Dineren in bassin met 300.000 liter water
an en Youri Mulder
ïzen voor uit Hamlet
Cultuur Kunst
Voor mijn Moeder
Kleurrijk woud van schilderijen in Hooglandse Kerk
Gloedvol orgelconcert Robilliard
ERDAG 16 AUGUSTUS 1997
xpositie aanwinsten De Lakenhal
IN. In Stedelijk Museum De Lakenhal is, zoals gebruikelijk
.het eind van de zomer, een overzichtstentoonstelling te zien
1 aanwinsten van het afgelopen jaar. De expositie is tot en
it 26 oktober.
I erman Gorterprijs voor Wijnberg
Het bestuur van de Stichting Amsterdams Fonds
't 0rde Kunst heeft de Herman Gorterprijs 1997 toegekend aan
choem M. Wijnberg voor zijn bundel 'Geschenken'. De prijs
115.000 gulden zal door burgemeester Patijn op 6 november
irden uitgereikt. De jury prijst Wijnberg om zijn typerende
Igebruik, die verwant is aan de taalworsteling van grote mys-
het verleden.
[arianne Weber zingt in In Casa
ien» Marianne Weber staat woensdag 27 augustus op de biih-
van Danssalon In Casa in Leiden. Kaarten kosten 20 gulden
zijn in de voorverkoop onder meer verkrijgbaar bij de WV, V
Ien bij In Casa. Op de avond zelf kosten de kaarten 25 gulden,
a efonisch reserveren kan ook: tel. 071-5130445.
ollandse families gezocht
)EN« Onlangs verscheen het boek 'Heksen, heren en heilige
isjes' over Zuid-Hollandse dorpen en steden en het wel en
e van bekende en onbekende families. 'Het geheim van Hol-
id', een samenwerkingsverband tussen de zes Oudhollandse
den Leiden, Delft, Dordrecht, Gouda, Haarlem en Schiedam
het gebied van cultuur-historie en toerisme, is een zoekactie
jonnen naar deze families. Het gaat om namen als Ouboter,
n Alkemade, Ploegstaart, Van Koetsveld en Leeghwater. Zater-
g 13 september worden deze families in het Dordts Museum
genodigd. Historici en schrijvers zijn aanwezig om opmerke-
;e en fascinerende verhalen op te tekenen en eventueel te pu-
ceren. Het leukste verhaal wordt beloond met een geheel ver-
rgd weekend in een van de zes steden. Voor meer informatie:
015-2512330.
and uit Bollenstreek op Taptoe Breda
;da« De 'leugd Massed Band Bollenstreek' treedt zaterdag 23
gustus op tijdens de Nationale Taptoe Breda. De band is een
mbinatie van drie drum- showbands Adest Musica uit Sas-
ïheim, de Flora Band uit Rijnsburg en DVS uit Katwijk. De ge-
nbineerde band bestaat uit honderd muzikanten, in de leef-
,van 8 tot en met 16 jaar.
ieuwe brochure Kunstgebouw
jen. De nieuwe brochure van Kunstgebouw, Stichting Kunst
Cultuur Zuid-Holland, is verschenen. Hierin is het cursus-
libod van de afdeling Amateurkunst voor het seizoen 97 - 98
jenomen. Kunsgebouw organiseert cursussen en festivals op
[t gebied van muziek, theater, dans, literatuur en beeldende
pisten. De brochure is telefonisch aan te vragen: 015-2154515.
fincent Bijlo bij Cor Bakker
'Eningen Cabaretier Vincent Bijlo is zondag 24 augustus te
bij pianist Cor Bakker tijdens het Holland Casino Scheve%
igen Cabaret in het Kurhaus Hotel in Scheveningen. Aanvang
itshow Utrecht afgeblazen
iecht De Uitshow in Utrecht is afgelast. Het evenement zou
het laatste weekeinde van augustus plaatshebben als opening
ïhet culturele seizoen in Utrecht. Gebleken is dat er onvol-
ende tijd is om het evenement op poten te zetten.
igeborg Elzevier terug met 'Amanda'
sterdam Actrice Ingeborg Elzevier is vanaf 2 september weer
ien in de monoloog 'Amanda' van de Vlaamse schrijver Wal-
van den Broeck. Het stuk kon eerder al rekenen op groot en-
jusiasme van publiek en pers. 'Amanda' werd bekroond met
Gouden Gids Publiekspijs 1996/97. De nieuwe tournee begint
rheater Bellevue in Amsterdam. Daarna gaat de voorstelling
irhet land door.
ferdam
imnist Jan Mulder en zijn
ballende zoon Youri lezen
rns de komende Uitmarkt in
Iterdam enkele scènes uit
niet. Ook de NOS-Journaal-
entatrices Noraly Beyer en
lijkstra en schrijver Gerard
dragen toneelteksten voor.
