'Ruïneheuvel is cake
van nederzettingen'
Toetssteen kraakt na 'Emily' harde historische noot
Spelen in Carré is altijd een uitje'
Cultuur Kunst
bntein der Vier Rivieren
iazza Navona beschadigd
UIT!
OENSDAG 20 AUGUSTUS 1997
NRIJSDAM. 071-5356444
Stripprijs voor Peter Pontiac
HARLEMStriptekenaar Peter Pontiac krijgt de Stripschapsprijs
997. De onderscheiding wordt jaarlijks toegekend door Het
5 tripschap, het Nederlands centrum voor belangstellenden in
mti trips. De uit Haarlem afkomstige Pontiac (1951) is sinds de ja-
en zestig actiefin de stripwereld. Hij is vooral bekend als illu-
trator van songbooks, tekenaar voor bladen als Muziek Express
nOor en maker van undergroundstrips. Pontiac krijgt de prijs
iverhandigd tijdens het festival in Het Turfschip te Breda op 11
ilctober.
Arabieren dreigen met Disney-boycot
De Arabische Liga heeft met maatregelen tegen het Dis-
iey-concern gedreigd, mocht de Amerikaanse firma niet stop
ten met het maken van 'anti-Arabische' en 'anti-islamitische'
ena lms. Volgens de organisatie van 21 Arabische landen en de Pa-
estijnen geeft Disney een vertekend beeld van de Arabieren en
'a"l |e islam. De Liga beschuldigt de amusementsgigant ervan de
trabieren als dom en achterlijk af te schilderen.
IVeduvve wil ziekenhuis aanklagen
jHORE» De weduwe van de beroemde Pakistaanse zanger Nus-
rs atFateh Ali Khan is van plan het Londense ziekenhuis waar
H iaar man overleed aan te klagen wegens nalatigheid. Khan, die
'geschouwd werd als de beste vertolker van de qawwali, een tra-
itionele islamitische muziekstijl, overleed zaterdag aan een
lartaanval in het Cromwell-ziekenhuis. Het Cromwell-zieken-
i« tuis liet bij monde van woordvoerder Jess Brandon weten nog
a tiets te hebben vernomen van de weduwe Kahn en onthield
ich verder van commentaar.
hick Corea niet naar de Doelen
otterdam Pianist Chick Corea zal donderdag 28 augustus niet
iptreden met het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Het aan-
ekondigde optreden gaat niet door, omdat hij al een andere af-
praak bleek te hebben. Over blijft vocalist en dirigent Bobby
lcFerrin, schepper van de hit 'Don't worry, be happy'. Met het
lotterdams 'Phil' zal hij werken ten gehore brengen van Dukas,
fivaldi, Bernstein en Gershwin.
(Muziekcentrum te klein voor orkest
nschede Het onder leiding van chef-dirigent Jaap van Zweden
J nel in populariteit groeiende Orkest van het Oosten kan de aan-
Hj raag voor kaarten ten behoeve van de 25 concerten in het sei-
(0 oen 1997-1998 nauwelijks aan. De concertreeks is nu al nage
teld ioeg uitverkocht. De directie wil om die reden de capaciteit (nu
3,5 02 zitplaatsen en 150 plaatsen op de koorbanken) van het En-
aJ* chedese Muziekcentrum zien te vergroten.
Leidse archeoloog Akkennans graaft in Midden-Oosten
Peter Akkermans: „Ruim honderd kleitabletten met inscripties in spijkerschrift geven een schat aan informatie
over eten, wapens en andere goederen. fotoloekzuyderduin
Het Nabije Oosten in een ver, ver verleden. Dichterbij
huis gebracht door geschiedkundigen en platen in boe
ken. Fantasieën komen gemakkelijk los, alsof je in een
jongensboek de wereld van koningen en paleizen, noma
den en veldslagen binnenstapt. Maar het blijft niet altijd
alleen bij dromen. Peter Akkermans, archeoloog en con
servator van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden,
gaat honderden jaren later opgravingen doen in het Mid
den-Oosten om een verloren tijdperk uit de grond te la
ten verrijzen.
„We doen nu voor het negen
de achtereenvolgende jaar op
gravingen op deze plek. Vorig
jaar hebben we een hele leuke
en verrassende vondst gedaan.
Ruim honderd kleitabletten met
inscripties in spijkerschrift kwa
men tevoorschijn uit het paleis
van een Assyrische gouverneur
die leefde rond 1200 voor Chris
tus. Ze geven een schat aan in
formatie over de levering van
eten, wapens en andere goede
ren die zijn teruggevonden.
