'En het regent hier maar door'
Hulp voor slachtoffer
watersnood onderwas
Feiten &Meningen
Anti-Palestijnse
maatregelen
verdelen Israël
Italiaanse rechter mild voor Duitse ex-SS'ers
WOENSDAG 23 JUL11997
NIEUWSANALYSE
Israëlische mensenrechtenorganisatie;? zijn
in rep en roer over een aantal anti-Pales
tijnse maatregelen van de regering-Neta
nyahu en het gemeentebestuur van Jeruza
lem. Het kabinet is onlangs akkoord gegaan
met een wetsvoorstel dat Palestijnse slacht
offers van Israëlisch geweld tijdens de in
tifada zo goed als uitsluit van financiële
compensatie. ..Het grootste onrecht jegens
de Palestijnen sinds het begin van de bezet
ting". meent de mensenrechtenorganisatie
B'tselem.
Vorige week kondigde burgemeester Ol
men van Jeruzalem een grootscheepse ac
tie aan tegen illegale wohingbouw in Oost-
Jeruzalem. ..Discriminatie tegen Palestij
nen. die geen bouwvergunning kunnen krij
gen". \indt Ir Shalem. een afdeling van de
Israëlische vredesbeweging Vrede Nu.
Volgens de organisatie zullen, als de plan
nen doorgaan, meer dan honderdvijftig
huizen worden getroffen door de slopersha
mer. Ze wijzen erop dat er in ongeveer gelij
ke mate zonder vergunning wordt gebouwd
in Oost- en West-Jeruzalem. Het verschil is
dat Palestijnse inwoners van de stad in de
meeste gevallen geen keuze hebben, als ge
volg van wat ze omschrijven als 'de discri
minerende woningbouwpolitiek die Israël
sinds 1967 voert'.
In de afgelopen dertig jaar zijn veertig
duizend huizen gebouwd voor Israëli's in
West-Jeruzalem. Oost-Jeruzalem en de bij
de stad ingelijfde delen van de Westelijke
Jordaanoever. In hetzelfde gebied kregen
Palestijnen vergunning voor de bouw van
niet meer dan zeshonderd huizen. Palestij
nen mogen niet bouwen in het Israëlische
West-Jeruzalem en evenmin in het grootste
deel van de Arabische wijken. In de reste
rende gebieden staan volgens Ir Shalem de
Israëlische bureaucratie en de hoge prijzen
massale bouw in de weg.
Als gevolg van het Israëlische beleid is de
bevolkingsdichtheid in Oost-Jeruzalem zeer
hoog. Palestijnen hebben in de praktijk de
keuze tussen wonen in onhoudbare om
standigheden, illegaal bouwen of uit de stad
vertrekken.
..Een overheid die het mensen onmoge
lijk maakt op een legale manier behoorlijk
te wonen, mag zich niet extreem agressief
gedragen als het gaat om het toepassen van
de wet", zei Daniel Seidman van Ir Shalem
deze week in een radio-interview. „Jeruza
lem is een betrekkelijk stabiele stad en er is
heel wat voor nodig om die stabiliteit te on
dermijnen. Maar er is niets zo provocatief
als een massale campagne voor het afbre
ken van huizen in het oosten van de stad."
Volgens officiële cijfers van het gemeen
tebestuur, geciteerd door Ir Shalem, waren
Palestijnen tussen 1991 en 1996 verant
woordelijk voor niet meer dan twaalf pro
cent van de illegale bouw in de stad. Ze vor
men bijna dertig procent van de bevolking.
Daarentegen werd zeventig procent van de
afbraak-orders uitgevoerd in Palestijnse
wijken.
In een reactie op de beschuldigingen van
Ir Shalem zegt een woordvoerder van de ge
meente dat de cijfers niet kloppen. Uit sta
tistieken van de afgelopen twee jaar leidt hij
af dat in die periode de Palestijnen 2.600
bouwovertredingen hebben begaan en de
Israëli's 1.200. De meeste problemen met
Israëli's gaan over de constructie van illega
le balkons of ramen. De Palestijnen daaren
tegen bouwen extra kamers of hele huizen.
Het parlement buigt zich binnenkort over
een voorstel van de regering dat Israël ver
der moet vrijwaren van het uitbetalen van
grote bedragen aan compensatie aan Pales
tijnse slachtoffers van de intifada. Er lopen
uit die tijd nog vijfduizend claims, waarmee
een bedrag is gemoeid van meer dan een
half miljard gulden. Als de regering haar zin
krijgt, zal de overgrote meerderheid van de
Palestijnse indieners nooit een cent zien.
Het wetsvoorstel geeft met terugwerken
de kracht een nieuwe definitie van het be
grip 'oorlogsgeweld'. Alle acties van het le
ger ter voorkoming van terreur, vijandige
daden en opstand, vallen daar nu onder.
