Het blijft sukkelen met OV-kaarti
Stroomvoorziening aan succes ten onder'
Feiten Meningen
Oekraïne,
buffer tussen
NAVO en Rusland
s fmu voo4n fiers
Maffiabaas
verdeelt kerk
op Sicilië
WOENSDAG 25 JUNI 1997
NIEUWSANALYSE
Op 27 mei werd de overeenkomst over de uitbreiding van
de NAVO plechtig in Parijs ondertekend. Na lang touw
trekken was er eindelijk een verdrag tussen de NAVO en
Rusland over voorwaarden van de toekomstige uitbrei
ding van het bondgenootschap. Belangrijke besluiten over
de veiligheid van Oekraïne kregen daardoor weinig aan
dacht. Maar in dezelfde week werd er ook overeenstem
ming bereikt over een verdrag tussen de NAVO en Oekraï
ne. Tevens werd na bijna zes jaar touwtrekken een ak
koord bereikt over de verdeling van de Zwarte-Zeevloot
en de havenfaciliteiten op de Krim.
Toeval? Neen, natuurlijk niet!
Oekraïne, een land van de omvang van Frankrijk, is al
tijd één van de meest welvarende delen van de vroegere
Sovjetunie geweest. Door zijn vruchtbaarheid produceer
de het bijna de helft van de totale agrarische productie
van de Sovjetunie. De aanwezigheid van veel delfstoffen
heeft reeds vroeg een sterke industrialisatie op gang ge
bracht. Kenmerkend is de zware industrie: ijzer, staal en
zware machines. De industrie is sterk verouderd en heeft
daarom grote problemen met zijn afzet.
Het prijsniveau is bijna op West-Europees niveau, ter
wijl het salarisniveau sterk is achtergebleven. Als het sala
ris nog maar betaald zou worden, maar de meeste over
heidsdienaren krijgen maar een paar maal per jaar salaris
uitbetaald. Overleven dus via de 'schaduweconomie': voor
elk overheidsbesluit moet betaald worden. Op dit mo
ment beslaat de schaduweconomie circa zeventig procent
van het nationaal product. Een aantal grote buitenlandse
investeerders heeft immiddels besloten om de activiteiten
te stoppen; ze zijn de omkoopsommen beu. Geen roos
kleurige situatie!
Oekraïne besloot na zijn onafhankelijkheid in 1991 een
eigen strijdmacht op te richten. De troepen van de voor
malige Sovjetunie, gelegerd in Oekraïne, werden aan de
nieuwe republiek toegewezen. Het nucleaire arsenaal
werd overgedragen aan Rusland. Maar over de Zwarte-
Zeevloot kon geen overeenstemming worden bereikt.
Deze vloot was gehuisvest in Sebastopol op het schier
eiland de Krim. Hoewel tachtig procent van de bewoners
van de Krim Russisch is, behoort de Krim tot Oekraïne.
Het land wilde de vloot derhalve geheel annexeren. Rus
land echter kon natuurlijk niet accepteren dat het zijn ge
hele capaciteit zou kwijtraken. Het gekissebis bleef door
gaan en bleek zelfs een barricade voor een bezoek van
president Jeltsin aan Oekraïne. Tot zes keer toe werd een
bezoek afgeblazen.
Al enige tijd is er sprake van een toenadering tussen
Oekraïne en de NAVO. Oekraïne wil ook graag een specia
le regeling met de NAVO. Eind mei werd men het eens
over de inhoud en het verdrag zal begin juli op de NAVO-
top in Madrid worden ondertekend. Er is nog maar weinig
bekend over de inhoud. Het zou gaan om militaire sa
menwerking. Het feit dat dit verdrag zal worden gesloten
is ook belangwekkender dan de precieze inhoud. De aan
kondiging van gezamenlijke oefeningen in augustus heeft
al tot onrust in Moskou geleid. Deze toenadering veront
rust Jeltsin pas echt en daardoor kon opeens wèl een op
lossing bereikt worden over de Zwarte-Zeevloot. Niet dat
alle problemen nu zijn opgelost, want er zijn nog zeven
knelpunten over.
