'Niet toegeven aan eis meer loon'
Feiten &Meningen
Er is altijd
hoop voor
Israël en de
Palestij nen
Duits wint snel aan populariteit in ontwikkelingslanden
■NHL
Mtr iK$h
VRIJDAG 8 AUGUSTUS 1997
Het eindeloze feuilleton 'Israël en de Pa-
lestijnen' beleeft deze dagen een spannen
de episode. De hoofdrolspelers doen hun
uiterste best hun tegenstander verbaal te
intimideren en tegelijkertijd nèt niet zo
ver te gaan dat het op een gewapend con
flict uitdraait. Als de wapens er dan toch
aan te pas moeten komen, is het zaak via
media en diplomatie de schuld daarvan
bij de tegenstander neer te leggen.
Een willekeurig aantal citaten van de afge
lopen dag:
Premier Netanyahu: „We houden stevig
vast aan de maatregelen die wij hebben
genomen. We verwachten dat de Pales
tijnse Autoriteit zijn verplichtingen na
komt als zij verwachten dat wij de onze
nakomen.''
President Arafat: „Netanyahu heeft ons de
oorlog verklaard en we moeten ons voor
bereiden op wat komen gaat. De situatie is
ernstig."
Netanyahu: „Om de vrede te redden,
moet de Palestijnse Autoriteit harde, be
slissende, uitgebreide en onmiddellijke
stappen nemen tegen de infrastructuur
van de terroristische organisaties."
Arafat: „Wij moeten onze beweging voor
bereiden, opdat wij sterk staan in de ko
mende strijd. Wij moeten al onze krach
ten. onze spieren, onze intelligentie en
onze voedselvoorraden daarop instellen."
Netanyahu: „We proberen alleen maar
ons eigen volk te beschermen. Ik hoop dat
de maatregelen tegen de Palestijnse Auto
riteit spoedig overbodig worden."
Arafat: „Als meneer Netanyahu het Pales
tijnse volk overal de schuld van blijft ge
ven, kan hij een enorme explosie verwach
ten die niemand meer kan stoppen."
Het feuilleton is niet alleen eindeloos, het
is ook uitzichüoos. Voor de kwestie 'Israël
en de Palestijnen' bestaat geen oplossing.
Oorlog is geen oplossing. Het bezet hou
den van Palestijnse gebieden is geen op
lossing. Aanslagen plegen op Israëlische
doelen is geen oplossing.
En wat nog wel het ergste is: praten is ook
geen oplossing. Premier Rabin wilde pra
ten en blies samen met Arafat het vredes
proces nieuw leven in. Waarop Rabin
werd vermoord. Waarschijnlijk had het
duo Rabin-Arafat zijn doel toch niet be
reikt, want daar hadden fanatieke groepen
aan beide zijden ongetwijfeld een stokje
voor gestoken.
Netanyahu zette als volgende premier van
Israël flink de rem op het vredesproces,
hetgeen uitmondde in de huidige crisis.
Netanyahu stuurt aan op de ouderwetse
machtsverhouding en neemt ouderwetse
maatregelen als reactie op ouderwetse Pa
lestijnse aanslagen. Israël en de Palestij
nen zijn weer terug bij af en misschien
komt er zelfs wel een einde aan het wan
kele evenwicht van vandaag. Op een men
senleven meer of minder wordt daarbij
toch niet gekeken en als schelden niet
meer helpt, zijn beide partijen niet te be
roerd hun geschil met behulp van wapens
uit te vechten. Alsof dat een oplossing
biedt.
Is er dan nog wel hoop voor Israël en de
Palestijnen?
Jazeker. Nelson Mandela is president van
Zuid-Afrika. Oost-Europa is verlost van
het dictatoriale communisme en de Kou
de Oorlog is niet meer dan een vage herin
nering. Dus waarom zou er geen hoop zijn
voor Israël en de Palestijnen?
Dr. Sebastian Bemile uit Ghana
hoopte ooit na zijn studie Duits
vertaler te worden. „Toen ik aan
de universiteit van Heidelberg stu
deerde, zo eindjaren zestig, zaten
in Ghana nogal wat Duitse techni
sche bedrijven. Als vertaler kon je
daar toen vrij gemakkelijk aan de
slag." Inmiddels is Bemile zelf do
cent Duits en werkzaam bij het In
stitute of Languages in het Ghane-
se Accra.
