Missie VN in Cambodja mislukt
Varkenshouderij wordt door harde aanpak in één klap moderi'
Sluwe Hun Sen man met twee gezichtf
Feiten Meningen
Jeugd VS
negeert massaal
drankverbod
Ranarifj
vraagt sf
Woedende reacties van boerenorganisaties
I
VRIJDAG 11 JULI 1997
o
We waren vijf jaar geleden nog maar één
dag in dit land toen we, op een snikhete dag
in augustus, met de kinderen wat wilden
gaan drinken in een lokaal café. We bestel
den een cola-mét, en onze toen 19-jarige
dochter een verfrissend biertje. Maar dat
ging mooi niet door. De ober vroeg, de
dochter onderzoekend aankijkend, naar
haar leeftijd. ..Twenty", zei ze. Waarop de
ober op beleefde, maar besliste toon niet al
leen haar, maar ook ons verzocht zo snel
mogelijk zijn café te verlaten.
Het zou later nog vaker gebeuren, tot we
ons bij het onvermijdelijke neerlegden: wie
jonger is dan 21 jaar krijgt in Amerika geen
druppel alcohol. Geen borrel, geen wijn en
zelfs geen biertje. Tenminste niet over de
toonbank. Alle cafés en de meeste disco's
zijn voor jongeren taboe. Je mag er niet
eens komen, of pa en ma er nou bij zijn of
niet. Als de barman toch een pilsje tapt voor
een tiener, kan hem dat zijn vergunning
kosten. Een onder-21-jarige mag zelfs geen
colaatje drinken in 'een gelegenheid waar
de hoofdzaak het serveren van alcohol is'.
Toen we enkele tieners uit de buurt dan
ook vertelden van het plan van minister Els
Borst om ook in Nederland de drankver
koop aan tieners aan banden te leggen,
moesten zij smakelijk lachen. ,,Geef mij Ne
derland maar", was de algemene reactie.
„Daar mag je als tiener tenminste iets." En
er kwam een klaagzang over de beperkin
gen waaraan tieners in Amerika zijn onder
worpen. Op zaterdagavond kunnen ze niet
naar de disco of gewoon met een stel vrien
den de kroeg in. Alternatieve activiteiten
worden niet georganiseerd. Het enige dat
rest is bij iemand thuis op de bank voor de
tv hangen.
Dat is al zo'n twaalf jaar zo in de VS, sinds
het land wettelijk is drooggelegd voor ieder
een onder 21 jaar. De belangrijkste reden
voor dat drankverbod is de verkeersveilig
heid. In de VS heeft iedere tiener op zijn
zestiende al zijn rijbewijs en vaak een eigen
auto. Maar tieners zijn ook de grootste ver
oorzakers van verkeersongelukken. Hun
verzekeringspremies zijn soms het dubbele
van die van hun ouders. En ook nu nog is
bij maar liefst 44 procent van alle dodelijke
verkeersongelukken in de VS alcohol in het
spel. Sinds het midden van de jaren tachtig
is alcohol voor jongeren dan ook gelijk ge
steld met drugs.
Wil dat zeggen dat jongeren 'dus' niet
drinken? De reacties van de buurtjeugd
spreken boekdelen. Op feestjes thuis of bij
vrienden wordt gezopen dat het een lieve
lust heeft. Ouders doen vaak een oogje toe,
of zij zijn zelf weg en weten het niet eens,
ook al zijn de ouders formeel strafbaar.
Zelfs in je eigen huis mag je je kind geen
glas wijn laten drinken. Maar omdat de kin
deren nooit hebben leren drinken, kennen
zij ook geen maat. Ze zuipen zich een stuk
in de kraag en stappen daarna toch weer in
hun eigen autootje naar huis.
Zodra de kinderen achttien zijn en het
huis uit gaan om te gaan studeren, breken
zij helemaal los. De kranten staan in het na
jaar altijd vol verhalen over uit de hand ge
lopen 'binge-party's', waar de kersverse stu
denten zich voldiïnken tot er letterlijk geen
druppel meer bij kan. Universiteiten treden
daar wel tegen op, maar het is nauwelijks
tegen te houden. Uit een onderzoek van het
ministerie van volksgezondheid bleek dat
een op de drie tieners onder 18 jaar toegaf
gedurende de laatste maand alcohol te heb
ben gebruikt en maar liefst 85 procent van
de 18- tot 21-jarigen. Ook al is het strafbaar.