Bij zijn bezoek aan Oekraïne op 31 mei werd behalve
het vlootverdrag ook een vriendschapsverdrag tussen bei
de landen getekend. In dat verdrag beloven de twee par
tijen dat zij geen akkoorden met derden zullen sluiten, die
tegen de andere partner gericht zijn. Jeltsin zei het nog
duidelijk dat Moskou nooit zou accepteren dat een van de
voormalige Sovjetrepublieken zich bij de NAVO zou aan
sluiten.
In Oekraïne is de mening verdeeld. Er is een stroming
die aansluiting met Europa en de NAVO wil, maar er is
ook een stroming die juist de band met Rusland wil aan
halen. Tot op heden munten de politieke leiders van Oek
raïne niet uit in werkelijk democratisch handelen. Het is
dus moeilijk te voorspellen welke kant het in Oekraïne op
zal gaan. Wel duidelijk is dat in de internationale veilig
heidssituatie Oekraïne steeds belangrijker zal worden. Bij
een uitbreidende NAVO wordt het een buffer tussen Rus
land en de NAVO. Rusland heeft dit allang onderkend. Het
zou goed zijn dat alle NAVO-partners zich dit ook terdege
gaan realiseren.
GENERAAL b.d. HANS COUZY
Ritzen mag niet achteloos over kamemood in studentensteden heenstappen
Minister Rit7en van onriprwiis is in nnlitipkp studentenkaart kost bij geven, aldus een laconieke re partij bij hem op de koffie
Minister Ritzen van onderwijs is in politieke
problemen gekomen doordat de gehele Tweede
Kamer zijn moeizaam bereikte compromis over
de nieuwe OV-Studentenkaart heeft afgekeurd.
De WD wijst de kaart helemaal af, terwijl de
PvdA en D66 verbeteringen willen aanbrengen
voor nieuwe studenten. Dat kost 90 miljoen
gulden extra; de PvdA overweegt dat bedrag in
het debat over de Voorjaarsnota aan het kabi
net te vragen. De oppositiepartijen CDA,
Groenlinks en de kleine christelijke partijen
willen de huidige kaart hoe dan ook handha
ven. Opnieuw problemen dus voor minister Jo
Ritzen.
De minister overlegde zich on
gans. Met de NS en de busbe
drijven bijvoorbeeld. Maanden
zaten zijn ambtenaren om de
tafel met vertegenwoordigers
van de bedrijven die zich van
het paarse kabinet zo snel mo
gelijk moeten instellen op de
wetten van de markt. Dat heeft
Ritzen geweten. Bikkelhard stel
den ze zich op. Pas na slepende,
moeizame onderhandelingen
kwam hij afgelopen vrijdag met
een contract op de proppen dat
hij verdedigbaar' noemde.
Niet dus. Partij na partij schoot
het contract gisteren af. Als een
boer met kiespijn bleef Ritzen
lachen. De oppositie wil hoe
dan ook de huidige kaart hand
haven. Dat betekent dat studen
ten zelf kunnen kiezen voor een
kaart die doordeweeks of in het
weekeinde vrij reizen biedt. Ook
voor nieuwe studenten. Zij wor
den nu echter opgescheept met
een veel slechtere kaart, waarbij
de keuze voor week of weekein
de ontbreekt. Om deze ongelijk
heid te vermijden, is 90 miljoen
gulden extra nodig, bovenop de
570 miljoen gulden die de OV-
studentenkaart kost
PvdA en D66 willen dit eigenlijk
ook, maar gunnen Ritzen een
elegante aftocht. De Democra
ten stellen voor dat er tijdens de
kabinetsformatie van 1998
wordt besloten hoe de kaait
verder 'opgeleukt' kan worden.
In het contract staat een zinne
tje (artikel 10) dat de minister
het recht geeft voor 1 augustus
de kaart uit te breiden met een
keuzemogelijkheid voor alle
studenten, dus ook de nieuwe.
Dat gaat dan op 1 januari 1999
in en kost 90 miljoen gulden ex
tra. Voorwaarde is wel dat de
kabinetsformatie volgend jaar
verduveld snel moet zijn afge
rond.
De partij van Ritzen, de PvdA,
ziet een niet geringe probleem
groep. Studenten die vanwege
de kamernood op een andere
plaats wonen dan ze studeren.
