Khatami wekt in
Iran valse hoop
'Marihuana is medicijn, erken het dan ook als zodanig'
Geel moet terus;
op de bus
VN storten zich
opnieuw op het
onoplosbare
Feiten &Meningen
DONDERDAG 21 AUGUSTUS 1997
152
/VMAMeéê 1O0S SIMPELS
Ais Her gunou%M vaw eeo AeseMn&ipsr
AL TE- MCEJUJK |S ttöKPe. püCEMreM
v WAT IO)MW£k IN6 CAM MÜ& \|fc£- 2
\WACHTEN VAM Her HlVEAU VAtJ^T
STüClg/» L
ÊJ2ÉI 2IKJ OM
chipkwt
--- fBKNpc
juit«zmuéF
«IÉ*WL(71£|W
OPINIE
O
Openbaar vervoer moet goed als zodanig herkenbaar
zijn. Daarom was het toe te juichen dat enkele decennia
terug alle treinen en streekbussen in hetzelfde geel wer
den gespoten. Zelfs voor een vreemdeling in het Jeruza
lem van het openbaar vervoer werd duidelijk dat het gele
voertuig op de halte de streekbus was. waarnaar men
hem of haar verwezen had. En niet de stadsbus, want die
was rood. Amerikanen spraken lovend over 'het land
met gele treinen', die reden met de regelmaat van een
uurwerk.
Lang heeft die uniformiteit niet mogen duren. Op de
gele wanden van de NS-treinen waren al schuine blauwe
vlakken aangebracht voor adverteerders. Reclame werd
voor de spoorwegen, het streekvervoer en stedelijke ver
voersbedrijven een meer dan welkome geldbron in een
periode van steeds pijnlijker bezuinigingen. Een bonte
mengeling van kleuren op bussen en trams fleurde
weldra het straatbeeld op.
Tussen de gele en geel-blauwe NS-treinen door ver
schenen een knalrood en een hemelsblauw intercitystel,
in de kleuren van twee luchtvaartondernemingen. Een
verzekeringsmaatschappij had een wit reclame-treinstel
op de NS-rails rijden. En. jawel mevrouw, dit van de wie
len tot het dak lila gespoten voertuig is inderdaad de
streekbus naar Lisse. Zelfs de ruiten van de bussen zijn
overdekt met puntrasters van reclame-afbeeldingen.
Doordat het uitzicht naar buiten daardoor wordt be
moeilijkt. krijgen busreizigers last van wagenziekte.
Vooral de reclame op bus en trams heeft hier en daar
wel een erg grote portie van het openbare blikveld ver
overd. Dat ging ten koste van de overzichtelijkheid van
het openbaar vervoer. Een beetje meer markt is best,
maar wie de marktkooplieden met hun luidruchtige pre
sentatie een vinger geeft merkt doorgaans al snel dat ze
de hele hand pakken. Niet een stukje van de zijwand,
maar de hele bus. zodat soms niet meer duidelijk is of er
een stadsbus, een streekbus of zomaar een reclame
voertuig rijdt.
Het Rotterdamse stadsvervoerbedrijf RET dringt die
commerciële opdringerigheid nu wat terug. Bussen,
trams en metro-stellen krijgen allemaal de Rotterdamse
'stadskleuren' groen-wit-groen. Een initiatief, dat elders
navolging verdient. En dan graag weer in de signaalkleur
geel.
RIEN POLDERMAN
Vroeger was oorlog voeren kinderlijk eenvoudig. Niet ge
hinderd door regels en conventies hakten de ontketende
horden blind in op de tegenstander totdat de laatste
man bloedend ineen zeeg. Geen moeizame onderhan
delingen over het verstrekken van medische zorg aan of
uitwisseling van krijgsgevangenen, geen bestanden rond
kerst en geen internationale veroordeling. Alles was toe
gestaan en de winnaar was degene die na het bloedbad
nog op z'n benen kon staan.
Tegenwoordig worden strijdende partijen op'de vin
gers gekeken door de media en internationale instanties.
