orrels tellen, niet de financiën
VEB wil groter aandeel
Zwarte
lijst
Het ei
van ING
932
ZATERDAG 12 JUL11997
Zonder cadeautje komt
de aandeelhouder
niet naar de jaarvergadering
Nederlandse volk is afgelopen jaar massaal in
aandelen gestapt, maar op de
leelhoudersvergaderingen was dat nauwelijks te
'ken. Daar werd en wordt de sfeer bepaald door
ilanten en gepensioneerde muggenzifters, die hun
reisdag van NS gebruiken voor een rit naar gratis
impties. De oude garde slinkt wel, nu steeds meer
Ijven afzien van de traditionele cadeautjes. Sinds
miner een paar jaar geleden de traditionele gratis
cd afschafte, is het bezoek aan de Philips-
ergaderinggehalveerd. ,,De verhouding tussen de
nideelhouder en de bedrijven wordt zakelijker.
Aandeelhoudersvergadering. De sfeer wordt bepaald door querulanten en gepensioneerde muggenzifters, die hun vrije reisdag van NS gebruiken voor een rit
naar gratis consumpties. De oude garde slinkt overigens wel, nu steeds meer bedrijven afzien van de traditionele cadeautjes. foto's gpd roland de bruin
Ir was een tijd dat het rooster van
{jaarvergaderingen zich liet lezen
(als een geschenkencatalogus. De
die zijn aandelen had gespreid
taaier aan bedrijven, kon jacht ma-
els blauw bij de Porceleyne Fles,
I Philips en pakketten etenswaren,
i en fotoboeken. De bedrijfstop
jaag weg om stemvee in de zaal
I te krijgen en de jaarrekening er-
sen.
lijkt voorbij. Bij Delft Instruments
een flesje drank, bij Kiene een
drop, wine gums en koetjesrepen.
ien en blocnote van KNP BT, de bos
^yan Frans Maas en de ondefinieer-
hiniumsculpturen van Hoogovens
igen de trein in krijgen. Jaarver
brochures, daar lijkt de aandeel-
lee te moeten doen. Een enkel
bereid de parkeergarage te be
de vraag rijst wanneer ook het
jplreltje en nootje na afloop wordt
"erd. „De cadeaucultuur neemt
:oncludeert P. de Vries van de Ver-
Effectenbezitters. „De verhou-
de aandeelhouder en de bedrij-
zakelijker."
hemse Musis Sacrum, afgehuurd
iNobel, is aandeelhouder Steeman
enige die reageert op een lofzang
istuur op de goedkope Poolse ar-
iten. „Als Polen zo goedkoop zijn,
voorzitter, is het dan niet verstan-
lar Polen op te nemen in de Raad
Zuurder dan president-com-
tudon op dat moment kan een
ijken.
■jTt heeft gereageerd op de met twee
Mden gestegen salariëring van de
i, naast hun lucratieve optiebo-
ijl er in Ede en Arnhem honder
werknemers uit moeten. „Het be-
jgJ al enige jaren geen salarisverho-
*1", antwoordt Loudon vanaf zijn
n bestuurdersloge op het podium.
>rtl vraa8- Aandeelhouders hebben
"ggen over de beloning van de di
van 'hun' onderneming. Ook bij
irdt een criticus van de optierege-
pud afgepoeierd.
Schaars
deelhouders hebben in Nederland
0 al niets te zeggen over het bedrijf
hun geld hebben belegd. Als dat
zit, is de voor beursgenoteerde be-
rplichte jaarvergadering een kans
rijpostig te trompetteren tegen de
1de jongens aan de top. Maar wei-
ers nemen die gelegenheid serieus
)ekte, kritische vragenstellers zijn
et tableau de la troupe wordt gedo
mineerd door figuren als de oud-accountant
H. Rademaker, mevrouw Ursula Beatrice
Stadtlander (aanwezig 'mede namens mijn
zuster in de Verenigde Staten') en de notoire
querulant T. Reitsma, jurist in ruste. Vaste
klanten met breed gespreide portefeuilles die
overal opduiken, het woord nemen en niet
loslaten voor ze een gamma aan vragen en
opmerkingen hebben gelanceerd, waarvan
alleen zijzelf de waarde kennen. Mevrouw
Stadtlander, aan de Unilever-top: 'In het
Amerikaanse stadje waar ik laatst met mijn
zuster was, waren geen Magnum-ijsjes te
koop. Waarom niet?' Aan Heineken-topman
Vuursteen: 'Waarom smaakt Heineken bier
in de VS anders dan hier?' (Antwoord: door
het koolzuur. In Amerika heeft het minder
schuim.)
