De luchthaven als attractiepark
Ruimtestation Mir: oud en lelijk, maar onverwoestbaar
E
TT
ZATERDAG 9 AUGUSTl
Na een perfecte landing gaat dit meisje op zoek naar een nieuwe attractie.
Wanneer de kitideren Duinrell
zijn ontgroeid, de lange
wachtrijen in de Eftelingzat
zijn en geen dolfijn meer
kunnen zien, is er altijd nog
Schiphol. Alsof26 miljoen
passagiers per jaar niet genoeg
is, ontdekken steeds meer
dagjesmensen de luchthaven
als een druk, maar gezellig
uitje. Een bonte mengeling
reizigers, uitwuiversen
toeristen op het vliegi>eld.
1 en zomerse dag op Schiphol. Het
I A panorama in het gelijknamige res-
taurant bestaat voor de bezoekers
die een plaatsje bij het raam wisten te be
machtigen. voornamelijk uit langssjokkende
hordes. De zonovergoten wandelpromenade
lokt veel luchtig geklede mensen naar buiten.
De verkoper van verpakt ijs van een bekend
merk doet goede zaken, ondanks de prijzen
die hoger zijn dan in de gemiddelde snack
bar.
Wie iets van de wondere vliegwereld wil
opsnuiven, doet er goed aan met de trein te
komen. De trein stopt net niet in de aan
komsthal, maar veel scheelt het niet. Dichter
bij kun je niet komen, en het parkeren is niet
goedkoop: drie gulden per half uur. Maar wie
per se met de auto wil, kan in een van de par
keergarages op schiphol-Centrum de auto
kwijt Bijvoorbeeld op P2, vrijwel onder de
verkeerstoren.
De verkeerstoren, van kilometers ver te
zien, is zó groot dat je er onderdoor kunt lo
pen zonder daar erg in te hebben. Hoewel de
luchthaven steeds aantrekkelijker wordt voor
zomaar een bezoek, blijft de meer dan hon
derd meter hoge toren hermetisch afgesloten
voor onbevoegden. Jammer, maar begrijpe
lijk.
Gelukkig zijn er andere attracties. Zoals de
Flight Simulator. Bijna echter dan zelf vlie
gen. Het apparaat staat deze dag stil. Een
monteur in een blauwe overall loopt er wat
bekommerd kijkend omheen. Met een papie
ren zakdoekje veegt hij het smeer van zijn
handen. De blik die hij het apparaat gunt,
spreekt boekdelen. Meer nog dan het bordje
bij de kassa maakt het duidelijk dat wie voor
vandaag zijn zinnen had gezet op de Flight
Simulator iets anders zal moeten bedenken.
Pech voor Kevin (11) die met zijn vader de
luchthaven bezoekt. Ze gaan ook nog naar de
Aviodome, het luchtvaartmuseum. „Kun je
daar ergens in?" vraagt Kevin. Zijn vader
denkt dat er alleen maar dingen zijn 'om
naar te kijken'.
Korte broeken en blote armen domineren
de wandelpromenade. Niet bij Els en Harm
Verschoor. Ze zijn die ochtend al vroeg ver-
Druk, maar gezellig
trokken en hadden niet op mooi weer gere
kend. Ze hebben hun zoon op het vliegtuig
gezet Dat bevindt zich inmiddels op zo'n
tien kilometer hoogte, maar haast om Schip
hol de rug toe te keren, hebben ze niet. „We
kijken een beetje rond en gaan eerst nog wat
eten", zegt Els.
De wandelpromenade biedt een goed uit
zicht op de bedrijvigheid op het platform.
Voor de verrekijkers waarmee (tegen beta
ling) de vliegtuigen dichterbij gehaald kun
nen worden, bestaat weinig belangstelling.