!0e editie van de Uitmarkt,
aditionele opening van het
we theaterseizoen, speelt
van 29 tot en met 31 au-
us af in het centrum van de
bekende Nederlanders
en dan zaterdag- en zon-
niddag op in en rond het
•ttheater aan de Kloveniers-
wal, waar de kleinere to-
gezelschappen zich presen-
CHEF JAN RIJSDAM, 071-5356444
Vis a Vis verstaat leuk 'de kunst van het overdrijven
De huwelijksnacht doorbrengen in een bassin van twin
tig meter in doorsnee, gevuld met 300.000 liter water, dat
is niet gewoon te noemen. Evenmin het copieus dineren,
zittend tot aan je middel in het koude water, terwijl de
obers als in een ouderwetse Amerikaanse waterballet-
showfilm met 'bathing beauty' Esther Williams in de
hoofdrol, sierlijk en stijlvol af- en aanzwemmen. Het
exquise gerecht: een gigantisch oog van een reuzen-inkt
vis wordt opgediend, nadat de kelners eerst een gevecht
op leven en dood hebben gevoerd met dit dier en zijn
vervaarlijke tentakels.
Maar eerst moet er radicaal
schoon schip worden gemaakt,
wil de mens de zuiverheid van
het op drift geraakte aards be
staan hervinden. Dat is de die
perliggende 'boodschap' in de
ze allesbehalve loodzware op
voering.
De voorstellingen van Vis a
Vis zijn te genieten als een the
atrale uitbeelding en aaneenrij-
ging van geestige cartoons, rijk
aan komische, bij vlagen kin
derlijke animaties. De verwon
derlijke en niet zelden specta
culaire technische special ef
fects zijn daarbij al een attractie
op zich. Dat geldt evenzeer voor
'Drift' met bijvoorbeeld een
vliegtuig dat in het water neer
stort, een vuurspuwende vul
kaan die metershoog vanuit het
water oprijst en een korte opera
dat zich afspeelt op de Ark van
Noach.
AMSTERDAM MAX SMITH
In de openluchtvoorstelling
'Drift' van theatergroep Vis Vis
doen zich dit allemaal en nog
veel meer voor. Aan de achter
zijde van de ongeveer anderhal
ve meter hoge waterbak staat
een enorm filmdoek. De projec
tie daarop van een reclame
boodschap met een gezin waar
van het geluk afstraalt omdat de
familie het wasmiddel 'Drift' ge
bruikt, vertekent zich geleidelijk
aan tot een kwaadaardige ex
pressie. Dit als prelude op een
milieuramp: de hele wereld
komt onder water te staan. Hui
zen waarvan slechts het dak
zichtbaar is dobberen rond. Op
één daarvan bevindt zich een
tevreden pijproker die rustig
aan het vissen is. Een huis
vrouw gebruikt een strijkplank
als mechanische voortstuwing
van haar weggespoelde woning.
Een pasgetrouwd stel in de
half ondergelopen en eveneens
met de stroom meevarende
camper laat zich hun prille ge
luk door niets en niemand be
derven. Al moeten ze de ene te
genslag na de andere zien te
overwinnen, ze blijven van alles
en nog wat ondernemen om
hun verbintenis tot een onver
getelijk feest te maken. Zij pas
sen in deze netelige toestand de
kunst van het overleven toe, of
zoals Vis a Vis het omschrijft:
'De kunst van het overdrijven.'
Extremiteiten
Afis a Vis manifesteerde zich
voor het eerst in 1990 met 'To-
polino', een slapstick met vijf
Fiats-500. Ingenieus waren de
visualiseringen in de daarop
volgende productie 'Central
Park'. Op een gegeven moment
kantelt een ettelijke verdiepin
gen tellend kantoorkolos om,
waarna het platte dak van het
gebouw als speelvlak fungeert.
Net als in 'Drift' was 'overleven'
het basisgegeven in 'Central
Park'. Zowel 'Topolino' als
In 'Drift' zoekt Vis a Vis het opnieuw in de extremiteiten.
'Central Park' werden in a Vis heeft een mime-opleiding
Utrecht in het kader van het gevolgd. Buiten dat bezit de
Festival a/d Werf geïnitieerd en groep een hoog academisch ge-
uitgebracht. halte. Arjen Anker en Stef Ave-
Het gros van de spelers bij Vis zaath zijn van oorsprong sociaal
pedagogen: zakelijk leider Ar
thur Oostvogel heeft na een vijf
tienjarig praktijk als advocaat
definitief gekozen voor Vis a Vis.
