'Het Plantsoen is geen relict uit vervlogen dagen'
Meer macht bij
minder mensen
Leiden Regio
[J"
CHEF HANS JACOBS. 071 -5356414, PLV -CHEF RUDOLF KLEUN. 071-5356436
e redacteur Jan Preenen pendelt dagelijks tussen Lei-
Centraal en Haarlem. Met enige regelmaat bericht
iver de (on)gemakken van die reis en vertelt hij over
ivonturen.
Spoor zoek
hal
Je kunt de Nederlandse Spoorwegen van alles verwijten,
behalve gebrek aan creativiteit. Dat wil zeggen op mo
menten dat je er niet op zit of staat te wachten. Zoals op
deze ochtend rond 7.45 uur. De aankondiging dat 'mijn'
trein van Leiden Centraal naar Haarlem een vertraging
heeft van tien minuten zorgt in eerste instantie voor de
nodige irritatie. De opmerkingen daarna leiden echter
tot totale verwarring. Bij mij en alle andere spoorzoe
kers.
'Vanaf spoor 3 vertrekt de trein naar Voorschoten en
Haarlem', klinkt het via de geluidsinstallatie. Naar
Voorschoten en Haarlem? Gaan we voortaan eerst terug
naar Voorschoten en daarna pas naar Haarlem? Dat is
de omgekeerde wereld. Het doet me denken aan al die
touringcarbussen, die eerst twintig opstapplaatsen aan-
voordat ze eindelijk op weg gaan naar de plaats van bestem-
Als je bij de Belgisch/Nederlandse grens bent, heb je het idee
er al duizend kilometer op hebt zitten, terwijl je dan pas aan
'.is naar de zonbegint.
waar is spoor 3? Vanaf de sporen 1 en 2 kun je alleen naar
:ht. 4 en 5 leiden naar Haarlem of Schiphol. Ertussen ligt niets.
ze niet gewoon informatie geven waaraan je wat hebt. Als
il puzzelen, ga ik wel naar een van die winkels hier. Kom ik
ook nog eens", stelt een vrouw verstoord vast. Een ander doet
j iggestie om 'alvast maar te gaan lopenDat advies neem ik
zij het dat ik niet de spoorweg richting Haarlem insla, maar
naar het loket.
wilt naar Haarlem? Dat kan", wordt me verzekerd. Wanneer,
en hoe is echter niet duidelijk. Omdat de lokettist er ondanks
roege tijdstip al snel achter komt dat hij me niet echt op weg
geholpen, besluit hij een nader onderzoek in te stellen. Bij de
persleiding in Den Haag. Daar blijkt dat een schakelaar niet is
net. Informatie die was bedoeld voor wachtenden in Den Haag
1 daardoor uitgestrooid over de hoofden van reizigers in Leiden.
ioeft dus niet eerst naar Voorschoten. Scheelt u toch weer wat
Over creativiteit gesproken: hoe maak je van vertraging
li rist.
[karmee is spoor 3 echter nog altijd niet gevonden. Waar is dat?
rgape vraag'. De man zegt het toonloos, zodat ik niet weet of ik het
vo en compliment moet opvatten. De verklaring is uiteindelijk
ier el: 3 is een doorgaand spoor zonder perron. Als ik op een 'nor-
ke1' manier wil instappen, moet ik me naar perron 4 begeven.
ni velijks is die tip verstrekt, of ik krijg via de geluidsinstallatie te
O n dat ik op 5 moet zijn. Daarbovenop komt dan nog eens de
'deling in de trein dat 'u zich niet bevindt in de trein naar
rebhol'. Waar ik wel inzit, wordt niet verteld. Voorschoten komt
door toch weer nadrukkelijk in beeld.
PREENEN
Universiteitsraad oude stijl stopt
i aggencampagne Leiden Promotie
loo El
het niet prachtig zijn wanneer de Leidenaars in de weken
r 3 oktober massaal een Leidse vlag zouden aanschaffen?
den Promotie vindt in ieder geval van wel. De opvolger van
'WV, die de Leidse city markering ter hand gaat nemen, viert
1 september haar geboorte met een promotiecampagne voor
.eidse vlag.