En de kinderen zijn inventief genoeg om
wegen te vinden om toch aan alcohol te ko
men. Zo is het hen ook verboden een blikje
bier in een supermarkt te kopen. Het perso
neel daar is, net als de portiers van disco's,
verplicht bij twijfel over de leeftijd naar een
legitimatie te vragen. Maar er is altijd wel
een vriendje van boven de 21 te vinden, dat
bereid is een 'six-pack' voor je in te slaan, al
is ook dat sinds kort strafbaar gesteld. En er
is een levendige handel in vervalste identi
teitsbewijzen, waarop een of meerdere jaar
tjes aan je werkelijke leeftijd worden toege
voegd.
Vanuit de politiek - met Bill Clinton voor
op - worden elk jaar weer nieuwe campag
nes tegen het alcoholgebruik door jongeren
gelanceerd, maar ze hebben weinig effect.
Zoals een 18-jarige onlangs zei: „Verboden
vruchten smaken het lekkerst. Hoe meer ze
zeggen dat we het niet mogen, hoe leuker
het is om het toch te doen".
WASHINGTON HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT
^er
Hun Sen: het 'stoute zoontje' van koning Sihanouk.
Woedend over de nieuwsberichten
dat zijn Cambodjaanse Volkspartij in
mei 1993 achterlag in de verkie
zingsuitslagen hief Hun Sen de tele
visie boven zijn hoofd en smeet het
toestel door de kamer. Nadat hij zich
bij het verlies had neergelegd,
wurmde Hun Sen zich een weg in de
regeringscoalitie onder het dreige
ment dat hij het land in een nieuwe
burgeroorlog zou storten als hij van
de macht werd uitgesloten. Maar
uiteindelijk was ook machtsdeling
niet genoeg en pleegde de sluwe
Hun Sen, door koning Sihanouk ooit
zijn 'stoute zoontje' genoemd, een
staatsgreep.
De jaren na de door de Verenigde
Naties georganiseerde verkiezingen
van 1993 vormden voor mensen die
Hun Sen beter kennen een zichtbare
aanloop naar de machtsgreep. De in
1951 geboren boerenzoon geldt als
een man met twee gezichten. Voor
de buitenwereld is Hun Sen de la
chende politicus met de getinte bril,
binnenskamers is hij een tiran die
geen oppositie duldt. Hij lijdt aan
woedeuitbarstingen en heeft een
wraakzuchtig karakter.
Hun Sens carrière begon in 1970,
toen hij op 19-jarige leeftijd toetrad
tot de communistische Rode Khmer
nadat de toenmalige prins Norodom
Sihanouk met een door de Verenig
de Staten gesteunde staatsgreep ten
val was gebracht. Flun Sen raakte vijf
keer gewond op het slagveld. Op 16
april 1975, de dag voordat de Rode
Khmer de hoofdstad Phnom Penh
veroverde om vervolgens een schrik
bewind over Cambodja uit te oefe
nen, verloor Hun Sen zijn linkeroog.
Hij leefde verder met een in Japan
gemaakt glazen oog.
Hun Sen brak net op tijd met de Ro
de Khmer, want in 1977 weigerde hij
de Vietnamese grensprovincie Tay
Ninh aan te vallen. Een jaar later viel
Vietnam Cambodja binnen om een
einde te maken aan de dictatuur van
de Rode Khmer. In de vervolgens
door Vietnam geïnstalleerde rege
ring was voor Hun Sen plaats als mi
nister van buitenlandse zaken. Hij
wachtte zijn kans verder af en werd
in 1985 premier. Hij was een sleutel
figuur in de onderhandelingen die in
1991 tot de akkoorden van Parijs
leidden. Er werd vrede gesloten tus
sen de legers van Hun Sen en een
anti-Vietnamese coalitie waarin de
Rode Khmer en de royalisten van
prins Norodom Ranariddh zaten. In
1993 gingen de Cambodjanen naar
de stembus, waarbij Hun Sen tot zijn
ergernis tot de verliezers behoorde.
