z
Het alfabet
van de genen
Je kunt geen cent verdienen
lan het spelen van Superfruit
Leiden Regio
Technomarkt neemt
v/h Van Duuren over
Eindelijk rotonde bij
't Soldaatje Voorhout
J
Veel wegen
afgesloten
in vakantie
NSDAG 16 JULI 1997
r wetenschap en bedrijfs- stier Herman of genetisch ge-
elkaar ontmoeten', be- manipuleerde tomaten- ge-
1 de Bio Science Park-fol- beurt er veel meen informati-
I fan de gemeente Leiden, ca, medicijnfabricage, het op-
idee hier-
dat
contact
n de Leid-
jksuniver-
en on-
eljemers
beiden
werkt.
bezui-
happers
1Cj jn zo ex-
i| mogelijk-
n voor onderzoek, terwijl
jven hoogwaardige ken-
huis halen. Dit huwelijk
markt en academie
twaalf jaar geleden cen
toen de eerste heipaal in
atte poldergrond van de
ivenhoek verdween.
el vanaf het begin vooral
otechnologie beeldbepa-
geweest -denk aan de
Het huwelijk
tussen markt
en academie
zetten
kweeksyste-
men voor
planten,
ruimtevaart
en medische
technologie.
Inmiddels
hebben zich
28 andere
bedrijven
z'c'1 geves
tigd met in
totaal 1700
werknemers.
Het voorvoegsel 'Bio' dekt dus
niet helemaal meer de be-
drijfssamenstelling van het
Sciencepark. Ook de samen
werking met de universiteit is
niet altijd even duidelijk. Wat
er aan de andere kant van de
spiegelglazen gevels gebeurt,
wordt belicht in een serie ver
halen. Vandaag in deel 6: Base-
Clear
CHEF HANS JACOBS. 071-5356414, PLV.-CHEF RUDOLF KLEUN. 071 -5356436
LEIDEN ARNO VAN T HOOG
Het noodlijdende Technisch
Handelsbureau v/h Van Duuren
is na overname door het Rotter
damse Techno Investments van
de ondergang gered. De zes
werknemers kunnen hun werk
zaamheden aan de Roosevelt-
straat voortzetten. Zij hebben
zich samen met curator C. van
Oosten de afgelopen weken
sterk gemaakt voor de overna
me. Zelfs na het faillissement op
2 juli bleef het bedrijf open.
Normaal gesproken doe je
als curator de tent dicht", zegt
Van Oosten. .Alleen als er
winstgevende vooruitzichten
zijn, blijft een onderneming
draaien. Maar ook de medewer
king van het personeel is heel
belangrijk en de werknemers
van Van Duuren hebben zich
volledig ingezet, bijvoorbeeld
door het bijwerken van de ad
ministratie."
Volgens de werknemers is de
onderneming kapot gemaakt
door een investeringsmaat
schappij, die handelt in bedrij
ven. Van Oosten stelt dat er 'be
hoorlijk gesold' is met Van
Duuren. ,,Het is in korte tijd
twee keer van eigenaar gewis
seld en er is een erg slecht fi
nancieel beleid gevoerd. Op een
gegeven moment drongen leve
ranciers aan op een faillisse
ment." De onderneming is
sinds 1909 in Leiden gevestigd.
Het handelt in technische ma
terialen en gereedschappen.
Eens werkten er twintig man
waarvan er in oktober nog tien
werden ontslagen.
Deze week vindt er een tus
sentijdse inventarisatie plaats.
Schuldeisers kunnen dan gele
verde maar niet betaalde goe
deren ophalen. Techno Invest
ments gaat vervolgens de voor
raad aanvullen waardoor 21 juli
de nieuwe start rond zal zijn.
