Cultuur Kunst
Een strandleven zonder mannen
i|iloot spreekt pikante
ood Glenn Miller tegen
Run op
kaartjes
musical Joe
Ludieke grafkist schiet doel
rodigy verovert met 'The Fat of the Land' de wereld
Boney M 'camp' in In Casa
ONDËRDAG 17 JUL11997
Di
muzikant Glenn Miller stierf
djj oluut niet in de armen van
prostituee. De legendari-
bandleider stortte tijdens
ducht van Groot-Brittannië
Frankrijk in zee, aldus de
lot die Miller naar Parijs had
eten vliegen. De Amerikaan
luchtmachtofficier Robert
;er reageerde gisteren op de
hullingen van een Duitse
malist. De verslaggever ont-
le in de archieven van de
erikaanse geheime dienst
wijzingen dat Miller in een
deel in Parijs aan een hart-
ival overleed. „Dat verhaal is
leugen", zegt de gepensio-
irde Baker. De veteraan be-
ügt de tot voor kort alge-
en aangenomen lezing dat
Ier op 16 december 1944 op
°p krchitectuurinstituut krijgt miljoen
on ^termeer Het Nederlands Architectuurinstituut (NAi) ont-
jc angt voor de periode 1997-1999 een aanvullende subsidie van
ijn én miljoen gulden. Daarmee moet het instituut achterstanden
ihet collectiebeheer wegwerken. Met de subsidie van staatsse-
retaris Nuis (Cultuur) kan het NAi onder meer tijdelijk extra ar-
hiefmedewerkers aantrekken. Die moeten archieven van be
au ende architecten inventariseren en toegankelijk te maken voor
de eïnteresseerden. De archieven bestaan uit ontwerpen, maquet-
en dergelijke van Nederlandse architecten en stedenbouw-
digen.
[unstenaars exposeren op bouwterrein
g§N« In de bouwvak-vakantie heeft in Uden een uniek kunst-
roject plaats. Veertien kunstenaars uit binnen- en buitenland
oen mee aan de tentoonstelling BOUWVAK, die plaatsvindt op
sn bouwterrein waar woningen in aanbouw zijn. De kunste
aars zullen tijdelijk werk realiseren in of rondom de casco's van
ehuizen, die in verschillende stadia verkeren. De opening is op
6juü en het project duurt tot 17 augustus. Daarna komt het ter-
in Uden-Zuid/Velmolen weer in handen van de bouwvak-
[unst uit Sarajevo in Pulchri
[_n haag Pulchri Studio aan het Lange Voorhout in Den Haag
resenteert van 19 juli tot en met 7 augustus een tentoonstelling
an hedendaagse grafiek, affiches en plastieken van kunstenaars
j; it Sarajevo. De etsmap Sarajevo '92 met 17 prenten en de affi
ïes zijn gemaakt tijdens de jarenlange burgeroorlog, waarbij
arajevo was belegerd. Mede-organisatoren en sponsors van de
'tpositie zijn het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV) en het Inter
atrial Festival 'Sarajevo Winter'.
azz-prijs voor drummer John Engels
sAmaica De Nederlandse jazz-drummer John Engels (1935)
eeft tijdens het Ocha Rios Jazz Festival in Jamaica de Hall of
ame Award gekregen als erkenning voor zijn hele werk. Engels
jde eerste Europeaan die met deze onderscheiding aan de haal
r vo tat. Hij treedt daarmee in de voetsporen van jazz-sterren als
et ianist Monty Alexander en tenorsaxofonist James Moody. En-
ra ils geldt als de nestor van de Nederlandse jazz-slagwerkers. Be-
va n jaren zestig kreeg hij landelijke bekendheid als lid van The
Zf iamond Five. Daarna speelde hij in het trio van Louis van Dijk.
iNederland zag Engels zijn verdiensten al bekroond met de
rd ard van het North Sea Jazz Festival en de Boy Edgarprijs.
40-jarige leeftijd tijdens een
vliegtuigongeluk boven het Ka
naal om het leven kwam. De
jazztrombonist kan niet in Pa
rijs zijn gestorven omdat hij pas
een dag later uit Engeland ver
trok, beweert de piloot.
Het was de bedoeling dat Ba
ker de muzikant en zijn big
band op 15 december naar Pa
rijs zou vliegen, maar de groep
arriveerde te laat op het vlieg
veld. Miller vertrok ook niet met
een latere vlucht, aldus Baker.
Want die avond dronken de pi
loot en de trombonist samen
nog wat, in Groot-Brittannië.
