'Ons pap stinkt niet meer'
Strijd tegen 'spaghetti'-software
ZATERDAG 23 AUGUSTUS 1997
Varkensboeren tobben de zomer door
Boven het Brabantse land brandt de zon voluit,
maar in het leven van de varkensboeren en hun
gezinnen ziet het er grauw uit. En wat de
toekomst betreft: daar on weert het. De zorgen
blijven zich opstapelen.
Bezoek aan het door de varkenspest zwaar
getroffen Boekei. „Je bent gewond en je krijgt nog
een schot na.
mMMMMESSMWSa
De rust op het Brabantse platte
land is niet pluis. Geen verte
genwoordigers, vrachtwagens of
Berenartsen op het erf. Geen geknor en ge-
ijs meer als de staldeur van het slot gaat.
een blauwe overalls aan de waslijn, geen
arzen voor de staldeur, geen strontvliegen
bandensporen van modder en mest. Het is
stilte van dood en verderf. Willy van Hees
an er niet tegen. Hij is dakpannen leggen
iet z'n zwager. Thuis wordt-ie gek. Het is nu
iiim twee maanden geleden dat zijn duizend
nestvarkens werden geruimd. De weken er-
was hij druk met het ontsmetten van de
tallen en kleine herstelwerkzaamheden.
Imbtenaren met vragen en informatie liepen
"en aan. Nu de nasleep voorbij is, resteert
en tergende rust, af en toe doorbroken door
werterende kinderstemmetjes. „Ons pap
tinkt niet meer", roepen drie dochtertjes in
oor. Moeder Ine van Hees lacht zuur. Ze
list het 'boer zijn'. „We worden er chagrijnig
an", zegt ze buiten op het terras. „De pest
as al een drama en dan nu ook nog die on-
alige plannen van Van Aartsen. Hij wil dat
i kwart van de varkens inleveren... Wat
lankeert die vent? Kan best dat er teveel var
ens zijn in Nederland, maar dat heeft de
verheid zelf in de hand gewerkt. In de jaren
0 kon iedereen een stal bouwen en varkens
imen. Daarna werden de varkenshouderij-
door de overheid en banken gestimuleerd
im grootschaliger en intensiever te gaan
verken. Hebben we allemaal gedaan. Want
rie niet meedeed, kon het hoofd niet boven
rater houden. En dan moeten we nu alle-
naal kleiner? We kunnen niet plotseling van
en kwart minder rond komen. Dan is mijn
nan echt genoodzaakt een bijbaantje te zoe-
en als loonwerker op het land."
Er wordt wat afgepiekerd en gemopperd in
luize Van Hees. Vooral als collega-boeren
over de vloer zijn, dan zijn 'verdommenissen'
niet van de lucht. Aan familie hebben ze wei
nig. „Dat zijn veelal burgers. Die snappen er
niets van. Ze horen de bedragen die zijn uit
gekeerd en bedenken wat voor leuke dingen
je daar allemaal voor kunt doen. We hebben
goed gebeurd voor de varkens, maar dat geld
hebben we natuurlijk hard nodig om straks
weer biggen te kopen. Zolang we de stallen
niet vol mogen leggen, kost het ons geld.
Zo'n tweeduizend gulden per maand."
Grote zorgen
Om het verlies enigszins binnen de perken te
houden is Marcel Nabuurs(29) deze zomer
gaan werken bij een nertsenfokkerij. Hij teert
maandelijks ruim achtduizend gulden in. Na-
buurs heeft zijn bedrijf (250 zeugen, 70 op-
fokgelten en 164 mestvarkens) zeven jaar ge
helen in de dure lijd gekocht en afgelopen
jaar nog uitgebreid met een nieuwe stal van
een half miljoen gulden. Zijn bankschuld is
enorm. Een kwart minder varkens zou de
doodslag voor zijn bedrijf zijn. „Van Aartsen
maakt misbruik van de situatie. Ter bescher
ming van het milieu heeft hij drie jaar gele
den een reductie van 30 procent fosfaat afge
kondigd. Dat is ons gelukt met hetzelfde aan
tal varkens. Dat had Van Aartsen nooit ver
wacht. En dus moeten we nu nog een kwart
van de varkens inleveren. Complete waanzin!
Het kan en mag niet doorgaan. „En anders
gaan we allemaal de weg op", voorspelt Na-
buurs. Normaal zou hij zeugen insemineren,
biggen castreren en varkens verplaatsen,
maar nu wachten de nertsen. Hij vindt er niet
veel aan, maar het geld is nodig en „je moet
toch wat om handen hebben. Als je thuis
blijft, zit je alleen maar te prakkiseren en daar
word je hartstikke gek van.