Aan dat leger controleurs is onlangs Olara Otunnu toe
gevoegd, die uit naam van de Verenigde Naties moet
waken over de rechten van kinderen in gewapende con
flicten. Otunnu zal echter de zoveelste VN-functionaris
zijn wiens werk een volslagen nutteloze bezigheid blijkt
te zijn. Want waar de oorlogsvoerders ook van mogen
worden beschuldigd, zeker niet van naleving van de
mensenrechten, laat staan de rechten van de zwaksten
in de samenleving, de kinderen.
Een kind heeft middels het in 1990 van kracht gewor
den Verdrag Inzake de Rechten van het Kind onder meer
recht op volledige en harmonische ontplooiing in een
sfeer van geluk, liefde en begrip. Bovendien moet het
worden beschermd tegen lichamelijk of geestelijk ge
weld.
Tijdens een gewapend conflict blijft er van deze rech
ten natuurlijk niets over. Kinderen een veilige en onbe
zorgde jeugd geven als de bommen en granaten als rijpe
appels naar beneden vallen, is een onmogelijkheid.
Beter is het wellicht als Otunnu zijn energie steekt in
kinderen die direct, als soldaat of 'mijnenveger', deelne
men aan de strijd. Maar juist daarover is het verdrag
nogal dubbelzinnig. In het algemeen wordt gesteld dat
alleen jongeren van achttien jaar en ouder mogen wor
den ingelijfd. Er is echter een uitzonderingsclausule: als
alle achttienjarigen zich al in het strijdgewoel hebben
gestort, mag de voorraad vanaf vijftienjarigen worden
aangeboord. Enzovoort, enzovoort.
En afgaande op de effectiviteit en slagkracht waarmee
de VN in het verleden zaken hebben aangepakt, komt
van dit initiatief ook niet veel terecht.
JOLANDA OUKES
Nieuwe president speelt zelfde spelletje als zijn voorgangers
Seyyed Mohammad Khatami, de nieuwe president van Iran, is door de
internationale politiek en media met open armen verwelkomd. De ver
kiezing van deze 'gematigde' geestelijke wordt als bijzondere gebeurte
nis en zelfs als echte verandering gezien. De vraag is of deze positieve
houding terecht is. Het antwoord is duidelijk 'nee': de structuur van het
regime toont niet de capaciteit en de wil om veranderingen te bewerk
stelligen.
Om een helder inzicht te krijgen
in de betekenis van deze verkie
zingsuitslag moet meer dan al
leen oppervlakkig naar de om
standigheden gekeken worden
waaronder de verkiezingen
hebben plaatsgehad. De werke
lijkheid mag daarbij niet uit het
oog worden verloren.
Ten eerste moet rekening wor
den gehouden met de huidige
crisis tussen Iran en de EU-lan-
den, die is ontstaan na de uit
spraak van de Duitse rechter in
de Mykonos-affaire. De rechter
stelde het Iraanse regime ver
antwoordelijk voor de moord
op een groep Koerden in Ber
lijn. Het komt de conservatie
ven in Iran goed uit dat een 'ge
matigd' persoon als Khatami nu
het gezicht naar buiten toe is.
De consequentie hiervan zou
kunnen zijn, dat de veroorde
ling door de Duitse rechter zijn
kracht verliest. Daar is nu al
enigszins sprake van. Nadat de
EU-landen in een eerste reactie
op de uitspraak van de rechter
hun ambassadeurs hadden te
ruggetrokken, voeren ze nu al
weer onderhandelingen met
Iran over de vraag of de Duitse
ambassadeur bij terugkeer in
het land tegelijk met de andere
ambassadeurs uit het vliegtuig
WIM STEVENHAGEN
mag stappen of dat hij een dag
later moet komen.
Het lijkt erop dat Iran succes
heeft met de presentatie van
zijn nieuwe 'gematigde' presi
dent. De westerse landen gelo
ven Iran maar al te graag, om
dat dit hen economisch goed
uitkomt. Al te makkelijk vergeet
de EU dat het regime niet is ver
anderd, maar alleen een ander
gezicht heeft gekregen.
Bij de beoordeling van de ver
kiezingsuitslag moet eveneens
rekening worden gehouden met
de machtsverhoudingen in Iran.