Het bedrijf gaat vanaf die da
tum onder de naam Van
Duuren/TechnoMarkt opere-
Ema Barel en Bas Reichert in het laboratorium van BaseClear.
tvi syribonucleinezuur, zeggen wetenschap-
8, De afkorting heeft een haast magische
DNA. Wie echter het goedje in een rea-
uis isoleert, staat teleurgesteld te kijken
;en bescheiden snotje - weg betovering. Het
ige prutje moetje eerst analyseren, lezen,
at je iets te weten komt. Twee Leidse biolo-
Den dat als broodwinning. De afgelopen vier
ebben zij het DNA van planten, mensen en
11 riën voorbij zien komen
'Zal in het eerste jaar ging het
aam, toen hebben we wel
I ogen om de sequencer aan
te hangen", bekent Erna
Zij besloot in 1993, samen
aar partner Bas Reichert, een
•er' onderneming te starten. Vlak
[afstuderen leek de markt
in jpvoor een servicebedrijf dat
n kaart brengt. Al snel koch-
011 twee biologen een gecom-
"a seerd analyseapparaat - de
neer - en het bedrijf BaseCle-
b"1 een feit.
°'8 ileek deze aankoop de makkelijkste stap.
eek vrij eenvoudig, maar we verkeken ons
technische problemen. Dan mislukten ana-
4n kon je de resultaten niet doorsturen naar
iten. Het duurde vrij lang voordat we de
8et helemaal onder de knie hadden. In die pe
ller
riode leerden we veel, maar verdienden weinig.
Bovendien viel het werven van klanten tegen. Dat
is niet iets dat je leert op de universiteit."
Deze aanloopproblemen zijn ze inmiddels te bo
ven. Vestiging in het academisch bedrijven cen
trum (ABC) heeft daar ook aan bijgedragen. „We
zaten korte tijd in Rijnsburg en met de verhuizing
naar het ABC kregen we betere faciliteiten met
andere bewoners om ons heen. Daar kan je eens
wat van lenen of apparatuur mee delen. Met een
aantal bedrijljes hebben we nu zo'n goed contact,
mici. Het idee is dat de bedrijven uiteindelijk de
vleugels uitslaan en zich zelfstandig in het Scien
ce Park vestigen zoals CAM Implants heeft ge
daan. Voor het bedrijf van Barèl en Reichert is dat
nog niet zover, al begint het met zes werknemers
wat krap te worden. Ruimte voor verdere groei is
er nog niet. Er zijn wel er plannen voor uitbrei
ding van het ABC met een extra verdieping. Mo
menteel huizen er veertien bedrijven.
BaseClear heeft nu twee laboratoria en een kan
toortje. In een ruimte staan twee onmisbare
'Het leek vrij eenvoudig,
maar we verkeken ons
op de technische problemen'
dat we samen iets proberen op te zetten. Boven
dien zitten hier een paar goede klanten, zoals In-
trogene en TNO."
Het ABC verhuurt kantoor- en laboratoriumruim
ten aan innovatieve geesten. De stichting wil zo
een springplank zijn voor ondernemende acade-
'werknemers' te zoemen: de analyse-apparaten.
„Dit is de laatste technologische ontwikkeling. Je
kunt hier 96 DNA monsters in plaatsen: het appa
raat doet de rest. Op de computer verschijnen
vervolgens de resultaten. Iedereen heeft haast, de
resultaten moeten het liefst gisteren al beschik -
HENK BOUWMAN
baar zijn. Als een klant 's ochtends belt, kan hij de
volgende dag de resultaten in huis hebben. Maar
als iemand een compleet gen in kaart wil bren
gen, dan kan dat een paar weken duren."
Per post komen de DNA-monsters binnen en de
verzender krijgt er een diskette met gegevens
voor terug. Soms is dat alleen de volgorde van de
bouwstenen van het DNA, aangeduid met de let
ters A, G, C en T, maar Base Clear kan ook met
computerbestanden onderzoeken of deze gege
vens overeenkomsten vertonen
met erfelijk materiaal van ande
re organismen. Deze informa
tievoorziening gaat in de nabije
toekomst een steeds belangrij
ker rol spelen in het bedrijf.
Met het aantrekken van perso
neel gaan de ondememerswen-
sen van de twee Leidse biolo
gen steeds meer in vervulling.
