Clonen is
:en sport
Tuinieren
Volop natuurgenot in de knollentuin
Vraag en antwoord
>k
iTERDAG 30 AUGUSTUS 1997
men, het woord is afgeleid van het
leks voor nakomelingschap, ken-
is n we al heel lang in de wereld van
planten. Het doel van klonen is
ii ipel: het verkrijgen van nakomelin-
die precies dezelfde eigenschap-
145 n hebben als de oorspronkelijke
op int. We kunnen op veel manieren
2]jinen. Maar vandaag hebben we het
;r over stekken en dan met name
zomerstek en scheutstek. Het is
de tijd voor winterstek, maar die
oor amateurs nogal ingewikkeld,
gesneden stekken moeten tot het
rjaar stilletjes donker en vochtig
'aard blijven en dat gaat nogal
mis. Althans bij mij. Dus zomer
h
it aai om maken wij zomerstekjes en
a a e? Zomerstek noemen we vooral
stekken die we snijden van hees-
en vaste planten. Door flink wat
kken te nemen kunnen we ons de
ie van veel planten van precies de-
"de kleur en vorm permitteren,
ikoop van vaste planten is immers
elijk kostbaar.
te beginnen snijden we ongeveer
it cm lange topstekken van de
iten. Uiteraard altijd van scheuten
dit jaar zijn gevormd, liefst stevig
'P9jniet al te pril. Bijna verhout of ver-
1 d luidt het devies. Het zachte topje
ut eraf. Dat zou anders toch maar
GQp gaan hangen. De onderste blade
gaan er ook af. Wat we overhou-
y is een klein stukje, gedeeltelijk
ösUbladerde, scheut die eindigt bij
knoop. Een knoop is de aanzet
GREET BUCHNER
geeft antwoord op
al uw tuinvragen
Brieven naar:
POSTBUS 507
2003 PA HAARLEM
van een of twee blaadjes. Daar zit na
melijk veel reservevoedsel.
Nu zoeken we een bakje of pot. Die
wordt gevuld met goede stekaarde of
een mengsel van turf en zand. Daarin
maken we met een dikke breinaald
telkens een gaatje waarin de stek past
tot aan het blad dat mag blijven.
Goed aandrukken en zo doorgaan tot
alle stekken onderdak zijn. Letterlijk,
want er gaat nog een dakje over de
pot in de vorm van een transparante
plastic zak (om de vochtigheid op peil
te houden). Echte kwekers stoppen
deze stekken meestal in een koude
bak. Dus ook met glas erover. Af en
toe luchten, toezien dat de grond niet
uitdroogt en als er flink wat groei is
stuk voor stuk in een aparte pot met
goede aarde of met meer in een grote
bak. Liefhebbers kunnen voor ze de
stek in de grond zetten nog stekpoe-
der gebruiken. Het is niet nodig, maar
helpt vaak wel.
Behalve zogenoemde winterstek kun
nen we ook gewoon waterstek maken.
Dat lukt lang niet met alle planten,
maar ik proBeer het consequent en
bedel bij ieder die een plant heeft die
niet in mijn bezit is een topje af. On
derste blad weg, in schoon water. Wa
ter af en toe verschonen en na twee of
drie weken zijn er filterdunne wortel
tjes. Dan oppotten in goed vochtige
aarde. De waterworteltjes moeten im
mers in een natte omgeving echte
wortels worden. Lukt altijd bij vlijtig
Liesje, Fuchsia, Tradescantia, Kamer
linde, Mannentrouw en nog veel
meer. Niet bij de garaniums (Pelargo
nium). Die stekken moeten eerst een
dag drogen en dan de grond in.
