Jeltsin moet gaan tuinieren'
Winkelketens
onzeker over
zin Air Miles
Protest tegen Nabestaandenwet meer dan welkom
Feiten &Meningen
Toch uitkering voor zorgende nabestaande
Gebruiker mediwi
negeert Opiumwf
WOENSDAG 20 AUGUSTUS 1997
Nederlandse winkelketens steken miljoenen
guldens in het spaarprogramma van .Air
Miles, maar hebben geen idee hoeveel extra
klanten ze daardoor trekken. Volgens insiders
betalen de 26 deelnemende bedrijven tot 35
cent voor elk spaarpunt dat de klant cadeau
krijgt. Gezamenlijk stoppen de deelnemers
jaarlijks enige tientallen miljoenen guldens in
het spaarprogramma, ruim één procent van
hun omzet. Maar geen enkel bedrijf weet pre
cies wat deze investering oplevert.
Zelfs kaartorganisatie Loyalty Management
Nederland (LMN) in Hoofddorp, organisator
van het spaarprogramma dat in zwang is bij
meer dan 2.5 miljoen Nederlandse gezinnen,
tast in het duister. ,,Het is onmogelijk om pre
cies te bepalen of een omzetstijging bij de
deelnemende bedrijven te danken is aan Air
Miles. Dat kan ook liggen aan andere factoren
als prijs, kwaliteit of servicealdus marke
tingman B.YV.M. Michels van LMN.
Shell zit sinds de deelname aan het Air Miles-
programma weer 'boven de dertig procent'
marktaandeel in Nederland. ..Maar wellicht
speelt ook de nieuwe aankleding van onze
stations een rol, net als het grotere aanbod
van supermarktproducten of de speciale
spaaracties voor zilveren lepeltjes of bio
scoopbonnen. PTT Telecom, die spaarpun
ten cadeau geeft bij mobiele telefoons, heeft
evenmin een duidelijk beeld. ,.Pas als we met
Air Miles stoppen, is het effect duidelijk. Een
psychologisch onderzoek onder klanten heb
ben we nog nooit gedaan. Dat is te duur", al
dus een woordvoerder van PTT Telecom.
KNALLEND
.Alben Heijn spreekt ronduit van een 'gevoels
kwestie'. „We hebben het idee dat Air Miles
goed voor onze onderneming is. maar zeker
weten doen we het niet.-' Soortgelijke gelui
den zijn op te vangen bij kledingketen Kien.
witgoedbedrijf Guco en Dixons. Alleen
Vroom Dreesmann weet zeker dat .Air Miles
de kas van de onderneming spekt. ,.We hou
den voor trouwe spaarders extra koopavon
den en dat blijkt, gezien de omzetcijfers, een
knallend succes."
De bedrijven geven uiteenlopende reacties
waarom ze geld in Air Miles blijven stoppen
zonder het precieze effect van het spaarpro
gramma te kennen. Shell ziet het spaarsys
teem als 'aanvulling op tal van andere marke
tinginstrumenten'. Andere bedrijven vrezen
mogelijke boze reacties van het publiek wan
neer opeens gestopt zou worden met Air
Miles.
Sinds de start van Air Miles in 1994 zijn tot nu
toe vier bedrijven afgehaakt. Schoenengroep
Hoogenbosch betaalde jaarlijks ruim één mil
joen gulden voor deelname en stopte vanwe
ge de onduidelijkheid over het rendement.
Center Pares vond dat teveel spaarders beslag
legden op de beschikbare bungalows. Blokker
en Marslaamer staakten hun deelname on
langs. nadat bleek dat de klanten de Air Miles
niet als doorslaggevende reden zagen om bij
hun winkels te kopen.
MOEITE
Volgens insiders deed Blokker als enige wèl
een psychologisch onderzoek naar de bewee
gredenen van klanten. Het zou bij Air Miles te
lang duren voordat een leuke premie bijeen-
gespaard was, sommige geschenken bleken
opeens niet meer beschikbaar en bovendien
had het publiek moeite met het bestellen van
spaarpremies via de computer.
