Sensationele stranding op Sint Maarten
Een lyricus tegen wil en dank
Films &Boeken
The Funeral: Muurvast in stupide bloedwraak
Prins op het witte paard wil
,!lange haren om in te woelen
IDERDAG3 JULI 1997
N[
(AS AMSTERDAM
c Torrent op de vlucht in de thriller 'Tesis', deze week onder meer
30^ zien in Cinecenter Amsterdam.
3Ó1
1330, 22.00: Ridicule
I
dapo, 15.45. 18.45, 21.30: Lone
da»
30.16.00. 19.30. 22.00 (beh
itrc^elly et Mr. Arnoud
30. 16.00. 19.30. 22.00 Ot-
0
rfBRA 1 (020)6233192
30. 21.30: Donnie Brasco
2
0 ^15: The English Patient
[VUE CINERAMA (020)
ok«5. 15.30. 18 30. 21.30: Speed
Qtruise Control
:AMA 2
istJOC 15 45. 18.30, 21.15: Lost
1 f»S0 1 (020) 6234876
115. 16.00, 19.15, 22.00:
3 l'»am
ENTER(020)6236615
3^5; zo ook 11.15 en 15.00 Ro-
t& Juliet
- .45 When We Were Kings
'0:30.22 00; zo ook 11.00. 13.45:
akter
'115: Everyone Says I Love You
0,30; zo ook 11.00. 13.45: Kolya
230: Tesis
'0.15. 19 45. 22.00; zo ook 11.00.
Un Air de Familie
.!^A 11020)6151243
J- 45. dozomadi wo ook 19.15,
l „DO. za zo ook 20.15, 23.00: Con
d>2
4 15. dozomadi wo 18.45,21.30;
p ook 19.45, 22.30-, The Fifth
u"1ient
[(020) 6234579
30. 16.15. 19.00. 21.30; za ook
Con Air
|tmeru
45.21.15: Turbulence
Jan de Bont vaart teveel op automatische piloot in 'Speed 2: Cruise Control
DESMET (020) 6273434
do za zo ma di 18.45, 21.15; vr
18.45, 22.15; wo 18.45: A Toute Vi-
19.45 (beh wo) Microcosmos
20.30; zo ook 16.30: A Moment Of
Innocence
22.15 (beh vr) Tierra
zo 13.30; wo 20.00: Breaking the
Waves
vr 21.30 Perfect Circle (opening Ci
nema Boulevard)
23.00; zoookl4.00: Cinema Boule-
KRITERION 1 (020)6231708
17.30: Big Night
20.00: The Funeral
22.00: Lost Highway
di 22.15: Sneak Preview
KRITERION 2
17.15: II Postino
NEDERLANDS FILMMUSEUM (020)
5891400
19.30. 22.00: Vertigo
do vr za 19.00; do vr ook 21.30: Dial
M For A Murder
RIALTO 1 (020)6753994
20.00: Love and Other Catastrophes
21.30 (beh ma): North By Northwest
ma 21.30: The Time To Love And
The Time To Die
RIALTO 2
19.45,22.00: Conted'Ete
THE MOVIES 1 (020) 6386016
17.30. 19 45. 21.45. zoook 15.00
Ridicule
THE MOVIES 2
17.15: Basquiat
19.15; zoook 14.15: The English
Patient
22.00:Lost Highway
THE MOVIES 3
17.00. 19.30 (ma niet 17.00): Les
Vacances Du Cinema
22.15; zoook 15.15: Hufters
Hofdames
THE MOVIES 4
17.00, 19.30; zoook 14.30: Karak
ter
21.45: The Crucible
TUSCHINSKI1(020)6262633
1?.00, 15 45. 18.30.21.30 Con
Air
TUSCHINSKI 2
13.15, 16.00. 18.45.21.30: All
TUSCHINSKI 3
12.30, 15.30. 18.30, 21.30: Speed
2: Cruise Control
TUSCHINSKI 4
18.30, 21.30: Jerry Maguire
TUSCHINSKI 5
18.45. 21.30: One Fine Day
TUSCHINSKI 6
13.15, 16 00, 18.45.21.30 Liar
Laten we maar meteen met
de deur in huis vallen:
Speed 2: Cruise Control is
de zwakste van de drie
films die onze landgenoot
Jan de Bont inmiddels in
Hollywood heeft gemaakt.