Ema Barèl: „We wilden eigen
baas zijn en dat komt ook door
dat onze ouders een eigen zaak
hebben. Je bent dat gewend; je
wilt zelfstandig beslissingen nemen. Gewoon, het
echte ondernemerschap. Bovendien had ik geen
zin me op de universiteit te specialiseren in een
enkel onderwerp. Door alle verhalen die klanten
me vertellen, zit ik nu in tien onderzoeken tege
lijk."
VOORHOUT CONNY SMITS
De bouw van een rotonde op de
kruising bij 't Soldaatje in Voor
hout begint 1 december. Daar
mee komt een eind aan een ja
renlange roep van bewoners en
gemeente om de kruising van
de Jacoba van Beierenweg, 's
Gravendamseweg, Loosterweg
en Teijlingerlaan veiliger te ma
ken. Donderdag 17 juli is er een
informatiebijeenkomst in het
Voorhoutse gemeentehuis
waarop nog vragen kunnen
worden gesteld en suggesties
aangedragen.
Voorhout heeft jaren aange
drongen op de rotonde. Twee
jaar geleden verongelukte een
4-jarig jongetje nabij de krui
sing, terwijl enkele maanden
daarvoor een auto een woning
ramde. Toen al deed de provin
cie mondelinge toezeggingen 't
Soldaatje onder handen te ne-
rrl
tmatl
aid. oé
30
LEIDEN MAARTEN KEULEMANS
Superfruit
De snackbar aan het Vijf Meiplein heeft er maar een
bordje bij gehangen. En eigenaar L Planjer van
snackbar De Drie Vissers in de Haarlemmerstraat
waarschuwt zijn klanten er altijd voor. Want bij de
gokautomaten die de Leidse snackbarhouders tegen
woordig in hun zaak hebben staan, gaat het om het
spel. En niet om de knikkers.
Dat leidt soms tot heftige reacties. Zoals die keer in
de HapSnap, ook in de Haarlemmerstraat. „Inder
daad, er heeft hier wel eens iemand met een kruk
staan zwaaien", vertelt HapSnap-medewerker Mark
van Loenen. „Je hebt van die mensen die binnen een
paar minuten tienduizend punten halen en dan den
ken dat ze recht hebben op tienduizend kwartjes. En
als dat dan niet het geval is, dan worden ze nijdig."
Reden voor de HapSnap om voor de zekerheid toch
ook maar een stukje karton op te hangen. Met de
waarschuwing dat er aan de eenarmige bandiet die
in de hoek van de snacktent staat geen stuiver valt te
verdienen.
„U heeft het over de Superfruitwil Kees-Jan Bosch
van de afdeling kansspelen van het Nederlands
Meetinstituut weten. Inderdaad, de Superfruit. Zo
heet de speelkast die het uiterlijk heeft van een jack
pol, maar het niet is. „Uiterlijk lijken ze erg op elkaar,
dat is waar. Maar Superfruit is een behendigheids
spel. We hebben vastgesteld dat de speler invloed
heeft op het spelresultaat. Zo moet je bij sommige
spelvarianten fruitsymbolen op de goede plaats leg
gen."
Bosch hoeft in ieder geval niet met een kruk te zwaai
en om het verschil tussen een 'echte' en 'namaak'-
jackpot te zien. „Dat verschil kan je zien aan het
merkteken van het Ne.derlands Meetinstituut dat op
de kast zit. Gokkasten hebben een rode NMI-sticker.
En Superfruit heeft een groene sticker."
Makkelijk zat. Toch weet Planjer van De Drie Vissers
een nog eenvoudigere methode. „Kijk voor je gaat
spelen eerst eens of er een uitbetaalknop op zit",
raadt hij aan.
Superfruit (2)
Groene sticker of niet, volgens sommigen is de nep-
gokkast een wolf in schaapskleren.
Waar je echt gokverslaafd van kan
worden, snuift Ron Bellaard van de
Stichting Anonieme Gokkers en Omge
ving Gokkers Nederland (AGOG). „Je
hebt bijvoorbeeld Superfruit-automa-
ten waarbij degene die de meeste pun
ten van de week haalt een speciale
weekprijs krijgt. Op zich lijkt het vrij
ongevaarlijk, maar jonge spelers kun
nen door zo'n kast wel gaan gokken.
