Conditie stem slecht door strenge winters
Natuur Milieu
Karakteristieke flora hellingbossen bestaat nog steeds
WOENSDAG 16 JULI 1997
REDACTIE: BERT DE JONG 07*
Nieuwe kansen
voor de zalm
Onlangs is begonnen met het
project 'zalm in onze rivieren'.
Bij de uitvoering zijn ambtena
ren van verschillende ministe
ries betrokken, verenigd in het
zogeheten 'zalmo verleg'. Het
project heeft tot doel de leefom
geving van de zalm in ons land
op te kalefateren tot een voor
deze vissoort acceptabel niveau.
Daarvoor is het bijvoorbeeld
noodzakelijk dat in rivieren de
bovenstroomse paai- en op-
groeigebieden weer beter be
reikbaar worden.
De belangrijkste maatregelen
om deze trekvis terug te krijgen
zijn onder andere: aanleg van
vistrappen (opdat obstakels als
stuwen gepasseerd kunnen
worden), en de aanleg van na
tuurlijke oevers. Alleen al in de
aanleg van vistrappen investeert
het Rijk tot de eeuwwisseling 30
miljoen gulden. Veel ecologi
sche inrichtingsmaatregelen,
gericht op het verbeteren van
de opgroeimogelijkheden van
jonge riviervis. voert het Rijk sa
men uit met waterschappen.
Ooit werd er in de Nederlandse
rivieren volop zalm gevangen,
en vervolgens verkocht en gege
ten. Zelfs als het lukt deze vis
soort terug te laten keren, zal
die tijd niet snel weerkeren.
Want de zalm krijgt in Neder
land een beschermde status.
Kwik in de ban
BERT DE JONG
De vervaardiging en import van
kwikhoudende producten wor
den met ingang van 1 januari
1999 verboden. Het verbod op
handel en gebruik gaat een half
jaar later in. op 1 juli 1999. Dat
blijkt uit het besluit 'kwikhou
dende producten' van milieu
minister M. de Boer.
Kwik is een zogeheten zwaar
metaal, giftig en niet-afbreek-
baar. Door die laatste eigen
schap hoopt het zich op in het
milieu. De nationale doelstel
ling voor kwik is - ten opzichte
van 1985 - een lozingsvermin
dering van 70% in het jaar 2000.
Naar schatting werd in 1990
nog 12,5 ton kwik toegepast,
waarvan 40 procent in meet- en
regelinstrumenten, en in lam
pen.
Het algemene verbod op pro
ducten die kwik of kwikverbin
dingen bevatten kent overigens
een paar uitzonderingen, waar
door het zware metaal niet he
lemaal van de markt zal ver
dwijnen. Wie een product met
kwik koopt vóór 1 juli 1999 mag
dat na het ingaan van de ver
bodsdatum blijv en gebruiken.
Bovendien mag kwik ook in de
toekomst gebruikt worden in
enkele zeer speciale meet- en
elektronische instrumenten,
omdat er (nog) geen alternatief
beschikbaar is.
Menig natuurliefhebber droomt
ervan: vogelwachter zijn op
Griend, het wandelstokvormige
zandvlekje tussen Terschelling
en Harlingen in de Waddenzee.
Elk voorjaar is het er feest, met
de duizenden broedende stems
en meeuwen. Ook dit jaar weer.
Toch moest Natuurmonumen
ten. beheerder van het eilandje,
een teleurstelling verwerken.
Net als vorig jaar bedraagt het
aantal broedparen grote stems
'slechts' 5.000, terwijl het er in
1995 nog 8.000 waren.
Districtsbeheerder H. Dommer-
holt wijt het mindere aantal
broedende grote sterns aan
twee achtereenvolgende strenge
winters. Daardoor is het zeewa
ter veel langer dan gewoonlijk
koud gebleven, met als gevolg
te weinig stemvoedsel. Veel
sterns geraakten afgelopen
voorjaar niet in de topconditie
die noodzakelijk is om succes
vol te broeden. Ze begonnen er
daarom niet eens aan.
Meer vogelsoorten gaan niet
broeden, of leggen maar enkele
eieren, als de voedselsituatie
slecht is. Zoals roofvogels in
slechte muizenjaren. Dommer-
holt maakt zich geen zorgen.
Hij denkt dat na een zachte
winter het aantal broedparen
grote sterns op Griend snel weer
richting 8.000 zal gaan.