Het is muisstil op het erf. Geen leven te be
Om het verlies enigszins binnen de perken te houden is Marcel Nabuurs(29) deze zomer gaan werken bij een nertsenfokkerij. Hij teert maandelijks
ruim achtduizend gulden in. foto gpd roland de bruin
kennen. Maar dat gaat veranderen, verzekert
Nabuurs. Op zijn rug bevestigt hij een tankje
met daarin onkruidverdelger. In de barre zon
spuit hij het veldje naast de boerderij nat.
„Nu nog een hek eromheen en dan kunnen
de konijntjes en geitjes komen. Hebben we
toch wat leven rond het huis."
De dreiging
Een inkrimping van de varkensstapel met
een kwart, kost tenminste vijftien procent
van de varkensboeren de kop, verwacht
Noud van Vught, voorzitter van de Noordbra
bantse Christelijke Boerenbond (NCB) in het
gebied Peel en Maas. „Met driekwart van de
varkensstapel van een bedrijf worden de vas
te lasten betaald. Een kwart is inkomen. En
dat nu wil Van Aartsen afromen." De boeren
met kleine bedrijven zullen volgens Van
Vught moeten stoppen, evenals de boeren
die pas zijn begonnen of veel hebben geïn
vesteerd en dus maandelijks flink wat schuld
moeten aflossen. Een derde groep afhakers
bestaat uit oudere boeren die geen opvolger
hebben en niet van plan zijn voor de laatste
werkzame jaren nieuwe investeringen te
doen.
Jo Manders(48) behoort met 130 zeugen en
700 mestvarkens tot de kleinere bedrijven.
Hij spreekt van een regelrechte ramp. „Sinds
mei zijn de varkens weg. Toen heb ik eerst
zes weken moeten wachten of ik gekort zou
worden wegens niet tijdig melden. Knetter
gek werd ik ervan. Eenmaal uit die onzeker
heid, komt Van Aartsen met z'n plannen. Als
ze doorgaan, moet ik sluiten." Manders is ei
genlijk bouwvakker. Een hernia bracht hem
van de steiger tussen de varkens. De eerste
jaren vond hij het boeren machtig mooi,
„maar nu is er niks meer aan. Je wordt gek
van alle regels die ook nog steeds veranderen.
Gelukkig is geen van mijn kinderen de var
kenshouderij ingegaan, anders hadden we
daar ook nog zorgen van.
In één van de stallen achter het huis zitten
tijdelijk 8200 kippen 'omdat de schoorsteen
moet blijven branden'. Om zich zo snel mo
gelijk te verzekeren van varkens als het fok-
verbod wordt opgeheven, heeft Manders via
zijn voerleverancier nu al fokzeugen besteld
in België. Over twee maanden zijn de zeugen
rijp voor inseminatie. Als Manders ze laat in
semineren heeft hij vier maanden later big
gen. Vraag is, of die dan al zijn stallen in mo
gen. Zo niet, dan worden de dieren in België
verkocht of naar de slacht gebracht. „Maar
als de overheid met een goed sociaal plan
komt, dan stop ik er net zo lief mee en zoek
ik ander werk."
Vakantie
Alle varkensboeren zonder dieren hadden
deze zomer de gelegenheid om (soms voor
het eerst van hun leven) op vakantie te gaan.
De meesten hebben dat ook gedaan, zeggen
ze. Een boerin: „Wij zijn twee dagen naar
Texel geweest." Twee, drie, hooguit vijf da
gen hebben varkensboeren het erf verlaten.
„Wij gaan er nooit een paar weken tussenuit.
Als we dat nu wel zouden doen, dan is het
omdat de varkens weg zijn. Dat zou een zure
vakantie zijn", meent Manders.
Bovendien kost vakantie geld en willen de
boeren in deze onzekere tijd zoveel mogelijk
reserveren voor het opstarten van hun be
drijf. Jan Beerkens heeft deze zomer zijn ou
de vak weer opgepakt als timmerman en
vrachtrijder van bouwmaterialen. Vanwege
het geld, maar ook om weg te zijn van zijn le
venloze bedrijf waar hij met hart en ziel aan
verbonden was. „Zeven dagen in de week
waren we met de zeugen en biggen in de
weer. Met deze temperaturen durfde Jan niet
eens te gaan zwemmen uit angst voor uitval
van het ventilatiesysteem. En nu houdt niets
hem meer hier. Hij moest echt uit deze om
geving want hij kon het geestelijk niet meer
aan", vertelt zijn vrouw. Zij sluit niet uit dat
haar man permanent voor het aannemings
bedrijf blijft werken als de 25 procent korting
van Van Aartsen doorgaat. „Een van ons zal
er een baan bij moeten nemen, vrees ik.