De volgende dag arriveerde
de gevierde muzikant wederom
te laat op het vliegveld. Maar
deze keer was Baker al onder
weg naar Parijs. Miller vertrok
even later in een klein Canadees
toestel, dat spoorloos verdween.
Expositie over 100 jaar badleven in Katwijks Museum
Spelende kinderen in matrozenpakjes en zonnende
vrouwen in badpak. Wie op de tentoonstelling 'Badleven
- 100 jaar WV Katwijk' afgaat krijgt de indruk dat man
nen zelden uit de kleren gaan voor een portie zonnestra
len of een frisse duik in zee.
katwuk erna straatsma
De schilderijen en 'manne
quins' in het Katwijks Museum
geven wel een aardig beeld van
de vrouwelijke badmode door
de jaren heen. Van een barokke
wandeljapon uit 1885 tot het
hoogopgesneden rode badpakje
van Pamela Anderson in de
Amerikaanse televisie-serie
Baywatch.
Een compleet overzicht is het
niet, want de intrede van de
'monokini' wordt bijvoorbeeld
buiten beschouwing gehouden.
Maar dat valt te verwachten in
Katwijk. Halverwege de jaren
tachtig deed de gemeente ver
woede pogingen om een halt
toe te roepen aan 'naaktrecrea-
tie' op het strand. De term al
leen al kregen de wethouders
niet uit hun strot: ze spraken
liever over 'ongeklede recreatie'.
De protesten mochten niet ba
ten. Na een wijziging in het
wetboek van strafrecht was het
niet meer mogelijk om op te
treden tegen bloot, zonder een
officieel 'naaktstrand' binnen de
gemeentegrenzen te hebben.
De gemeente koos uiteindelijk
eieren voor haar geld en wees
een reep ver van de boulevard
aan, tegen de grens met Wasse
naar. Een officiële 'gedoogzo
ne', want de meeste Katwijkers
moeten nog steeds niets heb
ben van blote borsten en billen.
Afstand
De badkleding en normen op
het Katwijkse strand hielden
door de jaren heen de gemoe
deren flink bezig. In 1887
schreef de politieverordening
een minimale afstand van 20
meter voor tussen zonnebaden
de mannen en vrouwen. Het
toenmalige raadslid Mels maak
te zich desondanks zorgen over
ongewilde confrontaties tussen
beide seksen, want de zand
strook voor recreatie was slechts
honderd meter breed. De rest
van het Katwijkse strand werd
in beslag genomen door bom
schuiten en schelpenvissers.
Badkoetsenvverden in die tijd
gebruikt voor de noodzakelijke
verkleedpartijen. Kleedcabines
op wielen, die in het water wer
den gereden, waarna de zwem
mers ongezien het water in
konden glijden. De badkleding
was lang en bepaald niet luch
tig. De schilderijen in de bene
denzaal van het Katwijks Muse
um tonen de badplaats rond de
eeuwwisseling. Een kustplaats
waar visserij de boventoon
voerde. Op een doek van Emil
Neumann (1884) zijn de witte
badkoetsen van het 'Groot Bad
hotel' te zien. Eugene Mulertt
(ca. 1904) legt drie Katwijkse
schonen vast in olieverf: meisjes
met capes en hoofdkapjes, kij
kend naar een baby die een van
hen in de armen heeft.
Allesverhullend
De damesbadpakken zijn groot
en allesverhullend. Een van de
'mannequins' in het museum is
gehuld in een tweedelig, mari
neblauw pak. Een broekpak
voor in het water, als het ware.
Een jasje met mouwen over een
kuitlange, wijde broek: je kunt
je niet voorstellen dat het kle
dingstuk is gemaakt voor
zwemmers. Pootje baden, dat
zou nog net kunnen.
Hoe de mannen zich in die
tijd kleedden laat het Katwijks
Museum niet zien. Slechts één
roodwit gestreept tricot zwem
pakje (1910-1920) geeft een in
druk. Ook op de schilderijen do
mineren de vrouwen. Ze wan
delen, zwemmen, of zitten op
het strand, maar nooit in het
gezelschap van een man. De
vraag rijst hoe die. voornamelijk
mannelijke, schilders dat toch
voor elkaar kregen. Want er was
dus scheiding der seksen op het
strand.
Op de eerste verdieping krijgt
de museumbezoeker een beeld
van het moderne strandleven.
Met schilderijen van onder an
deren Ernst Voss, Peter Smit en
Jurriaan van Hall. Net als op de
parterre hebben de samenstel
lers van de expositie zich niet
beperkt tot het badleven in Kat
wijk. Ook andere badplaatsen
passeren enkele malen de re
vue, zoals bijvoorbeeld Scheve-
ningen.