De volkstuin is zich geruisloos aan het
verjongen. Het is niet langer het lapje
grond, waarop minder bedeelden uit
noodzaak hun groenten en piepers teel
den, maar de knollentuin van jongeren
en ouderen, hoger en lager opgeleiden,
welgestelden én minder bedeelden, au
tochtonen en allochtonen. Moes- of
volkstuinieren is tegenwoordig een dy
namische hobby, waarin de mens de
natuur niet meer beheerst, maar be
heert.
Wie praat er nog van volkstuin? In elk
geval niet de belangenvereniging voor
volkstuinders AWN (Algemeen Ver
bond van Volkstuinders Verenigingen
in Nederland). Daar geniet 'amateur-
tuin' de voorkeur. Past beter bij de hui
dige tijd. Stafmedewerker Herman
Vroklage: „Amateurtuinieren is een be
tere en meer moderne naam die duide
lijk maakt dat de volkstuin meer is dan
een moestuin en ook bedoeld is voor
andere doelgroepen.
Een nieuwe lichting volkstuinders
vormt volgens Vroklage mensen van
tussen de dertig en veertig jaar die een
goede opleiding en een baan hebben.
„Zij hebben een druk beroep en een ge
jaagd bestaan. In hun tuin vinden ze
rust", legt hij uit.
Vooral deze jongere volkstuinders vor
men de drijvende kracht achter de
laatste trend. De volkstuin waar de
mens heerst, verandert steeds vaker in
een natuurtuin waar het samenspel tus
sen bloemen, planten en dieren zo min
mogelijk wordt beïnvloed. De nieuwe
volkstuinder is aan het beheren. Vrokla
ge: „In de traditionele volkstuin worden
vooral groenten gekweekt met behulp
van onder meer kunstmest en chemi
sche bestrijdingsmiddelen. In de na
tuurtuin kun je zowel groenten als wil
de planten en bloemen laten groeien.
Daarnaast grijpt de mens minder in en
gebruikt indien nodig natuurlijke mid
delen."
Zelfs in de traditioneel ogende volkstuin
wordt tegenwoordig ruimte gemaakt voor
comfort en bloemen. foto cpd
Zo zet men in de natuurtuin insecten in
om andere insecten te bestrijden. Oor
wormen en lieveheersbeestjes bijvoor
beeld zijn uitstekende verdelgers van
bladluizen. Een lieveheersbeestje eet
vijfduizend bladluizen tijdens zijn
kortstondig leven. Maar ook sommige
zoogdieren verrichten goed werk. In de
natuurtuin mag de mol zijn onderaard
se gangen graven, zodat de grond luch
tig wordt en diverse planten een kans
krijgen om te kiemen. Egels zijn de be
kroning van een goede natuurtuin. Ze
verschuilen zich in boomstronken en
takkenwallen en zorgen dat er niet te
veel kikkers, kevers en slakken in de
tuin komen.
Om de volkstuinverenigingen in Neder
land te stimuleren meer met natuurlijk
tuinieren te doen, heeft het AWN een
nationaal keurmerk in het leven geroe
pen. „We zijn nu een jaar bezig om dit
te promoten en inmiddels zijn er al vijf
tien verenigingen die natuurlijk tuinie
ren. Het is een mooi resultaat."
In de volkstuin zijn steeds vaker Turken
en Marokkanen te vinden. „En omdat
zij vooral exotische zaden gebruiken,
zijn er ook steeds meer autochtone Ne
derlanders die typische Turkse en
Marokkaanse groenten gaan kweken",
vertelt Vroklage.
Toch zijn er donkere wolken die de re
cente successen dreigen te overschadu
wen. Stedelijke volkstuinen maken va
ker plaats voor oprukkende woning
bouw. De toekomst van de volkstuin is
volgens Vroklage afhankelijk van de
macht van het getal. Nederland telt 700
volkstuinparken, bevolkt door 85.000
tuinders. Sinds enige jaren is de gemid
delde volkstuin enkele hectaren groot.
Daarop zijn zo'n honderd mensen be
zig. Dat is te veel grond voor te weinig
mensen vinden de meeste gemeenten,
die in negentig procent van de gevallen
eigenaar zijn van de kostbare grond.