Alleen kinderen zien er iets in. Een jongetje
met een wit petje op probeert er een te de
monteren. Zijn vader vindt het niet nodig er
iets van te zeggen. Wat verderop is een meis
je verdiept in dezelfde bezigheid. Broer en
zus. Misschien werken ze over een paar jaar
allebei wel op Mainport Schiphol. Want daar
zit toekomst in, zo kan de bezoeker verne
men in het aangenaam koele Schipholscoop,
het bezoekerscentrum waar tientallen men
sen zich verdringen rond de kijkkasten,
draaischijven en andere bedenksels waarmee
de luchthaven de te verwachten pr bedrijft.
Indrukwekkende cijfers over werkgelegen
heid, het belang van Nederland Distributie
landeen vertrek dat de situatie in een tegen
geluid geïsoleerd huis nabootst, Schiphol in
het jaar 2015, het is er allemaal. Wie wil we
ten hoe groot het aandeel van de luchtvaart is
in het Bruto Nationaal Product kan hier te
recht, maar ook iemand die zich afvraagt
waarom er op Schiphol zo ontzaglijk veel
berken staan. Antwoord: de slappe takken
van de berk bieden weinig steun aan vogels
en zwermen vogels is wel het laatste waar op
stijgende en landende vliegtuigen behoefte
aan hebben.
De studieruimte in het bezoekerscentrum
is leeg. Op tafel staan drie koffiekannen. In
een daarvan zit nog wat lauwe koffie. Kris
kras door elkaar liggen rapporten over de
mogelijkheden van een luchthaven in zee, in
de Markerwaard of toch maar uitbreiden in
de al volgepropte Haarlemmermeer. Schip-
hols bijdrage aan de discussie over de toe
komst van de luchtvaart in Nederland ligt
hier sinds maandag zomaar voor iedereen ter
inzage. Er is zelfs speciaal een persbericht de
deur uitgegaan om dat kenbaar te maken.
Vooralsnog loopt het niet storm. Tussen de
rapporten zwerft een velletje papier met wat
notities. Er is in ieder geval iemand langsge-
weest. Waren de notities bij nader inzien niet
interessant, of zijn ze gewoon vergeten? Een
man aarzelt bij de openstaande deur van de
studieruimte en loopt dan toch door. „O,
hoort dat er ook bij?"zegt hij, gevraagd naar
zijn interesse in de toekomst van Schiphol.
„Dat mogen ze dan wel wat beter aangeven."
Engels is de voertaal in de luchtvaart, en
dat valt hier overal te merken. Maar Schiphol
is de roots (nog) niet helemaal vergeten. Elke
mededeling, of het nu gaat om de aandui
ding trappenhuis of dat het toilet automa
tisch doorspoelt, gebeurt tweetalig. Maar be
langrijker nog is de symbooltaal. Een analfa
beet kan de weg naar de vliegtuigen, taxi's of
bussen vinden.
Vier druk gesticulerende mannen willen
echter met de trein en daar voorzien weinig
verwijzingsbordjes in. Zeulend met zware
koffers sjouwen ze door Schiphol Plaza, het
moderne winkelcentrum tussen de vertrekhal
en het NS-station (open tot tien uur 's
avonds). Ten einde raad vragen ze de weg en
constateren dan verrast dat ze er recht voor
staan.
De eetgelegenheden springen evenmin als
het NS-station in het oög, maar het zijn er
zoveel dat op het moment dat je denkt 'nu
heb ik trek' er altijd wel een in de buurt is.
Wat wèl opvalt, zijn de talrijke ijsverkopers.
Het schema om de prullenbakken te legen, is
niet berekend op zo'n mooie dag. De bakken
lopen over met lege wikkels.
Op culinair gebied is er, versrpeid over de
luchthaven, voor elk wat wils. Een hapklare
hot-dog, een pizza-punt, een keur aan bur
gers - de favoriete snack van luchthaven-di
recteur Hans Smits. Wie wat meer tijd wil ne
men, strijkt neer in het Panoramarestaurani
Bij de ingang verdringen kinderen zich
rond bewegende apparaten, die zijn ver
momd als Mickey Mouse en Donald Duck.