Wereldwijd spreken 120 miljoen
mensen Duits, van wie het meren
deel Europeanen. Maar terwijl in
het buurland Nederland leerlingen
het vak Duits terzijde schuiven,
blijkt juist in ontwikkelingslanden
een toenemende belangstelling
voor de taal. Naast de interesse
voor de Duitse cultuur, zijn het
voornamelijk economische over
wegingen om de taal te gaan stu
deren.
Aan de Universiteit van Amsterdam
vindt deze week een wereldcongres
plaats van leraren Duits. Behalve
uit Europa zijn de 1600 deelnemers
opmerkelijk genoeg ook afkomstig
uit landen als Nigeria, Afghanistan,
Mexico of de Volksrepubliek China.
In een land als Japan geniet het vak
Duits zelfs een hoger aanzien dan
in Nederland.
Volgens de organisatoren van het
wereldcongres komt de belangstel
ling voor de taal vooral in Afrikaan
se landen voort uit het feit dat veel
jongeren hopen in Duitsland te
kunnen studeren. Om voor een
toch al zeldzame beurs in aanmer
king te komen, moet men minstens
de taal beheersen. In India daaren
tegen bestaat al jarenlang belang
stelling voor de Duitse cultuur.
Een land als Indonesië wendde
zich min of meer noodgedwongen
tot Duitsland toen de banden met
Nederland werden verbroken. De
politieke elite studeerde in Duits
land en stimuleerde vervolgens de
Duitse taal in eigen land. Inmiddels
bestaan er in Indonesië zes univer
siteiten waar germanistiek kan
worden gestudeerd en zijn er acht
lerarenopleidingen Duits.
Voor de Armeense prof. Melanja
Astvazatrjan is het nog een gevecht
tegen de bierkaai. Als docent werkt
zij bij het instituut voor vreemde
talen aan de universiteit van Jere
van. In de voormalige Sovjetrepu
bliek bestaat echter meer belang
stelling voor het leren van Engels.
„Op de 75.000 scholen in Armenië
kunnen leerlingen twee uur per
week Duits onderwijs volgen. Maar
de belangstelling is gering. Daarom
hebben we een Duits leer- en cul
tuurcentrum opgericht om de inte
resse voor de taal te bevorderen.
Men kan er gratis Duits leren en
ook leraren worden er,opgeleid."
De ongeveer 700 leraren Duits kun
nen in het land echter nauwelijks
van hun vak leven. „De meesten
hebben er een baantje bij, veelal als
tolk. Voor dit congres naar Amster
dam komen, was dan ook alleen
maar mogelijk dankzij een stipen
dium en een reiskostenvergoe
ding."
Vooral Aziatische landen zien het
economische belang van Duits als
wereldtaal. In een land als Taiwan
moeten in het jaar 2001 tachtig le
raren Duits zijn opgeleid. En ook in
China begint het nut van een stu
die Duits door te dringen. „Het be
heersen van de taal geeft een goede
garantie op werk", aldus Zhongde
Hua, docent Duits aan de universi
teit van Nanjing. „De laatste jaren
heefrChina meer contacten met
landen als Duitsland, Zwitserland
of Zweden. Bovendien vestigen
zich steeds meer Duitse bedrijven
in China en dat biedt voordelen als
je de taal beheerst."
„Maar het zijn niet alleen economi
sche belangen die meespelen. Ook
de Duitse literatuur, muziek en his
torie genieten een toenemende be
langstelling in China."
Hua zelf beheerst de taal al ruim
dertig jaar. „De sfeer om een
vreemde taal te studeren is tegen
woordig veel gunstiger als in de ja
ren zestig", stelt hij tevreden vast
Hua glimlacht fijntje: „Hoewel,
vanwege onze contacten met de
toenmalige DDR, was het toen toch
mogelijk Duits te studeren."
De Ghanese dr. Bemile schat dat in
zijn land slechts enkele honderden
de Duitse taal beheerf
„Zeker is dat er op dit momeif
ruim duizend van mijn landgl
ten in Duitsland studeren, üpl
moment is het nog moeilijk vi
vinden met de Duitse taal als|
ge. We zijn druk bezig het vak
het onderwijs te introduceren
Ghana telt nu zo'n dertig lerai
Duits en die hebben allemaal]
werk."
