'Je kunt het niet winnen van dollars'
Cultuur Kunst
istrum Karavaan trekt
im 50.000 bezoekers
Crème de la crème
op internationaal
kamermuziekfestival
Hoteleigenaar wil 1,5 miljoen van Pinkpop
NDAG 4 AUGUSTUS 1997
afkelder Elvis Presley te koop
"■his/san francisco Fans van Elvis Presley hebben de unieke
■hun idool tot in het graf trouw te zijn. Zij kunnen de graf-
Br kopen waarin Elvis in 1977 46 dagen heeft gelegen. Wie
^raf wil bemachtigen, moet wel goed in de slappe was zitten,
t de Amerikaanse krant San Francisco Chronicle. De kelder
t namelijk aan de meest biedende verkocht en de begrafe-
|hderneming neemt geen genoegen met een bod van minder
100.000 dollar (ruim 1,6 miljoen gulden). Elvis lag in de graf-
rt na zijn dood in augustus 1977 tot 2 oktober van datzelfde
Toen liet Elvis' vader Vernon Presley het stoffelijk overschot
U irengen naar Meditation Garden in Graceland, dat sinds-
1 een soort bedevaartplaats voor de fans van de zanger en
cteuris geworden.
srge Harrison getest op kanker
:n Ex-Beatle George Harrison heeft een knobbeltje uit zijn
aten verwijderen. Volgens een woordvoerder van platen-
schappij Apple heeft de 54-jarige gitarist de operatie goed
j staan en is hij ervan overtuigd dat hij geen kanker heeft. De
ep, twee weken geleden in een privékliniek in het Zuid-En-
Windsor, duurde tien minuten. Bij de operatie werd ook
|dierweefsel weggehaald dat nu verder wordt onderzocht,
ibeltjes in hals en nek kunnen duiden op keelkanker, die bij
jj ;e ontdekking behandelbaar is. Harrisson woont in een
in Henley, in het Zuid-Engelse graafschap Oxfordshire.
iderboekenauteur Krüss overleden
|urg« De bekende Duitse auteur van kinderboeken James
T is overleden. Hij stierf zaterdag op 71-jarige leeftijd in zijn
Dp het Spaanse Cran Canaria. Dit heeft een aldaar levende
jdin van de schrijver telefonisch bevestigd. Krüss, die sinds
iop het Canarische eiland leefde, had al langer een hart-
tl. Hij behoorde tot de meest succesvolle kinderboeken-
jvers in het Duitsland van na de Tweede Wereldoorlog. Zijn
agrijkste roman is het verhaal van Timm Thaler, een jongen
[jn lach verkocht. Krüss werd op Helgoland geboren als
,van een visser. Na zijn studie pedagogiek in München sti-
jerde Erich Kastner hem tot het schrijven van kinderboeken.
S won tal van literaire prijzen.
Heti
camfrianpstellingen te zien waarvan voor
Als acht groepen entree geheven
ms \>n spectaculaire slotmani- werd. Het bezoekerspercentage
at vfe heeft het reizend thea- bedroeg gemiddeld 85 procent.
Karavaan zaterdag in Henk Schoute, projectleider
het eerste lustrum afge- van Karavaan, zegt dat zijn the-
g Het festival trok ruim aterfestival een festival beoogt
bare bezoekers, een verdub- te zijn voor de Nederlandse en
eldt vergeleken met 1996. buitenlandse recreant in de
alemfoorn traden vele Kara- provincie Noord-Holland. ,,We
bikHrtiesten op alsmede het hopen dat we de artistieke im-
hebirseille afkomstige gezel- puls die we dit jaar met groepen
ige ^Générik Vapeur. Een mu- als de Chatel, De Federatie en
at g'vuurwerk van de Franse Morphoses aan Karavaan heb-
de kichnici van Art Ephemere ben gegeven de komende jaren
and.t het festival. Bij de slot- kunnen voortzetten."
n Dotatie in Hoorn waren Volgens hem had het publiek
're k 10.000 mensen op de daar zeer veel waardering voor
eeil en waren vrijwel alle betaalde
ens Karavaan, voor de voorstellingen geheel uitver-
Jceer georganiseerd door kocht. Steeds meer Noord-Hol
en Cultuur Noord-Hol- landse gemeenten willen mee
garen in totaal 110 voor- doen aan Karavaan.