Slachtoffers zullen alleen worden gecom
penseerd als bewezen kan worden dat een
soldaat met opzet een verwonding heeft
toegebracht.
En er zijn meer beperkingen. Schade
claims moeten worden ingediend binnen
een jaar, in plaats van de nu gebruikelijke
zeven jaar. En wie ooit een terreurdaad
heeft gepleegd, komt de rest van zijn leven
nooit meer in aanmerking voor enige scha
devergoeding, ook al heeft zijn claim niets
te maken met de terreurdaad.
Als dit wetsvoorstel wordt aanvaard, be
gaat Israël de grootste onrechtvaardigheid
jegens de Palestijnen sinds het de Westelij
ke Jordaanoever en de Gazastrook in bezit
nam", meent Eitan Felner, de directeur van
B'tselem. „Een onschuldig slachtoffer van
een schietpartij of van martelingen wordt fi
nanciële compensatie geweigerd. De bood
schap is dat er ongehinderd kan worden ge
schoten en gemarteld."
Het verzet van de mensenrechtenorganF
saties zal waarschijnlijk weinig uithalen. De
Israëlische coalitie heeft moeite genoeg de
begroting sluitend te krijgen en het is poli
tiek aantrekkelijker gewonde Palestijnen
het gat te laten dichten dan Israëlische be
lastingbetalers.
TEL AVIV AD BLOEMENDAAL
CORRESPONDENT
Nederlandse technici geven Polen weer schoon drinkwater
Aanstaande zaterdag zou zijn
vakantie beginnen. Zou hij
naar een camping ergens in
Frankrijk vertrekken. Maar er
kwam een overstroming tus
sen. De vakantie moet worden
uitgesteld. Vooralsnog is Peter
Dane, staflid van het Rotter
damse Waterbedrijf Europoort,
ergens aan de Oder te vinden
als een van de vele hulpverle
ners in het door overstromin
gen getroffen Polen.
„Het is een samenloop van omstandighe
den", meldt hij telefonisch vanuit de stad
Raciborz. „Ik ben staflid en heb toevallig tij
delijk het 'noodmaterieel' in mijn porte
feuille." Toen afgelopen weekeinde vanuit
Polen het verzoek kwam voor materieel om
weer een drinkwaternet op te zetten, was
Dane de aangewezen persoon om naar het
getroffen gebied af te reizen. Met collega
Otto van der Heide en met 52 rubberen wa
terzakken, die elk drieduizend liter water
kunnen bevatten, arriveerde hij afgelopen
zondag.
Wat hij toen zag, was iets anders dan hij
verwachtte. Dane dacht dat hij in een zee
van rivierwater terecht zou komen. In een
wereld van onder water staande steden en
dorpen. Maar al wat hij zag. waren wat on
dergelopen wegen en hier en daar wat plas
sen. Het wilde water van de.bij Raciborz ge
legen Oder had zich teruggetrokken. Alleen
het modderspoor van de overstroming was
achtergebleven.
Dane: ..De straat ligt hier vol met rommel.
Met door het water vernield huisraad. En
met materiaal, dat door het rivierwater is
meegesleept en aan hekken is blijven han
gen. Verder zie je nog de vochtplekken op
de huizen, soms tot op de tweede verdie
ping."
De taak van Dane is het opnieuw opzetten
van een systeem dat een drinkwaternet kan
verv angen. Is wel nodig ook, want rond de
Oder is schoon drinkwater een zeer schaars
goed geworden. Dane: „Een aantal water
zuiveringsstations is ondergelopen. Het
drinkwater is verontreinigd door afvalwater,
door olie en door andere chemische stof
fen."
In de steden zijn reeds voldoende tankwa
gens met schoon drinkwater aangekomen.
Dane is vooral in de omliggende dorpen
aan de slag gegaan. Hij merkte op het plat
teland dat niet alleen de drinkwatervoorzie
ning van mensen een probleem is in het
overstromingsgebied. „Ook het vee heeft
Duitse soldaten aan het werk bij een dijk die het stadje Ratzdorf tegen het wassende water van de rivier de Oder moet beschermen.
dringend behoefte aan water.
Zijn taak is de Poolse dorpelingen te wijzen
op het nut van de drinkwaterzak. Het mate
rieel staat opgesteld op plekken, meestal
buiten het overstromingsgebied, waar nog
wel schoon water is te verkrijgen. Het is aan
Dane om vertegenwoordigers uit getroffen
Poolse dorpen en steden de werking van de
waterzak uit te leggen, zodat die met gevul
de zakken weer huiswaarts kunnen keren.