In huize Van den Elzen strekken de plan
nen zich verder uit. Het echtpaar (met drie
kinderen en een vierde op komst) overweegt
om naar Canada te emigreren. „We worden
gewoon verdreven. En dan heb ik het niet
over de pest: ziektes horen bij het risico van
een boerenbedrijf. Maar de overheid heeft
deze epidemie veel te ver uit de hand laten
lopen. En dan nu ook nog 25 procent inleve
ren? Je bent al gewond en je krijgt nog een
schot na. We hebben al tegen elkaar gezegd:
we gaan gewoon politiek asiel aanvragen.'
Het echtpaar Van den Elzen bezit met 200
zeugen, en 2400 mestvarkens een groot be
drijf, maar heeft ook veel geïnvesteerd. Vorig
jaar nog een nieuwe varkensvriendelijke
'Groen Label'-stal gebouwd die tot zeker
2010 aan alle eisen zou voldoen. „Nu gelden
die eisen misschien al niet meer. Zo blijven
we aan de gang. Onder het mom van dieren
welzijn en milieu worden wij langzaam maar
zeker de nek omgedraaid. Waar het Den
Haag eigenlijk om is te doen, is de grond, die
ze wü gebruiken voor industrie, woningbouw
en recreatiegebieden.
Niet alle boeren gaan gebukt onder de on
zekerheid. Achter op het erf van huize Verste
den klinkt gitaarmuziek en pronken courget
tes zo groot als schoothondjes. „Normaal zou
ik in de stallen zitten. Maar nu heb ik een lui
zenleventje", zegt Jeanne Versteden. Het was
wel even wennen. „Lege stallen zijn zo
vreemd, 's Ochtends denken we de varkens
soms nog te horen." Op 14 mei zijn hun
tweehonderd zeugen afgevoerd. Sindsdien is
de oudste zoon gaan helpen bij een koeien-
boer en had vader Henk eindelijk tijd om de
paardenwagens te maken die hij al zo lang in
gedachten had. Hij levert ze op bestelling. En
straks gaat-ie helpen bij de maïsoogst. Zo is
Henk, altijd in de weer. Jeanne Versteden:
„Hij zou graag ergens anders opnieuw willen
beginnen. In Drenthe of zo. Maar ik moet er
niet aan denken.... We redden het hier ook
wel."
Er gloort hoop voor wie met angst en beven het
jaar2000 ziet naderen. De voorspelde chaos
door het op hol slaan van computersystemen,
kan worden afgewend. TechForce uit Hoofddorp
heeft de oplossing in huis. Maar niet genoeg
personeel om aan alle aanvragen te kunnen
voldoen. „We moeten nee verkopen", zegt
directeur Fred Hirdes spijtig. „Wezijn enorm op
zoek naar personeel.
esesebdesei
TechForce pakt2000-problematiek 'fabrieksmatig'aan
steeds opnieuw te beginnen." Daar komt bij
dat programmeurs er vaak voor terugschrik
ken om oude programma's, werk van hun
voorgangers, aan te pakken. „Dat heeft altijd
goed gewerkt en als hetdan opeens mis gaat,
krijgen zij dat aangerekend."
Rampenfilm
Werden de eerste berichten over het 'pro
bleem 2000' enkele jaren geleden nog wegge
wuifd, inmiddels kan niemand er meer om
heen. Desondanks worden niet altijd afdoen
de maatregelen getroffen. „Het probleem is
veel omvattender dan iedereen denkt", zegt
Hirdes. „Er is in het begin nauwelijks geld
voor uitgetrokken. En nog zie je die houding
van 'dat komt wel goed'. Veel mensen heb
ben het niet in de gaten. Er gaan straks be
drijven aan failliet."
Niet alleen bedrijven, ook 'de burger' kan
zich voor vreemde verrassingen geplaatst
zien. Liften houden stil, de elektriciteit valt
uit, creditcards zijn van de een op de andere
dag ongeldig. Het klinkt als het scenario voor
de nieuwste rampenfilm of de profetie van
doemdenkers. Het is barre realiteit. De over
gang naar een nieuw millenium maakt plot
seling duidelijk hoe ontzettend afhankelijk
wij in korte tijd geworden zijn van informa
tie-technologie.
„Het uitvallen van de elektriciteit in de
provincie Utrecht onlangs is daar een goed
voorbeeld van", zegt Sander Verheijen. „Dat
kwam door een computerstoring. „De pro
blemen kunnen overigens al in 1999 gaan
spelen, omdat ook de dubbele negen door
veel programmeurs is gebruikt voor van alles
en nog wat."
Dal liften, verkeersinstallaties, pompsta
tions etcetera er mee ophouden komt vol
gens Verheijen omdat de geautomatiseerde
onderhoudssytemen aangeven dat onder
houd nodig is, dus het systeem uit voorzorg
stilzetten. „Van alle creditcards is in e'e'n
keer de 'verloopdatum' bereikt. Maar ook te
lefooncentrales, medische apparatuur en ap
paraten thuis, eigenlijk alles met een inge
bouwde chip vormt een potentieel risico.