De glamourfoto's van Ameri
kaanse filmsterren zijn niet op
zijn plaats. Wat hebben Marilyn
Monroe en Pamela Anderson te
maken met Katwijk? De wulpse
foto's staan in schril contrast
met de schilderijen en teksten
die verhalen van de strenge nor
men en zeden in Katwijk.
En ook hier blijven de man
nen vrijwel buiten beschou-
'Baadsters met bal', een schilderij van Ferdinand Erfmann (1901-1968) uit de collectie van het Stedelijk Mu
seum Amsterdam, te zien in het Katwijks Museum. foto pr
wing. Corneille schilderde een
'Meisje op het strand in Zand-
voort' (1947), Co Westerik toont
een 'Opdrogende baadster'
(1967). Etalagepoppen zijn ge
huld in bikini's en badpakken,
die de verschillende stadia van
'ontkleding' illustreren.
Een hele opluchting is het
doek dat Jurriaan van Hall tij
dens het Katwijk Zomer Festival
in 1995 schilderde. Simpelweg
'Badgast' heet het werk dat de
gemiddelde strandganger anno
jaren negentig toont. Een man
met een enorme buik, wijd
beens in de branding, handen
in de zij. Ze zijn er dus wel, die
mannelijke badgasten. Toch
jammer dat de expositie ook
niet een paar mooie exempla
ren in beeld brengt.
'Badleven - 100 jaar WV
Katwijk', expositie Katwjks
Museum, Voorstraat 46. T/m
11 oktober, dinsdag 11 zaterdag
10.00 - 12.00 en 14.00 - 17.00
uur (zon-, maan- en feestda
gen gesloten). Bij de tentoon
stelling is een jubileumboek
verkrijgbaar, geschreven door
Joke Slings: prijs 12,50 gulden.
amsterdam anp
'Joe - De Musical', het nieu
we spektakelstuk van Joop
van den Ende Theaterpro
ducties, blijkt ruim een
maand voor de première al
een kaskraker. Zestigduizend
mensen hebben inmiddels
een plaatsbewijs besteld voor
een van de voorstellingen in
Carré. Er zijn 200.000 kaart
jes beschikbaar.
„Het loopt heel goed", al
dus een medewerker van het
koninklijk theater. „Zeker als
je bedenkt dat de mensen
puur op basis van een plaatje
en wat namen kopen. We
zijn begonnen met een
naamsbekendheid van nul
komma nul. Toch gaat de
verkoop stukken beter dan
een paar jaar geleden bij 'Les
Miserables', dat toch veel be-
kenderwas."
'Joe' is de tweede eigen
musicalproductie van Van
den Ende. Het idee ontstond
na de Amerikaanse première
van de eerste, Cyrano. Com
ponist Ad van Dijk en tekst
schrijver Koen van Dijk stuit
ten bij een zoektocht naar
een 20e eeuws verhaal op
een videoband van 'A Guy
named Joe', een film uit
1943, en maakten daarvan
een bewerking.
Het verhaal gaat over de
Amerikaanse piloot Joe San-
didge, die tijdens de Tweede
Wereldoorlog verongelukt.
Stanley Burleson speelt de ti
telrol, Vera Mann zijn vrien
din en Rolf Koster een colle
ga-piloot. Mathilde Santing
debuteert als een engelachti
ge 'verbindingsofficier' die
Joe na zijn dood terugstuurt
naar de aarde om daar in on
zichtbare gedaante een mis
sie te vervullen. Regisseur Jos
Thie heeft verder de beschik
king over Simone Kleinsma.
In verband met het veelei
sende decor speelt het stuk
maar in één theater. In Carré
wordt momenteel 24 uur per
dag verbouwd om alle tech
nische snufjes een plaats te
geven. Er komt onder meer
hydraulische apparatuur die
het mogelijk maakt om bran
dende vliegtuigen over de
hoofden van het publiek te
laten Vliegen'. De bestaande
toneelvloer van Carré is er
inmiddels geheel uitgezaagd.
'Joe - De Musical' gaat op
20 augustus in voorpremière.
Na de echte première op 30
augustus draait de productie
tot en met 23 november
door.
Funeraire kunst voor mens en dier op Stadhuisplein
Beschilderde grafkisten voor mens èn dier. foto pr/davenport& co
leiden erna straatsma
„Heel apart hoor. Maar ik moet
er toch nog even niet aan den
ken." De folder van Paul Daven
port gaat terug in de standaard.
'Funeraire kunst, omhuld in de
symboliek van uw leven', staat
er op het blauwe informatiebul
letin.