Het is bekend dat een ver
volgfilm maar zelden het
orgineel overtreft en dat
geldt ook voor deze nieuwe
actiefilm van Snelle Jan.
Ondanks Sandra Bullock,
het nieuwe boegbeeld van
de Hollywood-cinema, is
Speed 2: Cruise Control,
niet meer dan een aardige
actiefilm, met een paar
spectaculaire scènes aan
het eind.
FILM RECENSIE
HENK MAURITS
Speed 2; Cruise Control. Te zien: Luxor,
Leiden; Euro Cinema 3, Alphen a/d Rijn;
Tuschinski 1, Den Haag; Pathé 5, Scheve-
ningen.
Het grootste gemis is het gevoel
van spanning dat De Bont wist
op te roepen in zijn regiedebuut
uit 1994, waarin Sandra Bullock
in een niet te stoppen autobus
uitgroeide tot een harverove-
rende heldin. Iemand die bij
toeval in het middelpunt van de
actie terecht kwam en met wie
je je als kijker volledig kon iden
tificeren. In Speed 2 moet
Bullock eerst nog leren autorij
den, wat op zich wel een aardi
ge, ironische verwijzing is naar
haar optreden in Speed, maar in
plaats van de hoofdrol vervult
zij ditmaal slechts een rol op het
tweede plan.
De eigenlijke hoofdrol is weg
gelegd voor Jason Patrick (uit
Sleepers). Een mooie jongen
maar zonder charisma die
moet proberen een op hol ge
slagen cruiseschip tot stilstand
te brengen; en daarmee houdt
elke verdere vergelijking met
Samen met Sandra Bullock probeert Jason Patric het op hol geslagen cruiseschip tot stilstand te brengen.
Speed 1 op. Patrick is een poli
tieman uit Los Angeles, die pro
beert tijdens een cruise zijn
moeizame relatie met babbel
kous Bullock wat op te krikken.
Aan boord is ook ene Geiger
(Willem Defoe), die een wraak
actie in gedachten heeft vanwe
ge zijn ontslag bij de computer
firma die de apparatuur heeft
geleverd voor het cruiseschip,
en die tegelijk met een juwelen-
diefstal de slag van zijn leven
wil slaan. Al vrij snel weet hij in
te breken in de boordcomputer
en het zorgeloze, luxe leventje
aan boord genadeloos te ontre
gelen. Het gewone procédé voor
een actiefilm, zou je zeggen,
maar De Bont heeft meer pre
tenties en dus werden er allerlei
zaken bij bedacht, die kant
noch wal raken. Zo is de dia-
mantenroof volstrekt overbodig,
kampt Geiger met een overbo
dige enge ziekte en als het er
echt op aan komt is zelfs Sandra
Bullock overbodig in deze film.
Zo spannend en simpel als
het verhaal was van de eerste
Speed-film, zo rommelig en ra
felig is het scenario van deze
'vervolgfilm', die louter en al
leen drijft op de actie en niet op
de acteurs of het verhaal. Dat de
film toch geen schipbreuk leidt,
komt door het bij tijd en wijle
verrassende camerawerk, de
flitsende montage en de specta
culaire scènes aan het eind. Zo
weet de bemanning van het
cruiseschip op het nippertje een
botsing met een olietanker (de
Eindhoven Lion\) te voorkomen,
om daarna op sensationele wij
ze te stranden op de kade van
Sint Maarten. Vooral in deze
laatste, minutenlange scène, is
De Bont in zijn element, met
verrassende, spectaculaire
shots, afgewisseld met amusan
te beeld- en woordgrappen.
Hardstikke leuk allemaal, maar
geef mij toch maar liever een
goed verhaal.