Door te dreigen met een nieuwe
strijd in Cambodja wist Hun Sen
zichzelf toch tot gedeeltelijk winnaar
uit te roepen.
De pragmaticus Hun Sen kreeg zeg
genschap over het grootste deel van
het leger van Cambodja en werkte
langzaam aan het verdelen en ver
zwakken van de oppositie. Dat de
mocratie niet zijn eerste prioriteit is
toonde Hun Sen een paar jaar gele
den, toen enkele van zijn aanhan
gers het gebouw van een krant ver
nielden die kritisch over hem had
geschreven. „Ik moedig ze niet aan
anderen aan te vallen, maar als ze
het toch doen, zal ik ze niet tegen
houden", luidde Hun Sens com
mentaar. En toen een verbannen te
genstander wilde terugkeren naar
Cambodja zei Hun Sen dat hij het
vliegtuig dat hem zou durven ver
voeren zou neerschieten. Eerder dit
jaar zouden aanhangers van Hun
Sen achter een granaataanslag heb
ben gezeten waarbij zestien demon
stranten omkwamen. De sla» Zl
hadden geroepen dat Hun 5k n,
corruptie op het ministerie vLj.
tie in stand hield. L n
Mensen die Flun Sen prijzen!: |<-
er meestal op dat hij veel he&0jj
daan aan de wederopbouw
onderwijs in Cambodja. Hun)
zoon van berooide boeren, h»
eens gezegd dat hij 'wraak' yH|
men op de armoede door lm
wijs te bevorderen. Imniddelfti
in Cambodja meer dan tweer";
derd scholen die 'Hun Sen' hp1
In de provincie Kandal, richtPS
Vietnamese grens, staat Hunp^
belangrijkste en zwaar bewa|aa
la, die het 'Tijgersnest' is gedfr
Net als een tijger heeft HunSen
prooi beslopen en onschadel^!
maakt. Sihanouks 'stoute zo^3"
groot geworden. De koning iM'
hebben geweten waartoe zij|l
schermeling in staat was, wafrs
merkte ook op dat Hun Seni
zijn oorlogswond
een 'piraat' had.
PHNOM PENH ROBIN MCDOWELL Hjj
Azië eist hoofdrol in zoeken naar vrede
De buitengewoon precaire en
vooral onbegrijpelijke situatie
in Cambodja heeft de wereld
gemeenschap machteloos ge
maakt. De Vereniging van
Zuidoost-Aziatische landen
(ASEAN) heeft inmiddels de
taak toebedeeld gekregen de
vrede te herstellen in deze on
mogelijke broedplaats van
haat en geweld. ASEAN heeft
de uitdaging aangenomen en
moet nu bewijzen dat Aziaten
hun eigen boontjes kunnen
doppen.
Het afgelopen weekeinde pleegde premier
Hun Sen een gewelddadige staatsgreep.
Zijn co-premier Ranariddh vluchtte naar
Frankrijk. Alle westerse landen, maar ook
China, Rusland en de Aziatische landen
hebben de bloedige interventie veroor
deeld. Opnieuw ontvluchten tienduizenden
Cambodjanen hun land.
Het politieke huwelijk tussen de twee pre
miers was van het begin af aan gedoemd te
falen. Maar indertijd, toen in 1993 tot het
co-leiderschap van de twee rivaliserende
leiders werd besloten, was een betere op
lossing niet mogelijk. Cambodja was al
tientallen jaren het slagveld van rivaliseren
de partijen. Het land was totaal geruïneerd.
Dankzij interventie van de Verenigde Na
ties kwam er in 1991 een vredesverdrag.
Onder supervisie van de VN werden in 1993
verkiezingen gehouden. Daar kwam de
royalistische partij van Prins Ranariddh
weliswaar als overwinnaar uit de bus, maar
hij was 'voor de lieve vrede' genoodzaakt
een coalitie aan te gaan met de oppositie
partij van ex-generaal Hun Sen. Ze werden
respectievelijk eerste en tweede premier.
De vrede in Cambodja gold als een van de
weinige succesrijke interventies van de Ver
enigde Naties. Dat is nu verleden tijd.