„Overigens, verschillende vaij
studenten leren naast Duits w
Nederlands. Op zich is dat nie
vreemd. In Nederland woneni
Ghanezen en er bestaan ook$
delsbetrekkingen. Wie de Neo
landse taal beheerst houdt zir
vooral bezig met het vertalen?
documenten." 11
e
AMSTERDAM THEA VAN BEEK 1
Het gelijk van CNV-voorzitter Westerlaken
Anton Westerlaken is een ras
echte dwarsligger in vakbonds-
land. Bij zijn aantreden als
CNV-voorzitter baarde hij op
zien met een oproep aan werk
nemers om vijfjaar lang ge
noegen te nemen met koop-
krachtbehoud. Dat zou goed
zijn voor de werkgelegenheid.
Het werd hem niet in dank af
genomen. Maar na precies vijf
jaar voorzitterschap heeft hij
het gelijk aan zijn kant gekre
gen. Hierdoor gesterkt komt hij
nog steeds onomwonden voor
zijn mening uit. Waar iedereen
het Nederlandse overlegmodel
tussen werkgevers en werkne
mers roemt, gaat Westerlaken
dwars tegen de juichstemming
in. „Wat nou 'hosanna polder
model?' Het echte werk moet
nog beginnen!"
Bij zijn aantreden als CNV-voorzitter baar
de Anton Westerlaken (42) opzien met een
hartstochtelijk pleidooi om vijf jaar lang de
lonen te matigen. De vakbonden moesten
bij CAO-onderhandelingen slechts inzetten
op koopkrachtbehoud. „Want wat hebben
we aan extra salaris voor werknemers als ze
daardoor zo duur worden dat ze worden
ontslagen?", stelde hij destijds. Scepsis en
afkeer vielen hem ten deel. Want zulke
woorden uit de mond van iemand die werk
nemers vertegenwoordigt, klonk toen als
vloeken in de kerk.
De afgelopen jaren zijn de lonen echter keer
op keer gematigd. De vakbeweging heeft
met behoud van koopkracht en in som
mige CAO's zelfs met minder genoegen
genomen. Die houding wordt nu tot in de
verre buitenlanden geroemd, omdat het
goed blijkt voor de werkgelegenheid. Maar
slechts een enkeling weet nog dat Westerla
ken de eerste was die hardop durfde te zeg
gen dat de tijd hiervoor rijp was. „Dat geeft
niets, ik vind het niet belangrijk dat mensen
zich dat herinneren, het gaat om het resul
taat", zegt hij.
Westerlaken, nu vijf jaar voorzitter van het
CNV (350.000 leden), komt over als een be
scheiden man. Zelfs de eer dat zijn voor
spelling is uitgekomen trekt hij niet hele-
CNV-voorzitter Anton Westerlaken.
maal naar zich toe. Zijn voorganger Henk
Hofstede speelde ook al langer met het idee
dat de vakbeweging meer moest zijn dan
een loonmachine, meent hij. Maar toen
Westerlaken het roer van Hofstede over
nam, was het leeftijdsverschil tussen de ou
de en nieuwe voorzitter bijna twintig jaar.
„Dat heeft een rol gespeeld, ik durfde scher
per te formuleren.
LOONEIS
Loonmatiging lijkt echter zijn beste'tijd te
hebben gehad. Uit een tussenbalans van
het nu lopende CAO-seizoen van de CNV
Industrie- en Voedingsbond blijkt dat werk
gevers steeds duurdere contracten willen
afsluiten, maar minder werkgelegenheidsaf-
spraken maken. Aan het begin van het sei
zoen lag de gemiddelde loonstijging nog op
2,5 procent. De laatste maanden is dat cijfer
opgeklommen naar 3,25 procent.
Bij de FNV is ook een opgaande lijn zicht
baar. De grootste F'NV-bond AbvaKabo
kiest het komende CAO-seizoen voor koop
krachtverbetering. FNV-Bondgenoten, het
samenwerkingsverband van de Industrie
bond, de Dienstenbond, de Voedingsbond
en de Vervoersbond, denkt aan een looneis
van anderhalf procent boven de inflatie. De
verhogingen rijzen nog niet echt de pan uit,
maar de trend is duidelijk.
Westerlaken waarschuwt voor een al te gre
tige houding. „Natuurlijk, ik snap ook wel
dat het bij werknemers gaat kriebelen als ze
keer op keer lezen dat het bedrijfsleven re
cordwinsten boekt, dat de effectenbeurs
door een nieuwe grens is geschoten en als
ze horen dat topmanagers zich via optiere
gelingen verrijken. Wij hebben het werk ge
daan, dus wij willen ook poen, denken ze
dan. Dat is een logische reactie. Maar daar
moeten we niet aan toegeven. Immers, het
gras bij de buurman is altijd groener."
