'Leiden heeft hotel in het hart nodi
Hotel Centraal
'Ik zal kou vatten en dan sterven'
'Parkeren voor hotel rampzalig
ENBOEK
'Door dat gefiets, ruikt het hier zo sehoe
D uitsers, een
handvol Fran
sen, wat Engel
sen en een ver
dwaalde Italiaan
is zo ongeveer
de gebruikelijke
mix buitenland
se toeristen in
de regio. Daar
kijkt ondertussen niemand
meer van op. Maar een Mexi
caanse familie... En dan nog wel
op het rustige Kaageiland in
Hotel Orion. Wat bezielt die lui?
Pappa, mamma en kinderen
Berumen begrijpen de verba
zing niet. Het is toch zo 'ontzet
tend mooi en groen' hier? Ziet
de verslaggever dan niets moois
in het Hollandse polderland
schap op een druilerige dag?
Okee, het weer is dan niet fan
tastisch, maar depressing zou
den ze het toch niet willen noe
men. „Nee, Holland is fantas
tisch."
DONDERDAG 7 AUGUSTUS 1997
Leiden Promotie VVV droomt van stadshotel en -camping
plek waar het hotel kan komen
wél. „Ik denk dat er bijvoor
beeld moet worden gedacht aan
het voormalige weeshuis aan de
Hooglandse Kerkgracht. Dat
komt een keer vrij. En de sfeer -
vorming is er prachtig. Je hebt
er bijvoorbeeld nog een oude,
authentieke regentenkamer.
Dat betekent dat je er meteen
weer een attractie bij hebt."
Daarnaast denkt Scheffer aan
andere gebouwen die leegstaan.
Zoals de oude meisjesschool
aan de Garenmarkt. En zelfs
meelfabriek De Sleutels aan de
Oosterkerkstraat. 'Dat is een ge
schikte plek voor een jeugd- of
een low-budgethotel', schreef
Scheffer al eens.
En daar blijft het niet bij.
„Behalve over een stadshotel
vind ik dat we ook moeten na
denken over een stadscamping.
Ik vind namelijk dat goedkope
overnachtingen in Leiden nau
welijks mogelijk zijn. En in de
zomer liggen er allerlei velden'
braak. Er moet toch een moge
lijkheid zijn om daar te kunnen
overnachten?" En hij somt een
aantal velden op: het Ankerpark,
Roomburg, de open lucht-ijsba-
nen in de Stevenshof en Oegst-
geest. Of de 'gewone' sportvel
den, desnoods. „Ik heb geen
idee of dat laatste haalbaar is.
Maar het enige wat ik zeg is: je
moet het niet uitsluiten."
Een camping met een cultuur
historisch tintje? Scheffer
schudt beslist het hoofd. „Je
moet wat zo'n camping betreft
niet alleen uitgaan van behoef
ten. Op het moment dat je cam
pingplaatsen gaat aanbieden,
Anna Pavlova. Prima ballerina
assolutavan het klassieke ballet.
De laatste grijsaards die haar
ooit 'De Stervende Zwaan' heb
ben zien dansen, spreken van
een wonder van gratie en mi
miek. Een legendarische per
soonlijkheid, poëzie op spitzen.
Op 23 januari 1931 ging er een
schok door de internationale
danswereld: de wereldberoem
de ballerina overleed op 50-jari-
ge leeftijd. In Hotel des Indes in
Den Haag.
Het Leidsch Dagblad meldde op
die noodlottige dag: Voor rust
te gaan nemen, zou de groote
Russische danseres Anna Pavlo
va nog een tournee maken door
het land. Helaas, het heeft niet
mogen zijn. Nauwelijks hier ge
arriveerd, werd zij ongesteld en
hedennacht half één is zij in
Hotel des Indes, te Den Haag,
waar zij werd verpleegd, zacht
ontslapen. De overkomst uit Pa
rijs van haar Russischen dokter
heeft niet meer mogen baten'.
In een gedenkboek van Hotel
des Indes staat dat Pavlova kou
zou hebben gevat bij een spoor
wegongeluk in Frankrijk tijdens
haar reis naar Den Haag. Mid
den in die koude januarinacht
verscheen in Pavlova's sterfho-
tel haar impresario Ernst Kraus
om aan de daar aanwezige jour
nalisten mee te delen: 'Heren,
vannacht na half één is de
grootste danseres aller tijden
zacht verscheiden. Nog heden
nacht zal haar stoffelijk over
schot naar een rouwkamer in
het ziekenhuis Westeinde wor
den overgebracht'.