Bijna elk seizoen kent de broed-
vogelbevolking op Griend wel
vreemde buitenbeentjes. Zoals
velduilen. Dit jaar heeft er -met
succes- een paartje middelste
zaagbekken genesteld. Een
zeldzame gebeurtenis. Het was
het vierde broedgeval van deze
soort in het waddengebied
sinds 1988.
Zonsondergang op Griend. De droom van menig vogelaar.
foto martijn de jonge
BERT DE JONG
De hellingbossen in Zuid-Limburg herbergen tientallen soorten zeldzame planten, foto natura» wilmeinderts
Krijt en pittige hellingen. Die
zijn te vinden in Limburg. En
als er dan ook nog geboomte op
groeit, zijn de voorwaarden
aanwezig voor orchideeënrijk-
dom. Veel bosschages op de
Limburgse krijtverweringsgron-
den zijn eeuwenlang beheerd
als hakhout. Een paar seizoenen
laten groeien en dan perceels
gewijs terugzetten. De staken
gingen onder andere de ovens
in van bakkerijen.
Dit zogeheten eikenhaagbeu-
kenbos is floristisch zeer inte
ressant. Niet uitsluitend door de
orchideeën. De hakhoutbosjes
zijn ook rijk aan talrijke andere
zeldzame voorjaarsbloeiers.
Maar er zit niemand meer te
wachten op hakhout. Voor be
heerders, zoals Staatsbosbeheer
en Natuurmonumenten, een
probleem. Want het struweel in
stand houden kost erg veel geld,
zonder dat er behoorlijke in
komsten tegenover staan.
Toch is het zaak het eikenhaag-
beukenbos op traditionele wijze
te onderhouden, anders loopt
de soortenrijkdom terug. Vorig
jaar is een inventarisatie uitge
voerd in enkele Zuid-Limburgse
terreinen van Natuurmonu
menten. Daaruit blijkt dat het
geld voor het traditionele be
heer goed is besteed. Alle
milieumisère (verdroging, ver
mesting, verzuring) ten spijt,
het overgrote deel van de karak
teristieke flora van hellingbos
sen is nog altijd aanwezig. Ruim
30 in ons land zeer schaarse
soorten ('rode lijst') werden ge
vonden.
Voor Natuurmonumenten aan
leiding het hakhoutbeheer, on
danks de kosten, voort te zetten.
p u z
2 3 4 5
L
8 9
10
11
OPGAVE
OPLOSSING
KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaai:1. Leidsel, loopvo
gel; 2. dreumes, tijdperk, lid
woord: 4. kunstzinnig; 5. onder
andere (afk.), tin: 6. buisje van
zacht metaal, jongensnaam; 7.
titanium, muzieknoot; 8. echo;
10. de onbekende, voor, voeg
woord; 11. vervoermiddel,
stuurs.
Verticaal:1. Blaasinstrument,
vuisthandschoen; 2. operatieka
mer, reisweg, achter; 3. even
wichtig; 4. persoohlijk vnw., on
meetbaar getal; 5. keukengerei,
emmer; 6. Leger des Heils
(Eng.), getij; 7. lokale wind; 8.
hetzelfde (afk.), oculeren, bij
woord; 9. bloembed, mogelijk
heid.
SLEUTELWOORD
De woorden op de eerste en
regel zijn:
JACHTMES en RATELAAR
derde verticale
Het sleutelwoord luidt: OCHTENDJAS
jerrycan
academi e
cateri ng
hoefstal
talkshow
maaltand
elastiek
sprookje
HEINZ
waarom zjja/ julus £'6êa/-
ujk c£ z££ opse&aan
juujs' tl/lm-
sco'/vay&v w0£z>£a/
TOM POES
Tom Poes en de Tijwisselaar
Op de Albatros loodde de stuurman
ernstig en nauwgezet voort. Maar na
een poosje verscheen er. een verbijs
terde trek op zijn gelaat. „Ik weet het
niet, kaptein", sprak hij met strakke
lippen. „Er is hier iets onnatuurlijks
gaande. Het is eb nietwaar? Maar er
is nergens een zandbank te beken
nen! Mooi diep water zou ik zo zeg
gen.." „Zo", riep de gezagvoerder uit
en hij lachte schamper. „Zou jij dat
zeggen, hè? Zie je deze kaart, stuur
man? Het is een zogenaamde zee
kaart. Zie je al deze figuurtjes? Dat
stellen zandbanken voor, stuurman!