>e promotie van het dundoek in wit en rood met de gekruiste
itels begint op 1 september als burgemeester Goekoop bij het
11 uwe bureau Leiden Promotie feestelijk de vlag in top hijst.
a volgens is de vlag te koop bij Leiden Promotie aan de Steen-
t en de WV aan het Stationsplein. En op de zaterdagse the-
larkten aan de Nieuwstraat. Het standaardmodel kost 39,95
den, de bijbehorende vlaggenmast 19,95 gulden. Voor Leide-
irs met twee linkerhanden biedt Leiden Promotie een op-
tgservice: voor drie tientjes extra komen medewerkers van De
Bedrijven een stokhouder monteren.
Ni,
Ja;
<Mat
be p
nul d<
LEIDEN CAROLINE VAN OVERBEEKE
Geen bezoek, geen bloemen,
staat er op de uitnodiging. De
allerlaatse vergadering van de
universiteitsraad (UR) 'oude
stijl' gaat vrijdagmiddag vrijwel
ongemerkt voorbij. Voorzitter
Ramón Delima is er niet rouwig
om. De afgelopen twee jaar
heeft de Leidse student regel
matig machteloos toegekeken
en hoofdschuddend geluisterd
naar het gekrakeel over 'details'.
„Bestuurd werd er eigenlijk niet
door de UR; er werd een hoop
geouwehoerd maar er gebeurde
te weinig."
Delima had twee jaar geleden
bij zijn aantreden een vooruit
ziende blik. „Misschien besluit
minister Ritzen wel om de UR
af te schaffen", zei hij toen. En
inderdaad. De minister had
schoon genoeg van de overleg
structuren uit de jaren zestig en
vond het hoog tijd voor een
meer eigentijdse bestuursvorm
aan universiteiten. Het bestuur
van de instellingen zou meer op
een moderne leest moeten
wordt geschoeid en daarbij een
voorbeeld moeten nemen aan
het bedrijfsleven: minder be
stuurslagen en minder directe
invloed van pesoneel en stu
denten. Meebesturen is er niet
meer bij, medezeggenschap
komt ervoor in de plaats.
Dat betekent dat in de prak
tijk dat per 1 september de vak
groepen zijn opgeheven, de
universiteitsraad niet meer mag
meebeslissen maar een mede-
zeggenschaps- of onderne
mingsraad wordt met een advi
serende taak, de faculteitsdeca
nen meer macht krijgen en een
Raad van Toezicht het college
van bestuur op afstand contro
leert.
„Meer macht komt bij minder
mensen te liggen", vindt Deli
ma die ondanks zijn kritiek op
de oude UR ook niet gelukkig is
met de komende veranderin
gen. „De universiteitsraad
wordt een inspraakorgaan van
zestien mensen, onder wie acht
studenten. De leden zullen
waarschijnlijk, net als bij een
bedrijf, meer hun eigen belan
gen behartigen en die van hun
achterban, dan die van de uni
versiteit als geheel. Dit levert
niet de beste besluiten op."
„Straks is alleen bij hele in
grijpende besluiten, zoals bij
voorbeeld een fusie, nog in
stemming van de raad nodig.
Andere plannen kan het college
gewoon uitvoeren zonder dat
de UR het ermee eens is. Treite
ren kan wel: de raad kan naar
de geschillencommissie en een
besluit bij de rechter aanvech
ten."
„Het gevaar bestaat dat het
college straks beslissingen
neemt waarvoor onder peroneel
en studenten te weinig draag
vlak bestaat. Bovendien gaat de
macht meer naar personen dan
naar groepen. Dat vergroot de
kans op grote ontsporingen."