Air Miles-concurrent Rocks in Houten, goed
voor 2,7 miljoen spaarders bij bedrijven als
Texaco. Megapool, Hubo en drogisterij DA,
denkt dat consument en bedrijf 'boter bij de
vis' willen. Het sparen bij Air Miles duurt te
lang, aldus een woordvoerder van Rocks. Vol
gens eigen marktonderzoek wil driekwart van
de Nederlandse spaarders binnen een half
jaar een leuk cadeau hebben - de formule van
Rocks. Deelnemende bedrijven zijn boven
dien slechts vier cent per spaarpunt kwijt in
plaats van de 30 tot 35 cent bij Air Miles.
hoofddorp henk van ess
Zjirinovski, rechtsbuiten van de Russische politiek
„Wie ons land op dit moment bestuurt? Jeltsin
niet, dat is een soort pop die ons regelmatig
wordt getoond. Hij kan nog hooguit drie, vier
dagen per maand werken en moet de rest van
de tijd bijkomen. Het land is in feite stuurloos
en dat is levensgevaarlijk, ook voor het Westen.
Natuurlijk snap ik wel dat het Westen denkt dat
door op Jeltsin in te zetten een terugkeer van de
communisten verhinderd kan worden. Maar
dat is spelen met vuur. Als we Europa niet her
vormen en de patriottische krachten in ons
land het niet voor het zeggen krijgen, dan is een
burgeroorlog onvermijdelijk, die dan mogelijk
naar jullie overslaat.
Vladimir Volvevitsj Zjirinovski,
de flamboyante rechtsbuiten
van de Russische politiek, zegt
het zeer bedachtzaam in zijn
kantoor op de negende verdie
ping van het parlementsge
bouw, de Doema, in Moskou.
Rustig, weloverwogen formu
leert hij zijn zinnen. Is dit de
zelfde man, die hysterisch te
keer kan gaan, die wil dat de
Russische soldaten hun laarzen
in de Indische Oceaan schoon
moeten kunnen maken en die
napalm op Tsjetsjenië wilde
gooien? Misschien wordt zijn
rust verklaard door het feit dat
hij net van een receptie op de
ambassade van Zuid-Korea
komt. „Alle diplomaten compli
menteerden mij daar. Ze weten
dat ik de enige echt schone po
liticus ben. Alle leden van de
Doema slepen hun verleden
mee. Ik niet. Ik heb geen verle
den, alleen een toekomst.
Zijn blik dwaalt uit het raam
van zijn kolossale kantoor naar
het Kremlin, een steenworp ver
derop. „Een enkele keer zie ik
leltsin daar in zijn auto naar
buiten komen. En dan weet ik
dat ze alles zullen doen om hem
in leven te houden. Een paar
mensen hebben heel veel in
vloed op hem, zoals de schatrij
ke Berezovski, vice-premier
Tsjoebais en zijn dochter Tatja-
na. Maar mijn analisten zijn er
zeker van dat een nieuwe 'grote
kardinaal' achter de schermen
de touwtjes in handen heeft. We
weten alleen nog niet precies
wie", zegt hij, terwijl hij met zijn
dikke vingers op het bureau
trommelt.
En dan komt de verstokte anti
semiet weer in hem boven: „La
ten we ook niet vergeten dat 90
procent van de banken, 90 pro
cent van de media en 90 pro
cent van de regering in joodse
handen is. Dat bedenk ik niet.
dat is een feit. loden zijn nu
eenmaal zeer intelligent. Ik ben
niet tegen joden, maar in Rus
land moeten die banen door
Russen worden bezet. Ik roep
dan ook: Rusland, wordt wak
ker." Hoe de Russen die posities
dan zouden moeten verwerven,
meldt Zjirinovski niet.