Michael Helmerhorst, een
van de oprichters van het voor
malige technisch Theater Per-
spekt, is opnieuw gevraagd voor
de regie van 'Drift'.
Het lijkt wel of Vis a Vis het in
extremiteiten zoekt: eerst dat
kantelende kantoorcomplex
dan deze enorme waterbak.
Helmerhorst: „Het gaat ons niet
zozeer om het spectaculaire,
maar om de onmogelijke we
reld waarin we leven met een
eigen logica aanschouwelijk te
maken. Daarbij is het interes
sant en een uitdaging om het
technisch op een bijzondere
manier vorm te geven. Het spe
len in het water bijvoorbeeld
heeft behalve zijn bevreemden
de uitwerking ook nog het effect
van de vertragende weerstand
bij de bewegingen. Daar moetje
dus ook iets op zien te vinden."
Het water voelt koud aan,
maar daar hebben de spelers
volgens hem niet zoveel hinder
van. „Tijdens de repetities in de
loods in Weesp in april, toén
was het berekoud; hielden ze
het echt niet lang vol.
Met alle risico's van slecht
weer kiest Vis a Vis bewust voor
openluchtvoorstellingen. „De
omgeving heeft zo haar eigen
theatrale werking. Kijk eens
naar die bomen, naar die lucht.
Niet voor niets spelen we tegen
de tijd dat het donker begint te
worden. Dat heb je niet als je in
een tent zit. In Ierland moesten
we wel. De Ieren zijn blijkbaar
bang voor regen; hadden ze een
grote circustent voor ons klaar
gezet."
'Drift' door Vis Vis. Op De Pa
rade, Martin Luther King Park
Amsterdam, vanavond en
morgenavond om 22.00 uur;
Nijmegen Vrij Uit Festival,
Waalkade, wo 3 sept t/m zo 7
sept 21.00 uur; Almere Festi
val, nabij station Almere Stad,
wo 10 sept 22.00 uur; do 11
sept t/m za 13 sept 22.00 uur.
teren. Vader en zoon Mulder
zullen de rol van Hamlet (Youri)
en de geest van diens vader
(Jan) vertolken. Het stuk staat
komend seizoen bij de Trust op
het repertoire:
Noraly Beyer is te horen bij
De Nieuw Amsterdam (DNA),
waar ze samen met acteur Sabri
Saad el-Hamus zal optreden.
Pia Dijkstra leest een tekst voor
toneelgroep Carrousel, en Ge
rard Reve treedt op voor .Het
Vervolg. Het Maastrichtse gezel
schap speelde het afgelopen
seizoen een bewerking van zijn
roman De avonden.
Toneelgroep Amsterdam
heeft geen bekende Nederlan
der gestrikt. Het gezelschap
speelt een bewerking van Annie
M.G. Schmidts Wiplala.
leiden Langs diverse locaties in de Leidse re
gio, waar kunstwerken staan opgesteld in het
kader van het Leiden Cultuurstad-project
'Voor mijn moeder1, is een puzzeltocht uitge
zet. De puzzeltocht voert de bezoeker mee
langs de gemeenten Alkemade, Voorschoten,
Leiderdorp en Oegstgeest om vragen te be
antwoorden die met de kunstwerken te ma
ken hebben. De winnaar van de puzzeltocht
wordt beloond met een fiets. Verder zijn er
een overnachting in Hotel Het Witte Huis, als
tweede prijs, en drie troostprijzen beschikbaar
gesteld. Inzendingen kunnen nog tot en met
10 september worden gestuurd naar het Pro
jectbureau Leiden Cultuurstad, aan de Har-
testeeg 6 in Leiden, of naar de Dienst Cultuur
en Educatie van de gemeente Leiden aan het
Stadhuisplein 1Op de foto: werk van Mitsy
Groenendijk in de tuin van het Voorschotense
Kasteel Duivenvoorde, foto loek zuyder-
Ida Gerhardt (1905-1997)
Een strenge dichteres die
streefde naar het volmaakte.
Ida Gerhardt stond in de cul
turele traditie van het Hol
landse protestantisme. Haar
poëzie kan in zekere zin als
niet meer van deze tijd wor
den beschouwd. Haar traditio
nele werkwijze is sinds haar
debuut in 1940 met Kosmos
nauwelij ks veranderd.