Mr. Tjitte Reitsma staat te boek als amok-
maker. Hij benut het vergaderingenseizoen
om de raden van bestuur wanbeleid, incom
petentie of 'maffiapraktijken' te verwijten.
Wanneer hij dorstig is, eist mr. Reitsma even
makkelijk antwoord op de vraag: 'Waarom
wordt er geen cognac bij de koffie geser
veerd?'
AkzoNobel, die journalisten eens per jaar
onthaalt op een zakje zout of Twaron-sleep-
kabel, houdt de hand op de knip. „De aan
deelhouders krijgen niets", zegt perschef
Eduard Hirschfeld vastberaden. De 7,50 gul
den dividend en de koerswinst is waar zij het
mee moeten doen. AkzoNobel weert potten
kijkers en heeft de zaal afgegrendeld met een
cordon van militair geklede bewakers. „We
hebben klachten gehad van aandeelhouders
over journalisten", aldus Hirschfeld.
Bij Philips worden de aandeelhouders op
21 maart in de Amsterdamse RAI onthaald
op fris en nootjes te midden van een uitstal
lingvan gloeilampen, tv"s en koffiezetappara
ten in de hal van het Congrescentrum. To
matensap is de populairste consumptie, ge
volgd door jus d'orange. Philips houdt zijn
jaarvergadering voor eerst buiten Eindhoven
en dat is te merken. De opkomst is maar 880
man. Vorig jaar in de Eindhovense beurs wa
ren er nog 1400, maar voor veel oud-werkne
mers blijkt de grens van betrokkenheid bij de
Brabantse grens te liggen. Er zijn geen ca
deaus. Toen Philips nog cd's weggaf, was een
opkomst van 2200 man niet ongewoon.
Koninklijke PTT Nederland lijkt op 6 mei in
de Groningse Oosterpoort een gulle gever
met een cadeaumapje a vier postzegels van
80 cent. Maar KPN verpest veel goodwill door
de aandeelhouders na hun veelal lange reis
naar het noorden om te leiden naar een par
keerplaats op een afgelegen terrein 'over het
spoor', twintig minuten lopen van de Ooster
poort, door geselende slagregens. Een doos
met telefoonkaarten van 2,50 gulden wordt
tot verrassing van het personeel niet opge
merkt door de gretig consumerende aandeel
houders. KPN maakt zijn status van volks
aandeel niet waar met slechts 326 aanwezi
gen. Vorig jaar waren er 400.
Topman Wim Dik gaat de confrontatie aan
met actievoerders tegen PTT-zendmasten in
Kootwijk. Een mevrouw is bang voor kanker
van de krachtig stralende antennes. Dik
maakt de beoordelingsfout dat af te willen
wimpelen. Volksangst afwimpelen zonder
nazorg? Dan komt het volk in opstand, aan
deelhouder of niet, ook als dat eigenlijk tegen
hun eigen financiële belang indruist. Over fi
nanciën en strategie hoor je ze verder niet.
Wel over het parkeren. KPN neemt een voor
schot op het vertrek uit Groningen met de
mededeling: „Volgend jaar zijn de problemen
voorbij, dan vergaderen we in de RAI in Am
sterdam."
Grand Hotel Krasnapolsky te Amsterdam
zit op 6 mei vol met 823 aandeelhouders, on-
Het cadeautje voor de aandeel
houders van Hoogovens.
Voorlopig hoogtepunt in de
cadeaureeks van dit jaar het ING-ei.
der wie veel oud-werknemers die de vergade
ring beschouwen als hun jaarlijkse reünie.