Nog steeds wordt elke vorm van
kritiek en oppositie buiten het
kader van het regime hardhan
dig de kop in gedrukt. Zonder
georganiseerde oppositie in het
binnenland, woedt de machts
strijd binnen het regime heviger
voort dan ooit. De internationa
le gemeenschap verwacht dat
dit leidt tot veranderingen.
Maar de betrokken partijen bin
nen het regime zijn zich er ter
dege van bewust dat wezenlijke
veranderingen ook hun eigen
positie in gevaar zou kunnen
brengen. Als het regime valt,
zouden ze weieens kunnen
worden meegesleurd de af
grond in.
Daarnaast speelt mee dat de
conservatieven nog steeds de
machtigste positie hebben bin
nen de politieke structuur van
het regime. Ze hebben de meer
derheid en de voorzitter van het
parlement, de geestelijk leider
ayatollah Khamenei staat achter
hen en ze hebben grote invloed
op het leger, de geheime dienst
en de economie.
Dat Rafsanjani geen president
meer is. betekent een grote slag
voor de niet-conservatieven.
Hoewel Khatami min of meer
op dezelfde lijn zit als Rafsanja
ni. heeft de nieuwe president
veel minder macht binnen de
politiek en economie. Rafsanja
ni heeft zijn directe invloed op
politiek gebied verloren. Wel
probeert hij achter de schermen
invloed uit te oefenen als leider
van de Maslahat Nisam, de raad
die een beslissende rol speelt bij
meningsverschillen rondom
wetgeving.
Als zelfs Rafsanjani tijdens zijn
ambtsperiode geen enkele 'mo
dernisering' kon bewerkstelli
gen, kan Khatami, die nog min
der macht heeft, dat zeker niet.
Ten tijde van Rafsanjani's ver
kiezing werd ook gesproken
over een 'coup' die het systeem
in Iran omver zou werpen. Wat
is hiervan terecht gekomen?
De nieuwe ptesident Khatami heeft het Iraanse regime alleen een ander gezicht gegeven.
FOTO CP MOHAN
Ook de wonderbaarlijke cijfers
die bij deze verkiezingen ge
noemd worden, betekenen
niets. In het verleden is geble
ken/lat Iran een meester is in
valse beeldvorming. Overal in
de wereld wordt met enthou
siasme gesproken over twintig
miljoen mensen die in vuur en
vlam zouden staan voor de
nieuwe president. Vergeten
wordt dat deze mensen weinig
keus hadden. Slechts vier van de
238 voorgestelde presidentskan
didaten mochten meedoen aan
de verkiezingen. De overigen
waren niet loyaal genoeg aan
het regime.
Cijfers zeggen in Iran weinig
over de werkelijkheid. Het is een
oude truc van het mollah's be
wind om met hogere cijfers te
laten zien dat het nog populair
is. Bij de uitkomst van de verkie
zingen in '89 zei de toenmalige
minister van binnenlandse za
ken Al Akbar Mohtashemi dat
16,5 miljoen mensen naar de
stembureaus waren gegaan. Hij
noemde dit een record-opkomst
die 'de kracht en stabiliteit van
de isiamitische revolutie be
wijst'. Bij de verkiezingen in '81
werd echter gemeld dat 16,8
miljoen kiezers de moeite had
den genomen te gaan stemmen.
Volgens Mohtashemi waren die
eerdere cijfers verkeerd, het
voorgaande record zou maar
veertien miljoen zijn.
Over de presidentsverkiezingen
afgelopen mei zei de Iraanse
minister van binnenlandse za
ken in een interview met de
Iraanse krant Keyhan dat dertig
miljoen mensen naar de stem
bureaus waren gegaan. In een
andere krant waren het er 33
miljoen. Hoe betrouwbaar zijn
deze cijfers nog?
Iedereen die op dit moment
Khatami de hemel inprijst, sluit
de ogen voor de werkelijkheid
en vooral voor de nog immer
voortdurende ernstige schen
dingen van de mensenrechten.
Volgens rapportages van Am
nesty International zitten mo
menteel tientallen geestelijken
in de gevangenis.-Ze zouden
worden gemarteld vanwege hun
kritiek op de machthebbers. Is
het wel verstandig om Khatami,
die zelfs niet tot de categorie
van critici behoort, als de man
-van de veranderingen te be
schouwen?