Popgroep Big Mountain op cle bres voor indianen
„Noord-Amerika is een van
de beste voorbeelden in de
geschiedenis als het gaat
om het vertrappen van et
nische culturen. Bijna geen
volk heeft het immers zo
moeilijk gehad om te over
leven als de indianen. En
nog steeds kunnen blan
ken hen niet met rust la
ten. In het reservaat van de
Navajo's in Arizona zit ura
nium in de grond. En dus
moeten de indianen het
veld ruimen. Terwijl juist
op die plaats de cultuur
van dat volk het meest oor
spronkelijk is gebleven.
Om de aandacht op de
problemen van de Navajo's
in Arizona te vestigen heb
ben wij onze band ge
noemd naar de hoogste
berg in dat reservaat: Big
Mountain."
amsterdam harry de jong
Aan het woord is een strijdvaar
dige Quino, leider van een ze
venkoppig gezelschap dat ui
terst sociaal bewogen bood
schappen verpakt in aansteke
lijke en zomerse reggaedeunen.
Ter promotie van de cd Free Up
toert Big Mountain momenteel
heel Europa door. En daarbij
wordt voortdurend aandacht
gevraagd voor de problemen
van de Navajo-indianen.
Een paar jaar geléden scoor
den de Amerikanen in Neder
land een top-tienhit met een
versie van Peter Framptons 'Ba
by, I Love Your Way'. In het
land van Uncle Sam bracht dat
ongecompliceerde liedje het
zelfs tot de eerste plaats. Wie
vervolgens de albums van Big
Mountain kocht kwam er snel
achter dat Quino en zijn kame
raden heel wat meer te zeggen
hadden dan een simpel 'Ik hou
van jou'. Sterker nog: wie met
de in San Diego opgegroeide
Quino een pilsje gaat pakken,
stapt als een kenner van het
minderhedenvraagstuk de
kroeg weer uit.
Quino: ,,De meeste Amerika
nen zijn zich er nauwelijks van
bewust dat ze wonen op een
stuk grond dat ooit indianen-
land was. En hoe die mensen
geleefd hebben, kon je tot voor
ten."
„Het Amerikaanse reserva-
tensysteem voor indianen is een
belediging voor dat volk", be
toogt Quino. „Laat ik het zo
zeggen: de mensen die daar wo
nen hebben weinig kans om
vooruit te komen in hun leven.
Er zijn bijvoorbeeld helemaal
geen universiteiten. Maar bij
Big Mountain hebben de bewo
ners nog andere problemen: het
waterpeil zakt namelijk steeds
verder. Het meeste water wordt
gebruikt door de mijnonderne
mingen bij het winnen van
steenkool. De in de buurt wo
nende indianen worden ziek
door het stofgruis van kool wat
voortdurend in de lucht hangt.
Navajo's zijn van oorsprong
schapenboeren, maar je kunt je
voorstellen wat die dieren voor
ziektes oplopen in zo'n omge
ving. Het houden van schapen
wordt de Navajo's dan ook on
mogelijk gemaakt, zo langza
merhand."
„Het Bureau voor Indianen-
zaken tikt de Navajo's rond Big
Mountain op de vingers als ze
hout hakken. Hypocrieter kan
het niet, want ze laten de blan
ken in diezelfde omgeving hele
bergen afgraven. De Navajo's
krijgen ook restricties opgelegd
als het gaat om watergebruik,
terwijl de grote blanke maat
schappijen hun gang maar kun
nen gaan om de watervoorraad
uit te putten. Een schandelijke
situatie, die ook nog eens wordt
gesteund door de Amerikaanse
regering. Want steenkool en
uranium leveren tenslotte geld
op."
„Het gaat op dit moment nog
om 250 Navajo-gezinnen die
het hoofd bieden aan de steeds
verder oprukken'--.* bedreigin
gen. In totaal mis :1 den dus om
duizend mensen. Zeventig pro
cent van hen is ouder dan veer
tig. Die indianen willen alleen
maar dat hun waarden en tradi
ties gerespecteerd worden.
Maar uiteindelijk zullen ze toch
verliezen, want je kunt het niet
winnen van dollars. Wat wij als
de groep Big Mountain willen,
is aandacht vragen voor die
groep Navajo's en hun leven
met de opbrengst van benefiet
concerten wat draaglijker ma
ken. Gereedschap, voedsel, kle
ding, alles is daar welkom. Maar
ik weet heel goed dat ons werk
uiteindelijk niets anders dan
water naar de zee dragen is."