Maar er zijn ook tabletten met
waarschuwingen dat er solda
ten op komst zijn, de dringende
roep om een bierbrouwer, om
dat het bier op is, of de vraag
naar een parfummaker. Ze zijn
jarenlang in de grond geconser
veerd gebleven."
Zestig mensen van de plaat
selijke, Syrische bevolking ver
richten met behulp van troffel-
tjes, schoppen, hakbijlen en be
zempjes het feitelijke graafwerk.
De dagen zijn lang in de bran
dende zon van het Midden-
Oosten, waar de temperatuur in
de schaduw gemakkelijk boven
de 40 graden uitstijgt, 's Och
tends om vijf uur beginnen de
werkzaamheden, die meestal
tot een uur of acht voortduren.
Hoofddoeken zijn geen overbo-
LEIDEN MENNO SCHRAVEN
Deze week reist Akkermans af
naar Syrië, in de oudheid een
historisch gebied dat toen ook
de huidige staten Libanon, Is
raël en Jordanië omvatte. In dit
land in het Midden-Oosten is
hij ruim twee maanden leider
van een zestienkoppige expedi
tie, bestaande uit archeologen
en studenten. Exacte plaats van
bestemming: 'Teil Sabi Abyad',
oftewel 'De Heuvel van de Witte
Jongen'.
Deze ruïneheuvel is een van
de duizenden tells (het Arabi
sche woord voor heuvel) in de
uitgestrekte Balikh-vallei, in het
noord-oosten van het Oude
Mesopotamië, die in kaart is ge
bracht. Teil Sabi Abyad is tien
meter hoog en heeft een totale
oppervlakte van vijf hectare. Ak
kermans: „Ondanks bewijzen
dat er mensen moeten hebben
geleefd is dit dunbevolkte ge
bied voor mijn komst nooit aan
een archeologisch onderzoek
onderworpen. Pas na blootleg
ging van enkele nederzettingen,
bleek dat zich rond het jaar
6500 voor Christus op 'De Heu
vel van de Witte Jongen' de eer
ste bewoners hadden geves-
dige luxe in deze hitte. Benen
en bovenlijf blootstellen aan de
omgeving is er evenmin bij: „De
mensen die hier leven, hebben
nog hele traditionele leefge
woontes", vertelt Akkermans.
„Van de groep archeologen
heeft ieder de verantwoordelijk
heid voor 80 vierkante meter
van het totale graafoppervlakte
en houdt daarvan een dagboek
bij. In een gehuurd huis, in het
nabijgelegen plattelandsdorpje
worden de vondsten nader be
keken en verricht men de voor
archeologie zo belangrijke regi
stratie en administratie. Onder
de groep bevinden zich bot- en
plantspecialjsten en mensen die
spijkerschrift kunnen lezen. Alle
gevonden teksten maken voor
mij dat deze mensen als het wa
re weer gaan spreken."
Peter Akkermans: ,,'De Witte
Jongen' is net een cake van ne
derzettingen op elkaar, die je
laagje voor laagje, heel voor
zichtig afpelt. We hebben eens,
voor de grap, uitgerekend dat
om de hele heuvel af te graven
in het tempo waarin wij dat
doen, 500 jaar nodig is."
„Door het uitkiezen van spe
cifieke lagen in de heuvel die je
wilt blooüeggen, krijg je een
zo'n compleet mogelijk beeld
van het sociale en économische
leven in nederzettingen uit een
bepaalde tijd. Je haalt een uni
verseel, menselijk erfgoed uit
het niets naar boven en vervol
gens loop je door honderden ja
ren oude gangen en langs drie
meter hoge, nog steeds over
eind staande, muren. Dat is
voor mij het romantische aspect
van de archeologie."
beroemde Fontana dei Qu-
D tro Fiumi (Fontein der Vier
ieren) van Giovanni Bernini
Piazza Navona in Rome is
teren beschadigd door drie
q! lianen, die er een duik had-
i n genomen. Van een van de
aken zijn stukken afgebroken
een lengte tot een halve
?ter.
Een Ierse toerist overhandig
de brokstukken aan de poli-
Een Italiaanse man die aan
bad had deelgenomen is
ngehouden. Twee anderen
a later opgepakt. De daders,
>2 i eerder voor toeristen waren
houden, bleken later Romei
nmet een strafblad,
ie gemeente Rome heeft in
e;in reactie op het incident be-
ndgemaakt de straf voor het
i" den in de fonteinen van de
rai uwige Stad te verhogen van
150.000 naar een miljoen lire
(1150 gulden). „Het moment is
gekomen om te zeggen 'basta!'