Zjirinovski, nog altijd leider van
de op twee na grootste fractie in
de Doema. wil samen met de
communisten, nationalisten en
patriottistische krachten dit na
jaar een poging doen Jeltsin uit
het Kremlin te krijgen. Zji
rinovski: „Op de zevende no
vember, de dag van de revolu
tie, moet het volk worden ge-
Vladimir Zjirinovski is leider van de op twee na grootste fractie in de Doema.
mobiliseerd tegen het Kremlin.
We hebben maar één kreet: 'Ga
weg'. Dat heb ik bewust gedaan,
omdat het voor mijn gematigde
achterban niet te begrijpen is
als we samen marcheren met
communisten die weer duizen
den van die rode vlaggen met
Stalin en Lenin meesjouwen.
En vervolgens: „We zullen Jelt
sin en zijn nomenclatuur (heer
sende klasse - red.) echt niet
doodschieten of in de gevange
nis gooien. Jeltsin mag wat mij
betreft lekker gaan tuinieren."
Daarna moeten er verkiezingen
komen. „Niet als de vorige keer,
want dat was één grote fraude.
Als de verkiezingen eerlijk zijn,
is er maar één winnaar: Vladi
mir Volvevitsj en die verhuist
dan een dag later naar de over
kant, naar het Kremlin. Ik ben
de enige zuivere politicus, de
meest ervaren bestuurder. Mijn
enige concurrent zal komen uit
de nomenclatuur met het zwar
te geld. Het wordt premier
Tsjemomyrdin of de Moskouse
burgemeester Loezjkov. Zjoega-
nov tel ik niet mee, die verte
genwoordigt het verleden. En
Lebed? Een dwaas en een zwak
keling." Over de nieuwe jonge
ster Boris Nemtsov is hij kort:
„Geen professional, nauwelijks
bestuurlijke ervaring en abso
luut corrupt." Dat is andere taal
dan een week eerder toen Zji
rinovski brulde dat Nemtsov
hem wilde vermoorden en zelfs
sluipschutters had benaderd.
Een paar jonge jongens schie
ten als schuchtere hazen het
kantoor binnen om de baas iets
mee te delen. Hij noemt ze al
tijd zijn slaven: „Ze houden van
mij." Zjirinovski is en blijft een
TOM JANSSEN
DAT Hm 15 VAR 'N organisatie
iJST Ot 0NP£RpN(r£ GOtdflUNlCA TIE
cfT&m
''UANP IN HANP KAMEPAPSN,
*N0 1st MNP, I'OOR FEXSNCORP
Opnieuw is er een klein offensieve begonnen te
gen de Algemene Nabestaandenwet, de fors inge
perkte versie van de Algemene Weduwen- en We
zenwet. Bij de start van een telefonische klach
tenlijn kwam Zuidscharwoudenaar Noordwijk in
het nieuws die met een even tragisch als media
geniek dilemma te maken heeft. Hij heeft kanker
en alleen als hij binnen twee jaar overlijdt, krijgt
zijn vtouw een ANW-uitkering. Gaat hij 'pas' na 1
juJi 1997 dood, dan moet zijn vtouw naar de bij
stand wanneer ze geen kans ziet om werk te vin
den.
De suggestie die van een geval als de familie
Noordwijk uit gaat, is dat het wel een hele slechte
wet moet zijn die mensen zo in de kou laat staan.
Maar dat is - onverlet een paar trieste gevallen -
niet het geval. De beperking van de nabestaan-
denuitkering is nog altijd een van de best te ver
dedigen ingrepen in de sociale zekerheid.
In de eerste plaats had de oude weduwen- en we
zenwet zichzelf overleefd. Die stamde uit de jaren
vijftig, waarin de man werkte en de vrouw thuis
voor de kinderen zorgde. Kwam de man voortij
dig te overlijden, dan was bittere armoede voor
vrouw en kinderen het resultaat. Want werkende
vrouwen-met-kinderen waren toen nog ondenk
baar. Maar bijna veertig jaar is de situatie grondig
veranderd. Veel gehuwde vrouwen met kinderen
hebben een eigen inkomen, al is dat vaak uit een
deeltijdbaan, en bij overlijden van de partner krij
gen ze bovendien een uitkering van diens pen
sioenfonds. Veel weduwen anno 1997 hebben
een extra uitkering van staatswege niet echt nodig
om hen uit de armoede te houden.