Zeker als er een prijsje aan vast zit."
De landelijke branche-organisatie voor
speelautomaten VAN erkent de proble
men. En heeft de zaak aangekaart bij
het Nederlands Meetinstituut. „We
zijn er geen voorstander van, we raden
onze leden af dit soort automaten te plaatsen", zegt
VAN-secretaris Jan Berghoef. „Hoewel de kast geen
gleufje heeft wair geld uit komt, hebben we gemerkt
dat er middenstanders zijn die winnaars achteraf uit
betalen aan de bar. En dat doorkruist de goede af
spraken die we hebben over het plaatsen van kans
spelen in de droge horeca."
De Leidse politie kan dat verhaal ondersteunen. „We
hebben nog geen echte overtredingen geconsta
teerd", zegt politieman J. Schaaf. „Maar we hebben
in Leiden soms wel stickertjes gezien met het op
schrift: loop maar even langs de kassa als je meer dan
vijfduizend punten haalt. Dat doet toch vermoeden
dat er meer aan de hand is."
Het kan verkeren, mijmert Schaaf.Ach, het zijn van
die vormen van gokken waar je als politie weinig
greep op hebt. Als mensen willen gokken, doen ze
het toch wel. Je hebt allerlei 'onzichtbare' manieren
van gokken. De eerste rode auto die de hoek om
komt levert een rondje op - dót soort vormen."
De nep-gokkast. Je kan er geen cent aan verdienen,
maar er wel verslaafd van raken. Geen wonder dat de
machine op z'n retour is. „Dat tussendoor gewauwel
is eigenlijk ook maar niks", merkt C. Bronk van CB A-
musement op. „De mensen spelen er bijna niet op.
Want ze kunnen er niets mee. En voelen zich be
kocht."
Fotospel
Nee: dan de Photo Play, begint Bronk. „Dat is echt
een heel goed alternatief, ook voor de snackbarhou
der. Iedereen is er gek op. Van studenten tot werken
de mensen. En als ondernemer heb je er een heel
lekker rendement op." Ook Jean-Pierre Mandas van
Trend Amusement kan de nieuwe sensatie op speel-
kastgebied alleen maar bejubelen. „Vergeet Pacman.
Dit is echt amusement, het liegt er niet om."
Photo Play is eigenlijk niet echt een spel, maar een
verzameling spellen. Wie een muntje in de kast gooit,
kan kiezen uit een waaier van vijf tot acht kaart- en
puzzelspelletjes. Van een filmquiz tot Het Rad Van
Fortuin, „Van bolleboosspelletjes tot spelletjes die je
speelt met een flinke slok op", zoals Koen Stomph
van Photo Play-distributeur Jac van Ham Internatio
nal verwoordt.
„Er is een duidelijke behoefte aan een automaat van
vriendelijke aard", verklaart Stomph het succes van
Photo Play. „Gewone videospellen hebben door
gaans toch vaak een bepaald geweldsgehalte. En de
acceptatie van de onschuldige spelletjes op Photo
Play is erg hoog."
Stomph noemt een voorbeeld. „Bij spelers van gewo
ne videospelletjes is de verhouding man-vrouw ne
gen op één. Maar bij Photo Play ligt die verhouding
fifty-fifty- Dat is toch opvallend: er wordt een hele
nieuwe groep vrouwelijke spelers aangeboord."
Van het spellenapparaat, dat ruim een jaar geleden
uit Amerika overwaaide, zijn er inmiddels zo'n dui
zend in Nederland in omloop. In Leiden staan ze on
der andere in Lemmy's Biercafé, Beaver's en in
Grand Café De Zijlpoort. Stomph, opgewekt: „We zit
ten in een hoge versnelling. Het is echt een warme-
broodjesproduct geworden."
Vrouwvriendelijk dus, en geschikt voor iedereen.
