Palestijnen voelen zich vernederd door Israël Feiten Meningen Aanslagen sinds eerste vredesakkoord- 'Arabieren luisteren alleen naar gewelcb Je moet goed uitkijken, het is één glibbertroep DONDERDAG 31 JULI 1997 Regering Netanyahu moet Arafat behoedzaam aanpakken "Vrede met veiligheid' was de leuze waarmee Benjamin Netanyahu vorig jaar de verkiezin gen inging. Een groot deel van de Israëlische bevolking geloofde hem en stelde hem uiteindelijk in staat zijn woorden in de praktijk te brengen. Ruim een jaar na het aantreden van de nieuwe regering is het vredesproces op ster ven na dood, er is geen uitzicht op on derhandelingen en Netanyahu blundert voort. „Maar in ieder geval kunnen we veilig inde bus stappen", hoorde je in de super markt zeggen. Tot gis teren, toen ook die il lusie door twee zelf moordcommando's aan stukken werd ge reten. Wat overblijft is wanhoop. Wat de terreur betreft lijkt het weinig uit te maken of Israël een vredesproces voert of ieder overleg weigert, of het een link se regering heeft of een rechtse en of het de Palestijnse gebie den openhoudt of afsluit. De ex tremisten hebben hun eigen programma, zo lijkt het, en maar één doel. Dat is niet het tegengaan van het vredespro ces, maar het tegengaan van de staat Israël en zijn inwoners. Tot gisteren is de regering- Netanyahu er betrekkelijk gena dig vanaf gekomen, maar dat was meer geluk dan wijsheid. Een paar weken geleden ont dekte de Palestijnse politie in de buurt van Bethlehem een bom- menfabriekje, waaruit blijkt dat .Arafat niet helemaal met zijn handen over elkaar zit. Eerder al had Israël geluk toen een gauw dief op het strand in Tel Aviv een tas met een bom stal en vervolgens de moed had de po litie in te lichten. Het Israëlische kabinet heeft gisteravond terecht harde maat regelen geëist van Yasser Arafat en zijn Palestijnse Autoriteit. Het doet dat trouwens al vele maanden, in alle toonaarden, maar met een beperkt effect. Het is een feit dat de Palestijnse politie arrestanten vaak al na een paar dagen of weken vrij laat. Premier Netanyahu heeft gelijk als hij zegt dat Israël van zijn 'partners voor vrede' mag verwachten dat ze een harde lijn volgen tegen terreur, zoals ze volgens de Oslo-akkoorden verplicht zijn. Maar zijn woor den zouden nog overtuigender De hele groentemarkt ligt bezaaid met opengespatte watermeloenen. De ravage is enorm. klinken als ook Israël zich strikt aan die akkoorden zou houden. Ook de vorige regering, van Yit zhak Rabin en Shimon Peres, had te kampen met Palestijnse terreur. Op iedere aanslag volg den aankondigingen die niet bijster veel afweken van wat er gisteravond is gezegd. Maar het is moeilijk iedere keer weer iets te bedenken dat het publiek de indruk geeft dat er nu echt iets wordt ondernomen. Een paar maanden na de instelling van extra bewaking op bussen en bij bushaltes verdwenen de veilig heidsagenten uit het straat beeld. De soldaten die na vorige bomexplosies door de winkel centra kuierden keerden al na een paar weken terug naar hun kazernes. En zelfs de onnozelste supermarktbezoeker begrij p t dat een bejaarde bewaker bij de ingang machteloos staat als een zelfmoordcommando zich on der het winkelend publiek wil begeven. Het enige dat helpt - zij het nooit honderd procent - is een niet aflatende strijd van veilig heidsdiensten en leger tegen ex tremistische groepen. Samen werking met de Palestijnse Au toriteit en de Palestijnse politie is daarbij van groot belang, maar wat dat aangaat geven de ontwikkelingen weinig hoop. Van coördinatie tussen de le gers en veiligheidsdiensten van Israël en de Palestijnse Autori teit is al maanden nauwelijks sprake. Wat er nog aan