Men hoeft maar te kijken naar
Khatami's tienjarig minister
schap om te weten hoe deze
man denkt over vrijheid van
meningsuiting en vrouwenon
derdrukking. Over de Verbete
ring van de positie van de
vrouw heeft hij nu de mond vol,
maar toen hij minister was wer
den vrouwen enorm hard aan
gepakt, bijvoorbeeld wegens het
overtreden van de kledingvoor
schriften. Iedereen lijkt ook te
zijn vergeten dat Khatami heeft
gezegd dat de oplossing van het
Rushdie-probleem diens
'executie' is.
Inmiddels heeft de burgemees
ter van Teheran, Gholamhos-
sein Karbaschi, al ondervonden
wat het betekent om bondge
noot van Khatami te zijn. Zeven
belangrijke gemeente-ambtena
ren zijn gearresteerd wegens
corruptie. Volgens Karbaschi
ging het om een intimidatie, be
doeld om invloed uit te oefenen
op de discussies die op dit mo
ment gaande zijn in het parle
ment over de 22 kabinetskandi
daten die Knatami heeft voor
gesteld. De conservatieven wil
den even laten zien wie er nog
steeds de machtigste is. Ze heb
ben ook al laten weten dat ze al
hun macht zullen gebruiken om
te zorgen dat er geen onge
wenste kandidaten in het kabi
net zitting krijgen.
Net als Khatami beloofde ook
Rafsanjani aan het begin van
zijn presidentschap veranderin
gen, maar de acht jaar die volg
den brachten alleen mal
ellende: meer terrorists
ties in het buitenland, w
terde economie, meert*
drukking in het binnenli
Hetzelfde mechanisme!
gaan herhalen. Het fund
talistische regime heeftj
nieuwe vermomming aa
ten, een aanvaardbaar u
in de internatioale politii
met mooie woorden wei
opnieuw valse hoop.
HAARLEM MUSTAFA ALAHYAI
Parlement Iran
regering vertroi
De regering van Iraaru
gematigde president Mi
mad Khatami heeft gist
het vertrouwen gekregi
het parlement. Zelfs de
westers gezinde minisU
cultuur, Ataollah Mohi
mag deel uitmaken van
nieuwe kabinetsploeg.1
de banden met de Vera
Staten aanhalen en pk
een cultureel klimaati;
heid en tolerantie. Daa
stuitte hij op veel vera!
Iraanse geestelijkheid.
De minister van cultuu
in Iran veel invloed opl
gelijks leven. Hij bepaal
voorbeeld welke buitenl
media, boeken, fümsa
ziek Iran binnen mogen
dent Khatami verklaait
zo groot mogelijke opei
voor te staan en elke va
culturele repressie af tt
Hij schaarde zich volled
ter Mohadjerani. „Ikb<
eens met alles wat hij I*
zegd."
TEHERAN AFP-Rtr
Mediwiet mag niet, zo schreef de Inspectie
van de Volksgezondheid aan apothekers en
artsen. Het is in strijd met de Opiumwet, dus
verboden. Diverse patiëntenverenigingen en
de apothekersorganisatie KNMP kwamen
meteen in het geweer. Mensen die lijden aan
kanker, aids of mutiple sclerose hebben vol
gens hen baat bij gedoseerd gebruik van me
diwiet. YVim van (MS) Hout is zo iemand.
Ruim vijftien jaar geleden werd bij hem mul
tiple sclerose geconstateerd. Een jaar geleden
ontdekte hij - in een ziekenhuis - de medici
nale werking van wiet. „Dat was bijna een
openbaring. Ik kon opeens acht uur a
MS-patiënt Wim van Hout wil om te begin
nen een hardnekkige misvatting rechtzetten.
De mensen die marihuana om medicinale re
denen gebruiken, zijn geen vage zwevers, se
mi-verslaagden of mensen die een goedkope
manier hebben gevonden om aan hun kick te
komen. Ze hebben het gewoon nodig om hun
leven draaglijker te maken. Zo simpel is het.
,,Er bestaat zo n beeld dat die patiënten de
hele dag apestoned op bed liggen", zegt hij.