De UR heeft in het verleden te
veel 'gemeenteraadje' gespeeld,
vindt Delima. „De democratie
werd misbruikt. In de jaren ze
ventig werden er zelfs moties
aangenomen tegen het bewind
in Nigaragua. Dat is toch be
spottelijk! Het getuigt van een
enorme zelfoverschatting. Ook
nu nog zijn er raden die moties
naar de Tweede Kamer sturen
waarin ze hun afkeuring uit
spreken over Ritzens studie
beurzen-beleid. Dan heb je het
toch echt niet begrepen. De UR
moet zich buigen over het be
leid van de universiteiten en dat
is niet uit de verf gekomen. De
UR heeft zijn langste tijd ge
had."
„Tijdens de vergaderingen
was het college van bestuur al
leen maar bezig de UR-leden
met een kluitje in het riet te stu
ren. De raadsleden hadden wel
kritiek op het beleid van het col
lege, maar bonden altijd in. Er
was wel bombarie maar er werd
ook veel geslikt: het was vooral
een politiek spelletje en nauwe
lijks een inhoudelijke discus
sie."
Soms ging het wel goed, aldus
Delima. „Het hoogtepunt vond
ik de discussie over het bindend
studieadvies vorig jaar. Toen
ging het wel goed en praatte de
UR inhoudelijk over de plan
nen. Bovendien was het bewijs
geleverd dat de UR niet alleen
maar altijd 'nee' zegt tegen een
ingrijpend voorstel van het col-
lege."
Het naar huis sturen van de
collegevoorzitter, zoals bij de
Annex-affaire gebeurde, is er
niet meer bij na 1 september.
„Dat kan de universiteitsraad
niet meer. De raad van toezicht
Student-voorzitter Ramón Delima: „Bestuurd werd er eigenlijk niet door de univers
hoop geouwehoerd maar er gebeurde te weinig."
krijgt die functie maar of ze er
van gebruik maakt is de vraag.
Mensen kunnen straks alleen
nog iets bereiken in de wandel
gangen."
„Ik kan onmogelijk de oude
universiteitsraad verdedigen,
maar de nieuwe bestuursvorm
vind ik ook niet goed. Bij mijn
aantreden zei ik dat ik de
Groenoordhallen vol wilde heb
ben met toehoorders bij UR-
vergaderingen: de discussies
moesten spannender worden.
Dat was niet reëel. Gelukkig ge
beurt er nu voor het eerste in
eeuwen iets in Leiden: de plan
nen om de kwaliteit van onder
zoek en onderwijs te verhogen,
het bindend studieadvies. Dat
vind ik positief. De raad heeft
het initiatief voor deze verande
ringen dan wel niet zelf geno
men, maar het wel onder
steund."
„Ik ben de laatste besturende
student van de UR", zegt hij
melancholisch. Delima hoopt
op 30 september af te studeren
op de 'Talen en culturen van
Latijns Amerika'. Op 1 oktober
heeft hij een baan. Als beleids
medewerker bij de universiteit
waar hij zich over de verbete
ring van het onderwijs gaat bui
gen. „Nu kan ik nog openlijk
kritiek uitoefenen op mijn toe
komstige baas, straks kan dat
niet meer", zegt hij lachend.
Buitenbaden
langer open
De buitenbaden in Leiden
blijven nog een maand lan
ger open. Dat heeft sportwet
houder Alexander Pechtold
gisteren in overleg met het
sportbedrijf Leiden - voor
heen sport en recreatie - be
sloten. De Vliet en De Zijl
blijven nu tot 29 september
open. Oorspronkelijk zouden
beide zwembaden aanstaan
de zondag al stoppen. Maar
de gunstige weersvooruit
zichten en de behoefte van
de mensen om te zwemmen
heeft de gemeente ertoe
doen besluiten de baden lan
ger open te houden, zo laat
een woordvoerder van het
sportbedrijfweten.