overleg plaats heeft gebeurt onder toe zicht van de Amerikaanse CIA. Het is van groot belang dat de samenwerking wordt hervat, maar daarvoor is vertrouwen nodig. Dat vertrouwen kan al leen worden geschapen als de Israëlische regering in de ko mende dagen haar opzwepende taal matigt en zich bereid toont zich op een zakelijke manier met de Palestijnen te verstaan. Daarvoor is een zekere mate van begrip noodzakelijk voor de positie van Yasser Arafat. De vo rige regering begreep dat een erosie van de positie van de Pa lestijnse leider binnen zijn eigen volk niet in het belang van Is raël kan zijn. Als de Palestijnen merken dat de Israëlische rege ring Arafat op alle mogelijke manieren vernedert zullen ze nooit begrip kunnen opbrengen voor Palestijnse concessies in het vredesproces. ..De Israëli's willen Vrede met Veiligheid, wij willen Vrede met Waardigheid" schreef onlangs de Palestijnse mensenrechtenactivist Iyad Sa- raj. En aan begrip voor die waardigheid ontbreekt het in de huidige Israëlische regering nog al eens. Arafat voelt zich zwaar veme- FOTO AP» JACQUELINE ARZT derd door Israëls weigering een serieuze verdere militaire terug trekking van de Westelijke Jor- daanoever uit te voeren. De Pa lestijnen moeten toezien hoe Is raël de feitelijke situatie in hun gebieden blijft wijzigen door het stichten en uitbreiden van ne derzettingen. Nog altijd kunnen ze niet vrij reizen tussen de Westoever en de Gazastrook. Gevangenen die volgens de ak koorden al lang op vrije voeten hadden moeten zijn, zitten nog steeds in de cel. Het aanzien van Arafat in de Pa lestijnse gebieden is nog nooit zo laag geweest als op dit mo ment. Veel Palestijnen, ook ge matigden, zijn van mening dat Arafat al veel te veel heeft toege geven aan Israël. En die gevoe lens zullen de komende weken, als Arafat gedwongen wordt tot nieuwe acties, alleen maar toe nemen. Dat alles wil niet zeggen dat Is raël moet afzien van het stellen van veiligheidseisen, maar wel dat het er alles aan moet doen om te voorkomen dat de Pales tijnen te zeer de indruk krijgen dat hun leider naar Israëls pij pen danst en dus het etiket 'ver rader' krijgt opgeplakt. TEL AVIV AD BLOEMENDAAL CORRESPONDENT Voor Hamas is iedere jood een doelwit Met de aanslag op de markt van West-Jeru- zalem heeft de Hamas-beweging een nieuw wapenfeit toegevoegd aan een lange lijst van terreuraanslagen. Daarmee is de bewe ging trouw aan haar beginselen. „Iedere jood en iedere (joodse) kolonist is een doel wit en moet worden gedood", staat in de Hamas-statuten te lezen. Harnas werd gericht op 14 december 1978, even na het begin van de Intifada, het Pales tijnse volksoproer. In haar handvest riep de beweging op tot een Jihad, een heilige oor log, tegen Israël. Doel is de stichting van een islamitische staat in heel Palestina. Harnas voert haar strijd op twee fronten. Een deel van de beweging legt zich toe op sociale activiteiten. Met ontwikkelingswerk en opbouwprojecten heeft Hamas in tien jaar tijd een grote, trouwe aanhang weten te kweken in de Palestijnse sloppenwijken. De Gazastrook en Hebron gelden als bastions van het door Harnas gepredikte militante fundamentalisme. Tegelijkertijd pleegt de gewapende arm, de Izz-el-Din al-Qassam, de ene opzienbaren de aanslag na de andere. Tussen februari en maart 1996 pleegde de groepering drie spectaculaire zelfmoordaanslagen, waarbij 62 mensen het leven lieten. Een aanslag in Tel Aviv, in oktober 1994, kostte aan 21 mensen het leven. Daarmee steekt deze be weging haar enige concurrent - de kleinere, maar nog radicalere Jihad - naar de kroon. Harnas wordt tenminste voor een deel gefi nancierd door Iran, maar doet ook in de Verenigde Staten en Europa aan fondsen werving. Ook in Nederland, België en Duits land werven Hamasleden actief om geld en politieke steun. JERUZALEM AFP (f Palestijnse aanslagen in Israël sinds de on dertekening van het eerste vredesakkoord tussen de PLO en Israel in september 1993: 6 april 1994: Een lid van Harnas parkeert een met explosieven geladen auto in de Noord-Israëlische stad Afula. Bij de ont ploffing komen negen mensen om het le ven en vallen 45 gewonden. 