Twee dagen na haar dood werd
het stoffelijk overschot van Pa
vlova overgebracht naar Lon
den. Van dat transport versche
nen in alle kranten grote foto's.
Zes dragers die haar kist, bedekt
met bloemen, de loopplank van
de Batavier II op droegen. Zes
lompe, Nederlandse mannen
met het lijk van een vrouw wier
voeten de zwaartekracht had
den getart.
Pavlova stierfin de salon, rechts
van de entree van Des Indes.
Die salon is naar haar ver
noemd. Er hangt een schilderij
van de ballerina, die' zich erg
thuis moet hebben gevoeld in
deze rijke omgeving. Toen zij
aankwam, waren er drie ver
trekken in haar lievelingskleur
lila ingericht.
Bibberend en koortsig, zo meld
de een journalist van NRC-Han-
delsblad, was zij vanuit Parijs in
Den Haag gearriveerd. Op het
station overhandigde haar Ne
derlandse impresario Ernst
Ballerina Anna Pavlova overleed in Hotel des Indes
Leidse parkeerregels zijn aan toeristen niet uit te leggen
„De situatie is rampzalig", zegt Ton Tous-
sain. „Wekelijks heb ik een tiental gasten
dat hier niet langer wil blijven."
De eigenaresse van het Leidse hotel Nieuw-
Minerva heeft geen goed woord over voor
de verkeer- en parkeersituatie in de binnen
stad. Het kost haar klanten, zegt ze, en niet
zo'n beetje ook.
„Stel, je komt over de Willem de Zwijger
laan Leiden binnen. Als je dan het bord
'Centrum' volgt, ga je over het station en
dan stuit je op de Turfmarkt. Dus moet je
helemaal via de Morsweg en het Noordein
de hierheen komen.
Afijn, dan staan ze eindelijk voor de deur,
een beetje chagrijnig natuurlijk, en dan vra
gen ze aan mij waar ze hun auto kunnen
parkeren. En wat moet ik dan zeggen? 'Ner
gens'. Nou, dan hebben ze er meteen al niet
veel zin meer in." Parkeren is wel mogelijk
voor de deur van Nieuw Minerva (aan de
Boommarkt) maar vrijwel alleen met een
'dagkaart' ter waarde van 15 gulden. Daar
mee mag je ook op plaatsen voor 'vergun
ninghouders' staan. Want de acht parkeer
plaatsen bij de betaalautomaat zijn vrijwel
altijd bezet.
Probleem is echter dat de parkeerregels
moeilijk zijn uit te leggen aan de meeste
buitenlanders. Het woord 'vergunninghou
der' is voor vrijwel elke toerist onbegrijpe
lijk. „En er staan dus nergens Engelse of
Duitse borden die het parkeersysteem uit
leggen. Mijn gasten komen hier aan, zien
een parkeerplaats en gaan daar dan gewoon
staan. Dat een groot gedeelte van de plaat
sen alleen voor vergunninghouders is, zien
ze niet."
Volgens Toussain zijn er veel gastj
na een paar pogingen gewoon op|
„Dan pakken ze hun spullen en
Begin mei had ik een bus met gas!
zou een maand later een tweede 1
van dezelfde organisatie. Maar dit
slechte ervaringen van de eerste g
annuleerd."
Om problemen te voorkomen, vei
Toussain haar gasten naar het Ha
terrein. „Maandelijks haal ik daar
parkeerkaarten. Daar vertel ik dar
leuk verhaal bij, over de bus drive
centrum. Hartstikke leuk, zeg ik d
Ja, je moet het toch een beetje poi
den voor je gasten. Alleen die bus
centrum, die rijdt dus niet altijd.'-
ERNA STRAATSMA
een goede functie vervullen.
Maar we hebben meer bedden
nodig, en meer keuzemogelijk
heid. Het ontbreekt ons nog aan
een hotel middenin de stad,
waar men zich begeeft in een
omgeving die vijfhonderd jaar
oud is. Dat is waarvoor men
naar Leiden komt. Driekwart
van de toeristen die naar Leiden
komen, komt uitsluitend voor
de cultuurhistorische binnen
stad."