„Wanneer meer mensen kunnen re
creëren in een volkstuin, zullen ge
meenten minder snel het terrein ge
bruiken voor woningbouw. Vandaar dat
volkstuinen moeten uitgroeien tot
knooppunten van recreatie.
Volgens Vroklage kan op een volkstuin
bijvoorbeeld ook een speelveld voor de
jeu de boulesclub komen. „Maar je kunt
er ook een gemeentelijk informatiecen
trum vestigen of de tuin veranderen in
een natuurpark, waar scholieren prak
tijkles krijgen. Doorgaan op de oude
voet is in de stad niet haalbaar. De tra
ditionele volkstuin moet kiezen of de
len. Ofwel overleven en veranderen in
een recreatiepark of plaatsmaken voor
een flat", zegt hij.
De eerste stap naar bestaanszekerheid
is om de volkstuin meer bekend te ma
ken. Vandaar dat volkstuinen regelma
tig hun deuren openen, zodat mensen
uit de buurt een wandeltochtje kunnen
maken. „We moeten meer mensen bin
nen zien te krijgen."
De Camelia van Greet v.d. Marei uit
Voorschoten krijgt bruine stippen en
dan bruin blad. Zou dat een schimme
laantasting kunnen zijn? In dat geval
kan spuitwater helpen en preventief
werkt uitmuntend aftreksel van paar-
destaart (Equisetum), doorgaans ge
droogd in de handel: 40 gram in 2 liter
water een half uur koken. Een etmaal
trekken, zeven en aanlengen tot 10 li
ter. Belangrijker dan bestrijden is zoe
ken naar de oorzaak. Staat de plant
wellicht al te bedompt? Deze zomer
heeft, tengevolge van de hoge vochtig
heidsgraad, zeer veel schimmelaantas
tingen veroorzaakt. Zet de plant iets
luchtiger of snoei desnoods wat weg
rond de Camelia zodat er wat lucht en
wind bij kan. Bovendien weet ik niet
wat de grondsoort is waarin de plant
staat. De Camelia houdt van humusrij-
ke licht zure grond, dus heel veel turf
en zeker geen klei. Nu maar hopen dat
met deze handreiking het leed hersteld
kan worden want zieke planten zijn
verdrietig om naar te kijken.
De Oostindische Kers, anders een ech
te woekeraar, doe het niet best bij K.
Barnhoorn uit Noordwijk. Dat is niet
zo vreemd. Het was lang te nat en te
koud voor deze plant die wel van wat
warmte houdt. Als deze brief in de
krant staat, zal de plant zeker veel be
ter groeien. Maar zwarte luis blijft een
probleem. Die is gek op Oostindische
Kers. De teentjes knoflook in de grond
zijn prima, af en toe met een flinke
straal afspuiten wil ook wel eens hel
pen en dan vooral met goed weer, met
zon en droogte. Desnoods een enkel
keertje zeepspiritus gebruiken: 1 liter
water, 1 theelepel zachte zeep en 1
eetlepel spiritus goed mengen en ver
spuiten.
oorhout
Sierhekwerk
Spijlenhekwerk
Schuifhekken
Plantsoenhekken
Gaasafrasteriqg
Sportveldafrastering
Ten nis baan afrastering
Schoorsteenkappen
Oudhollandseverlichting
er valt regen, er staan weer files en bij bloemendaal
is ook alles als vanouds, 20 wordt het toch een
goede nazomer!
bloemendaal bv.