13 april 1994: Een Palestijn brengt aan zijn lichaam bevestigde explosieven tot ontploffing in een forensenbus in de buurt van de stad Hadera. Zes Israëliërs komen om het leven en 25 raken gewond. Harnas eist de verantwoordelijkheid op. 19 oktober 1994: In het centrum van Tel Aviv worden 22 mensen gedood en raken 48 gewond door een zelfmoordactie van een Hamas-lid in een bus. 12 november 1994: In de Gaza-strook rijdt een terrorist met een lading explosie ven op een fiets in op een groep Israëli sche soldaten. Drie soldaten en de dader komen om het leven. Islamitische Jihad zegt verantwoordelijk te zijn voor de aan slag. 25 december 1994: Bij een aanslag van Harnas op een bus in Jeruzalem raken twaalf mensen gewond. 22 januari 1995: Twee Palestijnen blazen zichzelf op op een kruispunt in Beit Lid. 21 Mensen worden gedood. Ook hier eist Is lamitische Jihad de verantwoordelijkheid op. 9 april 1995: Bij zelfmoordaanslagen bij twee joodse nederzettingen in de Gaza strook sneuvelen zeven Israëlische solda ten en een Amerikaanse student. Harnas en de Islamitische Jihad eisen de verant woordelijkheid op. 24 juli 1995: Een Hamas-lid pleegt een zelfmoordaanslag op een bus in Tel Aviv. Er vallen zes doden en 28 gewonden, ji 21 augustus 1995: Opnieuw een zelf- h moordaanslag van Harnas op een foren-p senbus in Jeruzalem; vier Israëliërs en e$ Amerikaan komen om het leven, meer u dan honderd mensen raken gewond, iï 25 februari 1996: Bij een zelfmoordaan^ slag op een lijnbus in Jeruzalem worden 27 mensen gedood. Een uur later is er ee explosie bij een verzamelplaats voor Isra lische soldaten in de kustplaats AshkaloijN hier vallen twee doden. In totaal raken dij dag tachtig mensen gewond. Harnas zeg', dat de aanslagen een vergelding zijn voo, de dood van de 'bommendeskundige' Yc hiya Ayyash. 26 februari 1996: Een Arabier met een ,f Amerikaans paspoort rijdt met een huuii auto in op een bushalte, waarbij een do<j,( en 23 gewonden vallen. De bestuurder j, wordt gedood, Harnas eist de verantwocL delijkheid op. 3 maart 1996: Bij een aanslag op weder om een lijnbus in Jeruzalem worden ne-ij gentien mensen gedood en raken tien ar deren gewond. Ook hier zegt Harnas uit wraak voor de dood van Ayyash gehande3 te hebben. F 4 maart 1996: In Tel Aviv vallen twaalf de den en meer dan honderd gewonden al^ een Palestijn zich op één van de drukste!r kruispunten van de stad opblaast: Ham#' eist de verantwoordelijkheid op. 0 21 maart 1997: Een Palestijn blaast zichK zelf en drie Israëlische vrouwen op in Tel Aviv. 30 juli 1997: Twee mannen laten kort nf elkaar explosieven ontploffen op de cen^ trale markt in Jeruzalem. De daders en dertien anderen komen om, meer dan lfo mensen raken gewond. JERUZALEM. AP P, Wraakgevoelens overheersen bij handelaren en bezoekers van de Mahaneh Yehuda L Maxime ben-Gigi (42) is een mazzelaar. Drie keer maakte hij van dichtbij een terroristische aanslag mee en drie keer kwam hij er op miraculeuze wijze zon der kleerscheuren van af. Ook gisteren. Terwijl hij op de Mahaneh Ye- huda-markt in westelijk Jeruza lem met een bevriende winkel eigenaar een praatje maakte, werd het plotseling donker. Kort daarop zag hij kinderen