Hoe lang kan de vakbeweging loonmatiging
nog aan de achterban verkopen? „Zolang
als we daar een goed verhaal bij hebben. Op
bijeenkomsten van CNV-bonden merken
we dat kaderleden soms roepen om meer
loon. Ik zeg dan altijd: Oké het gaat nu goed
met de economie, dus kunnen we er bij
FOTO GPD ROLAND DE BRUIN
CAO-onderhandelingen best meer voor jul
lie uittikken. Maar als de groeicijfers straks
weer afnemen en de arbeidsmarkt gaat
knijpen en knellen, loop je kans dat je baas
mensen gaat ontslaan. Je merkt dat de le
den dan toch kiezen voor een wat kleiner
bedrag erbij op de salarisstrook." De uitruil
tussen loonmatiging en verkorting van de
werkweek is echter bijna uitgewerkt. Tot nu
toe werden werkgevers die akkoord gingen
met een 36-urige werkweek, beloond met
een lagere looneis van de bonden. „De tijd
is rijp om andere combinaties te maken",
zegt Westerlaken stellig. De eis voor de 36-
urige werkweek moet worden ingeruild
voor afspraken over scholing, verlof en
meer zeggenschap voor werknemers. Voor
al opleidingen zijn belangrijk. Niemand
werkt meer zijn leven lang voor één baas.
Door jezelf te blijven ontwikkelen blijf je
aantrekkelijk voor de arbeidsmarkt.
Westerlaken: „De vakbeweging moet bo
venal de belangen van alle werknemers be
hartigen. Het is niet slecht dat de aandacht
verschuift naar individuele dienstverlening.
Als je maar in de gaten houdt waarom we
J
het doen. Het paarse kabinet heeft NÉ
na het ander gat in de sociale zekerlP
slagen. Dan kun je als vakbeweging
paar dingen doen: mensen aan hunP
overlaten, collectief repareren door#1
ken te maken in CAO's en als dat niel(
verzekeringen aanbieden. We kiezeif1
de laatste twee oplossingen. Zo doeip
toch iets voor mensen die anders bul
boot vallen." L
Terugkijkend op de afgelopen kabin^
riode constateert Westerlaken dat p
ciaal gezien een mislukking is gewei
idee van 'laat de markt haar werk dc
wie buiten de boot valt heeft pech' i
geslagen. De resultaten zijn bezuinij t
op de WAO, bijna-afschaffing van di
tewet en de invoering van de nieuwi j
staandenwet (waardoor het gros vai
duwen geen weduwenuitkering mea
krijgt). Die besluiten hebben veel let*
rokkend. De politiek is door alle grerr
HOSANNA J(
o>
De voorzitter ergert zich daarom aaijll
'hiep-hiep-hoefastemming' die paaij
heeft ten opzichte van het poldermol
„Paars was tijdens de kabinetsformaf
de grootste strijder tegen het typisch}
lahdse overlegmodel tussen vakbevvjl
werkgeversorganisaties en overheid'^
primaat moest terug naar de politiel0
nu het goed gaat met de economie hl5
ze daar niet meer over. Nu roepen z£
koor: Hosanna Poldermodel!" 1°
De hele ophef rond het succes van h?(
dermodel is sowieso flauwekul, \dndjf
terlaken. Buitenlandse politici, vakbi
werkgevers en journalisten trekken i|
naar Nederland om te onderzoekend
succesformule van het poldermodel!
kaar steekt. „Ze doen net alsof het ier
nieuws is. In werkelijkheid is het CNl
sinds 1979 mee bezig. In 1982 leidde
het akkoord van Wassenaar, waarinr
vers en vakorganisaties zwart op witr
ben gezet dat ze de handen ineensla!,
elkaar niet meer als slechteriken zou?
handelen."
In de juichstemming rond het overlï
del schuilt bovendien een groot geva
„We lopen het risico dat we onszelfiL
borst gaan kloppen. Dat we denkenr
ergste gehad hebben en achterover Ifo
gaan leunen. Dat is een vergissing. IC
lijk, de economische cijfers laten eeifo
stig beeld zien. Maar wie verder kijkfy,
dat we er nog lang niet zijn. Lager ojk,
den en minderheden blijven in de klj
bakken van de arbeidsbureaus hangt
bijstandsmoeders kunnen niet rondly
Het echte moeilijke werk gaat nu paT
nen. Dus wat nou hosanna poldermo
UTRECHT SYLVIA MARMELSTEIN
TOM JANSSEN
Sleurhut
■arjjimKwi De vakantie be-
L tfv gon met een
■/vLX surrealistisch
gesprek. „Zo,
gaat u met de
BRUSSEL f
11 karavaan weg!