Een krijsende kleuter kan er niet genoeg van
krijgen en eist van zijn vader dat hij nog een
keer mag. Tevergeefs. Dat feest gaat niet
door. Het is mooi geweest. Er wacht nog een
lange rit naar huis.
Training in de Russische 'Sterrenstad'. De Duitse astronaut Thomas Rei-
ter bezig in de Sojoez-simulator. foto ap oleg nikishin
Bijna elf jaar draaide het 120
ton wegende ruimtestation Mir
met een snelheid van 28.000
kilometer per uur, vierhonderd
kilometer boven de aarde in
alle rust zijn baantjes. Met de
regelmaat van de klok kwamen
berichten dat er weer een
bevoorradingsraket naar Mir
was gestuurd of per Sojoez- TM
een nieuwe crew in Mir was
aangekomen. Totdat het
bejaarde ruimtestation in de
nacht van 23 op 24 februari
ineens wereldnieuws werd: er
ontplofte een
zuurstofgenerator. Daarna
bleef het tobben.
et ruimtestation Mir krijgt weer een
I nieuwe bemanning. Komende dins-
dag gaan de Russische astronauten
Pavel Vingoradov en Anatoli Solovjov, vanaf lan
ceerbasis Bajkanoer de lucht in. Ze zullen de onfor
tuinlijke Tsiblijev en Lazoetkin aflossen. In afwach
ting daarvan trainen ze dezer dagen gewoon door
in het 5000 inwoners tellende Zvosnji Garadok, de
'Sterrenstad'. In twee flats, de zogenaamde Helden
huizen, leven hier de kosmonauten en astronauten.
Russen, Fransen, Duitsers, Japanners, Amerikanen
en Britten leren er de kneepjes van het vak. En dat
betekent in Rusland veel handwerk. Het hele cen
trum maakt net als mission control Koroljov een
beetje de indruk van een technologiemuseum:
computers die in Nederland al lang bij het grof vuil
zouden staan, versleten meubilair, krakende micro
foons en antieke stopwatches. Maar het werkt. En
in deze voor de Russische ruimtevaart zo zware da
gen laten de Russische wetenschappers en kosmo
nauten zich van hun beste kant zien: improvisatie
is nu eenmaal hun specialiteit.
Een centrale rol daarbij is weggelegd voor Sergej
Krikaljov, die meer dan vijftien maanden in Mir
heeft doorgebracht, talloze ruimtewandelingen op
zijn naam heeft en bij wijze van spreken in staat is
met zijn blote handen een ruimteschip te bouwen.
Nieuwe problemen met Mir? Sergej lost het wel op,
klonk het elke keer. De tengere, perfect Engels spre
kende Krikaljov is deze maanden de steun en toe
verlaat voor de kameraden in Mir.
Terwijl de 38-jarige man zich eigenlijk moet
voorbereiden op zijn volgende vlucht in 1999 naar
het nieuwe internationale ruimtestation, vliegt hij
nu heen en weer tussen Koroljov en Sterrenstad.
Held van de Sovjetunie, drager van de Leninorde
en Officier in het Franse Legion de l'Honneur, Held
Een klein meisje probeert door een verrekijker een glimp van de vliegtuigen op te vangen
'Elk probleem is een waardevoW
e,
van Rusland, allemaal onderscheidingen van de
man die als de meest ervaren ruimtevaarder ter we
reld geldt.
Pikant detail is dat Sergej in 1991 in de ruimte
zweefde toen in Moskou de tanks oprukten om de
prille democratie om zeep te helpen. Krikaljov werd
gelanceerd vanuit de Sovjetunie en keerde terug in
een nieuwe staat: Rusland. Alles was anders. Net als
de Sovjetunie, viel de ruimtevaartindustrie in brok
ken uiteen. Bajkanoer lag niet langer op Sovjetge
bied, maar in het onafhankelijke Kazachstan en de
Russen moesten zo'n 200 miljoen gulden aan huur
gaan betalen. Geld voor nieuwe leuke dingen was
er niet meer.