We varen nu boven twintig vaam wa
ter, schat ik. Geef mij dat lijntje maar
eens even, meneer, dan zal ik je to
nen hoe men een dieplood zakken
laat."
Zo sprekende wierp de kapitein het
touw buiten boord, doch nu was het
ook zijn beurt om vreemd op te kij
ken. „Donders", mompelde hij in
zijn snor. „De bodem is uit de zee
gezakt!" „Ziet u nu wel?" begon de
ander verwijtend. Doch de gezag
voerder viel hem in de rede. „Ik zie
niks!" bulderde hij. „Naar de brug,
stuurman! Stop de kar! We varen hier
op overgehaald sop, meneer!"
Tom Poes, die de nadering van het
schip vanaf de steiger had gevolgd,
zag tot zijn verbazing het anker val
len en hij stond een beetje ongerust
op. „Waarom doen ze dat?" vroeg hij
zich af. „Ze zijn toch nog veel te ver
weg, zelfs als het direct eb wordt!"
W
DOOR JAN VISSER
Een onschuldig ogende storing heeft gisteren gedurende een g
deel van de dag een stempel op het weerbeeld gedrukt. In de li
de ochtend schoof vanaf de Noordzee een onverwacht activere
engebied over de kustlijn. Op enkele plaatsen sloeg de bliksen
met name in de regio Amsterdam regende het later op de ocht
vig. Op enkele snelwegen rond de stad kon niet harder worden
den dan 20 tot 30 kilometer per uur.
De meeste regen viel in Amsterdam-Zuid: 17 mm. Daar en op
hol, waar in totaal 10 mm werd opgevangen, werd de hoogte v
neerslagsom ook bepaald door een bui die 's middags passeer
de regio Leiden viel tussen de 5 en 10 mm maar in Bloemend
in Haarlem-West werd slechts 1 mm opgevangen. In de loopv
middag kreeg de zon de overhand en bij aanvankelijk weinig
steeg de temperatuur op het duinstation van Bloemendaal na j
waarde van 22,6 graad. In de buien was Schiphol terugg
15 graden.
Vanochtend viel er opnieuw enige regen onder invloed van ee
bij Schotland. Morgen trekt langs de Engelse oostkust een af
hoeveelheid kou in de bovenlucht naar het zuiden. Daardoor
onstabiliteit van de atmosfeer gaandeweg groter hetgeen met
later op de dag resulteert in een toename van de buienkans. I
kan opnieuw onweer optreden. Toch is er ook nog dikwijls zor
schijn, waait het nauwelijks en lopen de middagtemperaturei
21 graden.
Op vrijdag zal het overheersend bewolkt zijn en vallen er waarl
lijk enkele flinke buien. Tijdens het weekeinde nemen de bui
sen af en in een sterke noord tot noordoostelijke luchtstromir j
de zon meer ruimte. De temperaturen bereiken waarden rond
den. Na het weekeinde nemen de buienkansen weer toe door
depressie in de bovenlucht vanuit het oosten komt opzetten.
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig toten met
donderdag.
Noorwegen:
In de zuidelijke helft soms
bewolking en vooral aan
de kust regen. In het noor
den aanhoudend droog en
flink wat zon. Middagtem-
peratuur in het zuidwesten
iets onder de 20 graden,
elders rond 23.
Zweden:
Rustig en droog. Naast
zon vooral in het zuiden
ook enkele wolkenvelden.
Middagtemperatuur meest
tussen 20 en 25 graden.
Denemarken:
Geregeld bewolking en
met name langs de west
kust soms regen. Middag-
temperatuu r rond 22 gra-
Engeland, Schotland.
Wales en Ierland:
Vandaag in Engeland,
Wales en Schotland over
wegend droog. Verder tamelijk wisselval
lig en middagtemperaturen op veel
plaatsen tussen 17 en 23 graden.
België en Luxemburg:
Zowel zon als wolkenvelden en tot mor
genmiddag op de meeste plaatsen
droog. Middagtemperatuur van 20 tot
24 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Naast zon ook bewolking en vooral ten
zuiden van de lijn La Rochelle - Metz
kans op buiige regen, soms met onweer
Middagtemperatuur vandaag rond 27
graden, morgen wat lager.
Portugal:
Minder buien, meer zon. Middagtempe
ratuur met name morgen aan zee 30
graden, landinwaarts hoger.
Geregeld zon. Droog. Middagtempera
tuur ongeveer 24 graden
Minder buien, meer zon; morgen zijn de
buien vooral nog in het noordoosten.