Dat werd ook het uitgangspunt van de nieuwe
wet: alleen nog een uitkering voor wie hem echt
nodig heeft. Wie in zijn eigen onderhoud kan
voorzien, moet dat ook doen. Om daarvoor crite
ria te formuleren, bleek een taaie klus die jaren in
beslag nam. Maar uiteindelijk lag er dan toch per
1 juli vorig jaar de ANW. De generatie uit het
kostwinner-tijdperk (geboren voor 1 januari 1950)
zou recht houden op een uitkering, evenals ach
terblijvende partners met kinderen onder de 18
jaar. Zij hadden volgens het kabinet te weinig
kansen op de arbeidsmarkt.
Daarnaast kwam er een inkomenstoets. Die geldt
al voor iedereen die sinds 1 juli een uitkering aan
vraag, maar geldt vanaf volgend jaar ook voor ie
dereen die voor 1 juli 1996 een uitkering had (dus
ook voor de weduwen uit de kostwinnersgenera
tie). De uitkering wordt daarbij lager naarmate
het inkomen hoger is. Bij ongeveer 3.800 gulden
bruto-inkomen per maand houdt de uitkering op.
Ook hier volgens het principe om alleen een uit-
kering te geven als die echt nodig is.
Iedereen die eventueel geen of naar eigen smaak
te weinig ANW zou krijgen, moest desgewenst
maar een particuliere verzekering afsluiten. Om
dat dat voor mensen met een ernstige ziekte
(zoals Cor Noordwijk) soms onmogelijk zou blij
ken, voegde het kabinet op het laatste moment
nog de bepaling toe dat hun partners toch een
uitkering zouden krijgen als ze voor 1 juli 1999
zouden overlijden. Drie jaar na de inwerkingtre
ding van de ANW dus.
Daarmee lag er een wet waarvan niemand kan
beweren dat hij onredelijk is. Al betekent dat na
tuurlijk niet dat er niemand tussen wal en schip
valt, zoals wellicht Cor en Wil Noordwijk. En het
betekent al helemaal niet dat er niemand op ach
teruit gaat. Een aanzienlijk deel van de huidige
ANW-ontvangers schiet er bijvoorbeeld volgend
jaar bij de inkomenstoets (flink) bij in. Maar is die
toets daarmee onredelijk?
Weduwen en weduwnaars die een gehandicapte huisgenoot verzorgen, krijgen in de toekomst
recht op een (gedeeltelijke) uitkering krachtens de Algemene Nabestaandenwet. Staatssecretaris De
Grave van sociale zaken bespreekt dat voorstel vermoedelijk vrijdag in het kabinet. Volgens de Na
bestaandenwet hebben weduwen en weduwnaars die samenwonen geen recht meer op een uitke
ring. De Grave vindt die situatie onrechtvaardig voor weduwen of weduwnaars die een invalide
huisgenoot verzorgen. Zij zouden voortaan aangewezen zijn op de arbeidsongeschiktheidsuitke
ring van deze huisgenoot.
den haag anp
Met het verdwijnen van de kostwinners-generatie
hebben in de toekomst bovendien steeds minder
mensen recht op ANW. Nu zijn er ongeveer
200.000 ANW-ontvangers, over twintig jaar nog
maar 15.000. Wie in 1950 of later is geboren, is
goeddeels aangewezen een particuliere nabe-
staandenverzekering voor het (volledig) handha
ven van de levensstandaard na het overlijden van
de partner. Die boodschap heeft het kabinet er bij
de lancering van de ANW via een uitgebreide
voorlichtingscampagne proberen in te hameren.