Op een strategische plek, middenin het
dorp of stad, zullen uiteindelijk de zakken
worden neergezet. De bevolking kan dan
met jerrycans voor het eerst in dagen weer
schoon drinkwater tappen.
Het vervoer van de waterzakken wordt door
de lokale autoriteiten geregeld. Dane dient
slechts de werking van het systeem uit te
leggen en vervolgens na te gaan of het op
de juiste wijze wordt gebruikt en al is opge
start.
Dat laatste is nog niet overal het geval.
„Sinds maandagochtend rijden we door het
gebied om te kijken of het systeem is opge
start. Helaas is dat niet overal gebeurd. In
sommige dorpen was het water weer geste
gen. Was het weer alle hens aan dek. Daar
gaf men even prioriteit aan de evacuatie
van de bevolking. Veiligheid kreeg natuur
lijk even voorrang boven de waterdistribu
tie."
Dane heeft goede hoop dat Raciborz en
omgeving, in tegenstelling tot de Oder-oe-
vers in het midden- en noordoosten, niet
nóg meer water te wachten staat. „De erg
ste overlast lijkt voorbij. Lijkt... Het kan zo
weer veranderen. En het regent hier m
door. Toch heb ik het idee dat het leve
weer wat op gang komt. Vrachtwagen
den af en aan. Men is hard aan het we
alle rommel op te ruimen. Misschieni
het gauw weer normaal."
Dan kan Dane misschien al morgen ol
overmorgen terug naar Nederland enl
hij volgende week alsnog afreizen naai
Frankrijk,
ROTTERDAM WESSEL PENNING
Enkele tonnen
schade voor
transportbranche
De schade die Nederlandse
transportbedrijven hebben
geleden door de overstromin
gen in Zuid-Polen bedraagt
volgens Transport en Logis
tiek Nederland (TLN), de on
dernemersorganisatie voor
het goederenvervoer, 'enkele
tonnen'. Volgens woordvoer
der J. Koeleman passeren we
kelijks gemiddeld driehon
derd Nederlandse vrachtwa
gens de Duits-Poolse grens.
Gisteren bleek de belangrijk
ste grensplaats, Frankfurt a/d
Oder weer voor het verkeer te
zijn opengesteld. De wachttij
den van veertig tot vijftig uur
aan de alternatieve grens
overgang Pomellen, zijn in
middels aan het verminde-
ZOETERMEER-BREDA GPD
^pLWITSERL
Boedapest/
OOSTENRIJK /HaNCA/R|J£
1ÜÏOMP PLV&kKL
De hulpacties voor de slachtoffers van de
watersnood in Midden- en Oost-Europa is
gisteren goed op gang gekomen. De Sa
menwerkende Hulporganisaties (SHO) stu
ren vandaag een vrachtwagen naar Tsjechië
omdat daar grote behoefte is aan transport
middelen om voedsel rond te brengen en
puin te ruimen.
Mensen in Nood schenkt de vrachtwagen
aan Caritas Tsjechië. De wagen rijdt met
100.000 chloortabletten, ontsmettingsmid
delen en schoonmaakmiddelen van Memi-
sa naar Stuttgart, waar de hulporganisatie
een opslagplaats heeft. Daar worden 25
grote tenten, vijfhonderd veldbedden en
driehonderd dekens ingeladen voor de door
de watersnood getroffen Tsjechen.
Het Nederlandse Rode Kruis treft voorbe
reidingen voor het vervoer van voedsel, la
kens en dekens en hygiënische artikelen
naar het Poolse Wroclaw. De hulporganisa
tie heeft in totaal ruim een half miljoen gul
den bestemd voor hulp aan de getroffenen
in Polen, Tsjechië, Slowakije en Hongarije.
Het ministerie van verkeer en watersta
Transport en Logistiek Nederland (TL1
werken samen bij het vervoer van hul|
deren naar de door watersnood getrol
gebieden in Midden- en Oost-Europa
korte termijn vertrekken diverse transj
ten.
Maastricht geeft 25.000 gulden voor hi
aan de slachtoffers van de watersnood
gemeente stort de helft van het bedra)
het landelijke gironummer 555, dat ra
dag in geopend. De andere helft is bei
voor steun aan hulpacties van de Maa
richtenaren zelf.
Kerken in Actie heeft tot nu toe 400.0C
den vrijgemaakt voor door de watersn
getroffenen in Polen, Tsjechië, Roeme
en Armenië. Artsen zonder Grenzen h
een medewerker naar Polen gestuurd
de behoefte aan medische goederen 0
ventariseren.
RUSWUK-DEN BOSCH ANP
Een Italiaanse militaire rechter
heeft gisteren in Rome twee voor
malige SS'ers veroordeeld tot res
pectievelijk vijftien jaar en tien
jaar en acht maanden gevange
nisstraf wegens hun aandeel in de
massamoord op 335 Italianen in
1944. Doordat tien jaar werd
kwijtgescholden, zal, na aftrek
van voorarrest, de 85-jarige Karl
Hass meteen vrij komen en de
één jaar jongere Erich Priebke,
over zes maanden.