Big Mountain: „Het Amerikaanse reservatensysteem voor indianen is een belediging voor dat volk." foto gpd
kort het beste zien in het Nava
jo-reservaat in Arizona. In het
Big Mountain-gebied, om pre
cies te zijn. De manier van leven
daar greep helemaal terug op de
tradities van zo'n vijfhonderd
jaar geleden. Maar de meeste
indianen zijn inmiddels uit hun
oorspronkelijke streek verdre
ven door grote bedrijven die
maar oog hebben voor één
ding: uranium. Er is op dit mo
ment nog maar een klein groep
je Navajo's over dat weigert te
vertrekken en zich verzet tegen
de ontginning van hun grond.
Maar binnen twintig jaar heb
ben ook zij het veld geruimd als
er niemand voor hen opstaat. In
Amerika wordt hun strijd de
'Big Mountain Struggle' ge
noemd. Het enige alternatief
wat ze hebben zijn de deprime
rende steden in andere reserva
Sfeervol concert in Delft
muziek
recensie li dy van der spek
Openingsconcert van het Delft Chamber
Music Festival 1997. Artistiek leider: Isa-
belle van Keulen. Uitvoerenden: Philippe
Cassard, Vadim Sakharov, piano; Isabelle
van Keulen, Gidon Kremer, viool en Mi
chael Collins, klarinet. Gehoord: 2/8, Ste
delijk Museum Het Prinsenhof, Delft.
Nederland heeft zijn eerste in
ternationale kamermuziekfesti
val. Violiste Isabelle van Keulen
is drie jaar bezig geweest om
haar droom om te zetten in
acht dagen realiteit. En waar
kan dat mooier, sfeervoller,
authentieker dan op de met glas
overdekte binnenplaats van Het
Prinsenhof in Delft. Het festival
profiteert bovendien van het
nieuwste technische snufje: ze
ventien galmvreters oftewel ab-
sorptiepanelen die hangen aan
een ovaal onder de glazen he
mel.
Zaterdagavond is het zover.
Isabelle van Keulen is rustig en
gelaten. De zenuwen hebben
plaats gemaakt voor een gevoel
van kracht. Ze kan alles aan en
verheugt zich op datgeen wat
komen gaat, schreef ze zelf in
haar 'Hollands dagboek' in de
NRC van deze historische dag.
Van Keulen heeft voor dit
openingsfestijn de crème de la
crème van musici uitgenodigd.
Violist Gidon Kremer heeft geen
p.r. nodig. Hij overstijgt al jaren
het violistenbos. Maar de pia
nist Vadim Sakharov (Bakou,
1946), die pas een week geleden
werd gevraagd de door een au
to-ongeluk getroffen Oleg Mai-
senberg te vervangen, staat in
Nederland niet in de top 10. Dat
zou wel eens kunnen verande
ren na dit voortreffelijk optre
den met Kremer.
Maar hoe schitterend Kremer
in Schuberts Sonates in g en in
D ook speelde, geraffineerd, dy
namisch, met buitengewoon
subtiele pianissimi, het 'glazen
binnenhof droeg zijn muziek
niet naar alle windstreken.
Hoewel Sakharov zo hier en
daar domineert, krijg je nergens
het gevoel dat hij zachter zou
moeten spelen. In samenspel
met Kremer is hij poëtisch, lu
diek en toch vol kracht, hooguit
iets té fortissimo in het Allegro
Moderato. Het podium is niet
goed verankerd, in het vuur van
hun spel bonkt en speelt de be
kisting mee.
In aanwezigheid van de Geor
gische componist G. Kantcheli
(1935) wordt zijn 'Time...and
again' ten doop gehouden. Va
der tijd wordt door Sakharov in
doffe hevige slagen omgezet, af
gewisseld met uiterst simpele,
steeds modulerende motieven.
Kremer laat de tijd schrijnend
verglijden in flinterdunne,
breekbare 'flageolet' klanken.
Steeds escaleert een blok om
met weemoed en nostalgie weer
terug te kijken en opnieuw te
beginnen. Steeds maar weer...
