Geen coalities tussen vogelaars en jagers
Zonder grote insecten geen karekieten
Het Oeverse schor
groeit jaar najaar
Natuur Milieu
WOENSDAG 20 AUGUSTUS 1997
ALKMAAR.BERT DE JONG
Jagers proberen een wig te drijven
tussen de verschillende vogelwerk
groepen in Noord-Holland. De stich
ting Samenwerkende Vogelwerkgroe-
pen in Noord-Holland (SVN) waar
schuw! haar leden. Aanleiding is een
verzoek van de weidevogelbescher-
mingsgroep Castricum aan lokale ja
gers. om flink op vossenjacht te gaan.
De vogelaars in Castricum vinden dat
Reintje teveel schade aanricht aan de
weidevogels die zij met bloed, zweet
en tranen beschermen. Slechts 50%
van de nesten komt tegenwoordig uit,
terwijl dat 75% was.
SVN deelt de opvatting van de weide-
vogelbeschermingsgroep Castricum
niet. Het inschakelen van jagers door
vogelaars betitelt SVN als 'ongewenste
coalities' en 'verborgen verbonden'.
Ze zijn voor SVN volstrekt onaan
vaardbaar.
De overkoepelende Noord-Hollandse
vogelbeschermingsorganisatieerkent
dat de leden 'in het veld' regelmatig
voor dilemma's komen te staan, bij de
realisatie van doelstellingen. Ook als
het weidevogels betreft. Niet de beste
bedoelingen doet een jaarlijks groter
w ordend vrijwilligersleger in Noord-
Holland zijn uiterste best zoveel mo
gelijk weidevogels met succes te laten
broeden.
Maar dat doel heiligt niet alle midde
len, vindt SVN. Het omhakken van bo
men bijvoorbeeld, omdat daar kraaien
en eksters in kunnen gaan broeden,
gaat te ver. Net als het wegvangen van
wezels, hermelijnen, enzovoorts. Pre-
datie, dat wil zeggen dat eieren en/of
jongen van weidevogels opgevreten
worden door andere dieren, is in prin-
:ipe een natuurlijk verschijnsel. En
weidevogelbescherming mag niet ont
aarden in een kievit- of gruttokweke
rij.
Vogelbeschermers worden sinds een
aantal jaren geconfronteerd met zoge
heten 'poldervossen'. die zich voeden
met prooien uit weilanden en akkers.
Zoals weidevogels. Een van de oorza
ken is vermoedelijk het steeds droger
worden van veel plattelandsgebieden,
hetgeen nieuwe leefmogelijkheden
biedt aan zwervende vossen.
De vraag die vogelend Noord-Holland
verdeelt luidt: vossenpredatie accep
teren. of actief ingrijpen? Ook binnen
de SVN is over deze vraag langdurig
en diepgaand gediscussieerd. Uitein
delijk is unaniem het standpunt inge
nomen dat de vos een vanzelfspre
kend onderdeel is van de fauna in
Noord-Holland, met predatie als na
tuurlijkverschijnsel.
Vossenbeperkende maatregelen wor
den daarom afgewezen. SVN: ,,Er is
geen reden om aan te nemen dat vos
senjacht tot een beter broedsucces bij
weidevogels in Noord-Holland zal lei
den."
Volgens
weidevogeldeskundige onderzoeker
A. Beintema liggen in alle provincies
de uitkomstpercentages van weidevo
gelnesten onveranderd op minimaal
70 en maximaal 85%. De vos heeft lo
kaal soms wel effect op weidevogelpo
pulaties, zoals in de regio Castricum,
maar op provinciale en/of landelijke
schaal niet. Niets wijst op een trend
breuk, veroorzaakt door vossen.
Beintema stelt dat het probleem van
de vos in relatie tot weidevogels geen
echt probleem is. „Het zit tussen de
oren." Eten en gegeten worden. Zo
zitten volgens Beintenma in de natuur
'voedselwebben' nu eenmaal in el
kaar. En of nu de vogel een worm eet,
de spin een vlieg, of de vos een vogel,
doet er verder niet zoveel toe.