Het vonnis werd door het publiek,
dat voornamelijk bestond uit fami
lieleden van de slachtoffers, met
gemengde gevoelens ontvangen.
Een vrouw die zeven mannelijke
familieleden bij de executie kwijt
raakte, sprak van 'een te milde
straf, ingegeven door politieke mo
tieven'. Het openbaar ministerie
had voor Priebke levenslang geëist
en voor Hass 24 jaar.
De straf lijkt inderdaad een com
promis. Precies een jaar geleden
werd Priebke na een eerste proces
voor hetzelfde tribunaal vrijge
sproken omdat het delict als ver
jaard moest worden beschouwd.
De halve volksopstand die vervol
gens uitbrak in en rond de rechts
zaal deed de minister van justitie
besluiten een nieuw arrestatiebe
vel uit te vaardigen.
Als reden werd opgegeven dat
Duitsland een uitleveringsverzoek
had ingediend, maar in werkelijk
heid moest een unaniem als
'schandalig' bestempeld vonnis
worden teruggedraaid. Eerder dit
jaar besloot het Hof van Cassatie
dat het proces overnieuw moest
worden gevoerd. De zaak tegen
Karl Hass, die aanvankelijk alleen
was opgetreden als getuige, werd
toegevoegd aan het nieuwe pro
ces.
Beide mannen zijn nu veroordeeld
omdat bewezen is geacht dat zij
actief hebben deelgenomen aan
wat een represaille was voor een
aanslag van het Italiaanse verzet
op een militair konvooi. Hierbij
kwamen 33 Duitse soldaten om
het leven.
Priebke en Hass, die respectievelijk
kapitein en majoor van de SS wa
ren, hebben nooit ontkend betrok
ken te zijn geweest bij de moord
partij en gaven ook toe ieder zelf
twee personen te hebben ver
moord. Hun these, zoals Priebke
nog eens uiteenzette tijdens een
van de laatste zittingen, was dat
het bevel direct van Hitier afkom
stig was en dat weigering gelijk
zou hebben gestaan aan zelf
moord.
Priebke zei dat hij nooit iemand
heeft verhoord en nooit heeft ge
marteld.
„Mij werd opdracht gegeven de
namen op de lijst te verifiëren en
ik heb vervolgens zelf twee keer
moeten schieten", aldus Priebke.
Hij omschreef het uitvoeren van
de order als 'verschrikkelijk' en een
'persoonlijke tragedie
De joodse gemeenschap van Ro
me, die bij de executie in 1944 75
van haar leden kwijtraakte en vorig
jaar het felst had gereageerd op
het vonnis, toonde zich gisteren
gematigd tevreden. Voorzitter van
de gemeenschap, Tulio Zevi, zei
vooral blij te zijn dat het principe
is bevestigd dat misdaden tegen de
menselijkheid niet kunnen verja
ren.
Zevi had echter levenslang terecht
gevonden, ook omdat volgens haar
het tweetal, net als nu het geval zal
zijn, de straf in huisarrest zou heb
ben mogen uitzitten. Rabbijn Elio
Toaff zei gisteren teleurgesteld te
zijn omdat het vonnis 'niet een
duidelijke veroordeling van de na
zistische ideologie bevat'.
De verdediging van Priebke was
niet ontevreden, ook al werd het
vonnis 'een typisch Italiaans com
promis' genoemd. Openbaar aan
klager Antonio Italisano was in zijn
nopjes. Volgens hem 'heeft een
staat die een straf van vijftien jaar
oplegt aan een man van 84 jaar
begrepen dat 53 jaar geleden een
uiterst ernstig delict heeft plaats
gehad'.
De opmerking van Italisano moet
ook worden gezien in het licht van
een initiatief van een Romeinse
rechter, die onlangs weigerde het
onderzoek te seponeren naar de
aanslag van het verzet die de Duit
se reactie veroorzaakte. Volgens de
rechter is nog niet duidelijk of de
aanslag een al dan niet 'legale oor-
De rechter heeft een soortgelijke
reactie opgeroepen als vorig jaar
de vrijspraak van Erich Priebke.
Ministers, parlementsleden en de
president van de republiek, heb
ben allen verontwaardigd laten
weten dat 'de geschiedenis niet
door een rechter mag worden her
schreven'. Sommigen hebben ge
vraagd om disciplinaire maatrege
len.
ROME EELCO VAN DER LINDEN
CORRESPONDENT
Erich Priebke tijdens zijn eerste proces, een jaar geleden, foto reuteü