Een exploitant of ontwikkelaar
voor het stadshotel heeft Schef
fer nog niet. Ideeën over een
Kraus haar een bos tulpen. Een
maal in haar hotel moest Pavlo
va alle feestelijkheden afzeggen.
Ze had 'hevige pijnen in de zij'.
De hoteldokter constateerde
pleuritis ten gevolge van een
verwaarloosde verkoudheid. Dit
tot woede van de eigenzinnige
Pavlova, die er vast van over
tuigd was dat ze in Parijs iets
verkeerds had gegeten. Maar de
lijfarts van Koningin Wilhelmi-
na, die om een second opinion'
werd gevraagd, bevestigde de
diagnose. De danseres kreeg
kamfer- en coffeïne-injecties en
men diende haar zuurstof toe.
Het mocht allemaal niet meer
baten. Haar laatste woorden:
'Speel die laatste maat zachtjes'.
In de biografieën wordt Pavlova
afgeschilderd als een diep-tragi-
sche vrouw die geleefd werd
door haar man en impresario
Victor Dandre, een losbol die zij
uit de gevangenis wist te hou
den door het betalen van een
grote dwangsom. Pavlova, zo
wordt verteld, dronk als een
tempelier en rookte de ene siga
ret na de andere. Na haar dood
reisde Dandre onmiddellijk
naar Londen om daar haar
bankrekening te plunderen.
Het tournee van het balletgezel
schap van Pavlova ging on
danks de dood van de leidster
door. Op een wel zeer bijzonde
re wijze werd de grote ballerina
in de voorstelling geëerd. 'De
zaallichten waren gedoofd. Het
doek ging op en het orkest
speelde 'Le Cygne' van Saint-
Saëns. Het toneel bleef op een
schijnwerper na leeg'.
Voordat zij naar Den Haag ver
trok, had Anna Pavlova bij een
modehuis in de Rue Rivoli nog
een jas van sabelbont willen ko
pen. Maar die vond haar echt
genoot te kostbaar. Het werd
een andere jas, die moest wor
den vermaakt. Toen ze het kle
dingstuk de dag voor haar ver
trek ging ophalen, was het nog
niet klaar. Tegen de verkoopster
van het modehuis grapte Pavlo
va: 'Ik zal kou vatten, en dan zal
ik sterven en dan zal niemand
de rekening betalen'.
bic
Hor
lotel Wassenaar, wat is er mis met je?
Toen je er pas was, was ik jaloers op je. Zo mooi en sta
tig stond je er bij, een pareltje in de Wassenaarse weide.
Als ik al hijgend en puffend kwam langshollen over de
Wassenaarse weg van Kativijk naar Wassenaar, lachte je
me altijd toe.
Als de winter naderde, bleef j? lachen. Buiten was het al
tijd winderig en koud, de weg naar huis was oneindig,
maar als ik even vluchtig naar binnen keek. was het
knus en gezellig. Het vuur in de open haard brandde. Er
zaten mensen binnen te keuvelen en te eten. Op het par
keerterrein stonden dikke BMW's en Mercedessen.
Het ging je goed.
Maar dat was schijn. Je ging failliet. Je wankelde.
Ik hield je in het vizier, het vuur binnen brandde zo nu
en dan, maar het was flets. Je kreeg andere gasten. Asiel
zoekers. Daar heb ik niks op tegen, maar ineens zag ik
fietsen op het balkon. Vreselijk. Je mooie letters verdwe
nen van het dak. Je werd naamloos. Je verpauperde
De asielzoekers zijn nu verdwenen.
Je staat te koop.
Ik heb je bekeken. Van buiten toon je mistroostig, van
binnen huil je. Je bent vewallen.
Wie zou je nog willen hebben? Aan wie behoor je toe?
Wie heeft je dit kwaad allemaal aangedaan? Blijf je nog
bestaan? Vragen die de makelaar niet wil beantiuoor-
den. Een deken van geheimzinnigheid omsluiert je.
Ik beloof je: de onder
ste steen komt boven,
ik geef je antwoord op
alle prangende vra
gen.
Ik héb ook een vraag,
maar niet aan jou. Ik
bevind me misschien
op gevaarlijk terrein,
maar hadden de gas
ten van de laatste ja
ren, de asielzoekers, in
riul voor hun verblijf
hier jou niet een klein
beetje kunnen onder
houden?