„Dichter zijn is een lot dat ik
niemand toewens, èn een
hoog voorrecht", zo om
schreef de dichteres wat zij als
een roeping moet hebben be
schouwd. Een opvatting van
het vak die de zich als uitver
korene beschouwende Ger
hardt met afschuw deed kijken
naar moderne collega-dich
ters. Zo noemde ze Lucebert
eens een schielijke oplichter.
Grote moeite had ze met de
aandacht die de in haar ogen
veelal onvolwassen en chaoti
sche moderne poëzie kreeg.
Ze voelde zich daardoor weg
gedrukt bij recensenten dan
wel bij het publiek. Zij was dan
ook verbaasd toen ze in 1979
met de P.C. Hooftprijs werd
gelauwerd. Hetzelfde jaar ont
ving zij trouwens ook de Prijs
voor Meesterschap van de
Maatschappij der Nederlandse
Letterkunde.
Geboren in Gorinchem op 11
mei 1905 brengt Ida Gardina
Margaretha Gerhardt haar
middelbare schooltijd door in
Rotterdam waar ze het Eras
mus-gymnasium volgt. Haar
leraar klassieke talen daar is de
dichter J.H. Leopold, die een
vriend van haar zou worden.
Ook zij gaat klassieke talen
studeren, in Leiden en wordt
kort voor de Tweede Wereld
oorlog lerares in Kampen.
In 1942 promoveert Gerhardt
op een gedeeltelijke vertaling
van Lucretius' De Rerum Na-
tura. Later, in 1949, zou van
haar de vertaling van Vergilius'
Georgica uitkomen. Voor haar
vertalingen kreeg Gerhardt in
1968 de Martinus Nijhoffprijs.
In 1968 publiceert zij ook de
eerste psalmen die zij met le
vensgezellin Marie van der
Zeyde uit het Hebreeuws had
vertaald. Vier jaar later komt
de complete bundel met de
150 psalmen uit. Die hebben
vooral in katholieke kring
weerklank gevonden. Ze wer
den opgenomen in de bijbel
vertaling van de Katholieke
Bijbelstichting en veel gebruikt
in kloosters. Haar tweede
dichtbundel, Het Veerhuis,
verschijnt in 1945. De dichte
res krijgt er de Van der Hoogt -
prijs voor. Er zouden nog meer
dan tien bundels volgen. De
laatste, De Adelaars var ens,
verschijnt in 1988. Voor de le
zer valt er in haar poëzie ter
nauwernood te glimlachen.
Het grootste deel van Ger-
hardts dichtkunst is als lood
zwaar omschreven, ironie was
haar vreemd.
Dat laatste geldt ook voor haar
eigen opstelling. In HP/De
Tijd noemde haar uitgever
Ben Hosman haar enkele jaren
geleden „heetgebakerd" en
„paranoïde". Zij ging lijden
aan waanvoorstellingen. In
1990 overleed partner Marie
van der Zeyde. Haar laatste ja
ren was Ida Gerhardt niet
meer productief en sleet ze in
het verpleeghuis Huize Berkel-
staete in Warnsveld bij Zut-
phen.
In haar geboorteplaats Gorin
chem herinnert sinds 1988 een
gedenksteen bij de Merwede
aan de dichteres.
Gouden lijst zorgt voor hoog kitsch-gehalte
muziek
beeldende kunst
recensie sandra smallenburg
onstelling: Schilderijen van Dick Bakhuizen van
"ink en Tjits. Te zien t/m 31 augustus, ma. 13-
di t/m. za. 11-16 uur, Hooglandse Kerk, Lei
interieur van de kerk nog in het oog.
Een grote dreigende zwaan en twee
vechtende stieren vormen de toegang
tot de tentoonstelling die het best te om
schrijven valt als 'een woud van schilde
rijen'. Bijna honderd doeken zijn dicht
op elkaar gezet en gehangen, zodat een
kakofonie aan kleuren ontstaat. Een dui
delijke lijn is niet te ontdekken, aange
zien werken uit verschillende periodes
door elkaar hangen. Bovendien hante
ren de kunstenaars heel verschillende
stijlen, waardoor je op het eerste gezicht
denkt met een tentoonstelling van veel
meer personen van doen te hebben.