SVN wil alleen aan vossenbeperking
denken als uit gedegen onderzoek
blijkt dat er sprake zou zijn van ern
stig bedreigde vogelpopulaties. De
weidevogelbeschermingsgroepCastri-
cum heeft intussen de bereidheid ge
toond haar stellingname voorlopig op
te schorten, hangende de resultaten
van een uitgebreid vossenonderzoek
door het Provinciaal Waterleidingbe
drijf Noord-Holland (PWN).
Bron: De Smient, nieuwsbrief van de Samen
werkende V'ogelwerkgroepen Noord-Hol
land.
Er komen steeds meer aanwij
zingen dat de achteruitgang van
allerlei vogelsoorten verband
houdt met het onvoldoende be
schikbaar zijn van grote insec
ten. zoals sprinkhanen en libel
len. Dat stellen Kees Mostert en
leroen Clausman. werkzaam bij
de dienst Ruimte Groen van
de provincie Zuid-Holland.
Vroeger werd bijvoorbeeld ge
dacht dat de afname van het
aantal grote karekieten vooral
het gevolg was van te weinig
overjarig riet, waarin deze soort
nestelt. Uit recent onderzoek
blijkt dat de teloorgang niet al
leen een gevolg van rietschaar-
ste is. De afname van belangrij
ke prooisoorten, zoals libellen,
is eveneens belangrijk.
Naast de karekiet hebben waar
schijnlijk ook vogels als de
zwarte stern, de kemphaan, de
veldleeuwerik, de graspieper en
de kwartelkoning te lijden van
de schaarste aan grote insecten.
Over insecten is maar weinig
kennis beschikbaar. Er werd in
het verleden nauwelijks naar
gekeken. Daardoor kan nu niet
nauwkeurig vastgesteld worden
of en hoe groot de achteruit
gang van verschillende soorten
is.
Er zijn wel schattingen. Zo zou
den acht voor veenweiden ken
merkende libellensoorten min
stens 60 procent achteruit zijn
gegaan, vergeleken met het be
gin van deze eeuw. En een soort
als de variabele waterjuffer is
zelfs bijna geheel verdwenen.
Over de oorzaken van de insec-
tenafname is meer bekend. Zo
kunnen veel soorten, met name
sprinkhanen, heel slecht tegen
de enorme bemestingsdruk in
intensief beheerde graslanden.
Terwijl libellen verdwijnen als
er langs de sloten geen opgaan
de moerasvegetatie wordt ge
doogd. of het water niet helder
is. In het algemeen leiden een
vormige landschappen even
eens tot insectenarmoede. Mos
tert en Clausman denken dat
uitvoering van kleinschalige na
tuurontwikkelingsprojecten de
situatie flink kan verbeteren.
Droogte op het schor bij Den Oever.
P u z
FOTO MARTIJN DE JONGE
DEN OEVER.BERT DE JONG
Bij Den Oever (Noord-Holland)
stroomt normaliter met elke
vloed een deel van het wad
schor onderwater. Welk deel
kopje onder gaat is afhankelijk
van de waterstand en de wind
richting. Bij wind uit oostelijke
richtingen is de overstroming
minimaal. Het zoute water
wordt dan de Waddenzee uitge
blazen. Het schor staat dagen
lang droog, en er ontstaat onder
invloed van de zon een bont pa
troon van krimpscheuren.
Het wadschor bij Den Oever is
bijzonder. Het groeit, jaar na
jaar. Zonder menselijke kunst
grepen, zoals de bekende kwel-
derwerken langs de kust van
Friesland en Groningen. Er zijn
langs de Nederlandse kusten
niet zoveel buitendijkse gebie
den die groeien. Meestal is er
sprake van afslag, die volgens
onheilsprofeten nog toe zal ne
men als de zeespiegel stijgt.
De natuur tiert welig op het Oe
verse schor. Het is een belang
rijke hoogwatervluchtplaats
voor tientallen soorten vogels.