Eerste premier Ranariddh, noch tweede
premier Hun Sen heeft schone handen.
Simpel gezegd gaat het erom dat Hun Sen
de afgelopen jaren steeds meer macht naar
zich toetrok en het afgelopen weekeinde tot
gewelddadig optreden is overgegaan om
zijn machtspositie uit te breiden. Ranarid
dh is een pact aangegaan met oud-strijders
van de guerrillabeweging Khmer Rouge, die
de dood van twee miljoen Cambodjanen
op haar geweten heeft, om zijn positie ze
ker te stellen. Iedere premier heeft inmid
dels een eigen leger.
De Veiligheidsraad sprak deze week welis
waar haar bezorgdheid uit over de ontstane
Een kind is op zoek naar waardevolle spullen op de puinhopen van een gebouw in Phnom Penh. Het gebouw brandde enkele dagen geleden tijdens gevechten
af.
De Cambodjaanse coj
Norodom Ranariddh^
Verenigde Naties gev.C
nieuwe bewind in Phj
niet te erkennen en ak»
mische hulp aan zijnjl
vriezen. Na gesprekkj
voorzitter van de Vei|?I
raad riep Ranariddh f
persconferentie zijn»
ning Norodom Sihanp
om als bemiddelaar
den in het conflict. p:
De Amerikaanse Senj^
deelde de staatsgreep1
Sen gisteravond, nad|er
hington de hulp aanPn
voor een periode vat? t
gen had opgeschort ife
tegen de afzetting vaP>s
dh. Ook riep de SenaF
een spoedvergadering01
Veiligheidsraad. 101
Ranariddh werd vorij^
de afgezet door de tvN
premier Hun Sen. Df
greep is niet alleen ePt(
aangelegenheid van lp
maar heeft ook 'de stp
de veiligheid van des11
aangetast', aldus defl^
De coup heeft geleidt6!
ten in het noorden \1e'
De hoofdstad is relattë
en onder controle vafv<
manschappen. v<
Heineken bereidt de^
sluiting voor van de
in Cambodja. Er zijnF
personeelsleden bij?10
rij actief, de technisq e
de algemeen directe?11
derlandse werknemJ2
familieleden zijn ov«e'
naar Bangkok in Tha 1
de situatie verslecht»e
ook de twee achterbf 1
biezen en wordt de lPe
tijdelijk gesloten.
FOTO AFP NEW YORK-AMSTERDAM4
situatie en drong er bij de twee premiers op
aan een vredelievende oplossing te zoeken
in het kader van het vredesverdrag van
1993. Maar inmiddels is de chaos in Cam
bodja compleet.
De grote beschermengel van de wereld,
Amerika, wil zijn handen niet vuil maken
aan de kwestie. Het heeft in het verleden te
veel bommen en napalm daar achter gela
ten. Net als Japan, Australië en andere lan
den uit de Azië-Pacific regio hebben de VS
een beroep gedaan op ASEAN. De groep
had immers twee maanden geleden beslo
ten Cambodja samen met Myanmar (het
vroegere Birma) en Laos eind juli als nieu
we leden toe te laten tot de Vereniging die
vrijhandel tussen alle Zuidoost-Aziatische
landen voorstaat.
Gisteren heeft ASEAN inderdaad de hand
schoen opgepakt. In allerijl belegden de ze
ven ministers van buitenlandse zaken een
vergadering in de Maleisische hoofdstad
Kuala Lumpur. Na kort beraad besloot de
groep het lidmaatschap van Cambodja voor
onbeperkte tijd uit te stellen. Een duidelijke
waarschuwing aan het adres van Hun Sen.
Deze waarschuwing ging gepaard met de
massale terugtrekking van ASEAN-burgers
en -diplomaten uit Cambodja en bevriezin
gen van investeringen. Kortom, ASEAN is
Cambodja aan het isoleren.
Hoewel ASEAN de inmenging in binnen
landse aangelegenheden van een ander
land afkeurt en de groep zich voornamelijk
bezighoudt met handels- en investerings
zaken, heeft het nu een belangrijke politie
ke stap gezet. Volgens de officiële verklaring
heet het dat 'het gebruik van geweld tot on
gelukkige omstandigheden heeft geleid die
noodzaken' tot het uitstel van Cambodja's
lidmaatschap.
