'Een nieuwe crisis kon niet uitblijvei J Ierse whiskey mondjesmaat op de markt fifiy?131 ZATERDAG 12 Blauwhelmen blijven realistisch, vier jaar na missie in Cambodja Het is net vier jaar geleden. Tegen alle verwachtingen in werd de VN-missie in Cambodja een succes. Het land kreeg de vrije verkiezingen die het na jaren van oorlogen massamoord verdiende. Cambodja was. zo kon met enige goede wil worden gesteld, op weg een heuse democratie te worden. Met opgeheven hoofd verlieten de blauwhelmen, onder wie drieduizend Nederlanders het land. Inmiddels kijken de Nederlandse deelnemers aan de VN-missie anders tegen hun ervaringen aan. Eerst werd een groep blauwhelmen getroffen dooreen mysterieuze jungleziekte en vervolgens stortten de machthebbers in de hoofdstad Phnom Penh het land weer in een 'bijna-burgeroorlog'. Zijn de inspanningen van de blauwhelmen voor niets geweest? ..Welnee. Onze operatie was geslaagd, maar we wisten dat dit kon gebeuren. Rookwolken boven Phnom Penh. Gevolg van branden die zijn veroorzaakt door de gevechten tusse gers van Hun Sen en de gevluchte prins Ranariddh. (links) Een jongen plaatst een witte vlag op straat om zijn weerzin duidelijk te maken tegen de strijt is losgebarsten in Cambodja. terug om zijn rivaal te bevechten. Wigbold: „Ik denk dezer dagen steeds aan al die kiezers die toen zo nadrukkelijk hun bereidheid toonden om naar de stembus te gaan. Die zullen nu helemaal geen vertrouwen meer hebben in de poli tiek." En wat te denken van de Nederlandse blauwhel men, die hun noeste arbeid van jaren geleden kapot geschoten zien worden? Zijn zij niet zwaar teleurge steld? Dat valt mee. Ze zijn niet geschrokken en vin den hun missie achteraf niet nutteloos. Ze wijzen op de politieke realiteit, die stelt dat het doel van de operatie was om vrije en eerlijke verkiezingen te houden. Dat is gelukt. Dat nu vier jaar later de snijd wederom oplaait en dat de missie dus verlengd had moeten worden, de verkiezingen uitgesteld en dat dan... Dat is achteraf praten. „Onze operatie was ge slaagd," zegt majoor Van Ede droogjes. Hij is ook niet verrast door de gebeurtenissen en blijft hoopvol over de nabije toekomst van het land. „Er is hier jarenlang fors gevochten. Die spanning blijft latent aanwezig en die neem je niet zomaar weg. Als machtige politici iets in hun hoofd hebben, kun je alles verwachten. Of alle inspanningen van de VN voor niets zijn geweest? Welnee. Dit kon gebeu ren." Jungleziekte Hij wijst op de tastbare resultaten van de VN-be- moeienis, die voortvloeide uit in 1991 gehouden vre desbesprekingen in Parijs. „Er is vier jaar lang sprake geweest van relatieve stabiliteit. Het buitenland kreeg vertrouwen in Cambodja. En vanuit dat bui tenland, vooral uit Japan, is volop geïnvesteerd. We hebben ook meegeholpen het land een betere infra structuur te geven zodat het zijn mogelijkheden ooit zal kunnen benutten." Crisis of niet, burgeroorlog of niet - het is niet voor niets geweest. Vindt Van Ede. En vindt ook Harry Vos. Vooral het standpunt van de laatste is opvallend. Vos is één van de 27 ongelukkigen die lijdt aan de zogenoemde jungleziekte, een aandoe verschijnselen: oververmoeidheid, men, diarree, rugpijn en impotentlz kwaal die medici al jaren hoofdbrekens na alles rond deze ziekte is onduidel schijnsel heeft in ieder geval iets met maken, maar of je het krijgt door de va malaria-medicijn of een tropenvirus a kend. Defensie, dat inmiddels de emsj ander erkent, heeft de Universiteit vJ aan het werk gezet om de oorzaak van dl te te vinden. Harry Vos kan alleen maar afwachten] sergeant-majoor bij de marine vult zijl genwoordig met een gevecht tegen zq leeft van dag tot dag. Vos heeft dus weln gen over Cambodja, dat vier jaar na zijl gen weer een schiettent dreigt te word het echter niet. Integendeel. Vos: „We hebben daar goede dingen