hoogmadeseweg leiderdorp - rijksstraatweg wassenaar
IPG AVE
1
B
K
O
O
A
A
T
S
2
K
S
R
O
A
L
O
T
3
T
S
IJ
p
D
E
H
L
4
K
E
T
O
G
E
O
R
5
D
S
T
R
O
A
O
F
6
P
G
E
E
V
R
A
N
7
D
K
E
A
L
W
O
T
8
B
I
O
N
N
O
A
S
9
A
P
R
I
S
N
E
K
10
D
A
O
W
N
O
A
R
11
N
R
N
A
E
A
E
T
12
Z
R
O
J
0
E
M
V
13
K
O
E
R
N
IJ
L
N
14
V
I
U
E
U
S
R
T
OPLOSSING
reep op elke regel de letters
^^g, die samen het woord vor-
;n dat overeenkomt met de
nschrijving. De resterende let-
rs vormen van boven naar be
rden en van links naar rechts
citaat.
jfizontaai:1. Zuivelproduct; 2.
de biet; 3. vermaak; 4. zang-
oep; 5. voetwarmer; 6. vrucht;
hoofddeksel; 8. kwaad; 9.
rgspits; 10. bloedgever; 11.
:el v.e. bijbenkorf; 12. rand;
knaagdier; 14. hartstocht.
KRUISWOORDRAADSEL»
antiquair
dia-u-ren
--spaak--
ge-lsd-eg
a-luier-a
zoom-lamp
o-getal-e
na-ara-er
--buurt--
oma-s-olm
kerstster
Heer Bommel snelde de kamer in
waar de grauwe razer niet lang daar
voor een toevlucht genomen had. De
lakeien van de markes betraden nu
ook het pand. Daar de dunne hulp
kreten van de beklagenswaardige
heer hun de weg wezen, draafden ze
keurig in de pas de gang door die
naar de openstaande deur voerde.
„Heer Olivier heeft belet..." begon
Joost nog. Maar zijn optreden werd
in de kiem gesmoord door de ruwe
wijze waarop de knechten hem ter
zijde schoven. En terwijl de trouwe
bediende voor de derde keer die
morgen tegen het parket sloeg, ont
stond er in het vertrek een groot mis
baar. Glas en aardewerk stortten klet
terend ter aarde; meubels splinter
den en een dreunend gebonk ver
mengde zich met luide kreten en
rauwe uitroepen.
„Dit zal een les zijn voor de onbe
houwen rekel!" sprak de markies tot
zichzelf. Hij stond op het gazon on
der het venster en volgde met opge
heven wijsvinger de loop der gebeur
tenissen. „Fi done!" prevelde hij na
H
W
R
DOOR JAN VISSER
„Zo'n maand maak je niet meer mee", dachten we na
juli 1994. Met een gemiddelde temperatuur van 21,4
graad was het toen de warmste kalendermaand uit de
meetreeks. Dit jaar is het echter weer bingo. Met een
voorlopig maandgemiddelde van 20,5 graad noteert
De Bilt de warmste augustus sedert tenminste 1706.
Maanden zoals juli 1994 en augustus 1997 passen
niet in het beeld van een onveranderd klimaat. Er
moet dus meer aan de hand zijn en na een niet plaats
baar koud jaar, 1996, is de hypothese gerechtvaar
digd dat de klimaatsprong van na 1987 weer helemaal
overeind staat.
Met september op de kalender keert het warme weer
terug. De stroming gaat na het weekeinde namelijk om
naar zuidelijke richtingen. Dat gebeurt tussen een
krachtig hogedrukgebied boven Scandinavië met een
uitloper naar Midden Europa en een zone van lagedruk
over westelijk Frankrijk en aanvankelijk ook de Britse
eilanden. Buien die met deze lagedrukzone samen
hangen zouden op maandag/dinsdag tot onze streken
kunnen doordringen. Het is echter wel warm met
maxima omstreeks 25 graden of hoger. Naarmate de
week vordert weet de warmte zich te handhaven terwijl
de atmosfeer zich stabiliseert.
Vandaag valt het weer tegen. Een storing slaat name
lijk een noordelijker koers in dan eerst werd verwacht.