„Ik spreek hier graag af met dames", zegt een
in leren jack gestoken veertiger. „Ik kom hier
koffie met ze drinken, met wat lekkers erbij."
Ahold gebruikt de bijeenkomst graag voor
'een stukje warmte tussen de klant en Ahold',
zegt een pr-functionaris. Dat komt de aan
deelhouder duur te staan, want de tempera
turen bereiken in Kras tropische waarden. Er
zijn koffie, thee en een gebakje in de vorm
van een appel met het Ahold-logo erop in de
Tuinzaal. Beenruimte en parkeren zijn bij
Ahold belangrijk thema's. 'Het is hier kruide
niers-krap', klagen de aandeelhouders, en 'In
chartervliegtuigen heb je meer plaats.' Presi
dent C. van der Hoeven belooft volgend jaar
uit te wijken naar Zaandam, waar meer
plaats is voor ledematen en de auto.
Goedkeurend smakkende lippen begelei
den de mededeling over de stijging van de
winst per aandeel met 16,7 procent tot f 4,30.
Het is feest in Kras, met veel braaf gelach bij
de presentatie van Van der Hoeven. Hoogte
punt is het afscheid van de 70-jarige Albert
Heijn, de laatste telg uit de familie Heijn in
het bestuur. 'Dank je Ab!'
Er is wel een cadeautje: een wok met Azia
tisch eetpakket voor iedere aandeelhouder
'niet moldcen, lekker wokken!' Wie een voor
gedrukt kaartje invult en in de speciale blau
we brievenbus stopt, krijgt schriftelijk ant
woord op vragen, en op verzoek ook de notu
len. Kritische geesten vallen niet goed bij
Hoogovens, voor het eerst bijeen in het een
voudige hotel De Schouw in Velsen-Noord in
plaats van in een dure Amsterdamse uitspan
ning. Enkele oudere aandeelhouders vragen
naar cijfers die eenvoudig in het jaarverslag
te vinden zijn. De Vries van de VEB pleit voor
meer zeggenschap, maar krijgt er de handen
niet voor op elkaar. Bestuursvoorzitter Van
Veen raakte zichtbaar geïrriteerd over De
Vries' brutale vragen. Waarom heeft de kleine
aandeelhouder niets te vertellen? 'Bescher
mingsconstructies zijn nodig.' Waarom pu
bliceert u geen kwartaalcijfers? 'Dat doet nie
mand in de branche.'
Bij Shell was in de dagen van apartheid wel
eens het strijdlied van het ANC te horen
tot grote woede van de oude garde en
moest politie te paard de demonstranten op
de stoep te lijf. Dit jaar blijft de opschudding
beperkt tot een spandoek voor de deur met
'Stop oil, go solar' van Greenpeace.
Greenpeace (vijf aandelen), Milieudefensie
en de Vereniging van Beleggers voor duurza
me ontwikkeling (100.000 aandelen) willen
dat Shell een 'klimaatfonds' opricht, maar
krijgen nul op het rekest. Wel zijn er gratis
uitrijkaarten voor de parkeergarage. Geen ca
deau of aandenken, wel een overvloed aan
luxe broodjes en drankjes, zonder alcohol.
Koninklijke Olie/Shell heeft alle bier en slijte
rijproducten uitgebannen, nadat de kapitein
die de mammoettanker Exxon Valdez op de
klippen van Newfoundland had laten lopen,
dronken bleek.
Vette winst
De aandeelhoudersvergaderingen als goed-
nieuwsshow, waar de raden van bestuur zich
baden in het geluid van de applausmachine
van gepensioneerden. Tja, de aandeelhou
ders krijgen dan ook een dikke, vette koers
winst. Zelfs de koersen van 'rampenfondsen'
schieten de lucht in. De gelukldge bezitter
van 100 stukjes Ahold kan ruim acht mille
winst opstrijken, de houder van eenzelfde
plukje Hoogovens 5000 gulden. Baan verdrie
voudigt bijna. Dividend - zo'n twee tot drie
procent - telt dan niet eens mee. Ook een on
geluksvogel als BolsWessanen stijgt 50 pro
cent. Alleen Endemol, Free Record Shop, Ub-
bink, Atag, EVC (chemie) en beursnieuweling
Toolex Alpha maakt de eigenaar vooralsnog
weinig of niet welvarender.
