'In Suriname vergeet ik
dat Nederland bestaat'
McFerrin verdient
die staande ovatie
De kunst van het ophangei
Cultuur&Kunst
The King
Nijmegen: grootst*
centrum onderzoe
muziek ter wereld
Who's afraid in Rijksmuseum van Oudheden
VRIJDAG 29 AUGUSTUS 1997
chef jan rijsdam, 071-5
Leidse coiyfeeën op Plein Festival
leiden Wies Cavé, Leidse Kees, De Rijnsons, Arthur van Steijn
i en Leon van Delft. Al deze Leidse coryfeeën zijn morgen te zien
en te horen op het eerste Leids Pleinfestival dat wordt gehouden
op het Evenementenplein Kopermolen in de Merenwijk. Het
muziekprogramma begint om 11.30 uur en de toegang is gratis.
Open lesvveek Streekmuziekschool
leiden» De Streekmuziekschool Leiden en Omstreken begint
haar cursusjaar met een open lesweek. Aanstaande maandag
gaan de deuren in Leiden, Oegstgeest, Voorschoten en Wasse
naar niet alleen open voor leerlingen, maar voor iedereen die in
formatie wil van een docent of over een instrument of cursus.
Kinderen die nog op de basisschool zitten kunnen een proefles
meedraaien. Wie wil weten waar en wanneer welke lessen wor
den gegeven kan bellen: tel. 071-5141041. De open lesweek
duurt van maandag 1 tot en met zaterdag 6 september.
Bill van Dijk speelt Harry Nilsson
aalsmeer Bill van Dijk speelt volgend jaar de in 1994 overleden
popster Harry Nilsson in het muziektheaterstuk 'Nilsson' van
Joop van den Ende. Het is een kleinschalige productie, gemaakt
door Work in Progress. Nilsson werd wereldberoemd door de ti
telsong 'Everybody's Talkin' voor de film 'Midnight Cowboy'.
Sandbergprijs 1997 voor Aernout Mik
amsterdam Beeldhouwer Aemout Mik krijgt de Sandbergprijs
1997 van de gemeente Amsterdam. Mik is de prijs van 15.000
gulden toegekend voor zijn videofilms 'Lick' en 'Fluff. Burge
meester Patijn van Amsterdam reikt de kunstprijs 6 november in
de hoofdstad uit. De Sandbergprijs is één van de achttien kunst
prijzen van Amsterdam.
Cultuurprijs kunstenaar Van Lieshout
rottersam De Rotterdamse beeldend kunstenaar Joep van Lies
hout krijgt de Anjerfonds-Chabot Prijs 1997. Burgemeester Pe
per reikt hem 21 november de legpenning van de cultuurprijs en
bijbehorende 12.500 gulden uit. De 1965 ingestelde prijs is be
doeld voor beeldende kunstenaars die werken en/of wonen in of
nauwe banden hebben met het Rijnmondgebied. In het Rotter
damse museum Boijmans van Beuningen is van 6 tot en met 16
november een overzichtstentoonstelling van het werk van Van
Lieshout.
muziek
recensie willem jan keizer
Concert Rotterdams Philharmonisch Or
kest o.l.v. Bobby McFerrin. Gehoord:
28/8, De Doelen, Rotterdam. Herhaling:
31 /8, Concertgebouw, Amsterdam.
De woorden Veni, vidi, vici'
werden ooit door een Europe
aan uitgesproken, doch een
Amerikaan met Afrikaanse roots
bracht ze gisteravond in prak
tijk. Bobby 'Don't worry, be
happy!' McFerrin dirigeerde in
de Doelen het Rotterdams Phil
harmonisch Orkest en het com
plete publiek in een extra con
cert dat was opgebouwd rond
evergreens van Leonard Bern
stein, George Gershwin en Paul
Dukas.
Respectievelijk de 'Candide
Overture', 'An American in Pa
ris' en 'L'Apprenti Sorrier" kre
gen een gewone concertuitvoe
ring, voor het overige was het
feest. In deze werken liet dui
zendpoot McFerrin merken het
dirigeren ook aan te kunnen.
Een partituur vond hij overbo
dig, hij kende de muziek uit het
hoofd. Merkbaar was dat hij
zich niet op tradidionele manier
(studerend vanuit de partituur)
had voorbereid. Hij dirigeerde
de muziek vanuit een auditieve
voorbereiding, zoals in de lichte
muziek gebruikelijk is. Deze
muziekstijl liet hij niet alleen op
het publiek los, hij presteerde
het zelfs om het RPhO volledig a
l'improviste Mozart's 'Kleine
Nachtmusik' voor te laten dra
gen, terwijl hijzelf als swingende
bandmaster de boel bijeen
hield.