hebben de bevolking rust en veiligheid vendien hebben we bruggen hersteld a geknapt. Dat heeft de afgelopén vier jaal wezen. Wat nu gebeurt, zagen we aanU bodja is een land van duizend koningej generaals met allemaal een eigen willes we crisis kon niet uitblijven." Maar hoop is er ook. De Cambodja-vj pen dat de gewelddadigheden van kond zijn. dat het gezond verstand alsnog td nariddh zal komen en dat de gevechten in Phnom Penh blijven afspelen. Van Ede houdt zich vast aan wat md ringen aan een verblijf op het Camboda land: „Ik moet steeds denken aan dal dat gewoon de baas is en zijn leven tocfl aan die boer die iedere dag met zijn d het rijstveld rijdt. Tv kijken die mensa hen zijn de gebeurtenissen in Phnom H weg. Zij zijn zich niet bewust van wat zij doet. Ik hoop dat dat zo blijft." De beelden van die mooie meidag in 1993 op het Cambodjaanse platteland waren aandoenlijk. Majoor A. G. van Ede, destijds compagniescommandant aldaar, zag lange rijen Cambodjanen goedgemutst een uur of zes, zeven lang in de rij staan voor het stembureau. Blije mensen van wie sommigen er zelfs uren voor hadden gereisd om hun stem te mogen uitbrengen. Die verkiezingsdag kreeg iets van een feestdag. Van Ede: „Er was een sfeer van verwachting. Van vertrou wen. De mensen geloofden werkelijk dat alles beter zou worden. Dat er iets zou veranderen..." Toen Van Ede een paar maanden later naar Ne derland terugkeerde, overheerste het gevoel van te vredenheid. Er was een coalitieregering gevormd en een ambtelijk apparaat opgezet. Men sprak van een nieuw begin. Herman Wigbold, ooit hoofdredacteur van Het Vrije Volk maar in '93 aanwezig als verkiezingswaar nemer, hield twijfels. „Met verkiezingen alleen los je een probleem niet op. Toen de verkiezingen in Cam bodja afgelopen waren, heb ik al gezegd: Ik hoop niet dat politici deze uitslag verknoeien. Voor de stabiliteit in het land was de uitslag niet ongunstig. De kopstukken Hun Sen (van de Cam bodjaanse Volkspartij) en Norodom Ranariddh (de Cambodjaanse prins die de fusiepartij Funcinpec leidde) waren de overwinnaars. Dat was, zo dachten waarnemers, een machtsevenwicht, dat goed paste in een klimaat van verzoening. Wigbold: „Dan moesten die twee wel bereid zijn tot het sluiten van compromissen, maar daar waren de heren nu juist niet op berekend." Angst De Cambodjanen zijn nu weer de dupe van de rivali teit van twee personen. Veel is weer als vanouds. In de straten van Phnom Penh heerst de angst. De Ro de Khmer - in de jaren tachtig verantwoordelijk voor de dood van miljoenen Cambodjanen - is niet langer een factor van betekenis in Cambodja, maar dit keer zijn de strijdgroepen van Sen, communist en voor malig lid van de Rode Khmer, en Ranariddh met el kaar in gevecht geraakt. De prins, zoon van koning Sihanouk, is naar Parijs gevlucht maar keert spoedig Majoor Van Ede, destijds conmagniescom- mandant in Cambodja: „Onze operatie was geslaagd." foto victor van breukelen WÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊOÊÊÊm Oudste distilleerderij van de wereld 'bouwt' rustig aan toekomst Arish Distillers brengt een nieuw soort drank slechts mondjesmaat op de markt. Van een zestien jaar oude moutwhiskey, gerijpt op drie soorten vaten (sherry, bourbon en port), ko men dit jaar in Nederland slechts tweehonderd flessen beschikbaar. En dan mag de Nederlandse whiskey- liefhebber (mét een e voor Ierse, zon der e voor Schotse) zich nog gelukkig prijzen, want de veel grotere Franse markt moet het dit jaar doen met slechts zeshonderd flessen. Het gaat dan om de drank die wordt geproduceerd door de oudste officië le whiskeydistilleerderij ter wereld, gevestigd in het Noord-Ierse Bushmills waar de Britse kroon in 1608 een vergunning afgaf voor het stoken van drank. Dat gebeurde ui teraard al eeuwen lang, maar met de ze vergunning zag de Engelse