Nieuwe van Abel Ferrara kan zó het toneel op
FILM RECENSIE
MARK VAN DEN TEMPEL
The Funeral. Te zien: Metropole 2. Den Haag.
Abel Ferrara is de workaholic van de Ameri
kaanse onafhankelijke cinema. Elk jaar
draait hij een film, die hij zonder Holly-
wood-geld van de grond krijgt maar waar
de sterren voor in de rij staan. Ook The
Funeral kent grote namen: Ferrara-oudge-
diende Christopher Walken, plus Chris
Penn. Annabella Sciorra en Isabella Rosse-
lini. Dat belooft acteergeweld, en dat komt
er ook.
Wie bekend is met het oeuvre van Abel
Ferrara, dat uitschieters als King of New
York, Bad Lieutenant en The Addiction om
vat. weet dat hij steeds minder pure actie
nodig heeft om zijn boodschap te helpen
vertellen. The Funeral kan zelfs zó het to-
Isabella Rossellini in de ultie-
me anti-maffiafilm The
Funeral.
neel op, zo centraal staan hier de vertolkin
gen.
De begrafenis uit de titel is die van gang
ster Johnny Tiempo, een moordenaar uit
een geslacht van moordenaars. Zijn li
chaam is nog niet koud of zijn broers bera
men al een wraakactie. Ray (Christopher
Walken) en Chez (Chris Penn) komen tot de
conclusie dat alleen een rivaliserende gang
ster hier achter kan zitten, en ze laten hem
dezelfde avond nog kidnappen.
De de-mythologisering van geweld is een
thema waar Ferrara en zijn vaste scenarist
Nicholas St. John al enige tijd mee worste
len. Het bereikt zn voorlopig.hoogtepunt in
The Funeral, die de ultieme anti-mafia film
genoemd mag worden. Deze mannen zitten
zo muurvast in hun stupide bloedwraak dat
elke vorm van menselijk handelen ze
vreemd is geworden. Ferrara toont dit voor
al in hun omgang met hun vrouwen, die de
werkelijke hoofdrolspelers van The Funeral
zijn. Ooit raakten zij verliefd op jonge man
nen, van wie ze hoopten dat ze hun mense
lijkheid zouden behouden. Maar inmiddels
kennen ze de waarheid: ze zijn met beesten
getrouwd.
Chezs vrouw Clara (Isabella Rosselini)
heeft zich inmiddels neergelegd bij die
treurige conclusie. Lijdzaam ondergaat ze
een bijna-verkrachting door haar Chez, en
troost ze hem als hij als een kleine jongen
bij haar uithuilt. Jeanette, Rays vrouw is zo
ver nog niet. 'Ik heb ideeën, ik lees boeken!',
zo probeert ze wanhopig haar bestaan te
rechtvaardigen. Tevergeefs.
Had de logistiek van het gangsterdom in
The Godfather nog glamour en was de bloe
dige actie in Ferraras eigen King of New
York beslist opwindend, het geweld in The
Funeral is de sensatie voorbij. Met de titel
lijkt de regisseur te willen zeggen dat de
aanwezigen allang dood zijn. Door de prijs
op hun hoofd, door het ijs in hun hart.
Ging de 'Bad Lieutenant' nog op zoek
naar verlossing. Ray Tiempo gelooft er niet
meer in: 'Ik schaam me nergens voor, ik
brand nu al in de hel.' Maar het is noch Ray
(Christopher Walken op zn kilst) noch zijn
wouw die uiteindelijk de band van de
bloedwraak doorsnijdt. Wie wel? Dat is een
ontknoping die ik hier niet ga prijsgeven.