Zijn vocale capaciteiten kwa
men volledig voor het voetlicht
in een concert voor twee celli,
strijkers en continuo van Vivaldi
waarin Marien van Staalen de
eerste partij speelde en het
stemwonder uit New York de
tweede stem zong. Even daar
voor ging het ook al zo in een
Swingle Singers-variant op Fau-
ré's 'Pavane'. In een uitgebreide
solo improviseerde McFerrin in
diverse stijlen: klassiek, Zuid
afrikaans en jazz. En passant
werd het publiek erbij betrok
ken op een verbazingwekkend
eenvoudige manier. Voor de
zaal het wist zong het de noten
die McFerrin met hupsjes aan-
gaf.
De lenige stem van McFerrin
suggereert een meerstemmig
heid, die ik echter op een North
Sea Jazz Festival in het verleden
nog wel eens geraffineerder heb
mogen horen. Toen trommelde
hij zich ritmisch op hoofd en
borst waardoor een heel orkest
ontstond. Dit was het enige
missende element in een geraf
fineerde show van een pure en
tertainer en een bescheiden
mens, die zover boven de mate
rie staat dat het RPhO zich zelfs
liet verleiden door een geheel
gezongen AVillem Teil Ouvertu
re' van Rossini als toegift. Wie
dat voor elkaar krijgt verdient
inderdaad een staande ovatie.
Demise Jannah: wereldberoemd in boar geboorteland
Bekend in Nederland,
maar wereldberoemd in
haar geboorteland Surina
me: met jazzzangeres De-
nise Jannah is het onmoge
lijk ongestoord door Para
maribo rond te wandelen.
„Hé meissie! Ik zing wel
geen jazz, maar soul, maar
ik heb je in de armen ge
houden toen je nog een
baby was!" Er wordt spon
taan een duet ingezet en
het enthousiasme is hart
verwarmend.
paramaribo bouke bergsaaa
Denise Johanna Zeefuik, inter
nationaal bekend onder haar
twee voornamen Denise Jan
nah, is voor twee weken op va
kantie in Suriname. Het is het
land dat haar inspireert bij het
zingen van de jazz en het schrij
ven van haar teksten en muziek.
Het land ook, waar ze sinds ze
met haar ouders en twee zusjes
in 1971 naar Nederland vertrok,
elk jaar weer een aantal malen
terugkomt.Als ik hier ben, ver
geet ik dat Nederland bestaat.
De warmte van de mensen, het
gevoel weer thuis te zijn. Ik ben
echt een gevoelsmens, muziek
is mijn hart en Suriname mijn
grootste inspiratiebron. Als ik
over de rivier kijk, droom ik weg
en wil ik in die boot daar stap
pen en wegvaren", zegt ze, ter
wijl haar toegeknepen ogen
glimmen. Vol ernst dan: „Maar
ik moet eerst goed leren zwem
men."
„In Suriname heb ik nooit
heimwee naar Nederland, maar
in Nederland wel naar Surina
me. Als ik hier terugkom, heb ik
mijn draai direct gevonden. In
Nederland loop je binnen in
eens weer over vloerbedekking
en hoor je 's morgens geen hon
den blaffen of hanen kraaien.
Het duurt altijd toch weer an
derhalve week voor ik gewend
ben in Nederland."
Jannah waakt ervoor dat het
gesprek overgaat op politieke
onderwerpen als het arrestatie
bevel tegen Desi Bouterse of de
relatie tussen Nederland en Su
riname. „Ik zing voor iedereen.
Ik houd me niet van de domme,
maar uit me publiekelijk heel
voorzichtig. Ik wil niemand
voor het hoofd stoten."
Jannah weet dat ze een voor
beeldfunctie heeft voor de Suri
naamse jeugd. „Ik wil bijdragen
aan het zelfbeeld van de Suri
naamse jeugd." Even na haar
woorden vraagt een Surinaamse
meisje met een verlegen glim
lach hoe het met haar gaat. Jan
nah geeft wel toe dat ze het niet
prettig vindt dat de relaties tus
sen Nederland en Suriname de
afgelopen maand zijn verslech
terd. „We hebben zoveel ban
den onderling: economisch, via
familie en historisch. Dat gooi je
niet zomaar overboord. Ik denk
niet dat het Surinaamse volk
daar om staat te sprin- gen."
De zangeres, die in het begin
van de jaren negentig interna
tionaal doorbrak toen ze in het
Denise Jannah: „Ik zing voor iedereen."
Amerikaanse tijdschrift Village
Voice werd vergeleken met jazz-
grootheden als Sarah Vaughan
en Betty Carter, ziet wel dat het
economisch nog steeds moei
zaam gaat in Suriname. „Ik zou
willen dat mijn oma van 84
weer kan kopen wat ze wil. En
andere mensen die hun leven
lang hebben geploeterd voor dit
land. Veel levensmiddelen zijn
zo duur geworden in de periode
dat de Surinaamse gulden
steeds minder waard werd."