belas tinginspecteur zijn kans schoon. In het piepkleine plaatsje Bushmills, een uur rijden van Belfast, is de dis tilleerderij zo ongeveer de enige werkgever. De hoofdstraat van het dorp, nogal overbodig Main Street genaamd, wordt verder slechts ge kenschetst door een politiebureau en een telefooncentrale (beide voorzien van zware hekken, muren, camera's en zendmasten) en enkele cafés. In dit gehucht wordt dus al vier eeuwen sterke drank gemaakt. Aanvankelijk slechts in twee versies: de gewone Bushmills en de wat duurdere, langer gerijpte, Black Bush. Later zijn daar duurdere soorten aan toegevoegd met als hoogtepunt de 'Three Wood'. Alle whisk(e)y rijpt op tweedehands- vaten: Schotse en Ierse whisky-pro ducenten zijn grote opkopers van sherryvaten in Spanje en bourbonva- ten in Amerika. Het heldere distillaat wordt pas whiskey als het tussen de drie en twintig jaar heeft gerijpt in vaten die 'één eerdere bewoner heb De distilleerders van Ierse whiskey hebben de wind mee: hun producten verkopen goed in Europa. Maarzij willen niet te veel succes hebben, want de voorraden die zij langzaam moeten opbouwen, velen geen al te grote verkopen. ben gehad'. Die vaten verlenen ver volgens graag inwoning aan meerde re lichtingen; een gemiddeld whis- keyvat wordt pas na een jaar of zestig afgedankt. Wie in Ierland of Schot land op vakantie ooit een vuurtje stookt met het hout van een oud vat, kan de geschiedenis ervan ruiken. In Bushmills is nu voor het eerst aan de sherry- en bourbonsmaak die van port toegevoegd. Het resultaat is een tamelijk zware smaak - geen whiskey om gezellig mee door te gaan tot in de kleine uurtjes. De voorraad ervan is gelukkig beperkt. De Ieren laten niet na te benadrukken dat dat ook niet anders kan: anders dan hun Schotse neefjes kunnen zij niet elders inkopen om vervolgens zelf te 'blen den' (mengen). Alle Ierse whiskey wordt zelf gestookt en gerijpt. Wat men nu wil verkopen, moet dus een aantal jaren terug geproduceerd en op vat gebracht zijn. Soms gaat dat laatste ver. In de pak huizen van Bushmills liggen vaten te rijpen met 'Millennium Whiskey', drank die in 1975 is geproduceerd en in het jaar 2000 gebotteld zal worden afgeleverd. Vooral Amerikanen heb ben de afgelopen jaren de kans ge grepen hun eigen vat (voor slechts 5.000 dollar ongeveer 250 flessen) te reserveren. Zo dringt Hollywood ook door tot het Noord-Ierse platteland. Filmregisseur Steven Spielberg komt af en toe kijken of het op zijn naam gestelde vat er nog ligt. Dat kijken is ook relatief nieuw. Nog niet zo lang geleden sloegen de Ierse whiskeyboeren zich jaarlijks op de borst met een verwijzing naar de stij gende aantallen weggestuurde toe risten. Dat al die in drank geïnteres seerde nieuwsgierigen een aparte bron van inkomsten vormden, reali seerde men zich pas later. En toen bleek dat de gasten na een proeverij de glaasjes stalen, kwam men op het idee er ook een winkeltje bij te ope nen. Inmiddels komen er in Bushmills bijna honderdduizend mensen per jaar langs en eenzelfde aantal brengt een bezoek aan de an dere stokerijen in Dublin en Cork. Bushmills heeft het voordeel dat het ligt in een schitterend gebied, vlak bij de Atlantische kust. Om de hoek ligt een verbijsterend mooie speling der natuur: de 'Giant's Causeway". Voor de fraaie rotskust rijst een soort tribune op uit zee, gevormd door honderden basalt-staven. Vanwege het verspringen ervan is deze merk waardige berg goed te beklimmen. Op heldere dagen kun je vanaf de top de eilanden voor de Schotse kust zien liggen. Na een bezoekje aan de distilleerderij en aan de kust is het moeilijk te geloven dat de burgeroor log in Noord-Ierland gewoon door gaat. Slechts het afstandelijke geklet ter van een Britse legerhelikopter herinnert daaraan.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1997 | | pagina 32