Erg succesvol is dat niet geweest: maar ongeveer
een op de tien gezinnen heeft een particuliere
verzekering afgesloten.
Daarmee zijn er ongetwijfeld vele tienduizenden
gezinnen die zich niet realiseren welk risico ze lo
pen. Want zonder ANW èn zonder inkomen uit
werk of een particuliere nabestaandenverzeke-
ring, wacht de achterblijvende partner de gang
naar de bijstand. In die zin zijn de huidige klach
tenlijn en de komende golf van protest volgend
jaar meer dan welkom. Niet omdat de wet zelf zo
onredelijk is, maar omdat al die protesten beter
werken dan welke overheidscampagne dan ook.
De publiciteit rond trieste gevallen als dat van de
familie Noordwijk drukt iedereen nog eens met
de neus op het feit dat de Algemene Weduwen-
en Wezenwet met zijn automatische en onvoor
waardelijk uitkering écht verleden tijd is. En op
het feit dat wie zijn nabestaanden goed verzorgd
wil achterlaten, daarvoor zélf tijdig wat moet re
gelen.
sjaak smakman
fenomeen. Hij kwam uit het ob
scure niets en bezette in 1991
bij de presidentsverkiezingen de
derde plaats, twee jaar later
haalde zijn 'liberale' LDPR de
meeste zetels. Vorig jaar liep het
minder, maar het is veel te
\Toeg om deze 51-jarige extre
mist af te schrijven.
Hij is berucht om zijn provoce
rende uitspraken, ge\Teesd om
zijn agressieve uitvallen. Zijn
publieke optreden is vaak lach
wekkend. Maar bij Ivan Modaal'
komt hij veelal prima over. De
laatste tijd probeert hij zich te
verkopen aJs een gematigd poli
ticus met het hart op de juiste
plaats. Maar wordt hij aangeval
len, dan schiet hij ouderwets uit
zijn slof en maakt hij iedereen
voor rotte vis uit.
Vandaag is en blijft hij de rust
zelve. Ook op een provocerende
vraag of hijzelf vuile ha:
heeft, reageert hij kalm
suggereert dat ik en mi
een criminele bende vu
geestelijk het spoor vol
bijster." Maar Zjirinovj
schandalen; het is eeni
zelfde verhaal. Bekendi
kansrijke plaatsen op dj
lijst voor gigantische b<
zijn verkocht aan louch
die parlementaire onsd
baarheid wilden verwei
kend is ook dat de fami
Zjirinovski alle partijfin
controleert, inclusief et
gering vermogen aanoi
goed. En ook privé valti
wat aan te merken opd
die voor de buitenwerd
de rol van rustige, liefhi
echtgenoot speelt.
Op deze middag zit zijn
Galina geduldig te wad
de voorkamer van hetb
Maar het is een publiek
dat ze al vele jaren gesc
leven en dat Zjirinovski
stens twee kinderen bij
\Touvven heeft. Hij heel
in het openbaar nooitf
twijfel over laten bestai
vindt dat een gezondel
sche man meer vrouwe
hebben om te voorkom
het trotse Russische ras
sterft.
Tegenover ons speelt h
quent de rol van pragm
politicus: „Ik zal ter g
van de tachtigste verjai
de revolutie een algen*
nestie, voornamelijk oj
misch gebied, voorstel
communisten zullen dj
wel steunen evenals ho
waarschijnlijk de partij
Tsjemomyrdin en de IA
van Javlinski, omdat va
hun aanhangers hun ka
naar het buitenland hd
exporteerd en een econ
amnestie hard nodig hi
De discussie over het wel of
niet voorschrijven en ver
strekken van medicinale ma
rihuana woedt in volle herig
heid. De Inspectie van de Ge
zondheidszorg en minister
Borst zeggen dat het niet mag,
maar de apothekersorganisa
tie KNMP en diverse patiën
tenverenigingen gaan daar
recht tegen in. Ondertussen
lijkt de groep van achthon
derd medicinale gebruikers
van marihuana zich weinig
aan te trekken van het verbod
en de discussie. Met 'medi
wiet' in waterpijpen, sigaret
ten en theepotten proberen ze
de laatste fase van hun leven
wat meer kwaliteit te geven,
daarbij nog steeds gesteund
door apothekers en artsen.