De vereniging wil geen land opnemen waar
oorlog heerst, dat gaat ten koste van 'de dy
namiek, stabiliteit en vredelievendheid in
de Zuidoost-Aziatische gemeenschap', wat
volgens de Filippijnse president Ramos het
ideaal van ASEAN is. ASEAN heeft zich be
reid verklaard actief zich in te zetten voor
vrede in Cambodja.
Hun Sen reageerde ogenschijnlijk laconiek
op de beslissing van ASEAN. Hij accepteert
geen enkele inmenging in interne aangele
genheden. „De Cambodjanen kunnen zelf
hun problemen oplossen", aldus Hun Sen.
Bovendien maakt het hem niet uit of Cam
bodja nu wel of geen lid is. Tot nu toe was
hij zonder het lidmaatschap toch ook niet
dood gegaan.
Ondanks deze laatdunkende reactie probe
ren drie ASEAN-ministers de komende da
gen gesprekken te arrangeren tl
twee premiers. Of de premiers
zullen accepteren, is nog de vr<
Voor ASEAN is de diplomatieke)
door de wereld toegespeeld hi
in elk geval een erkenning van
ASEAN is niet alleen een spelen
misch gebied. Het krijgt zelfs h(
in vredes- en veiligheidsvraagsl
De taak waar de groep nu voor
gemakkelijke, maar wel een uiti
een ander ideaal, namelijk dat
bepalen wat goed voor Azië is.
pen voor de tien miljoen Cambi
de Aziaten zullen slagen waar dl
ben gefaald. fiji
TOKYO JUDITH STALPERSP
CORRESPONDENT
Van Aartsen ruikt zijn kans. Met
de varkenspest als aanleiding
wil hij in één keer de sector
klaarstomen voor de toekomst.
De varkensstapel wordt inge
krompen, waardoor het mest
probleem meteen wordt opge
lost. Het welzijn van de dieren
wordt verbeterd en de boer zal
ook meer aan de gezondheid
van zijn beesten moeten den
ken, want de varkenshouders
moeten zelf gaan meebetalen
aan de bestrijding van bijvoor
beeld varkenspest.
Minister Van Aartsen omschreef
gisteren zijn voorgestelde maat
regelen als 'vrij fors'. Hij liet
meteen doorschemeren dat de
varkenssector daar min of meer
om heeft gevraagd, want uit ei
gen beweging neemt de sector
geen maatregelen om de pro
blemen aan te pakken. De var-
kensboeren zijn gefixeerd op
kostenverlaging en productie
verhoging, twee zaken die niet
bepaald bevorderlijk zijn voor
het welzijn van de dieren.
Van A2itsen denkt dat de con
sument steeds meer weerzin
krijgt tegen het industrieel ge
produceerde vlees. Daarom
dwingt hij de sector nu om dier
vriendelijker te gaan werken.
Het aantal varkens wordt klei
ner, de stallen blijven even
groot en dus is er meer ruimte
per varken. Bovendien wil hij de
mestvarkens in groepen huis
vesten.
Ook de gezondheid van de die
ren wordt verbeterd. Varkens
houders mogen niet meer
overal vandaan biggen kopen
en fokkers mogen hun biggen
niet meer aan Jan en alleman
verkopen. Op die manier wordt
het varkenstransport vermin
derd. Juist het transport is een
van de oorzaken van versprei
ding van dierziekten als de var
kenspest. Bovendien moeten de
transporteurs aan veel strengere
hygiëne-eisen voldoen.
Om de varkenshouder extra te
prikkelen, wil Van Aartsen de
varkenssector meer de kosten
van dierziekten zelf laten dra
gen. De bijdrage aan de huidige
Het besluit van het kabinet om de var
kensstapel met 25 procent te verminde
ren, heeft tot woedende reacties geleid
van de boerenorganisaties. „Het kabinet
zegt nu tegen ten minste zestig procent
van de varkenshouders: stop er maar
mee, ga maar naar huis", aldus Wien
van den Brink, voorzitter van de vak
groep varkenshouders van de LTO. Zijn
collega Das van de Noord-Brabantse
NCB vindt het 'ongehoord' dat minister
Van Aartsen nu met zijn ingreep komt.