Speelplaats
op Kamerlingh
Onnesplein
Kleinere kinderen uit de Profes-
sorenwijk kunnen nog dit na
jaar veilig spelen op het Kamer
ling Onnesplein. De gemeente
legt hier binnenkort een speel-
plekje aan met een hinkelbaan,
een bandenschommel en twee
wipkippen. Het speelplekje
wordt van de parkeerplaatsen
afgeschermd door struikgewas.
Bewoners van de Professoren-
wijk dringen al jaren bij de ge
meente aan op de aanleg van
een speelplaats voor hun kroost.
Bijenexcursie
in Heempark
Het Instituut Voor Natuur- en
Milieu-educatie (IVN) houdt op
zondag 31 augustus een bij
enexcursie in het Leidse heem
park aan de Oegstgeesterweg.
Het park herbergt talloze bijen
kasten. Na een slechte start
door een koud en nat voorjaar,
hebben de insecten hun achter
stand inmiddels aardig inge
haald. Kleine bijenvolken zijn
uitgegroeid tot grote. Sommige
kasten zijn bijna niet meer op te
tillen door de vele kilo's honing
die zich daarin bevinden. Lang
zamerhand wordt het tijd voor
het verwijderen van de honing.
Tijdens de excursie wordt uitge
breid ingegaan op de materie.
Aanvang 14.00 uur.
Boekje 'Eene aangename publieke wandeling' van Ed van der Vlist bouwsteen voorplan van aanpak voor oud Leidspark
én ding is duidelijk. In vroeger tijden
laaide het stadsbestuur er niet zo om
n het Plantsoen, historisch stadspark
Leiden, rigoureus en zonder nu direct
letten op het oorspronkelijke ontwerp
laten 'verbouwen'. Bomen werden
gerooid, bomen werden geplant, de
üadenloop veranderde keer op keer, er
kwam een fonteintje, het fonteintje
hciween, een heuvel werd afgegraven,
een vijvertje aangelegd, een
ruziektempel gebouwd... Gewoon, al
naar gelang er behoefte was aan
verandering.
HIHMBMaaW
d van der Vlist dook
voor het boekje 'Eene
aangename publieke
leling' diep de archieven in
loek naar het verleden van
Plantsoen. Liet resultaat van
speurtocht moet een van
bouwstenen gaan vormen
het plan van aanpak voor
park, dat de gemeente mo-
iteel ontwikkelt. Buiten dat
len de bevindingen van de
Ise wetenschapper gewoon
aardig inkijkje in de ge-
idenis van het Plantsoen,
is een verhaal geworden
verzakende tuinlieden, ru
de politici, baldadige jonge-
en grote feesten.
1 juni 1836 gingen de hek
van het Plantsoen voor het
voor het publiek open. De
ze Wandelplaats ten genoegen
van het publiek aangelegd
wordt onder deszelfs bescher
ming gesteld. Men verwacht, dat
men zich onthouden zal eenige
schade aan het plantsoen, of
hetgeen tot de wandelpaden be
trekking heeft, toe te brengen, en
dat een ieder zal medewerken
anderen daarvan terug te hou
den, meldden de borden bij de
twee ingangen via de Hoge-
woerdspoort en via de brug
over de Binnenvestgracht bij de
Kraaierstraat.
Maar al in 1840 verschijnen
de eerste berichten over vernie
lingen. Het verschijnsel vanda
lisme zou nooit meer uit de
stukken over het Plantsoen ver
dwijnen. Burgemeester en wet
houders schrijven in 1889: De
verschillende plantsoenen wer
den behoorlijk onderhouden, 't
Is echter te betreuren dat zoo
weinig medewerking bij het pu
bliek gevonden wordt. Vooral in
het Plantsoen hebben heesters en
bloemen zeer veel te lijden zoo
van vernielzucht als van begeer
lijkheid.
Soms werd gezocht naar een
zondebok. Zo haalde het raads
lid De Moen in 1862 uit naar Jo
hannes Bolt, onbezoldigd veld
wachter, die in die tijd was aan
gesteld voor het onderhoud en
het schoonhouden van het
Plantsoen. Ik kan als waarheid
mededeelen, dat in de 'laatste
twee maanden eene schrikkelij
ke ravage door de jongens is toe-
gebragt door middel van stokken
als anderszins, ten einde de ei
kels van de boomen te slaan.