Maar hoe zit het dan met dat puzzelspelletje, waarbij
het de bedoeling is een in stukjes geknipte foto van
een schaars geklede dame in elkaar te zetten? Of met
de Erotische Quiz, waarbij de speler bijvoorbeeld
wordt gevraagd welke intieme plekjes het lekkerst
zijn?
De fabrikanten hebben aan alles gedacht. „Er zit een
knop op de automaat, waarmee degene die de auto
maat exploiteert de erotiek kan uitzetten. En er zit
een tijdschakeling op. Waardoor je als exploitant kan
zeggen: in mijn café mogen de blote dames pas na
tien uur 's avonds tevoorschijn komen."
men. Daadwerkelijke uitvoering
liet echter op zich wachten.
Volgens ambtenaar R. Burg-
meijer is de gemeente nu dan
ook erg blij dat de rotonde bin
nen enkele maanden wordt ge
realiseerd. „De rotonde is nu zo
ontworpen dat alle vier de we
gen er op uitkomen. Op aan
vankelijke tekeningen van de
provincie was de Loosterweg er
uit gehouden, omdat een stuk
grond nog in particuliere han
den was. Inmiddels is de aan
koop van die grond bijna rond.
In totaal zal de rotonde bijna
één miljoen gulden kosten. Na
aftrek van subsidie moet de ge
meente hiervan een kwart bij
dragen.
Tijdens de informatiebijeen
komst van donderdag zijn er
van 15.30 tot 18.00 uur en van
19.00 tot 20.30 uur medewer
kers van de provincie aanwezig
om de rotondeplannen toe te
lichten.
DEN HAAG GPD
Automobilisten die de komende
weken in Nederland blijven,
moeten er rekening mee hou
den dat vooral de Randstad
moeilijk te bereiken is. Enkele
grote knelpunten zijn lange tijd
volledig afgesloten en andere
routes tijdelijk of gedeeltelijk.
Wie in deze vakantieperiode
toch met de auto naar zijn werk
gaat of in eigen land een dagje
uit wil, heeft pech. Files worden
weliswaar niet venvacht, maar
omleidingen van minimaal een
half uur zijn vrijwel onont
koombaar. Mocht het verkeer
onverhoopt toch vast komen te
staan dan is de chaos niet te
overzien, omdat er niet of nau
welijks andere routes zijn.
Rijkswaterstaat heeft voor de
ze grootscheepse en ingrijpende
aanpak gekozen Omdat vanaf
het komend weekeinde het
overgrote deel van de Nederlan
ders vakantie heeft. Volgens de
verkeerspolitie in Driebergen
ligt het autoverkeer in die tijd
voor 95 procent stil. .Andeis
zouden dit soort afsluitingen
volstrekt onmogelijk zijn, want
dan loopt alles vast", zegt
woordvoerder Bode. Ook heeft
Rijkswaterstaat goede ervarin
gen met vergelijkbare afsluitin
gen in de afgelopen jaren.
Het gevolg van de planning is
onder meer dat al het snelver
keer via Rotterdam zeker een
week niet over het beruchte
Terbregseplein kan. Omdat er
een strook wordt aangelegd
voor vrachtverkeer en bussen is
er vanaf komende vrijdag tot 28
juli geen verkeer mogelijk van
en naar Den Haag, tot 4 augus
tus niet van en naar Dordrecht-
/Breda en Schiedam/Hoek van
Holland.
Tussen Amsterdam en Zaan
stad, via Zaandijk of Kromme
nie, is autorijden praktisch on
mogelijk tot 19 augustus. De
A50 Den Bosch-Arnhem tussen
de knooppunten Ewijk en Val
kenburg is dag en nacht afge
sloten tot 31 augustus.
Ook de overige werkzaamhe
den, vooral op de trajecten van
of naar Den Haag, Utrecht, Arn
hem en Den Bosch, leggen het
verkeer behoorlijk veel beper
kingen op. In die gevallen is er
slechts één rijstrook beschik
baar of slechts een vluchtstrook
dan wel ventweg. Sommige
werkzaamheden vergen enkele
dagen, andere duren weken.