Daardoor is het meestentijds bewolkt en valt er nu en
dan regen. Bovendien blijven de temperaturen onder
de 20 graden. De wind waait uit zuidelijke richtingen
en kan aan de kust enige tijd vrij krachtig zijn.
Zaterdagavond ruimt de wind naar het noorden. Op
zondag is het droog en rustig weer met nu en dan zon
en maxima tot 22-23 graden. Gisteren zijn er flinke
buien gevallen. In Stompwijk werd in totaal 14 en in
Bloemendaal 13 mm afgetapt. Kijkende richting
Noordwijk werden vanaf de Bloemendaalse duinen be
ginnende hoosjes onder buienwolken gezien.
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
zaterdag.
Noorwegen:
Meest bewolkt en van tijd
tot tijd buiige regen, eerst
in het zuiden later ook el
ders. In het noorden eerst
nog zon Middagtempera-
tuur rond 20 graden maar
in het noorden zaterdag
lokaal warmer.
Zweden:
Vrij veel bewolking en
vooral in het zuiden en
midden buien, misschien
daar veel neerslag. In het
uiterste noorden droog en
misschien nog zon. Maxi
ma omstreeks 20 graden.
Denemarken:
Afwisselend zon en wolken
irschijnlijk droog.
enige tijd. „Het gaat ef stuitend aan
toe! Ik hoop toch dat mijn lakeien het
niet te bont maken. Een gepaste kas
tijding is op zijn plaats, maar dat ge
wone volk pleegt er dikwijls een di
vertissement van te maken..."
Hij zweeg en luisterde verblekend
naar een aanzwellend gebrul, dat
plotseling boven de andere geluiden
opsteeg. En terwijl de edelman ge
schokt terugtrad, werden de beide
knechten met grote kracht door het
venster op de grasmat geworpen.
boven 20 graden.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Zaterdag zo goed als droog en eerst zon
nige perioden. Van het zuidwesten uit
echter meer bewolking en vooral zondag
in het zuiden veel regen, misschien ook
onweer. Naar het noorden toe een klei
nere neerslagkans Middagtemperatuur
ongeveer 18 graden, maar zondag in het
zuiden hier en daar wat hoger.
België en Luxemburg:
Zaterdag bewolkt en buiige regen, mis
schien ook onweer. Zondag meer zon en
tot de avond overwegend droog. Zater
dag maxima rond 20 graden, zondag
Noord- en Midden-Frankrijk:
Zaterdag veel wolken en buiige regen,
hier en daar flink wat neerslag en moge
lijk onweer. Zondag vooral in het oosten
en midden meer zon en op veel plaatsen
droog. Zaterdag maxima rond 22 gra
den, zondag aanmerkelijk warmer.
Portugal:
Vrij zonnig. Ook nu en dan wolkenvel
den. Eerst alleen in het noorden, maar
in de loop van zondag ook elders, en een
toenemende kans op een paar regen- en
onweersbuien. Middagtemperatuur uit
eenlopend van een graad of 22 aan de
Costa Verde tot tegen de 35 langs de
Spaanse grens.
Madeira:
Eerst flink wat zon, later meer wolken.
Vrijwel droog. Middagtemperatuur onge
veer 25 graden
Spanje:
Zaterdag zonnig en maxima van een
graad of 30 langs de costa's in het zui
den en oosten tot 35 of meer in het bin
nenland; in het noordwesten aanmerke
lijk frisser en enkele wolkenvelden. Zon
dag in het westen een paar stevige re
gen-en onweersbuien die-zich later naar
het oosten uitbreiden.
Canarische Eilanden:
Eerst vrij zonnig. Zondag geleidelijk
meer bewolking maar waarschijlijk
droog. Middagtemperatuur dichtbij de
30 graden.
Marokko:
Westkust: flinke zonnige perioden en
droog. Middagtemperatuur vlak aan zee
ongeveer 30 graden.