(genoeg) en degenen zwaar te
straffen die zo veel minachting
tonen voor het culturele erfgoed
van Rome dat uniek is in de we
reld", aldus een communiqué
van de gemeentebestuurders op
het Capitool.
In juni 1987 werd de Fontana
dei Quattro Fiumi al een keer
beschadigd door een vechtpartij
in het bassin. Die was uitgebro
ken nadat de verkiezing in het
parlement was gevierd van Cic-
ciolina, de bekendste pornoster
van Italië.
De Fontana dei Quattro Fi
umi werd in 1651 aangelegd
voor de basiliek Sant'Agnese. Zij
illustreert de machtvan vier
grote rivieren: de Nijl, de Gan
ges, de Donau en de Rio de la
Plata.
AMSTERDAM ROB BOUBER
Theatergroep Toetssteen werkt aan een nieuw
spraakmakend toneelstuk: 'De zaak LA. Ries'.
Het is geschreven door Dick van den Heuvel en
handelt over de Nederlandse thesauriër-generaal
bij het ministerie van financiën, die in 1936 gear
resteerd werd wegens ontucht met minderjarige
mannen.
Toetssteen is tuk op prikkelende onderwerpen.
Het repertoire van het gezelschap kenmerkt zich
door een maatschappelijke relevantie. Na de
commotie rond de subsidieweigering door staats
secretaris Nuis voor 'Emily, of het geheim van
Huis ten Bosch', reageerde schrijver Dick van den
Heuvel: ,Als het niet over levende figuren mag
gaan, dan maar over dooie."
Met 'De zaak L.A. Ries' meent de groep weer
een paar harde Nederlandse historische noten te
kraken. Bij de eerste presentatie van het stuk
waagt zij het om uiterst pijnlijke vragen aan de
orde te stellen als: Had iemand de Tweede We
reldoorlog kunnen voorkomen? Had iemand de
dood van zes miljoen joden en talloze andere
minderheden, onder wie enige tienduizenden
homoseksuelen kunnen verijdelen? 'Ja!' beweert
Toetssteen boud. Het toneelstuk van Dick van
den Heuvel toont hoe een Nederlands politicus
buitenspel wordt gezet en met een ondraaglijk
schuldgevoel verder moet leven. 'De zaak L.A.
Ries' is een onderzoek naar de raadselachtige
kleinburgerlijke machinerie waarmee een briljan
te onderhandelaar werd gesloopt, zodat de Duit
se nazi's uiteindelijk het grootste leed konden
uitrichten dat deze eeuw over de aarde woedde.
Mr. LA. Ries was in 1936 thesauriër-generaal
bij het ministerie van financiën. In die functie
voerde hij felle onderhandelingen met de Duit
sers, die op dat moment nog grote schulden had
den bij de andere landen in Europa. Schulden die
de nazi's niet konden gebruiken bij het opbou
wen van hun oorlogsmachinerie.
In het weekeinde van mei 1936 sloot de hoge
ambtenaar een prachtig verdrag af met de archi
tect van de Duitse economie destijds, Hjalmar
Schacht. De maandagavond daarop werd hij, na
dat hij de ministerraad van zijn onderhandelings
resultaat op de hoogte had gesteld, gearresteerd
wegens overtreding van artikel 248bis. Daarin
wordt ontucht van volwassen mannen met min
derjarige jongens strafbaar gesteld.
Ries was homoseksueel en jood. En hij was der
mate briljant, dat andere hooggeplaatsten geel
van jaloezie zagen. Onder hen bevond zich de
minister van Financiën, de WD'er mr. P.J. Oud,
die min of meer verantwoordelijk kan worden ge
steld voor Ries' arrestatie en diens daaropvolgen
de val. Daarmee schakelde de Nederlandse rege
ring zelf zijn belangrijkste pion in het schaakspel
met de Duitsers uit.
Bij uitgeverij Bas Lubberhuizen verscheen on
langs het boek 'Een welmenend cynicus - Op
komst, val en eerherstel van mr. LA. Ries', ge
schreven door E.WA Henssen. Dick van den
Heuvel baseerde het stuk op feiten en geschriften
van Ries zelf, krantenberichten, interviews en ook
op de gedichten van Hans Lodeizen met wie Ries
na de oorlog bevriend raakte en met wie hij de
laatste jaren van zijn leven in New York door
bracht Naar Nederland keerde Ries niet meer te
rug. Hij schreef: 'Er heerscht daar een kruide-
niersmoraal op tofelemoonsche grondslag, die
zich overal op de akeligste wijze doet bemerken.'