In augustus gebruiken bijvoor
beeld tienduizenden zwarte
sterns en visdiefjes het als tus
senstation tijdens hun slaaptrek
van het IJsselmeer (waar ze fou-
rageren) naar het Balgzand (tus
sen Den Helder en Wieringen),
waar ze overnachten. Dit jaar
zijn er ook meerdere keren gro
te groepen rustende lepelaars
waargenomen.
Den Oever is onder andere door
de aanwezigheid van het schor
een geliefde stek voor 'vogel-
spotters'. Er zijn altijd wel bij
zondere soorten te zien. Helaas
is er geen toezicht op het nieu
we buitendijkse land. Daardoor
worden de groepen rustende
vogels regelmatig gestoord.
Van de huidige mooiweerperio-
de met oostenwind heeft op het
dorre schor vooral zeekraal te
lijden. Het is een pioniersoort,
waarvan de natuurlijke groei
plaats de grens tussen land en
zee is. Het plantje moet regel
matig overspoeld worden met
zout water. Aan die zilte lave
menten heeft het de afgelopen
tijd ontbroken, dus kwijnt in
Den Oever de zeekraal.
Bundels honingzwammen op een b
levenssapen beroofd en sterft.
HOOGDALEN GPD
In de bossen van Drente woeke
ren 'killer-paddestoelen', waar
van de opmars door deskundi
gen met groeiende zorg wordt
gadegeslagen. Het gaat om een
aantal variëteiten van de ho-
ningzwam, een soort die parasi
teert op bomen. Honingzwam
men nemen de bomen in een
knellende omhelzing en bero
ven ze van hun levenssappen.
Tot de dood er op volgt.
Bosspecialisten volgen de ver
richtingen van de honingzwam
met argusogen. De in bundels
groeiende paddestoelen,
vruchtlichamen van de zwam,
zijn tot nu toe vooral gesigna
leerd in de bossen rond Hoog
halen en Grolloo. Daar is inmid
dels een groot aantal eiken door
honingzwammen gedood. De
parasiet nestelt zich tussen
schors en hout, en is te herken
nen aan een dik, wit vlies met
zwarte aders erin.
Honingzwammen kunnen zo
wel aan loof- als naaldbomen
het doodvonnis voltrekken. Ver
spreiding vindt plaats via de
wortels. Massaal optreden van
honingzwammen vertelt
meestal het een en ander over
de conditie van het bos. Deze
paddestoelensoort gedijt name
lijk het best op takkendragers in
slechte conditie.
OPGAVE
OPLOSSING
CRYPTOGRAA/
Horizontaal:1. Hier is een
schoonheid in het spel (4); 4.
Dingen die voor het meisje
gaan (5); 7. Niet doen volgt op
niet doen (7j; 8. Hond die in
brand staat (3); 9. Raad eens
hoe uitgeslapen ik ben! (3): 10.
In deze staat krijgt de slee een
verfje (7); 12. Hoofd gebak (7).
verticaal:2. Het hoofd van een
experiment (4): 3. Je moet erbij
blijven om het te maken"(6); 4.
Zijde van een auto? (8); 5. De
kabel is er door van slag (4); 6.
In de greep van Mandela (6); 9.
Het water van een kapitalist (4);
11. Gangmaker in de muziek
(3).
KRUISWOORDRAADSEL
£>/\T /S &AS
OJURRS
TOMPOES
Heer Bommel en de grauwe razer
Hij kuchte nerveus en naderde met
behoedzame pas de grauwe razer,
die in zijn puin nederhurkte en licht
schuw het gelaat in de handen ver-
borg.
„Ik zal het goedmaken", sprak heer
Ollie op deelnemende toon, „dat be
loof ik je..."
Het monster gaf geen antwoord. Mis
schien maakte het zachte gepraat be
tere gevoelens in hem wakker. Of
voelde het, dat er van deze fezelende
figuur geen kwaad te duchten viel?
„Huil niet meer", hernam heer Bom
mel vriendelijk. „Je hebt een moeilij
ke jeugd gehad en je hebt nooit liefde
gekend, arm schepsel. Dat gaat nu
anders worden. Ik ben een heer voor
wie geld geen rol speelt. Met zacht
heid en begrip zal ik je tot een nuttig
lid van de maatschappij maken..."