Hoe heeft het zo ver kunnen komen? Hir
des: „Het probleem is dat veel software wordt
gemaakt door creatieve jonge mensen, zon
der dat anderen kunnen zien wat ze bouwen.
Als een timmerman een balk scheef afzaagt,
dan ziet een aannemer gelijk dat het niet
goed zit. Software-makers zijn achter hun
schermen bezig. Dat is voor een baas niet te
controleren."
Nieuwe ontwikkelingene vergen aanpas
sing van de software en programmeurs staan
vaak onder druk om snel oplossingen te be
denken. „Helemaal opnieuw beginnen, wat
soms het beste zou zijn, kost dan te veel tijd.
Dus breien ze aan het oude programma ver
der." Dat veroorzaakt 'spaghetti-software',
een warboel van omslachtige verbindingen
waarvan een groot deel overbodig is. „De
software is zo' complex geworden dat het
slecht te onderhouden is. Maar die software
doet we'l precies wat er geprogrammeerd is.
En dat leidt straks tot grote problemen."
Dat programmeurs voor een datum maar
twee in plaats van vier cijfers gebruikten, is
volgens Hirdes niet zo gek. „Vier cijfers
neemt veel meer ruimte in. Toen de eerste
programma's ontwikkeld werden, was een
megabite kostbaar. Dus werd daarop zuinig
met de ruimte omgesprongen."
De consequenties zijn enorm. De kosten
voor alle benodigde aanpassingen worden
wereldwijd geschat op een onuitspreekbaar
bedrag. In cijfers: 1.510.000.000.000 dollar.
Aanpak in stappen
Veel tijd gaat volgens Hirdes verloren omdat
programmeurs onvoldoende overzicht heb
ben. „Dus die gaan die twee cijfers overal
veranderen in vier. Als je erin slaagt om het
zodanig aan te passen dat je toch met twee
cijfers kunt volstaan, boek je tien tot honderd
keer productiviteitswinst.
De aanpak van TechForce is 'fabrieksma
tig'. De software wordt in stappen behandeld.
Eerst een analyse waarbij alle datumvelden
worden opgespoord. Daarna licht Cosmos de
kritieke velden eruit. Deze worden vervolgens
omgezet en getest. Hirdes: „Met onze aanpak
winnen we 10 tot 100 keer aan productiviteit.
Dat brengt enorme besparingen met zich
mee."
Ondanks alle inspanningen zullen niet alle
systemen op tijd herzien kunnen worden.
„Met ons 'fabrieksproces' kan één program
meur het werk doen van honderden. Dat
leidt tot een grotere productiviteit. Voor een
aantal bedrijven is er geen alternatief. En wie
het nu nog niet gelooft, die is helemaal te laat
om alle fouten emit te halen. Dan kun je al
leen nog maar een keus maken en de meest
dramatische fouten aanpakken. De rest komt
dan later wel."
TechForce is niet het enige bedrijf dat zich
op het probleem heeft gestort. „Het is een
miljardenmarkt. Wereldwijd zijn er zo'n
tweehonderd bedrijven mee bezig, die zo'n
tweeduizend tools hebben ontwikeld." Daar
van is Cosmos er een, maar wel een die er
uitspringt. In 1996 riep het toonaangevende
Amerikaanse onderzoeksbureau Gartner de
technologie van TechForce uit als beste op
lossing voor de Jaar 2000-problematiek. Vorig
jaar viel het bedrijf ook de Europese IT on
derscheiding ten deel.
Maar de gespecialiseerde technische ken
nis van TechForce reikt verder dan de mille-
niumwisseling. Hirdes: „Onze oplossing reikt
verder dan alleen 2000. Wat wij toepassen is
algemene techniek. Daar kunnen we na 2000
mee verder." Maar niet met de huidige veer
tig mensen. „We zijn enorm op zoek naar
personeel. We moeten momenteel 'nee' ver
kopen." Terwijl bedrijven in de informatie
technologie zoveel te bieden hebben, denkt
Hirdes. „Het biedt kansen voor mensen die
een technische uitdaging zoeken. Je moet
slim zijn met een computer, analytisch kun
nen denken, maar ook sociaal vaardig zijn,
met klanten om kunnen gaan. En wat talen
kennen. Veel gaat in het Engels, maar we
hebben ook vestigingen in Duitsland en
Frankrijk. Daar hoef je niet met Engels aan te
komen."
Maar voorlopig staat een deel van de ruim
te leeg. Hirdes: „Er moeten toch mensen uit
de regio zijn die elders in het land werken, en
blij zijn dat ze op de fiets naar het werk kun
nen?"
Hij lacht om de tegenstrijdigheid. „We zit
ten in een branche die een enorme interna
tionalisering veroorzaakt, maar tegelijk heb
ben we een regionale functie."