'De zaak LA Ries' wordt geregisseerd door Edo
van Dijk en gespeeld door vijftien acteurs. Even
als voor 'Emily' heeft Toetssteen schrijverssubsi
die aangevraagd. De aanvraag is nog in behande
ling in Den Haag. Ongeacht of er financiële steun
komt, is het stuk: te zien in Theater De Engelen
bak in Amsterdam.
'anley Burleson in musical 'Joe
)RMERVEER HANS VISSER
3ti oot, groter, grootst: de musi-
I 'Joe' moet alles overtreffen
it de Nederlandse theaters tot
isver te zien gaven. Joop van
J nEnde presenteert zich met
rgd oadway-allure: vliegtuigen
jr. jgen en landen in het Amster-
mse theater Carré. Ambities
arvoor de 'sky' haast letterlijk
1 'limit' lijkt te zijn. Een ver-
1 dat hemel en aarde be-
'gt. Met spelers als Simone
einsma, Mathilde Santing en
anley Burleson, die in de titel-
Izijn Nederlandse doorbraak
iat maken. Tenminste, dat
•orspelt Van den Ende. Maar
it vindt de musicalacteur uit
w örmerveer zélf? Tevreden te-
IIB gkijkend op zijn maanden in
t liss Saigon' maakt hij de ba-
is op.
Stanley Burleson werd gebo-
in Krommenie, een dorp in
Hollands oudste industriege
bied. Surinaamse vader, Neder
landse moeder. Hij leerde dan-
sèn, zong bij de schoolband,
deed mee aan talentenjachten.
De geur van het theater drong
bij hem diep in de neus om
nooit meer weg te gaan. Bur
leson volgde lessen in diverse
theaterdisciplines en deed audi
ties, toen Carré in 1987 voor het
eerst 'Cats' presenteerde.
„Ik was net goed genoeg om
te worden aangenomen, in mijn
ontwikkeling was ik klaar voor
die show. Sommige mensen
denken dat de kansen in mijn
carrière me zijn komen aan
waaien, maar ik heb er echt
hard voor moeten werken. Les
sen, trainen, zingen en dansen.
Je kunt niet volstaan met spelen
in 'Cats' en daarna auditie doen
voor een volgende productie."
'Hij vindt 'Cats' nog steeds
een bijzondere voorstelling.
ADVERTENTIE
ZATERDAG
23 AUGUSTUS
komt het nieuwe
Seizoenprogramma '97-'98
van de LEIDSE SCHOUWBURG
Bel 071-5131941 op werkdagen tussen 10.00-17.00 uur als u
L t nieuwe programma gratis thuisgestuurd wilt krijgen. OF
Haal het op bij het Stadhuis, Stadsbouwhuis, K&O, LAKtheater,
Bibliotheken of VW.
N.B. Abonnementhouders en Vrienden van de Leidse
Schouwburg krijgen het programma automatisch opgestuurd.
de loting vindt plaats op maandag I september.
Niet alleen kwam met deze
show de musical in Nederland
tot bloei, het was ook de voor
stelling waarin een generatie
nieuw theatertalent zich pre
senteerde: Fred Butter, Pia Dou-
wes en Rudi Jacott.
Burleson maakt een ambi
tieuze indruk, maar zo voelt hij
dat zelf niet: „In mijn carrière
ben ik niet ambitieus, wél in
mijn vak. Wat je doet, moet je
zo goed mogelijk doen. Ik maak
me dus niet druk over mijn toe
komst na 'Joe'. Maar het gaat er
wel om dat ik ben voorbereid
op wat er daarna op mijn pad
komt."
„Bewust ben ik me al vroeg
breder gaan oriënteren. Want
toen ik voor dit vak koos, wist ik
al dat ook dansers ouder wor
den. Daarom ging ik, toen het
dansen lukte, verder met zin
gen. En nu dat weer veel beter
gaat, probeer ik mij als acteur
verder te ontwikkelen. Zo ver
schuif ik'mijn grens. Ik moet
wel, want als je allround bent
heb je meer kans op werk."
Was hij als John in 'Miss Sai
gon' een zwarte Amerikaanse
marinier, verwikkeld in de oor
log in Vietnam, in 'Joe' speelt hij
een blanke Amerikaanse lucht
machtpiloot. ,,'t Is gek, maar
voor 'Les Misérables' was ik
destijds net licht genoeg van
kleur. Voor 'Miss Saigon' ben ik
net donker genoeg. En nu speel
ik weer een blanke.