Verbetering ziet ze ook: „Het
stadsbeeld oogt beter. Vroeger
grapten we dat ze in Engeland
links rijden, in Nederland rechts
en in Suriname zigzag, vanwege
de vele gaten in de wegen. Nu is
dat beter. Maar aan de andere
kant zie je de scheiding tussen
rijk en arm steeds groter wor
den. De verpaupering van de
arme wijken gaat me heel erg
aan het hart."
Jannah (40) woont sinds 1971
in Nederland. Ze studeerde
eerst rechten maar stapte later
over naar het conservatorium in
Hilversum. Inmiddels heeft ze
vier cd's op haar naam staan en
treedt veel op in theaters en
clubs in Nederland en in het
buitenland. Daarnaast geeft ze
les onder andere op het conser
vatorium in Rotterdam. Spijt
van haar afgebroken rechten
studie heeft ze nooit gehad, ook
al had die haar nu in Paramari
bo wellicht veel geld kunnen
opbrengen. Maar of ze „hem"
had willen verdedigen, laat de
diplomatieke domineesdochter
in het midden.
Zo'n twee weken na de feitelijke
hype wil ik het hier toch ook nog
even over het Fenomeen hebben.
Omdat iemand bedacht dat her
dacht moest
worden dat 'The
King1 twintig
jaar geleden
dood bleef, heb
ben wij een groot
aantal van zijn
bijzonder mid
delmatige films,
gelardeerd met
allerlei soorten
documentaires
en meer of min
der zeldzame op
names van con
certen, op de buis
voorbij zien trek
ken. Wat mij
daarbij persoon
lijk het meeste
opviel, was dat
in de loop van
zijn enerverende
loopbaan, zijn
stem en zang
techniek eigen
lijk nauwelijks
een verandering
hebben onder
gaan. Terwijl toch in zijn li
chaam juist een enorme me
tamorfose plaats had.
Elvis schijnt dagelijks giganti
sche hoeveelheden boterhamme
tjes met pindakaas en geprakte
banaan, hamburgers en hotdogs
plus de nodige sauzen tot zich
genomen te hebben. Dat werd
weer afgeblust met gallons soft
ice. En voor elke lichaamsfunctie
bleek Elvis wel een pilletje of een
drankje te slikken. Gezien dat
laatste, venvondert het mij altijd
dat hij ondertussen een soort
erelid was van de DEA, de fede
rale narcoticabrigade, compleet
met badge en certificaat.
Ik denk daar zo het mijne van.
Zelf speelde ik ooit een stem
metje in de Nederlandse versie
van een Amerikaanse tekenfilm,
'Hanekam de rocker'. Om de een
of andere reden had men mij ge
cast als de dikke vos die als
manager optrad voor Hanekam,
een haan afkomstig van een
idyllische boerderij die het onder
de hoede van Picket (dat was ik
dus) helemaal maakte in de
Grote Stad, een soort Duck City
waar iedereen met hem dweep
te. Terwijl Hanekam eig
alleen maar liedjes wilde z
op zijn boerderij, werd hi
ringd door lijfwachten en
tergroi
VALLENTGOED
kam ch
ker'
tension
les alle
op zijn pootjes terecht, lm
gende haantje kon ontsru
aan het juk van de beroem
en terugkeren naar zijn ge
boerderij. Met Elvis liep he
minder goed af. Hij stierf
zijn onverzadigbare onn
heid een vroege dood en
restte, was de legende.
Het duurt waarschijnlijk
zo'n vijf jaar alvorens wi
nieuw een retrospectief vai
King' mogen vernachten, i
in alle bijzonderheden vai
carrière weer in alle glorie i
vue zullen passeren. Ookd
duidelijk zijn dat Elvis d
was die de zwarte maziel
wit gezicht kon geven zond
het potsierlijk werd en dat\
aanzet heeft gegeven vooi
wij tegenwoordig de Popen
noemen. En ook dat een
artiest door de veelverdiene
hem heen een ernstig gemal
leerd verschijnsel was. Een
schijnsel dat wij tegenwo
op nog grotere schaal me
ken met al die idolen die
geld rondtoeren langs de
balstadia en de andere me\
dia van deze wereld.
numegen anp
Het Nijmeegs Instituut voor
Cognitie en Informatie (NICI)
opent maandag het grootste
onderzoeksinstituut op het ge
bied van muziek ter wereld. Een
internationaal team van musi
cologen, psychologen en infor
matici gaat in het centrum on
derzoek doen naar muziek-
waameming en muziekherken-
ning.
De groep onderzoekers start
in september met het project
'Music, Mind and Machine'
over ritme, timing en tempo.