Mag ik weten
hoeveel 'em weegt?"
Dat hangt af van de hoeveel
heid aardappels die we meene
men wilde ik zeggen, maar ver
zekeringsagent Jules was me al
voor: „Meer dan vijfhonderd?"
Ik knikte van 'ja', en begon me
nu toch af te vragen waarom de
assurantiën zo geïnteresseerd
waren in het aantal kilo's com
fort dat ik over het asfalt naar
Italië wilde verplaatsen. Jules
keek gepijnigd: „Ai, dan heeft
ge een U-plaat nodig. De kara
vaan moet geïmmatriculeerd!"
Er begon een lichtje bij me te
branden. Die laatste term ken
de ik nog van mijn verblijf bij
het bureau vreemdelingenza
ken van de gemeente.
'Immatriculatie' wil zoveel zeg
gen als 'invoeren' of 'tot België
toelaten'. Maar onze Neder
landse sleurhut invoeren, alle
kafkaiaanse papieren romp
slomp inbegrepen, daar voelde
ik niets voor. Om te beginnen
was de caravan niet van ons,
maar voor een maandje ge
leend van Koopman senior. Na
vier weken zon zou hij weer
boven de rivieren terugkeren.
Konden we niet gewoon net
als in Nederland een kopie
van onze auto-nummerplaat
op de caravan schroeven? Daar
presenteerde zich een dilem
ma: boven de vijfhonderd kilo
is dat in België strafbaar. Maar
een speciaal caravankenteken
aanvragen beginnend met
de letter U was met het oog
op het eigendom van het ding
ook niet mogelijk. Eigenlijk, zo
concludeerden we samen, is
het in Europa niet toegestaan
een caravan te lenen van fami
lie in een andere lidstaat. Jules
kneep gelukkig een oogje dicht:
„De verzekering is in orde. Het
is zaak rap het land te verlaten,
en wensen dat u niet in België
word t aangehouden.
Een aardige bijkomstigheid van
vakantie is dat je, behalve de
gezochte rust en zon, ook weer
iets te weten komt over de Eu
ropese eenwording, bedachten
we. Eikaars spullen lenen gaat
zomaar niet. Maar ook leerden
we dat de Belgische en Neder
landse trekhaken wezenlijk van
elkaar verschillen. Zonder inge
wikkelde aanpassingen in de
bedrading gaan de remlichten
van een Belgische caravan ach
ter een Nederlandse auto bran:
den als je linksaf slaat. Dat is
niet alleen verwarrend maar
ook levensgevaarlijk. Zo bleek
de ken teken verlichting plots
een belangrijke functie te heb
ben bij het remmen.
Floe het verder met de caravan
ging? In België zijn we niet aan
gehouden, maar wel op de te
rugweg, in Duitsland. Dat was
op zich een pan-Europese er
varing die het waard is om na
te vertellen. Vlak voor de grens
sommeerde een polizei-be
ambte ons met een woest ge
baar naar de vluchtstrook: we
hadden 110 kilometer per uur
gereden en inderdaad: dat was
dertig kilometer te snel. De wij
ze waarop hij zijn pet opzette,
uit zijn auto stapte en slow
motion öp ons toeliep beloofde
dat het Uur des Oordeels was
aangebroken. En daar zaten we
niet ver naast. ,,U hebt 110 ge
reden!", riep hij nors,
het bevel 'Papieren!' vol£
mede de vaststelling: ,,/ltff
Wohnwagen mussein 'B'l
klebt sein für Belgien. Un
haben da een NLfurHollt
Hoe reageer je op zoveel i
riteit? Ik besloot te kijken]
een schooljongetje dat ne
potje inkt heeft omgegooi[
verzon ter plekke een ha'
lend verhaal over een plc
ling ziek geworden vader]
hulpvaardige zoon die de]
van wel wilde repatriëren
betonnen diender toonde}
ter geen enkel teken van B
dogen. Maar toen hij teru
naar zijn bonnenboekjel
over zijn schouder: Zwa
mark" Op de Autobahn\
de Mercedessen en BM\V
tussen als glimmende korf
voorbij. Soms is het verda
Europa een zegen voor
burgers, bedacht ik. Nogil
heb ik een politieman zo]
standig bedankt voor heti
recht een boete te mogenl
len.
PAUL KOOPMAN CORRESPON