Laat het een extra stimulans zijn om deze
uitzonderlijke film te gaan bekijken.
ptibenullig 'De Regelspropageert treurigstemmende utopie
BOEK RECENSIE
'n FRANqOISE LEDEBOER/GPD
t tein en Sherrie Schneider - 'De Regels. De beproefde ma-
Tin de man van je dromen te krijgen'. Uitgeverij Luitingh-
Sijthoff, 158 bldz., 19,90.
rïjien zijn gek op uitdagingen daarom
m ze aan sport, voeren oorlogen en nemen
i ^jven over. Vrouwen die zelf mannen bellen
^.een avondje uit, ontnemen hen die uitda-
'en zijn zo dom hun eerzucht en dierlijke
Set te negeren. Wee de vröuw die toch de
jSon grijpt, want volgens de Amerikaanse
jis Ellen Fein en Sherrie Schneider zal zij
en te nimmer haar prins op het witte
ontmoeten! Nog een tip: een vrouw moet
haar hebben, omdat mannen dol zijn op
1 waar ze doorheen kunnen woelen.
en Schneider hebben zelf 'geweldige
en fantastische kinderen' en ora-
in een boekje bij elkaar met regels voor in-
,,ente, aardig en leuk uitziende vrouwen die
i ardse huwelijksparadijs nog niet bereikten,
j'n Walhalla hangt de voor eeuwig trouwe
genoot (liefdes)gedichtjes op de deur van
ïelkast. neemt vaak kleine cadeautjes, sie-
1 of bloemen mee, zendt rozen als hij met
Wouw naar bed is geweest en fluit altijd
derend als zij halfnaakt door het huis
uf
n) schrijfsters mochten hun zegje doen bij
[fh Winfrey en het effect was voorspelbaar.
'an Amerikaanse vrouwen togen naar de
om The Rules van de schappen te
%n en schreven zich in voor 'Rules-
j.shops' en 'Rules-steungroepen'. In de
irshops nemen vrouwen de (vierendertig)
s samen door, voor ze een nieuwe poging
tn om de man van hun dromen te verwer-
de steungroepen zijn er om hen daarin aan
te moedigen.
Filmster Marijke Jongbloed liet in haar
vierdelige documentaire Fatal Reaction on
langs al zien dat het probleem van hoogop
geleide alleenstaande vrouwen die dol
graag willen trouwen, ook in Nederland
speelt. Uitgeverij Luitingh-Sijthoff zag
daarom wel brood in een vertaling van
The Rules en zond mèt het boek een fol
der mee, waarin Mardou Stikker alvast
aankondigt dat ze voor 245 gulden
(inclusief boek, koffie, thee en een uitge
breide lunch) ook voor Nederlandse
vrouwen zo'n verlossende workshop wil
organiseren.
Hoewel Fein is afgestudeerd aan
New York University (de vakrichting
wordt niet onthuld) en Schneider voor
een aantal niet nader vermelde tijd
schriften schrijft, wekt de inhoud van
het boek niet de indruk dat het hier
om intelligente vrouwen met een
scherp analytisch vermogen gaat.
Vooral het simplisme waarmee ze
'de' man analyseren is verbluffend
dom. In hun visie wil hij in een rela
tie altijd de leiding nemen, omdat
hij biologisch gezien nu eenmaal
de agressor is.
De regels variëren van nooit na woensdag
een afspraak voor zaterdagavond maken (dan
krijgt hij de indruk dat een vrouw op afroep be
schikbaar is) tot na tien minuten als eerste een
telefoongesprek beëindigen (het druk hebben
maakt een vrouw extra aantrekkelijk) en van al
tijd als eerste naar huis gaan (dat doet hem nog
meer verlangen) tot nooit aanbieden mee te be
talen (want hij kan er niet tegen dat hij dan de
leiding niet meer heeft).
Het Amerikaanse succes van dit onbenullige
Toon Tellegen: Over liefde en over niets anders
boekje doet helaas ver
moeden dat het feminisme alleen onder een
selecte groep vrouwen stevig wortel heeft ge
schoten. Want leerde het feminisme vrouwen
juist niet hoe zinloos het is om als nagelbijtend
wrak te verlangen naar een niet bestaand wal
halla, met alleen bezigheden achter het aan
recht en de wastobbe? Fein en Schneider pro
pageren een utopie en dat daar zoveel vrouwen
intuinen, stemt üeurig.