uiteen gerukt worden en een vrouw die zojuist nog inkopen had gedaan door de lucht geslingerd wor den en dood neerkomen. Zelf bevond hij zich op veilige afstand: onbewust had hij de voortekenen geregistreerd en zich tijdig uit de voeten ge maakt. Zijn vriend daarentegen zag hij onder het bloed en met een aan flarden gescheurd been worden weggevoerd. „Ik weet niet waarom", zegt de ortho dox-joodse bus- en ambulance chauffeur, „Maar keer op keer word ik door God gespaard." Een uur na de aanslag is het een chaos op Mahaneh Yehuda. Huilende mensen proberen zich een weg te banen naar de plaatsen waar de twee daders zich, minder dan een halve mi nuut na elkaar, op één van de drukste momenten van de dag hebben opgeblazen. Orthodoxe chareidiem van een speciale legereenheid zoeken tussen het rondgeslingerde fruit naar de afgerukte lichaamsde len van de gewonden en overle denen. En terwijl enkele van de omstanders hun gebedenboe ken tevoorschijn halen en sa men een gebed reciteren, vech ten cameramensen en fotogra fen met het leger om zo dicht mogelijk bij de actie te komen. Toegestroomde Yeshiva-stu- denten (die worden opgeleid tot orthodoxe rabbijnen) scande ren, liefst in de buurt van televi- Een orthodoxe jood bekommert zich om een slachtoffer op de markt. FOTO AP» JACQUELINE ARZT sieploegen, 'dood aan de Ara bieren'. De winkeleigenaars van de Mahaneh Yehuda-markt staan bekend om hun door gaans rechtse en vaak zelfs zeer rechtse sympathieën. Arik Sharon, de havik van de Likud, en rabbi Ovadiah Yosef van de Sefardisch- orthodoxe Shaspar- tij, zijn alom in posters en foto's aanwezig. De Nationale Reli gieuze Partij en de ultra-rechtse splinterpartij Techiya zijn bij zonder populair. Portretten van Meir Kahane, de in New York vermoorde leider van de extre mistische en nu verboden Kachpartij, hangen nog steeds in een groot aantal winkels. Ook Likud-havik Benjamin Netanyahu was vorig jaar nog zeer geliefd bij de handelaren van Machanei Yehoeda. Maar van dat aanvankelijke enthou siasme voor Netanyahu's belof te op een veilige vrede is weinig !r )1 meer over nu zelfs met een e rechtse Likud-geleide regerirjt terroristische aanslagen geeiL verleden tijd blijken te zijn. „Een harde hand, dat is wat Arabieren nodig hebben", zeL Jehoshua, eigenaar van een v winkel in een steegje precies^ tussen de twee straten waar i explosies plaatsvonden. „We moeten het leger de Palestijr^ gebieden insturen en al dezen steden weer innemen. Arabi^1 ren weten nu eenmaal niet vf1, vrede is. Die luisteren alleen F maar naar geweld." pr Een fruitverkoopster valt herje fel bij: „Wij laten de Arabieref* hier werken en laten ze hier F inkopen doen. En als dank ki"F je dit! We zouden ze moeten] verbieden hier in de stad te k I men. Pas dan kunnen we spir ken van een veilige vrede. Maxime ben-Gigi heeft weinbj vleiende woorden voor de mh op wie hij heeft gestemd. „Djl geen regering, dit is een farc^t Het wordt tijd het heft in eigér] hand te nemen. Als de regeriill geen zorg voor onze veilighejn draagt, dan kunnen wij het o| prima zonder de regering af.l Menachem Mizrachi (53), al j I jaar fruitverkoper op de Mali) neh Yehuda, ziet het allemaa^ wat genuanceerder. „Dit is nr de eerste aanslag hier en dit r ook zeker niet de laatste. In tp 35 jaar dat ik hier sta, zijn op'n markt alleen al zeven aanslag mï< da aan veranderen kanF In de tijd dat hij zijn woordel spreekt, spuit een Yeshiva-sttj' dent met zwarte verf de aloni gehoorde oplossing op het her luik van een belendende winjig Nekama beAraviem: Wreek jer op de Arabieren. ra; JERUZALEM JETTEKE VAN WUK (ja Tot aan mijn dijen waad ik door het wa ter. De lieslaarzen van het 