Strawinskys Suite 'Histoire du
soldat' is een feest ven herken
ning met vijf arrangementen
voor viool, piano en klarinet uit
1919. Isabelle van Keulen hakt
er op in in de Mars van de sol
daat, de viool van de dappere
man laat ze zingen, schreeuwen
en schrijnen, het 'Kleine con
cert' is vol gekke razernij, vro
lijk, jazzy. De Tango, Wals en
Rag lopen als vanzelfsprekend
in elkaar over. Onafgebroken,
vol spanning en gratie geeft de
piano (Philippe Cassard) het rit
me aan. De klarinettist Michael
Collins maakt een zeldzaam
warme, soms fluweelweke toon,
buigzaam naar alle kanten,
maar kan er ook lekker op los
swingen. De 'Dans van de dui
vel' zit vol grappen, is echt sata
nisch, soms hels, en dan weer
op poezenpootjes.
Het Nederlands kamermuziek
festival duurt nog tot 10 au
gustus. Reservering
070-3202500.
FelaKuti (1938-1997)
landgraaf anp
Eigenaar W. Winthaegen van hotel-restaurant
Overste Hof in Landgraaf claimt 1,5 miljoen gul
den van de organisatie van het popfestival Pink
pop. Daartoe heeft Winthaegen beslag laten leg
gen op een bankrekening van Pinkpop en op het
Pinkpop-terrein. Hij wijst op de uitspraak van de
rechtbank in Maastricht die in 1995 bepaalde dat
de organisatie voor elkee dag dat er activiteiten
op het Pinkpop terrein zijn een dwangsom van
100.000 gulden moet betalen. Met de volgende
twee Pinkpop-edities en een concert van Bon Jovi
zijn, inclusief de voorbereiding, volgens Winthae
gen 15 dagen gemoeid. Winthaegen heeft het al
een tijd met de Pinkpop-organisatie aan de stok.
Zijn etablissement wordt tijdens het muziekfesti
val vrijwel ingesloten door het terrein van Pink
pop, waardoor het hotel moeilijk bereikbaar is
voor zijn gasten. Bovendien zou hij al jaren ge
plaagd worden door geluidsoverlast. De Zuid-
Limburgse gemeente werkt aan een nieuwe
milieuvergunning. Pinkpop is een bodemproce
dure tegen de beslaglegging begonnen.
iigenaanse musicus en ac-
JjBk Fela Anikulapo-Kuti, die
S^ftdag aan aids overleed,
^een legendarische figuur
U. iet Afrikaanse continènt.
uitvinder van de Afro-
^Avaren muziek en politiek
^fflsme onontwarbaar met
verbonden. „Met mijn
:k kan ik het woord ne-
En met dat woord kan ik
:k bedrijven", zo zei hij
i Ransome Kuti werd op
Jktober 1938 geboren in
JJ-Nigeria, als zoon van
ge protestanten. Zijn poli-
pewustzijn kreeg hij met
:|aplepel ingegoten. Zijn
Ier, een invloedrijk vak-
Isleidster, bracht in de ja-
$0 als eerste zwarte vrouw
"ezoek aan het China van
William Burroughs, 1914-1997
1958 vertrekt Fela Kuti
Londen om muziek te
jren. Daar legt hij een ge-
theoretische en techni-
ndergrond, en ontwaakt
iteresse in stijlen als jazz
igh life. Met zijn band
Lobitos begint hij na zijn
:eer in 1963 uitgebreid
[Nigeria te toeren.
n eerste echte grote suc-
pP£Cp beleeft hij na 1969,
ieer hij bij een bezoek aan
Staten in aanra-
komt met de Black
Ter-beweging, de muziek
Miles Davis en de denk--
jen van Malcolm X. In na-
tig van de laatste zweert
in Engelse naam Ransome
i slaat een nieuwe weg in.