„Dat ze zich helemaal van de wereld afblo-
wen. Dat heeft natuurlijk alles te maken met
de maatschappelijke opvattingen over soft
drugs. Maar het is wel erg makkelijk om alles
op één hoop te gooien.
Dat het allemaal wat genuanceerder ligt, be
wijst de 37-jarige inwoner van het Brabantse
Breugel in de dagelijkse praktijk. Slechts een
paar puljes van zijn wietpijpje is voldoende
om zijn spasmen en slapeloosheid de kop in
te drukken. Bovendien heeft hij veel minder
geneesmiddelen nodig. „Vroeger gebruikte ik
een hele lading medicijnen", zegt hij. „Dat
begon met één middeltje. Maar dat had een
bijwerking, Dus moest ik een pil slikken om
die bijwerking tegen te gaan. Maar dat ver
oorzaakte weer andere bijwerkingen. Het was
zelfs een keer zo gek dat ik in elkaar zakte en
de arts in eerste instantie dacht dat het een
hartaanval was. Toen heb ik gezegd: dit kan
niet langer zo."
Naast het voordeel dat hij minder medicijnen
nodig had, merkte Van Hout ook dat hij zich
meer mens voelde door de marihuana. Hij
kreeg meer energie en voelde zich levenslus
tiger èn hij had opeens een goede nachtrust.
Zijn record aan-een-stuk-doorslapen stond
voordien op twee uur. De spasmen, ongecon
troleerde spierbewegingen die voornamelijk
's nachts optreden, waren daar debet aan.
„Iedereen kent de spierstuipen wel die je
hebt op het moment dat je in bed ligt en je
ontspant", zegt Van Houten. „Bij MS-patiën-
ten treden die constant op. Ik was 's ochtends
vaak nog vermoeider dan op het moment dat
ik in bed stapte."
De eerste gebruikerservaring deed Van Hou
ten op in 1996. Inmiddels kan hij zich expert
in het gebruik van mediwiet noemen. Zijn ac
ties hebben er ook voor gezorgd dat hij een
toezegging van het ziekenhuis op zak heeft
dat hij zijn wietpijpje mee mag nemen als hij
wordt opgenomen. De 37-jarige MS-patiënt
heeft van alles geprobeerd om de werkzame
stof uit marihuana, tetrahydrocannabisol
(THC), in het lichaam te brengen: door mid
del van boter, thee, cake, sigaretjes, (water-
)pijpjes.
Hierdoor heeft hij ook een uitgesproken me
ning over het plan van de apothekersorgani
satie KNMP. Deze wil de THC in een zetpil
verwerken om zo de Opiumwet te onzeilen.
„Ik vind dat een onzalig plan. Dat werkt niet
goed. Het duurt te lang voordat het gaat wer
ken en je kan het niet goed doseren. Als je
mediwiet rookt, heb je al die nadelen niet. Je
neemt een paar trekjes en je hebt een paar
tellen later resultaat. Als het dan te weinig is,
neem je nog een trekje. Als je zo'n zetpil hebt
genomen, moet je een uur wachten voor het
werkt. En als dan blijkt dat de dosis te licht is,
moet je nog een pil nemen en wéér wachten.
En wat doe je als blijkt dat de dosis te hoog is?
Je kan die pil er moeilijk weer uit gaan ha
len."
Er is nog een argument waarvoor Van Houten
geen voorstander is van het KNMP-plan. Het
voorstel leidt af van de discussie waar het ei
genlijk allemaal om draait.Als de Opiumwet
wordt omzeild, is het probleem bij het voor
schrijven en verstrekken van mediwiet nog
steeds niet opgelost", zegt hij. „Men moet het
probleem oplossen en er niet omheen slui
pen. Mediwiet is verdomme een medicijn. De
overheid gedoogt marihuana wel op de
straathoek. Laat ze dan ook als medicijn ge
dogen. In ieder geval tot het moment dat een
gedegen onderzoek duidelijk maakt dat pa
tiënten er baat bij hebben."
DEN HAAG EDWIN CORNEUSSE
Wim van Hout vindt het plan van
de apothekersorganisatie KNMP
om de werkzame stof van wiet in
een zetpil te verwerken 'onzalig'.
FOTO PETER SMULDERS