ROB ONDERWATER
Het is alsof Tjeerd Schef-
ifer, de nieuwe baas vgin
Leiden Promotie VW,
zojuist een carrière is be
gonnen als ziener. „Ik zie
het helemaal voor me:
een groot hotel, midden
in de cultuurhistorische
omgeving van de bin
nenstad. Ik zie..." Hij
leunt achterover. „Ik zie
de sfeer van de zeventiende
eeuw, de achttiende eeuw...
Maar dan verwerkt in de mo
derne tijd. Ik zie modem inge
richte hotelkamers, met kleu-
ren-tv en ligbad. Maar ook een
bar of een lounge die helemaal
is ingericht zoals men dat vroe
ger deed."
Scheffer heeft het niet over ho
tel Nieuw Minerva, Mayflower
of De Doelen. De VW-directeur
in spé heeft het over een hotel
dat nog niet bestaat. Een stads
hotel om precies te zijn. „Het
idee staat nog volledig open,
hoor", zegt Scheffer, weer met
beide benen op de aarde. „Maar
het is wél een idee dat goed
moet worden verkend."
Scheffer vindt dat het aantal
toeristen dat in Leiden blijft sla
pen flink omhoog kan. Met een
uitgekiende promotiecampagne
verwacht hij jaarlijks 300.000
toeristen, inclusief dagjesmen
sen, te kunnen lokken. Het aan
tal overnachtingen moet om
hoog van ruim 175.000 nu naar
185.000 rond de eeuwwisseling.
Scheffer heeft daar direct be
lang bij: aan elke toerist die in
Leiden blijft slapen, verdient
zijn vernieuwde VW drie gul
den subsidie.
En daar komt het stadshotel om
de hoek kijken. Want de grotere
toeristenstroom mag onder
geen beding uitwijken naar ho
tels buiten de grenzen van de
Sleutelstad. „Ik ben er absoluut
van overtuigd dat Holiday Inn,
Golden Tulip en alle anderen
kan het best zo zijn dat de doel
groep groter wordt. Dat er een
heleboel mensen op Leiden af
komen die hier op een alterna
tieve manier heen willen ko
men. Op de fiets, bijvoorbeeld.
p
Al te historisch hoeft zij
ping niet te zijn. Er hos
ridders rond te lopen.
MAARTEN KEULEMANS
OOK HST LEIDSCH DAGBLAD/
HOTEL CENTRAAL RIJDT IN EEN fe
AUTO VAN HUURMIJ
HUURMIJ/AUT0 PETER
Prljsvoorbeeld ford Ko
f, 75/- per dag, 1(H) km vrij
I I D E H LEI
Op 23 janua
ri 1931 ging
overleed op
50-jarige
leeftijd. In
De Kaag is hun uitvalsbasis om
Nederland te bekijken. Vier da
gen verblijven ze bij de vriende
lijke mensen in
Orion. Iedereen
in Nederland is
eigenlijk zeer
fiiendly. Ze zijn
danig onder de
indruk van het
volk der lage lan
den. Ook knap
vinden ze al dat
gefiets. Een bezigheid waar zij
zich niet aan durven wagen,
maar die wel heel goed is voor
Holland. „Want daardoor ruikt
het hier natuurlijk zo schoon."
In Mexico zou dat eigenlijk ook
ingevoerd moeten worden, vin
den de Berumens. „Want dat is
toch zo'n vreselijk vervuild
land", aldus moeder Berumen.
En dan wonen zij nog niet eens
in Mexico City, 'de grootste
stinkstad op aarde', maar een
paar honderd kilometer verder
op in Queretaro. Een stad die
lang niet zo schoon is als Am
sterdam, laat staan zo veilig.
Want wat dat laatste betreft,
heeft Nederland het ook mooi
voor mekaar, zegt vader Beru-
Vreemde Gasten
Het gezin Berumen uit Mexico maakt een reis door Europa.
is ontzettend mooi en ontzettend groen." foto hii
men goedkeurend. „België trou- Oostenrijk. Inderdaad
wens ook. Dat is ook een goed
land."
De twee kleine landjes waren
een goede start van hun trip
'Europa in dertig dagen'. Op het
programma staan nog Frank
rijk, Duitsland, Spanje, Italië en
veel landen, vindt de
Maar ze hebben geen
„We gaan niet jakker
huurauto. We zien we
we waar zijn.'
MARIJN KRAMP