Dat gaat maar zoo ongestoord
voort. Ik heb dat van iemand die
bijna iederen dag des morgens,
bij goed weder, het plantsoen be
zoekt, hen meer dan eens ver
bood, doch zonder vrucht. Poli
tie zag men er zoo min als den
tuinman, en dat getidgen meer
andere ingezetenen.
De talrijke drastische veran
deringen, die het Plantsoen in
de loop der decennia onder
ging, beslaan in het boekje
'Eene aangename publieke
wandeling' vele pagina's. Van
der Vlist spitte onder andere in
gemeenteverslagen en hande
lingen van de gemeenteraad en
stuitte zodoende op heftige dis
cussies in de politiek. Zo was er
het plan in 1880 om dure he
renhuizen te bouwen. Daarvoor
moesten de Binnenvestgracht
en de Geregracht worden ge
dempt en zou er een flink stuk
park moest sneuvelen.
Niet doen, vond onder andere
raadslid Du Rieu „daar men
hierdoor van de wandeling veel
zal moeten missen en het jam
mer zal zijn dat het uitzicht der
bewoners aan de Binnenvest
gracht zal worden belemmerd.
Raadslid Cock vond dat die rijke
woningzoekenden ook wel er
gens anders in de stad een wo
ning konden betrekken. Im
mers, Leiden is geen stad waar
men voor zijn pleizier gaat wo
nen, zoo als er sommige steden
in Nederland zijn." Maar on
danks de tegenstand werden de
twee grachten gedempt en kwa
men de herenhuizen er. Ze zijn
nog steeds te zien.
Ach, de problemen van nu
zijn eigenlijk dezelfde als de
problemen van toen. Al maakte
de Leidenaar in het verre verle
den geen probleem van grote,
luidruchtige feesten. Zo mocht
in 1910 Minerva voor een lus
trumfeest gebruik maken van
het Plantsoen en omgeving. Op
kosten van de gemeente werd
een weiland aan de overkant
van de Zoeterwoudsesingel op
gehoogd. En in het Plantsoen
zelf mochten de'studenten een
houten feesttent bouwen. Op
het water verrees een 'middel
eeuwse burcht'.
Het gemeentebestuur deed
zijn uiterste best om de feesten
zo veel moglijk luister bij te zet
ten. Het regelde zelfs toestem
ming tot verkoop van sterke
drank in het feestgebouw, waar
voor een machtiging van konin
gin Wilhehnina nodig was. En
burgemeester De Gijselaar re
gelde nog een kredietje om ook
de armlastige Kraaierstraat van
feestverlichting te voorzien. Van
het station tot aan het feestter
rein werden alle straten vrolijk
versierd en verlicht. Zo feestlus-
tig is het huidige gemeentebe
stuur, met de nu geldende eve
nementennota, beslist niet.
Hoe het nu verder moet met
het Plantsoen? Van der Vlist
geeft een kleine vingerwijzing.
„Het Plantsoen is geen relict uit
vervlogen dagen dat ten koste
van alles geconserveerd moet
worden. Het is een langzaam
gegroeid natuur- en cultuurmo
nument waarmee Leiden en de
Leidenaars zorgvuldig moeten
omspringen. Hoe? Het woord is
aan de toekomst, de bomen
zwijgen."
'Eene aangename publieke
wandeling' bevat naast de na
speuringen van Van der Vlist
bijdragen van de Amsterdamse
hoogleraar C.M. Steenbergen
en architectuur- en tuinhistori-
cus EA. de Jong. Het boek is ge
schreven in opdracht van de
gemeente Leidende Vereniging
Cidtureel Erfgoed Zuid-Hol
land en de Nationale UNESCO
CotJtmissie. Zaterdag 6 septem
ber wordt het gepresenteerd.