Tot nu toe namen wetenschap
pers aan dat muziekbeleving en
-uitvoering niet academiscl
derzocht kon worden.
De Nijmeegse onderzi
groep wil vaststellen dat
muziekuitvoering structuu
regelmaat heeft. Als de stn
ren eenmaal vaststaan kui
psychologen onderzoeken
mensen muziek in zich
men en welke invloed mi
op het geestelijk welbevi
heeft.
Aan het onderzoek we
behalve wetenschappers
Nijmegen en Amsterdam
deskundigen uit de Verei
Staten en Frankrijk mee.
onderzoek zal naar verwad
vele jaren gaan duren.
leiden 'Who's afraid of ancient blue?', oftewel wie is er bang voor klassiek blauw? Zo heet de parade van 54 kolossale beelden uit het oude Egypte die tegen een azuurblauwe ach
tergrond fraai staan uitgelicht in de grote entreehal van het Rijksmuseum van Oudheden. Dit allemaal vanwege de verbouwing van het museum. foto hielco kuipers
Met de waterpas in galerie AZL
beeldende kunst
recensie sandra smallenburg
Tentoonstelling: 'Over het ophangen
van tekeningen', werk van Marcel van
Eeden en Tom Heerema. Te zien: t/m 21
september, dagelijks van 10-17 uur, Ga
lerie AZL, Albinusdreef 2, Leiden.
Iedereen die wel eens een
schilderij of een foto aan de
muur heeft gehangen, kent het
probleem: hoe weet je zeker
dat het recht hangt? Een water
pas is meestal te breed om op
de lijst te leggen en wanneer je
op je gevoel afgaat komt het
schilderij vaak alleen nog maar
schever te hangen. Kunstenaar
Marcel van Eeden besloot dit
ophangprobleem tot onder
werp van een tentoonstelling
te maken en bedacht een crea
tieve oplossing. Hij gaf ontwer
per Tom Heerema de opdracht
een aantal apparaten te ont
wikkelen waarmee hij zijn te
keningen netjes en gemakke
lijk aan de muur kon hangen.
Bij binnenkomst van de ga
lerieruimte in het AZL zie je
onmiddellijk dat de kunstenaar
in zijn opzet geslaagd is. Zel
den heb ik een tentoonstelling
gezien waarbij de werken
strakker en evenwichtiger zijn
opgehangen. Alles hangt recht,
daar is geen twijfel over moge
lijk, en ook de afstand tussen
de tekeningen is overal exact
gelijk. Toch is er geen
duimstok aan te pas gekomen.
Drie van de apparaten die
Tom Heerema voor Van Eeden
ontwikkelde, zijn in de ten
toonstelling opgenomen. Het
zijn metersgrote bouwwerken,
gemaakt van grof vuil en oud
ijzer, die pas na langdurig be
studeren hun werking onthul
len. Zo is een van de ingenieu
ze machines opgebouwd uit
een tuinslang die is aangeslo
ten op twee buisjes met een
schaalverdeling. In beide buis
jes staat het water tot hetzelfde
peil, wat aangeeft dat het ap
paraat waterpas staat. Tot zo
ver snapte ik het, maar wat de
functie van de koelkastmotor
was die met een dik soort tele
foonsnoer weer met de water
slang in verbinding stond,
werd mij niet duidelijk.
Het lijkt een oppervlakkig
gegeven om een tentoonstel
ling te maken die gaat over het
ophangen van tekeningen.
Toch neemt de kunstenaar
met deze expositie een duide
lijk standpunt in. In een tijd
dat veel tentoonstellingsruim
ten en museumzalen worden
gevuld met videokunst, com
puters en installaties, richt Van
Eeden de aandacht op de I
ditionele techniek van de te
ning. Hij loopt niet mee mei
nieuwe trends die elkaar in
hedendaagse kunst in
tempo opvolgen, maar
werken met potlood en papi
Ook in de onderwerpen i
de tekeningen zelf is een hi
naar traditie en naar lang v
vlogen tijden af te lezen.
Eeden liet zich inspireren c
foto's uit de tijd van zijn
boorte. Zijn uiterst verfijn
kleine tekeningen hebben
karakter van snapshots, i
het foto's zijn die terloops z
genomen. We zien zonoverj
ten Alpenlandschappen
kabelbaantjes, stranden
ouderwetse rieten stoelen
zuidelijke markten in kle
dorpjes. Andere tekening
zijn duidelijk geïnspireerddi
krantenfoto's en zijn niet
zeer nostalgisch, maar voo
tijdloos. Beelden van ongi
ken, operatiekamers, bosb
den en explosies zouden net
goed in deze tijd als veei
jaar geleden ontstaan kuni
zijn. Het zijn prachtige
ningen, die ook zonder
combinatie met de waterp
apparaten het volste recht hl
ben om opgehangen te vy
den.