POEZIE» RECENSIE
HANS WARREN/GPD
Toon Teilegen - Over liefde en over niets
anders Gedichten, 64 pag Uitgeverij
Querido, Amsterdam, 39,90.
Toon Tellegen (1941) mag dan
vooral bekend zijn als kinderboe
kenschrijver: de winnaar van de
Theo Thijssen-prijs voor Kinder
en jeugdliteratuur 1997 behoort
óók tot Nederlands merkwaardig
ste dichters. Vanaf 1980 publiceer
de de huisarts/schrijver al elf poë
ziebundels, waaronder De andere
ridders en Een langzame val. Daar is
nu het boek Over liefde en over niets
anders bijgekomen. Daarin noemt
hij zichzelf 'een dichter/die over lief
de schrijft en over niets, niets anders-
,/ooit'.
Tellegen is een lyrisch dichter, maar
hij wil dat liever niet weten. De arg
waan is bij hem doorgaans sterker dan
de vervoering. Het meest oprechte, zó
weet hij, kan onecht zijn: ook over onze
diepste gevoelens maken we ons vaak
maar wat wijs.
Dat is de achtergrond van bijvoor
beeld het gedicht in antieke sferen Ze
varen ergens heen. Het gaat over een
groep roeiers die trouwens niet eens be
seffen dat ze roeiers zijn. Ze hebben
was in hun oren maar menen toch de
onweerstaanbare zang van de Sirenen
te horen: 'Ze denken dat ze worstelen-
,/dat ze moeten worstelen,/dat ze roe
pen: maak me los! nu!'
Liefde, geluk enzovoorts, het zijn mis
schien slechts illusies. Maar we blijven
jagen op deze verwarrende hersen
schimmen.
Bij al dat zelfbedrog wil Tellegen het
hoofd koel houden. Wellicht verklaart
dat het kale karakter van zijn werk: het
lijkt eerder om verhaaltjes dan om ge
dichten te gaan. Hij probeert de waar
heid via grillige omwegen op het spoor
te komen. Steevast kiest hij voor een
ander licht, een nieuwe draai. De omke
ring is één van zijn geheime wapens.
'Het leven is een zijtak van de liefde',
kan hij onder meer schrijven. Ergens
anders wordt aan de zekerheden over
leven en dood getornd: 'Na de dood
komt het hiernamaals:/niets bijzon
ders,/behalve dat alles anders is.//Voor
de dood komt het leven,/maar niemand
weet dat zeker.'
De dichter dwingt de lezer zo voort
durend tot herbezinning, een frisse kijk.
Neem zijn visie op het sprookje van
Doornroosje: bij hem blijft de verlos
sende kus van de prins uit en -moet
Doornroosje verder slapen. In De zee
van herinneringen gebruikt Tellegen
weer een verrassende tactiek: de zee
van herinneringen wordt letterlijk een
zee, vurig aanbevolen op glanzende
posters: Er zijn treinverbindingen,
vliegverbindingen/en files op elke zon
dag Er staan kramen en karren op
het strand,/die liefde verkopen/waar
van je alleen maar kan dromen.'
Desondanks weet hij de klauwen van
de liefde niet helemaal af te weren. In
de gedichten over einde en afscheid
(zoals het hierbij afgedrukte Kom terug)
weet hij de gekwelde ondertoon niet
volledig te verbergen. In het gedicht In
de negende cirkel bezoekt hij de buiten
ste duisternis: 'Daar wacht mensen die
zonder uitleg, zonder reden,/hun liefste
hebben verlaten,/zo maar een gruwelij
ke straf.'
De vonken van de wraak spatten bij
na van zulke regels af. Alle afleidings
manoeuvres kunnen niet verhullen dat
poëzie óók therapie is voor Tellegen.
Een lyricus tegen wil en dank.
Kom terug.
Als ik die woorden eens zó zacht kon zeggen
dat niemand ze kon horen, dat niemand zelfs kon denken
dat ik ze dacht...
en als iemand dan terug zou zeggen
of desnoods alleen maar terug zou denken,
op een ochtend:
Ja.