230ste deta chement van het Nederlandse leger zijn net toereikend. Voorzichtig schuifel ik voort, voetje voor voetje tastend naar vas te grond, over wat ruim een week geleden nog gewoon een weggetje met kuilen was. Nooit soldaat geweest, dat wreekt zich. In een mum van tijd hebben majoor Rob Wildenberg en luitenant Yvonne Spel de overkant bereikt, mij hulpeloos achterlatend in het water. Als een smake lijk hapje voor de muggen. Op verkenning door het ondergelopen achterland van de Oder. De gemeente Obornici heeft een dringend beroep ge daan op de Nederlandse hulptroepen, Verslaggever Onno Havermans bezoekt Nederlandse hulpverleners in de door de watersnood zwaar getroffen Poolse stad Wroclaw. want meerdere dorpen kampen met zwa re overlast van het water. Het peil zakt gestaag, maar het gaat nog lang niet snel genoeg. Het smerige water zal zich bin nen enkele dagen ontpoppen tot een bron van ziektekiemen, dus haast is ge boden. „Het is geen water, maar riool- drab", zegt consul Wojciech Zipser be zorgd. Peter Hageman, machinist van water schap Groot Haarlemmermeer, hebben we achtergelaten in Uraz, een stukje ver derop. Daar hebben de bewoners van pu re ellende zelf maar een dijkje doorgesto ken, want nu de overstromingsdreiging is geweken wil het water niet meer weg. De dijkjes liggen nog vol zandzakken. Drie pompen moeten de polder erachter gaan droogmalen, maar de eerste pomp vertoont nog kuren. „Hij lekt", legt Hageman uit. „De Polen hebben hem verder in elkaar gezet toen wij gisteren stopten. Op zichzelf is dat goed, maar ze hebben het verkeerd gedaan. Ze wilden niet naar mij luis teren. Ik heb ze zojuist uitgelegd dat we het op mij manier gaan doen. Het is mijn pomp, ik bepaal hoe het moet. Tsja, soms moet je even boos worden. Maar ik moet nu dus een deel van het werk overdoen, daar baal ik van." Een dag eerder is het niet gelukt, al bleef Hageman nog tot diep in de avond in touw. „Om half negen wordt het hier donker, dan zie je dus echt niks meer. We hebben nog wel even staan klooien met de koplampen van een shovel en zaklantaarns, maar je moet hier verdomd goed uitkijken, het is één glibbertroep." Het lek zit in de buizen die het water moeten afvoeren. De pomp zelf staat on wrikbaar klaar om zijn nuttige diensten te verichten. al heeft ook dat de nodige uren gekost. De smalle dijkjes waren aanvan kelijk te kwetsbaar om de zware leger voertuigen te torsen die de onderdelen moesten aanvoeren. Ook voor een goede kraan om buizen en moter te tillen is geen plaats, dat afgezien van het feit dat zo'n kraan niet voorhanden is. Hageman moet zich behelpen met de shovel. Ook elders is de doorweekte ondergrond vaak te zwak om de tientonners van het leger te dragen. Bovendien staat op som mige doorgangsroutes het water nog steeds vrij hoog. Daarom zijn we op ver kenning, in Rakow. Hier is driehonderd hectare achter de uiterwaarden van de Oder ondergelopen toen een dijk het be gaf. „In twintig minuten stond het water meters hoog", weet luitenant Spel uit de verhalen van dorpsbewoners. Die staan een stukje verderop hun huizen te schrobben, terwijl de laatste stukjes huis raad liggen te drogen in de zon. Er moet nu nog zo'n anderhalve meter water weggepompt, weet majoor Wilden berg. Vier pompen hebben daar naar schatting zeven dagen voor nodig. Maar hoe komen ze ter plekke? We hebben ge luk, we worden niet nat bijd e oversteek. Dat betekent dat een vrachtwagen of een tractor hier morgen doorheen moet kun nen. Dan kan ook hier het karwei begin nen. Intussen is trouwens het eerste succes geboekt. De rioolzuiveringsinstallatie van Wrocl draait weer, al is het op halve kracht. De machines waren