„Dompelaar!" krijste de kraai nader-
wiekend. „Jammerkoek!"
Heer Ollie keek gehinderd even op,
doch hij liet zich niet uit het veld
slaan. Op gevoelige toon sprak hij
nog enige tijd door en net toen
Tom Poes, die de Oude Schicht rijk
laar gemaakt had, ongerust begon te
worden, trad hij fier uit het puin te
voorschijn, gevolgd door het mon
ster, dat zich als een vreemd verleng
stuk onder heer Bommels jas voort
bewoog.
REDACTIE BERT DE JONG 072-51!
HET WEER
DOOR JAN VISSER
De belangrijkste concurrent van deze augustusmaand
is die van 1975. Met een gemiddelde temperatuur van
19,9 graden geldt de oogstmaand van 22 jaar geleden
nog steeds als de warmste van de eeuw. Van 16 tot 28
augustus was het echter niet zo warm. Op enkele da
gen kwam het kwik niet boven de 20 graden en in de
nachten koelde het soms af tot beneden de 10 graden.
De zomer als geheel bracht in juli meer zomerse dagen
dan dit jaar, maar de atmosfeer was wel vaak van de
kook. Tijdens de hooimaand kwam het op maar liefst
13 dagen op uitgebreide schaal tot onweer. Zeer bij
zonder waren verder de tropische stortregens op 23 ju
ni. In Gouda viel toen maar liefst 146 mm (maandsom
215). De buien veroorzaakten grote schade.
De huidige maand augustus gaat die van 1975 hoogst
waarschijnlijk verslaan en groeit daarmee uit tot de
warmste in de bijna drie eeuwen lange meetreeks. Het
verschil met 1975 bedraagt tot nu toe een volle graad
en het warme weer blijft maar aanhouden. Morgen
wordt het 's middags zo'n 29 graden, in het binnen
land plaatselijk weer 30-31 graden. Verder is het vaker
zonnig dan bewolkt en waait er een zwakke tot matige
wind uit zuidelijke richtingen.
Op vrijdag komt er meer bewolking. Dan namelijk trekt
een zwak oceaanfront over Nederland. De kans op re
gen of buien is evenwel klein. In het weekeinde ont
staat er ten westen van de Britse eilanden een lage
drukgebied terwijl de luchtdruk boven het Europese
vasteland hoog is. Deze drukverdeling is met name in
de hogere luchtlagen het meest uitgesproken. Het ge
volg is dat de wind uit zuidelijke richtingen gaat waai
en en daarmee wordt eerder warmere dan minder war
me lucht aangevoerd.
Gisteren begon het 's middags in het noordoosten te
regenen en koelde het sterk af. Om vijf uur was het
plaatselijk nog maar 17 graden. Bij ons heel veel zon
en maxima tot ruim 28 graden. Bloemendaal, waar de
verkoelende zeewind achterwege bleef, meldde 28,6
en Schiphol 28,8 graden.
E U
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
donderdag.
Noorwegen:
Vandaag langs de west
kust enkele wolkenvelden
en kans op wat regen. Ver
der vooral flinke zonnige
perioden. Morgen later
vanuit het zuidwesten toe
nemende bewolking.
Maxima van 18 graden na
bij Tromso, tot ruim 25
plaatselijk in het zuiden
Zweden:
Flink wat zon en op de
meeste plaatsen droog
Morgen ook wat wolken
velden Middagtempera-
tuur uiteenlopend van 19
graden in het noorden tot
27 lokaal in het midden
en zuiden.
Denemarken:
Vrij zonnig en vrijwel
droog. Middagtempera-
tuur ongeveer 25 graden.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Vrij zonnig. Vooral in het westen en
noorden ook wolken. Met name vandaag
kans op een regen- of brMeé/ston.'Mld-
dagtemperatuur van 20 graden langs de
wolkenvelden en enkele regen- eni
weersbuien. Maxima tussen 23 en
graden
Vrij zonnig en droog. Middagtempi
Atlantische kusten tot 26 graden pJaaW ^tuur rqpd 25 graden.
selijk in het binnenland.