De Russische variant van de Amerikaanse space-
shuttle, Boeran, verdween in de mottenballen. Het
in het Gorki-park in de Russische hoofdstad opge
stelde exemplaar is verbouwd tot een restaurant.
Een geweldige tik kreeg het Russische prestige ook
toen het groots opgezette Marsprogramma, dat al
jaren was uitgesteld, in november 1996 letterlijk in
vlammen opging. De sonde kwam in een te lage
baan en stortte neer. Pijnlijk was het vooral, omdat
ruim een half jaar later een Amerikaans karretje
over Mars reed.
Het Russische ruimteprogrammma hangt intus
sen aan een miljardeninfuus uit het Westen. De
plaats voor een wetenschapsastronaut wordt al
sinds jaren verhuurd aan goed betalende Westerse
landen. Topkosmonaut Sergej verdient nu een paar
honderd gulden per maand. Maar geen moment
heeft hij erover gedacht zijn werk op te geven. „Ik
blijf bij het programma zo lang ze me nodig heb
ben." En nodig hebben ze hem in deze maanden.
Onverstoorbaar handelde hij als Mir weer door een
tegenslag werd getroffen. Hij wordt alleen boos als
het station een hoop oud roest wordt genoemd.
Op het programma van een be
zoek aan Schiphol mag het lucht
vaartmuseum niet ontbreken. Er is
veel te zien, niet alleen aan de
buitenkant.
„Dit station was gebouwd met techniek uit dejèw
'70 met een geplande levensduur van vijf jaai'e
werkt het al elf jaar. Wat er gebeurd is, heeft mo
met de leeftijd te maken. Elk probleem waai
mee worden geconfronteerd, is een waardevolirei
voor de toekomst", zegt Sergej. pa
|w
Het probleem van de ontploffing van een zp
stofgenerator, deed zich voor vlak nadat de niejrvi
bemanning, bestaande uit Tsiblijev en LazoetMen
de Amerikaanse astronaut Michael Foale, 5.
boord was gekomen.,De brand kon snel wordeielt
blust, maar daarna bleef het tobben met Mirten
zuurstofproduktie was door de brand gehalvèar
maar per Progress-bevoorradingsraket werdenpi
juni nieuwe spullen naar boven gestuurd. Ewet
ging fout: de raket ramde het ruimtestation,
gat in de wetenschapsmodule Spektr dwong dsSit
manning dit gedeelte af te sluiten. Foale konln
meer bij zijn proefdieren en raakte bijna al zijifeg
vé-spullen kwijt. Tot overmaat van ramp moes|nli
deel van de zonnepanelen worden afgeslotenktic
dat Mir nog veel minder energie kon opweaevi
Woensdag 9 juli arriveerde een nieuwe Prolscl
met 2,5 ton voorraden, inclusief een tandenboln
voor Foale, en reparatiemateriaal. De Russisclwer]
manning bereidde zich voor op een paar risken,
ruimtewandelingen om het gat te dichten en dèri;
dere problemen op te lossen. Maar op 15 julipn1
nieuwe tegenslag: commandant Tsiblijev hadltei
ritmestoringen, waarschijnlijk veroorzaakt kt
stress. Foare was direct bereid in te springen, fste
kou achtte hem gekwalificeerd, omdat hij in ïn
renstad ook ruimtewandelingen had getraind.pw
de NASA gaf het groene licht, maar na nieuw
menselijke fouten werd besloten dat de hele
toch maar door een verse Russische crew nr
worden geklaard.
Het is dringen voor eeny
bij het raam in het Panol
taurant met uitzicht oplH
form.