vrijwel over stroomd, maar nu de Hollanders het wa ter hebben weggepompt, blijkt één ervan de ramp te hebben overleefd. Tot tevre denheid van Geert Hendriksma van Rijkswaterstaat in Velsen-Noord. De rioolzuivering was de eerste klus die de Nederlanders afgelopen weekeinde aanpakten. De eerste klus ook die is ge klaard. De laatste uren bleef Hendriksma paraat. „Ik heb een kantoor geclaimd en daar heb ik gebivakkeerd. Om twee uur 's nachts was de pomp klaar. Die gaan we nu inzetten bij een vuilnisbelt. We zijn hier tenslotte niet om vliegen te vangen. Je doet het voor de mensen hier en die zijn erg dankbaar. Maar ze hebben dan ook helemaal niks meer. Als je ziet wat ze naar buiten slepen aan huisraad... alles is stuk en waardeloos. Een ander succesnummer is de pijplei ding over de spoorbrug bij Siechnice. Luitenant Spel dankt er haar lokale be roemdheid aan. Als commandant van de ploeg die dit moeilijke karwei heeft ge fikst verscheen ze menigmaal op de Pool se televisie. De brug is deels weggeslagen en hangt voor een deel alleen nog maar aan de rails van het spoor. Daaroverheen hebben de manschappen van Spel een 78 meter lange stalen buis gelegd om het vervuilde pompwater over de Olava, een zijarm van de Oder, te leiden. Uit het ri viertje wordt namelijk drinkwater gewon nen, dat moet worden gespaard. Het kunststukje is de trots van de Hol landse hulpverleners, terwijl de Poolse autoriteiten eigenlijk helemaal niet van plan waren om rondom Siechnice actie te ondernemen. Pas toen de burgemeester op de televisie zijn nood klaagde, kreeg hij hulp en wel van consul Zipser, die zich zijn lot aantrok. Gisteren hebben Zipser en de burgemeester voor de snor rende camera's de pomp in werking ge steld. Zipser is in het Nederlandse kamp de man die bepaalt waar eventueel hulp ge boden gaat worden. Wildenberg bekijkt of het mogelijk is hulpgoederen aan te voeren en Koert van Èlp, van Rijkswater staat, geeft aan of het technisch kan. Prioriteit daarbij hebben drinkwater, rio lering en vuilstort. In Siechnice en Rakow zijn de meeste bewoners inmiddels te ruggekeerd om te redden wat er nog te redden valt. Op straat liggen bergen afge dankt huisraad: kapotte kasten, tv-toe- stellen, koelkasten, matrassen, vloerbe dekking. In veel gevallen zijn de huizen leeg. Her en der branden vuurtjes, omdat ook de vuilstort is ondergelopen. Later op de avond, terug op het kamp, zit Peter Hageman voldaan achter een bier tje 'van Hare Majesteit'. Zijn pomp loopt! „En morgen wil ik nummer twee en drie ook aan het werk hebben." Wilde acties niet altijd nuttig De wilde acties die in tal van Neder landse steden op gang zijn gebracht voor hulp aan Polen zijn niet altijd nuttig. Dat zegt de honorair consul van Nederland in Wroclaw, W. Zip ser. De consul, die de hulp van Rijks waterstaat en het Nederlandse leger ter plekke coördineert, heeft de afge lopen week meermalen aangeboden hulp vanuit Nederland geweigerd. Zipser is wel erg te spreken ovewr de gezamenlijke actie van enkele grote hulporganisaties, die het gironum mer 555 hebben opengesteld, en het Rode Kruis. Van spontane acties is bekend dat de opbrengst vaak in verkeede handen valt, waarschuwt hij. „Het is allemaal goed bedoeld, dus aanvankelijk probeerde ik een oplos sing te vinden als er weer iets deze kant opkwam. Maar wat moet ik met een busje vol kleren als ik druk bezig ben te kijken waar we het beste pompen kunnen plaatsen om de wa teroverlast te bestrijden? Toen er voor de tiende keer iemand met een zending bederfelijke voedingswaar op de proppen kwam, heb ik gezegd 'dat is uw probleem'.'

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1997 | | pagina 2