Bakhuizen van den Brink en Tjits de
len samen een atelier aan de Haagweg 4
en het lijkt of daardoor een soort kruis
bestuiving tussen de kunstenaars heeft
plaatsgehad. Alhoewel hun werk wat on
derwerpkeuze betreft een eigen karakter
heeft, zijn toch overeenkomsten in tech
niek en uitwerking te ontdekken. Beide
kunstenaars schilderen eerst een soort
soft-focus achtergrond, waarover in felle
kleuren een duidelijke vorm wordt neer
gezet. Bij Tjits zijn dat meestal dieren of
bloemen tegen een gemarmerde, met
spuitverf verkregen achtergrond, terwijl
Bakhuizen van den Brink fantasiefiguren
of abstracte vormen tegen een achter
grond van pasteltinten plaatst.
Het werk van Bakhuizen van den
Brink is duidelijk in verschillende perio
des in te delen. Zo is er een serie harle
kijnen waarbij steeds dezelfde uit felle
kleurvlakken opgebouwde figuur op een
net andere manier is geschilderd. Dat
gaat op den duur behoorlijk vervelen.
Veel interessanter is de serie schilderijen
met abstracte, bijna willekeurig neerge
zette lijnpatronen. Deze doen denken
aan schilderijen van Miro of Kandinsky,
maar bevatten ook de grillige verfklod-
ders van de schilderijen van Jackson Pol
lock.
De schilderijen van de kunstenaar die
zichzelf simpelweg Tjits noemt zijn veel
symbolischer van aard. Verschillende
dieren, kikkers, slangen en stieren keren
steeds terug. Verreweg het meest afge
beeld is de papegaai, die volgens de
kunstenaar symbool staat voor het ge
zwam, het gekakel in de wereld. Maar
helaas komt die dubbele betekenis van
de werken niet altijd even duidelijk over
en blijven de meeste schilderijen toch
gewoon leuk geschilderde plaatjes.
Het meest schrijnend in dit opzicht is
wel het schilderij 'Jumping Wülie' van
een uit het water opspringende dolfijn,
dat erg doet denken aan new-age-achti-
ge afbeeldingen. Een meer dan levens
groot portret van Christus met een door-
nenkrans om zijn hoofd, dat vlakbij de
dolfijn hangt, past uitstekend binnen het
interieur van de kerk, maar krijgt door
de grote gouden lijst wel een hoog
kitsch-gehalte.
recensie lidy van der spek
Concert Louis Robilliard (Lyon) in de In
ternationale Orgelserie 1997 op het Van
den Heuvel-orgel; gehoord: 15/8, Nieu
we Kerk, Katwijk aan Zee.
De zon schijnt schuin door het
schip van de Nieuwe Kerk.
Louis Robilliard (1939) kan het
daarboven op het orgel goed
uithouden in zijn correcte
zwarte kostuum, de zwoele zo
merhitte is zeer behaaglijk ge
worden.
Romantici als Liszt en
Brahms worden omsloten door
Gésai' Franck, 'ie maitre angéli-
que', met als topstuk diens
'Grande piece symphonique'
(1863), helemaal geschreven in
de symphonische orgelstijl.
Toch wordt hier het orgel niet
tot een karikatuur van het or
kest verlaagd. De kiemcellen
zijn als pijlers waarop het
klankgebouw wordt opgetrok
ken. Franck zélf hield ervan om
de muziek met de architectuur
te vergelijken.
Het tempo heeft Robilliard
goed gekozen. Hij steekt van
wal met een voortvarende me
lodie in het pedaal die her
haald wordt en verbogen en
bewerkt in het manuaal. Dan
hoor je iets snel voorbijkabbe-
len en springt de melodie on-
derlangs. Een nerveus motief
wordt op de voet gevolgd (met
de hand). Vervolgens gaat het
werk op de meditatieve, be
schouwende toer, beeldend en
evenwichtig door Robilliard
vertolkt.
Daarvóór springt Robilliard
uit de band in 'Sint Franciscus
van Padua lopend op de gol
ven' (1863) van Liszt. Hij pakt
enorm uit in een daverende
dynamiek en tempo.On
heilspellend, duizelingwek
kend hoge golven rollen aan,
grommend, dreigend. Pas in
de stilte hoor je de voetstappen
van de heilige Franciscus aan
komen, rustig, vol vertrouwen.
Pure programmatische muziek
door Robilliard gloedvol en
aanschouwelijk neergezet. Het
zou het prachtig doen bij een
Hitchcock film.
Een heel eigen bezonken de
vote sfeer roept Robilliard op
in 'Consolation' nr 4 van Fe-
renc Liszt, met mooie lange,
metalig nagalmende melodie
lijnen. Ook op de 'reuzen-vleu
gel' met orgelpedaal die Liszt
voor zichzelf liet bouwen, had
deze vertroosting zich goed
van zijn taak gekweten.