Davenport, een Voorschoten-
se beeldend* kunstenaar van
Britse afkomst, krijgt veel vra
gen over zijn beschilderde graf
kisten voor mens èn dier.
Nieuwsgierigen dralen woens
dag bij zijn kraampje op het
Stadhuisplein in Leiden. Daar is
in het kader van de Lakenfees-
ten een kunstmarkt.
Uit de folder 'begraafkistjes
voor huisdieren': "Velen hebben
voor de situatie gestaan. Een
vriendje met wie we jaren sa
men door lief en leed gingen is
dood. Een dier aan wie wij onze
diepste geheimen vertelden, die
ons troost en liefde gaf, gewoon
door bij ons te blijven. Zo n
vriendje verdient na zijn dood
een betekenisvol afscheid.'
„Van goudvis tot sint-ber-
nard, alles is mogelijk," zegt Da
venport. „Nou ja... Laatst kwam
er een klein meisje naar me toe
op een kunstmarkt in Twisk.
Die vroeg aan mij of ik ook een
kist kon maken als haar paard
dood zou gaan..."
Een beschilderde kist is een
laatste statement, zegt de kun
stenaar. „Bij huisdieren wagen
mensen vaak om het afbeelden
van speelgoedjes of persoonlijke
gewoontes van hun overleden
kat of hond. Als je kat de deur
kan openen willen ze dat op een
kistje laten schilderen. Trucjes
en zo."
Ajax
Wat te denken van een doods
kist beschilderd met een Ajax-
vlag? Een verzoek dat Daven
port onlangs kreeg van een Kat
wijkse familie. Ter nagedachte
nis aan een fervente Ajax-fan.
Wat de kunstenaar zelf betreft
schildert hij het liefst kisten die
het mysterieuze en romantische
van de dood weergeven. „Er zijn
kunstenaars die een grafkist
met een bonte koe of een hek
beschilderen, maar dat trekt de
aandacht weg van het serieuze
aspect van de dood. Een ludieke
grafkist schiet zijn doel voorbij.
Koeien en hekken maken zoiets
emotioneels als een sterfgeval
belachelijk."
Maar de klant is koning bij
Davenport. Wie op zijn laatste
rustplaats een vrolijk feestje wil
hebben kan het krijgen ook. „Je
moet de mensen serieus van
dienst zijn. Ik ben hun gereed
schap. Maar wat mij betreft
mag de dood best weer wat
meer status krijgen. Ieder zijn
eigen mening, toch?"
Vlak naast de grafkisten heeft
Davenport ander werk geëxpo
seerd. Een schilderijenreeks met
'sado-masochisme' als thema.
Rode billen en doorboorde li
chaamsdelen gapen de kijker
aan. Het lijkt naadloos op de
grafkisten aan te sluiten. Onge
wild is Davenport dus toch nog
'ludiek'.
de Bobby Farrell is inmiddels 47, maar nog geen spat veranderd. Gehuld in zilverkleurig speelpakje stond hij gisteren op het podium van de
on idse discotheek In Casa. Zingend en springend, zoals we dat van hem gewend waren in de jaren zeventig, toen Boney M nog een wereldact
lui Farrell is de enige die is overgebleven van de flamboyante Duitse discogroep, die ververst is met drie nieuwe zangeressen. Met een ge-
rro dsband - waarop de oorspronkelijke zangeressen nog zijn te horen - laat het nieuwe viertal oude tijden herleven. Meezingen met ('Ma, ma,
')Ma Baker, en ('Ra, ra') Rasputin. Boney M is 'camp'; zowel jongeren als ouderen verdringen zich in In Casa op de dansvloer.
foto henk bouwman
lis "SUM anp
lieuwe cd van de The Prodigy, 'The Fat
ie Land', heeft in zeer korte tijd de we-
veroverd. Het album voert al in 22 lan-
zei waaronder Nederland, de hitlijst aan.
e Verenigde Staten kwam de plaat zelfs
fe eerste plaats binnen. In Nederland
gingen er de eerste drie dagen rra het uit
brengen, begin deze maand, meer dan
50.000 exemplaren over de toonbank, waar
mee het schijfje in één klap de status van
goud bereikte. Over de hele wereld zijn er al
zeker drie miljoen kopieën verkocht. Ook
aan het thuisfront deed de Britse (dance-
)band goede zaken. Het resultaat van de
eerste week. 385.000 verkopen,, was een re
cord op zich. Volgens de Nederlandse dis
tributeur, Play It Again Sam Benelux, is het
album het grootste succes ooit geboekt
door een volledig onafhankelijk platenlabel.
'The Fat of the Land' is uitgebracht door
XL Recordings.