Middagtemperatuur aan de Costa's te
gen de 30 graden, landinwaarts morgen
hoger; aan de Golf van Biskaje maxima
rond 23 graden.
Canarische Eilanden:
Droog en soms wolkenvelden. Middag
temperatuur ongeveer 28 graden
Marokko:
Westkust: Vandaag in het noorden kans
op een regen- of onweersbui. Verder
fünk wat zon. Middagtemperatuur vlak
aan zee rond 26 graden
Vrij zonnig. Middagtemperatuur aan zee
rond 30 graden, landinwaarts veel ho
ger.
Zuid-Frankrijk:
Van het zuiden uit toenemende kans op
buiige regen en onweer. Plaatselijk valt
veel regen. Vandaagmiddag maxima op
veel plaatsen rond 30 graden, morgen
langs de westkust beduidend lager.
Mallorca en Ibiza:
Zowel zon als bewolking en waarschijn
lijk een enkele regen- of onweersbui.
Middagtemperatuur 30 graden of hoger:
Italië:
Veel zon, maar vooral in de noordelijke
helft ook kans op een onweersbui. Mid
dagtemperatuur op veel plaatsen rond
30 graden.
Corsica en Sardinië:
Naast zon ook wolkenvelden en vooral
morgen kans op een regen- of onweers
bui. Middagtemperatuur rond 30 gra
den, vandaag hier en daar hoger.
Malta:
Vrij zonnig. Middagtemperatuur rond 32
graden.
Griekenland en Kreta:
Naast zon in Griekenland ook kans op
een onweersbui. Rond de Egeische Zee
een stevige noordenwind. Middagtem
peratuur 30 graden of iets lager.
Turkije en Cyprus:
Rond de Dardanellen mogelijk een bui.
Verder aan de Turkse west- en zuidkust
en op Cyprus zonnig. Middagtempera
tuur vlak aan zee 30 graden of iets la
ger
Duitsland:
Naast zon ook wolkenvelden en kans op
enkele regen- of onweersbuien. Middag
temperatuur van 23 tot 27 graden.
Zwitserland:
Eerst zon, daarna bewolking en kans op
regen en onweer. Middagtemperatuur
vandaag rond 28 graden, morgen wat la
ger.
Oostenrijk:
Eerst flink wat zon, morgen in Tirol re
gen en onweer. Middagtemperatuur van
daag van 26 graden rond Wenen tot 29
in Tirol; morgen met name in het westen
minder warm.
Zowel zon als wolkenvelden en plaatse
lijk een regen- of onweersbui. Middag
temperatuur van 20 graden in het
noordoosten tot 24 in het zuidwesten.
Tsjechië en Slowakije:
Vandaag plaatselijk een reg
weersbui. vooral morgen ge
Middagtemperatuur ongeve
den, morgen soms wat hoger
Hongarije:
Geregeld zon, misschien oojM
regen- of onweersbui. Maxr—
graden in het noordoosten t[
zuidwesten. p
bl
I
DONDERDAG 17 JULI 1997
Zon- en maanstanden
Zon op 05.41 Zon oi.
Maan op 19.06 Maanr1
ln
Waterstand je
IJmuiden Kat
Hoog 01.59 «14.29 Oir
Laag 09.44 22.34 09^
Weerrapporten 16 juli 08 uui
Amsterdam motregen
Den Helder regen
Rotterdam motregen
Twente regen
Vlissingen motregen
Maastricht zwaar bew
Athene onbew
Barcelona half bew.
Berlijn zwaar bew.
8oedapest onbew.
Bordeaux licht bew.
Brussel motregen
Cyprus onbew.
Dublin zwaar bew.
Frankfurt mistbankei
Genève licht bew.
Helsinki onbew.
Innsbruck zwaar bew.
Istanbul half bew.
Klagenfurt licht bew.
Kopenhagen onbew
Las Palmas half bew.
Luxemburg
Madrid
Malaga
Mallorca
no 2 'el
zzw2 ld<
licht bew. n 1 1
Warschau licht bew.
Wenen half bew.
Zünch mist
Bangkok half bew
Buenos Aires onbew.
Casablanca hall bew.
Johannesburg onbew.
Los Angeles onbew.
New Orleans onbew.
New York onbew.
TelAviv hall bew.
Tokyo half bew.
Vancouver licht bew.
n 4 de
nw2 flte
zw 7 fct
nw2 &rb
w.s.O In n
ws O bs
ver 2 £)e
noS? r2(
!C.