„Het afscheid van 'Miss Sai
gon' was voor mij niet zo'n pro
bleem. Intussen ben ik er inclu
sief de repetities toch zo'n ne
gen maanden mee bezig ge
weest zonder dat ik het plezier
erin verloor. Dus ben ik waar
schijnlijk op het goede moment
weggegaan.'.' Daarbij was het af
scheid van 'Miss Saigon' een
natuurlijk proces, want al ruim
een half jaar bereidt Burleson
zich voor op zijn nieuwe rol:
een oorlogsvlieger die na zijn
dood als geest zijn opvolger
moet begeleiden. „Bijzonder",
vindt hij zelf.
„Die piloot weet zich geen
raad met zijn liefde, hij gaat er
letterlijk voor op de vlucht door
- steeds als zij hem vraagt voor
haar te kiezen - opnieuw mee te
gaan met een bombardements-
vlucht boven Duitsland. Als hij
daarbij omkomt, gaat hij niet de
hemel in, maar krijgt hij de mo
gelijkheid om de wereld en de
liefde op een heel andere ma
nier te leren zien. Zo komt hij
tot inzicht en voorkomt hij dat
een ander zijn fout herhaalt."
„Uiteraard bestond mijn rol
alleen nog op papier. Ik kan
hem nu dus zelf karakter geven.
Daarbij geeft Ad van Dijk, de
componist, de vrijheid om de
rollen te zingen zoals die ons
het beste liggen. Hij is niet zo
pietluttig dat hij elke noot die
hij heeft geschreven, ook wil
horen."
„Trouwens, bij 'Miss Saigon',
waar vrijwel alle interpretaties
zijn voorgeschreven, hadden we
relatief toch ook wel enige vrij
heid. Om het Nederlands na
tuurlijk te laten klinken moes
ten we hier en daar wat afwij
ken van de oorspronkelijke mu
ziek."
Producent Joop van den Ende
ziet 'Joe' als musical waarmee
Burleson zichzelf kan bewijzen
als een der groten in het vak.
Zelf haalt hij de schouders op.
'Joe' moet natuurlijk een succes
worden, voor iedereen. Maar de
rol is zwaar. „En toch..., als ik
ooit echt kan doorbreken, dan
is het met deze rol."
'Joe' staat zeker tot begin de
cember in Carré. „Heerlijk
dichtbij, om de hoek bijna",
verzucht Burleson. „Dat scheelt
enorm in reistijd. Daarbij is spe
len in dat theater altijd een uit
je. In elke tournee vormt Carré
een hoogtepunt."
Musical 'Joe', vanaf vandaag in
Carré, Amsterdam. Reserveer-
lijn: tel.: 0.900.300.5000, van
10.00 tot 22.00 uur.
Organisator van
concert René
Froger failliet
MONSTER CPD
Edo Promotions uit Monster,
organisator van het optreden
van René Froger dat op 6 juli
in 's-Gravenzande zou
plaatshebben, is failliet. De
schuldeisers kunnen waar
schijnlijk naar hun geld flui
ten, evenals de fans die veer
tig gulden voor een kaartje
betaalden.
Het concert ging niet door,
omdat er volgens het mana
gement van Froger niet tijdig
zou zijn betaald. Organisator
Eddy Otten zou echter via de
media hebben laten weten
dat Froger niet voor minder
dan vijftienhonderd mensen
wilde optreden. Er kwamen
die dag maar zeshonderd be
zoekers opdagen.
Om die al dan niet gedane
uitspraak zou gisteren voor
de Haagse rechtbank een
kort geding dienen. Het
managementbureau wilde
dat Otten zijn uitspraak via
een advertentie in de Haag-
sche Courant zou rectifice
ren, maar trok het geding in
na de faillietverklaring van
Otten. „Een rectificatie kun
nen ze toch niet betalen", al
dus de advocaat van het
managementbureau, mr.
Ribbert. Het bureau claimde
bovendien nog de gage van
ruim 65.000 gulden alsmede
7500 gulden aan annule
ringskosten.
Edo Promotions kreeg al
op 23 juli uitstel van betaling.
Volgens curator PA. Schmidt
zou pas in oktober besloten
worden of Otten failliet zou
worden verklaard. Het kort
geding heeft Otten echter de
das om gedaan, laat Schmidt
weten. „Die dreigende claim
van 70.000 gulden heeft de
curatoren doen besluiten het
faillissement aan te vragen.
Eddy Otten zelf was niet
voor commentaar bereik
baar.