Tunesië:
Vrij zonnig en droog. Vooral zondag vrij
warm met aan zee op veel plaatsen rond
30 graden; landinwaarts warmer.
Zuid-Frankrijk:
Zaterdag in het zuiden flinke zonnige
perioden. Naar het noorden toe meer
bewolking en kans op regen. Zondag
overal vrij zonnig en warm met maxima
rond 30 graden; later op de'dag mis
schien een lokale onweersbui.
Mallorca en Ibiza:
Flinke zonnige perioden en droog. Mid
dagtemperatuur ongeveer 30 graden.
Italië:
Vrij zonnig. In het uiterste noorden ook
enkele wolkenvelden. Droog. Middag
temperatuur rond of net iets onder 30
graden
Corsica en Sardinië:
Rustig en. vrij zonnig. Droog. Middag
temperatuur iets oplopend tot ongeveer
30 graden op zondag.
Malta:
Vrij zonnig. Maxima omstreeks 30 gra-
Griekenland en Kreta:
Veel zon. In het noorden eerst nog meer
bewolking en nog een kleine kans op
een lokale bui Boven de Egeïsche Zee
een flink toenemende noordelijke wind.
Middagtemperatuur meest tussen 25 en
30 graden.
Turkije en Cyprus:
In het noorden, en later in het oosten en
op Cyprus, half tot zwaar bewolkt en
kans op een regen- of onweersbui. Ver
der droog en veel zon Maxima op de
meeste plaatsen tussen 25 en 30 gra-
Duitsland:
Wat zon, maar ook kans op een bui.
Middagtemperatuur tussen 20 en 25
graden.
Zwitserland:
Zaterdag met name in het westen een
paar fikse regen- of onweersbuien. Zon
dag overal wat meer zon en meest droog.
Middagtemperatuur iets boven de 25
graden.
Oostenrijk:
Meer zon, maar ook wolkenvelden en
nog een kleine kans op een bui. Middag
temperatuur tussen 22 en 27 graden.
Overwegend bewolkt en fikse regen- of
onweersbuien. Maxima rond 20 graden.
Tsjechië en Slowakije:
Af en toe zon, maar met name in Slowa
kije kans op een regen- of onweersbui.
Maxima dalend tot rond de 23 graden.
Hongarije:
Weinig zon en grote kans op enkele fikse-
regen- of onweersbuien. Wat koeler met
maxima rond de 25 graden.
ZATERDAG 30 AUGUSTUS 1997
Zon- en maanstanden
Zon op 06.49 Zon onder 20.31
Maan op 04.09 Maan onder 19.14
Waterstand
Umuiden Katwijk
Hoog 02.55 15.25 02.28 14.58
Laag 11.10 23.24 10.51 23.05
Weerrapporten 28 augustus 20 u
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Twente
half bew.
regenbui
licht bew.
Klagenfurt half bew
Kopenhagen halt bew
Las Palmas onbew.
19 17 10.0
18 17
18 17 12.0
19 16 6.0
20 17
21 17
18 17 16.0
20 17
18 16
19 8
19 14
20 16 12.0
30 19
17 12
19 15
17 17
28 19
26 15
25 16
24 19 124.0
20 12
16 - 15 17.0
23 13
31 22 0.0
Stockholm
Wenen h
Bangkok v
Buenos Aires li
Casablanca h
Johannesburg o
Los Angeles c
New Orleans c
New York z
half bew.
licht bew.
onbew.
nnw3 28 24
zw3 32 23
w.s.0 28 15 0.0
w5 26 14 11.0
wzwlO 26 21
o4 26 17
wzw8 22 14
ozo 4 29 13
30 18 0.0
30 19 0.0
29 17
26 14
29 14
19 17 27.0
37 28 0.1
19 15
26 19
23 13
23 21
33 24
22 19
31 20
32 24
23 14
39 23 0.0
19 14 0.0
