ouderwetse Gaddafi. Achtentwintig
jaar na de staatsgreep die in Libië de revolutie
wordt genoemd. De retoriek blijft onveranderd.
SIRTE
L-TABLAWY
WIM STEVENHAGEN
Er blijkt veel aan te merken op
de economische journalistiek in
de zeven landelijke dagbladen.
Zes economen hebben in die
kranten gedurende een maand
inhoud en kwaliteit van de eco
nomische berichtgeving nauw
lettend gevolgd. Hun indrukken
en hun kritisch oordeel staan
deze week in Economisch Sta
tistische Berichten (ESB). Er
gaat veel mis volgens deze ESB-
economen. Zelfs op HetFinan-
cieele Dagblad is veel kritiek, op
de Volkskrant niet minder. NRC
Handelsblad komt het best uit
de test, zij het ook met de nodi
ge kanttekeningen.
„De kwaliteit van de economi
sche berichtgeving in de dag
bladen laat in onze ogen be
hoorlijk wat te wensen over",
schrijft het onderzoeksteam van
ESB. „De feitenweergave is vaak
onvolledig en onzorgvuldig.
Daarnaast ontbreken (weten
schappelijke) analyses, achter
grondartikelen en bredere ver-
banden grotendeels. De aan
dacht voor de economische we
tenschap in de kranten is zeer
gering."
De onderzoekers hebben zich
wel afgevraagd of dit allemaal
van een krant mag worden ver
wacht. „Is de primaire taak van
de krant niet het brengen van
nieuws? Wellicht zouden de
kranten zich moeten beperken
tot een korte zakelijke beschrij
ving van de nieuwsfeiten, voor
zien van een verwijzing naar
waar op Internet de relevante
definities en cijfers te vinden
zijn. Een elektronisch archief
zou voor de nabije toekomst
een zinvol complement voor de
traditionele krant kunnen vor-
De Telegraaf, de Volkskrant en
het Algemeen Dagblad bieden
meer economisch nieuws dan
Trouw maar kenmerken zich
volgens de onderzoekers door
een wisselvallige kwaliteit van
de analyse. Typerend voor De
Telegraaf is in hun visie de na
druk op het financiële nieuws
en het ééndimensionale wereld
beeld 'overeenkomstig de Chi
cago-school: markten functio
neren prima en de overheid
moet worden gewantrouwd'.
Vrijwel alle Telegraaf-analyses
en -opinies zijn 'doordrenkt'
met dit geloof, hebben de ESB-
economen vastgesteld.
De Volkskrant kenmerkt zich
volgens hen door 'een scherpe
(linkse) stellingname zonder ge
degen economische onderbou
wing'. Zij spreken er hun verba
zing over uit, dat desondanks
veel economen de Volkskrant
lezen en opperen als mogelijke
verklaring daarvoor het 'kudde
gedrag' van veel wetenschap
pers.
Bij zowel De Telegraaf als de
Volkskrant is de feitenweergave
moeilijk te scheiden van opinie,
het onderzoeksteam
van ESB. Het AD biedt evenals
Trouw een 'menselijk perspec
tiefvindt men, 'maar is daar
buiten (in de economische ver
slaggeving) een grijze muis'.
Hetzelfde geldt voor Het Parool,
oordeelt het team. „Deze krant
en het AD voegen weinig toe
aan de meningsvorming."
Nederlandse kr anten leveren
slechts een geringe bijdrage aan
een beter begrip van economi
sche processen, vindt de onder
zoeksgroep 'economie in de
krant'. De krant komt in hun vi
sie 'niet verder dan het (gebrek
kig) weergeven van nieuws en
informeert vooral over de eco
nomische problemen. Voor de
oplossing van deze problemen
moet men elders zijn'.
ESB-hoofdredacteur Hugo Keu
zenkamp stelt in een commen
taar op de studie vast dat eco
nomische journalistiek van
groot maatschappelijk belang
is. „De publieke opinie en poli
tieke besluitvorming worden
sterk beïnvloed door wat kran
ten over economie te melden
hebben", schrijft hij. „Maar
economische journalistiek is
moeilijk, want de journalist
moet het tegen drie draken op
nemen: feiten, betrokkenen en
deskundigen. Feiten zijn te tal
rijk en complex, betrokkenen te
betrokken en deskundigen te
verdeeld of juist te saai."
ENSCHEDE.
VJKOOU
Ja. met Streekpost betaalt u al vanaf 50 stuks minder Wilt ij
meer weten over Streekpost of over een van de andere productei
en diensten van PTT Post?
Bel dan gratis
Klantenservice Zakelijke Markt:
Wij zorgen ervoor.
IpZE WW)B
imiiDu ZE
Wjm COT ZtZÖ WJ JE HoUPEN..
tm- UlTÊJUVEl!^ WTCDjE.eg.HSL
w GNTENSÜWTE G/I
16. EP <»(A IWKl P03D- y
CW ZljW 26 ZD VÉgPRIÖ"!^
EN Mtfa KóPiJPaJ 2£ NIET
?E zetF <X>ZZ{
V-KIE£„.J\
<47 ik w Her
f JAJA, oMÊPL
WfctTHET- A ppijaS
de/yiEMsei ÉPJENV
HON ftoCTiepso
VeB3 vgerQ^fn A
/W ZIJN
-rsvitc!