België en Luxemburg:
Vrij zonnig. Geleidelijk toenemende
kans op een (onweers)bui. Maxima on
geveer 28 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Flinke zonnige perioden met maxima
tussen 25 en 30 graden. Kleine kans op
onweer. Langs de Kanaalkust plaatselijk
mist.
Portugal:
Zonnige perioden, maar ook kleine kans
op een enkele Conweers)bui. Maxima
tussen 25 en 30 graden.
Madeira:
Flink wat zon, maar ook enkele stapel
wolken Meest droog. Middagtempera-
tuur rond 26 graden.
Vrij zonnig. Morgen vooral in het zuid
oosten toenemende kans op een on
weersbui Middagtemperatuur tussen de
30 en 35 graden Langs de Golf van Bis
kaje soms een stuk frisser.
Canarische Eilanden:
Vri| zonnig, aan de noordzijde soms wol
ken Middagtemperatuur dicht bij 30
graden
Marokko:
Westkust: flinke zonnige perioden en
droog. Middagtemperatuur aan zee bij
na overal rond 30 graden.
Tunesië:
Veel zon en eerst een kleine kans op een
onweersbui. Middagtemperatuur aan
zee meest tussen 30 en 35 graden.
Zuid-Frankrijk:
Flinke zonnige perioden, maar vooral
morgen ook kans op een onweersbui.
Middagtemperatuur rond 30 graden.
Mallorca en Ibiza:
Flink wat zon en waarschijnlijk droog
Middagtemperatuur iets boven 30 gra
den.
Italië:
Geregeld zon, maar van tijd tot tijd ook
enkele verspreide regen- en onweersbui
en. Middagtemperatuur op de meeste
plaatsen ongeveer 30 graden.
Corsica en Sardinië:
Zonnige perioden, maar vooral op Corsi
ca ook kans op een regen- of onweers
bui. Maxima omstreeks 30 graden.
Malta:
Zonnige perioden maar ook kans op een
onweersbui. Middagtemperatuur ruim
30 graden.
Griekenland en Kreta:
Flinke zonnige perioden, maar met na
me op het vasteland ook een enkele re
gen- of onweersbui. Op de Egeïsche Zee
soms een stevige noordelijke wind. Mid
dagtemperatuur rond 30 graden.
Turkije en Cyprus:
Vrij zonnig en vrijwel droog. Middagtem
peratuur aan zee op de meeste plaatsen
net iets onder de 30 graden.
Duitsland:
Flinke zonnige perioden, vooral in het
zuidwesten en noordoosten. Elders vrij
veel wolken en enkele regen- en on
weersbuien. Middagtemperatuur tegen
de 30 graden aan. maar in bewolkte ge
bieden slechts 24 graden.
Zwitserland:
Vrij zonnig, maar in de middag en avond
kans op een lokale onweersbui. Middag
temperatuur bijna 30 graden
Oostenrijk:
Geregeld zon, eerst vooral in Tirol en Vo-
rarlberg. Verder vrij veel hardnekkige
Tsjechië en Slowakije:
Flinke zonnige perioden, maar inII
chië vooral in de bergstreken ookW
op een regen- of onweersbui. Maxim
temperatuur omstreeks 27 graden.
Hongarije:
Flink wat z
het v
DONDERDAG 21 AUGUSTUS 1997
Zon- en maanstanden
Zon op 06.34 Zon onder 2C
Maan op 22.21 Maanonderlü
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 06.16 18.43 05.49
Laag 01.54 16.34 01.35
Weerrapporten 20 augustus 08 uur:
Eindhoven
Rotterdam
Vljssmgen
Maastricht
Aberdeen
Boedapest
Bordeaux
Innsbruck
Istanbul
Klagenfurt
Kopenhagen
Las Palmas
hall bew. v
licht bew r
mistbanken v
30 18
Wenen licht bew
Zurich licht bew
Bangkok half bew
Buenos Aires onbew
Casablanca half bew.
Johannesburg onbew
Los Angeles zwaar bei
New Orleans regen
New York zwaar bei
Honingzwammen wurgen bomen