Hoewel de Inspectie van de
Gezondheidszorg medicinale
marihuana in de ban heeft ge--
daan, lijkt de groep gebruikers
zich weinig aan te trekken van
de maatregel. Dat is ook lo
gisch, want veel van hen heb
ben niets meer te verliezen.
Met de dood in het vooruit
zicht stelt het overtreden van
de Opiumwet nog maar wei
nig voor.
Ook huisartsen, ziekenhuizen
en leveranciers lijken niet erg
geschrokken van het aanhalen
van de wetsregels. Bij het Rot
terdamse farmaceutische be
drijf Maripharm, leverancier
van marihuana aan apothe
ken, heeft men nog geen da
ling van de afzet kunnen con
stateren. Integendeel zelfs,
steeds meer potjes van 25 en
50 gram (respectievelijk 150
en 300 gulden) gaan er de
deur uit. Op het moment le
vert het bedrijf medicinale
marihuana aan zo'n 240 van
de 1300 Nederlandse apothe
ken. „Het laatste jaar is de af
zet steeds gestegen. We zitten
nu op drie kilo per maand",
zegt O. Engelsma van Marip
harm.
Engelsma is niet onder de in
druk geraakt van de brief van
de Inspectie van de Gezond
heidszorg. „Het is één me
ning. Ik ken er nog wel een
paar. Voor mij is in ieder geval
nog niet aangetoond dat het
voorschrijven en verstrekken
strafbaar is. Wij gaan dan ook
door tot het tegendeel is be
wezen."
Een patiënt kan de pijnstillen
de en opwekkende mediwiet
tot zich nemen als pil, als
poeder, in een sigaret of als
thee (een gram op een liter
water een kwartier laten trek
ken). Wat de beste mai
om de werkzame stoft
drocannabisol (the) uk
huana in het lichaamt
gen, is nog niet duideli
Maar de mogelijkhede
legio. Verschillende bë
verenigingen en de ap
kersorganisatie KNMP
de heilzame werking»
daken en honderden e
zieke patiënten met ai
ker of multiple scleroa
zen het.
Onderzoek moet volgt
KNMP aantonen welk
thode de meest effecti
om het middel toetei
Maar dit is een vraagd
gens C.M. de Roos van
apothekersorganisatie
ter zorg is. Eerst moet
kenning komen dat ei
zieke mensen veel bal
ben bij mediwiet. Heti
gen van het middel isi
deze optiek zelfs schal
zo vinden de apotheke
hebben het hier overd
groep van zo'n rierhoi
mensen in de terminal
zegt ze. „Die hebbent
maar kort te leven. Ze
van alles geprobeerd.2
succes. Dat is een grot
je dan alles voor overh
zelfs al staat er een wei
weg."
Die wet is dus de Opiu
Deze schrijft voor dan
huana niet meer als nu
mag worden voorgesd
of geleverd. Tot eind»
maand werd dat tochj
maar een brief van de
tie voor de Gezondhe»
maakte hier een einde
Reden was een rappoit
Gezondheidsraad dat!
dat marihuana geenbt
baar effect heeft. Volgt
Roos zegt dit echter m
nig. „Het betekent nie:
onderzoek heeft aan#
dat het géén effect het
ze. „Het betekent alle*
nog geen gedegen wet
schappelijk onderzoek
daan naar de werking
wel pogingen gev
dat zijn kleine onderzc
bij kleine groepen mei
die worden niet geacd
als wetenschappelijk!»
De stichting Patiënten
gen van marihuanagel
voorzag zich van de sti
32 coffeeshophouders
richtte de actiegroep
bis als Medicijn' op.
den haag edwin cornel