De Vries van de VEB zou graag zien dat er
een nieuwe generatie opstaat van actieve
aandeelhouders, die relevante vragen stelt en
niet bang is voor de 'arrogantie' vanaf het po
dium. „Bestuurders zijn er te veel aan ge
wend geraakt hun oudere vragenstellers, die
toch ook alleen maar hun belangstelling to
nen voor het bedrijf, toe te spreken als senie
le bejaarden."
De VEB (Vereniging van Effecten
bezitters) heeft een zwarte lijst
samengesteld van ondernemin
gen die hun aandeelhouders te
weinig informatie verstrekken op
de jaarvergadering of vragen uit
de weg gaan. Hieronder de top
tien van die lijst.
- Philips, dat lastige vragen en kri
tiek op de luxe optieregeling voor
het verlies makende management
bij monde van de volgens De Vries
'arrogante' president-commissaris
Maljers afpoeierde.
- Hoogovens, dat hetzelfde deed.
- Heineken, idem, „Vooral toen
Freddie er nog zelfbij was."
- Baan, waar het bestuur een rom
melig handjeklap opvoerde en de
weinige aanwezige aandeelhouders
sommeerde 'de vragen beperkt te
houden.'
- Krasnapolsky, waar directeur Van
den Dijssel een tijdvretend relaas af
stak over de veronderstelde te lage
koers van het aandeel.
- Pirelli, dat met de notering in Am
sterdam alleen maar ellende heeft
veroorzaakt en op vragen reageert
als een boef op een politieverhoor.
- Neways, dat de notulen van de
jaarvergadering 1996 aldus presen
teerde: „De aandeelhouders hebben
vragen gesteld en de directie heeft
deze vragen beantwoord."
- Ahold: „Het bestuur doet wel po
pulair maar walst over belangrijke
vragen heen."
- Begemann: „Zeer gesloten en on
doorzichtig. De omvorming van Be
gemann van Industriële holding
naar 'participatiemaatschappij' is
een truc om te verbergen hoe het be
drijf er echt voor staat. Het inzicht in
de cijfers is volstrekt verdwenen."
- Frans Maas, waar de cijfers werden
gepresenteerd door een invallend
commissaris die 'absoluut niet wist
wat er bij het bedrijf was gebeurd'.
Nutteloze en onbruikbare cadeaus
voor de aandeelhouders: sommige
ondernemingen hebben het beden
ken ervan tot kunst verheven. Het ei
van ING, dat na de jaarvergadering
werd uitgereikt, wordt als voorlopig
hoogtepunt van het afgelopen sei
zoen genoteerd. Een keihard gebak
ken (1000 graden) porseleinen ei uit
Schoonhoven, in blauwig grijs, met
het hoofdkantoor van Nationale-
Nederlanden in Rotterdam erop, in
een genummerde oplage. Voor op
de schoorsteenmantel. Of bovenin
de kerstboom?
ING verwende de aanwezigen bo
vendien met het jaarverslag op cd-
rom. Gezien de gemiddelde, hoge
leeftijd van het gezelschap nog een
merkwaardige keuze. Vraag aan een
bijna tachtigjarige dame: „U heeft
zeker geen cd-romspeler?". Ant
woord: „Nee maar mijn dochter
wel." Ze bedoelde een cd-speler.
Directeur Peter Paul de Vries eist zeggenschap
'F
-I—Jr is een scheur ontstaan tussen
kapitaalverschaffers en zeggenschap.
Wij willen de zeggenschap terug waar
die hoort, bij de aandeelhouders". Aan
het woord is Peter Paul de Vries, direc
teur van de Vereniging van Effectenbe
zitters (VEB). „Als Philips het als groot
aandeelhouder voor het zeggen heeft
bij Polygram, waarom is dat dan niet
het geval als het aandelenbezit meer
gespreid is? De Nederlandse aandeel
houders moeten hun ontevredenheid
laten zien."