„De sector staat met de rug tegen de
muur. Boeren worden gewoon besto
len," Het is niet uitgesloten dat de orga
nisaties hun achterban deze zomer gaan
oproepen tot acties. Volgens het Pro-
duktschap voor vee en vlees verdwijnt
elk perspectief voor de varkenssector.
De maatregel zou zeker tienduizenden
arbeidsplaatsen kosten.
De aanleiding tot de maatregel is de
heersende varkenspest. Die heeft vol
gens Van Aartsen 'op pijnlijke wijze' de
kwetsbaarheid van de varkenssector
aangetoond. Van Aartsen wil daarom
naar een sector waarin milieu-verant-
woord wordt geproduceerd, dieren
meer leefruimte krijgen, hygiënischer
wordt gefokt en minder met dieren
wordt gesleept. Verplaatsing van var
kensbedrijven vanuit het overvolle Bra
bant naar 'schone' gebieden zoals Zee
land en het noorden blijft verboden.
Om te voorkomen dat boeren alsnog
proberen hun veestapel uit te breiden
voor de nieuwe wet van kracht wordt is
de handel in mestproductierechten
sinds gisteren stilgelegd. Verwacht
wordt dat de wet volgend voorjaar in
werking kan treden.
In de wet van Van Aartsen worden de
mestproductierechten die de boeren tot
en met 9 juli hebben verworven, omge
zet in varkensrechten. Daarop wordt 25
procent gekort. Deze maatregel bete
kent dat boeren die vooruitlopend op de
al langer verwachte maatregelen extra
mestrechten hebben verworven twee
keer worden getroffen door een. korting.
Bij aankoop van de varkens verviel vol
gens de huidige regels al 25 procent van
de mestproductierechten aan de over
heid. Bij de omzetting in varkensrech
ten gaat er nog eens 25 procent vanaf.
Van Aartsen noemde gisteren de maat
regel 'fors, maar bittere noodzaak'. Vol
gens hem leeft bij het kabinet het besef
dat de sector een tweede crisis niet
overleeft. Van Aartsen heeft 475 miljoen
gulden beschikbaar voor subsidies en
ondersteuning aan bedrijven die willen
moderniseren. De bewindsman kan re
kenen op brede politieke steun voor zijn
plannen.
DEN HAAG GPD
pestepidemie van de veehoude
rij is bijvoorbeeld beperkt tot 42
miljoen gulden. Alle kosten
daarboven komen voor reke
ning van het ministerie en de
Europese Unie (EU). In totaal
heeft de EU nu al zevenhonderd
miljoen gulden betaald en het
ministerie van landbouw bijna
zeshonderd miljoen. Die ver
houding zal, als het aan Van
Aartsen ligt, verschuiven ten na
dele van de varkenshouders.
Dat de varkenshouders niet
staan te juichen is begrijpelijk.
Zij zien hun varkensstapel met
een kwart verminderen zonder
dat ze ervoor worden gecom
penseerd. Hun eigen voortstel
len, de mestplannen om het
overschot weg te werken en de
plannen voor herstructurering
van de sector zijn al naar de
prullenbak verwezen voor Van
Aartsen ze heeft gelezen.
De maatregelen van Van Aarts
en zullen de varkenshouders
flink op kosten jagen. Ze moe
ten varkensrechten bijkopen,
nieuwe stallen bouw.-n en meer
heffingen betalen, (fc;
kosten worden goedf
door betere prijzenX
varkensvlees wordt C
feld. De consumentL
scharrelvlees kopenF
paar gulden duurd®
woon varkensvlees,k
danks alle promoties
marktaandeel van s<&
nooit boven de tweeL
uitgekomen. De varlL
vrezen dan ook datfQ
markten voortaan gjjt
vlees uit het buitenl|,(
halen en het duurde jj
landse varkensvleesL
liggen. Of dat echt zL
is nog maar de vraajjL
nu toe kunnen de N|a
varkenshouders gez»
vleesexport de buite^
concurrentie aardigL
Dat neemt niet wegf
nister zijn borst kanL
als hij de 'construct
met de varkenssect^
DEN HAAG PEET VOGEljt.