lUUr5en eigen, Afrikaans roek-
jaar f* predikt Fela Kuti voort-
arm fe emancipatie en politie-
,r bewustwording van het
PC (pent. De Afro-beat is ge-
a zijij1-
oral het Nigeriaanse mili-
regei bewind is mikpunt van
^(Verontwaardiging. Steeds
Dud^jker tart hij de macht, en
vai^e^s over tot het uitroe-
zijn eigen republiek -
Kalakuta. Zijn
hh heeft hij in 1976
nummer 'Zombie',
hij soldaten verwijt niet
J dan orders opvolgende
„dfittes te zijn. Een jaar later
s 'naptigen de machthebbers
Kuti's 'republiek', waarbij,
Met een eigen, Afrikaans rockgeluid predikt Fela Kuti de emancipatie
én politieke bewustwording van het continent. foto ap
zijn moeder dodelijk gewond
raakt. Vanaf dat moment lijkt
het bergafwaarts te gaan. Een
gooi naar het presidentschap
mislukt en korte tijd later ver
trekt hij voor enkele jaren in
ballingsschap naar Ghana. Bij
terugkomst in Nigeria, begin
jaren '80, lijkt hij muzikaal te
zijn vastgelopen. Ook zijn za
kelijke activiteiten stagneren,
waardoor hij zijn vergaarde
fortuin weer verspeelt. Het is in
deze tijd dat hij zijn enige be
zoek aan Nederland brengt. In
1981 speelt hij in het Amster
damse Bos. Gedurende de ja
ren '80 botst hij herhaaldelijk
met de autoriteiten, die hem
beschuldigen van onder meer
deviezensmokkel en een roof
overval. De laatste jaren leefde
hij teruggetrokken. Nog maar
af en toe verscheen het podi
umbeest van weleer in zijn ei
gen club in Lagos, de Shrine,
om zijn beroemde raps - 'yab-
bis' - ten beste te geven.
anp/afp
Een voortdurende strijd om de
donkere krachten in zichzelf te
weerstaan. Zo omschreef de
Amerikaanse auteur William
Burroughs, die zaterdag op 83-
jarige overleed, zijn leven en
werk.
Burroughs gold als de laatste
auteur van de Beat-generatie
uit de jaren vijftig. Zijn eigen
zinnige werk, met een halluci
nerende verteltrant vol fanta-
siën over drugs en seks, bleef
ook jongere generaties aan
spreken, voor wie hij een le
vende mythe werd.
William Seward Burroughs
werd in 1914 in St. Louis gebo
ren als telg van een rijk zuide
lijk geslacht. Na een letteren
studie aan de universiteit van
Harvard, streek hij in New York
neer waar hij ondermeer werk
te als barman, privé-detective
en insectenverdelger.
Zijn ervaringen als heroïnever-
slaafde legde hij vast in zijn
eerste boek, Junkie (1953). Na
dat hij in Mexico per ongeluk
zijn vrouw tijdens „een Wil-
helm-Tell-act" had doodge
schoten vluchtte hij in 1951
naar Tanger waar hij in een
homo-bordeel verbleef. Pas in
1959 kickte hij van zijn drugs
verslaving af.
Datzelfde jaar verscheen in Pa
rijs 'The Naked Lunch', waar
mee hij zijn naam als avant-
garde-auteur vestigde. Zelf
noemde hij het werk grof, ob
sceen en walgelijk, en onge
schikt voor lezers met zwakke
magen.
In 'The Naked Lunch' gaf hij
ruim baan aan zijn surrealisti
sche nachtmerries en zijn ho
moseksuele en drugsfantasie-
en. Ook maakte hij gebruik van
Met zijn uiterlijk van een grijze kantoorklerk had Burroughs niets van
een cult-figuur. foto gpd
literaire experimenten als de
cut-up, het door elkaar gooien
van stukken tekst.
De beat-dichter Allen Ginsberg
noemde zijn geschriften „reali
ty sandwiches": een hallucine
rende blik op de wereld om
ons heen. Deze stijl zette hij
voort in latere werken als 'The
Soft Machine', 'The Wild Boys'
en 'Cities of the Red Night'.
Met zijn uiterlijk van een grijze
kantoorklerk had Burroughs
niets van een cult-figuur. Toch
bleef hij ook op latere leeftijd
filmers, schilders en rock-ar-
tiesten aanspreken.
Zo werkte hij samen met pop
musici als Kurt Cobain, met
wie hij een plaat maakte. Ook
was hij te zien in een videoclip
van U2 en in verscheidene
films, onder meer als een be
jaarde verslaafde priester in
'Drugstore Cowboy' (1991).
In een vraaggesprek vorig jaar
zei Burroughs dat hij nog wel
dagelijks aantekeningen maak
te, maar geen boeken meer
schreef. „Ik geloof dat ik niets
meer te vertellen heb.
anp»