De Vries recht zijn rug in het VEB-kan-
toor in het Haagse Benoordenhout, dat
wordt gedeeld met de lokale WD. Met
zijn 30 jaar is hij een jonkie in aandeel-
houdersland, maar al sinds zijn mid
delbare schooltijd is hij te vinden op
aandeelhoudersvergaderingen. Samen
met vertegenwoordigers van het Oran
ge Fund en Rabodochter Schreden is
hij een van de weinigen die het de be
stuurders op de jaarvergaderingen
soms lastig maken.
De VEB vecht voor zeggenschap en
sinds kort weet De Vries zich daarin ge
steund door de pensioenfondsen die
inmiddels een kwart van de Amster
damse beurs in handen hebben (180
miljard gulden) en meer greep willen
op wat er met dat geld gebeurt.
Formeel hebben de gezamenlijke aan
deelhouders de hoogste macht. De ver
plichte jaarlijkse algemene aandeel
houdersvergadering (AVA) zou dus het
aanrecht moeten zijn waarop de be-
drijfsstrategie wordt klaargemaakt
voordat die de pan ingaat. Maar het te
gendeel is waar. „Toegang tot de verga
dering is het enige recht voor de parti
culier met een paar aandelen.
De Vries ziet met voldoening dat de be
leggerscultuur uit Engeland en de VS
overwaait, waar de aandeelhouders be
stuurders wel tot publieke verantwoor
ding dwingen. De Vries: „Ik heb er best
begrip voor dat Nederlandse bedrijven
zeggen: een besluit moet niet afhanke
lijk zijn van 1 of 2 procent van de aan
deelhouders die toevallig qp de verga
dering vertegenwoordigd zijn. Maar
neem dan een drempel van zeg 20 pro
cent."
Nationale Nederlanden had maling
aan zijn aandeelhouders, tot het bin
nen ING te maken kreeg met Angelsak
sische beleggers, zegt De Vries. „Ze na
men bedrijven over voor 20 keer de
winst terwijl de eigen aandelen maar
zeven keer de winst waard waren. Het
rendement verwaterde, de expansie
ging op kosten van de aandeelhouders
die er niets voor terugkregen. De An
gelsaksische beleggers hebben de aan-
delenkraan dichtgedraaid en nu is het
heel anders."
„De Nederlandse aandeelhouder profi
teert absoluut van de aanwezigheid
van Amerikaanse en Engelse beleggers,
ook bij Ahold, Nutricia en ABN AMRO.
De centrale vraag die ze altijd stellen is:
mooi verhaal, maar wat doet het voor
het aandeel, de 'shareholders value.'
Dat is de basis en daar gaat het om. Be
drijven kunnen hun handelen niet al
leen afdoen met de kreet dat de 'conti
nuïteit' ermee gediend is. Continuïteit
is niet de enige reden om een bedrijf in
stand te houden. Wie niet presteert,
valt ten prooi aan het natuurlijke elimi
natieproces, waardoor ook Akzo, DSM
en Nedlloyd uit de bedrijven-top tien
zijn gevallen en ingehaald door bedrijf
jes als Baan. Bedrijven moeten veran
deren, zoals KPN zich nu ook in twee-
en splitst en Unilever zijn chemietak
afstoot. Ook Philips zou zich moeten
opsplitsen."
Volgens De Vries heeft dat met heb
zucht niets te maken. „Het is geen aso
ciaal streven van aandeelhouders ten
koste van anderen. Wij hebben nog
nooit om loonsverlaging gevraagd of
verslechtering van de sociale omstan
digheden. De belangen van de aan
deelhouders en de werknemers lopen
parallel. Al moet ik toegeven dat er iets
onredelijks zit in de koersstijging bij
Philips terwijl tegelijkertijd al die ont
slagen vallen."
De heftige koersschommelingen die de
Amerikaanse beleggers veroorzaken
zijn volgens De Vries geen nadeel of ex
tra risico. „Over de langere termijn
gaan de koersen toch omhoog." Dat de
koersen het afgelopen jaar gemiddeld
met de helft zijn gestegen terwijl de
winsten maar met tien procent tot
twintig procent zijn gestegen is iets dat
De Vries 'ook niet kan verklaren'.