Of die elders een stage volgen.
Zij missen straks als uitwonen
den de keuze een weekkaart te
nemen. Als de minister niet aan
deze problemen tegemoetkomt,
zo waarschuwde de PvdA'er
Rehwinkel, dan moet er alsnog
90 miljoen gulden bij.
Ritzen wilde echter van geen
wijken weten. Volgens de mi
nister is het een probleem 'dat
zichzelf oplost Aankomende
studenten op kamers weten nu
immers dat ze geen OV-kaart
meer krijgen voor doordeweeks
en kunnen zich daar op instel
len. Dan maar 'gewoon' in Delft
op kamers als je daar studeren
wilt. Zo stapte Ritzen achteloos
over het vraagstuk van de ka
memood in de studentensteden
heen.
En bedrijven die stages bieden,
moeten er maar een treinkaartje
TOM JANSSEN
.4« 4WW, U/4T 6-A m VCfri
Kom,0«A..
Professor F. Kreuger bepleit 'Deltaplanelektriciteit
„De elektriciteitsvoorziening
gaat aan zijn succes ten onder".
Met genoegen formuleert prof.
dr. ir. F. Kreuger, emeritus
hoogleraar elektrotechniek aan
de Technische Universiteit
Delft, wat er eergisteren in het
hart van Nederland misging
met de stroomvoorziening.
Kreuger heeft er zichtbaar ple
zier in, hij had voorspeld dat het
ooit flink mis zou gaan.
In zijn afscheidsrede in novem
ber '95 schetste Kreuger het
schrikbeeld dat opdoemt wan
neer Nederland veertien dagen
verstoken blijft van elektriciteit.
Treinen en trams staan stil, au
to's rijden niet meer omdat de
benzinepompen het niet meer
doen. „Er is nergens meer een
handpompje aanwezig", glim
lacht Kreuger. „Flats worden
onbewoonbaar: liften doen het
immers niet meer, de verwar
ming valt uit omdat elektrische
pompen en de thermostaat
stoppen. Zelfs is er hoger dan
de vierde verdieping geen water
meer. De druk op de waterlei
ding is daarvoor onvoldoende,
ook het toilet werkt niet meer".
Dag en nacht stroom is zo van
zelfsprekend, dat vrijwel nie
mand nadenkt over hoe het
moet als de koperen levensader
geen energie meer levert. „Wij
zijn verwend en hangen ge
dachteloos van alles aan die le
vensader. Als het misgaat gaan
winkeldeuren niet meer open,
kan niemand meer betalen en is
geld uit de muur halen evenmin
mogelijk. Dat maakt je zeer
Professor dr.ir.F.Kreuger. 'Wij zijn te verwend met stroom'.
kwetsbaar". Alleen de waterlei
dingbedrijven en de ziekenhui
zen getuigen van gezond wan
trouwen en beschikken over
noodaggregaten. „Ik heb in elk
geval niet gehoord dat daar iets
mis is gegaan".
De hoogleraar schetst een waar
rampscenario en herinnert er
fijntjes aan dat Nederland voor
de helft onder de zeespiegel ligt
en dat de polderbemaling voor
95 procent elektrisch is. De
rioolbemaling is dat volledig.
Ziekte en infecties krijgen alle
kans als ooit het vuil door de
straten dobbert en mensen
daardoorheen waden. „Het
wordt een mengeling van de
hongerwinter en de waters
noodramp uit '53", verduidelijkt
de professor terwijl hij zijn kof-
FOTO CPD PHIL NU HU IS
fievoorzichtig in een schaaltje
giet om hem wat koeler te kun
nen drinken.
Ligt het Amersfoort-aan-zee-
scenario dat Kreuger bedacht
na het uitvallen van de stroom
zoals deze week, dichterbij dan
ooit? De hoogleraar is mild:
„Het is begrijpelijk dat niemand
daaraan denkt. We doen het
ook bijzonder goed. Samen met
de Scandinavische landen be
hoort de Nederlandse stroom
voorziening tot de beste ter we
reld". De stedeling hier is niet
meer dan zo'n vijftien minuten
per jaar verstoken van stroom
en op het platteland is het mis
schien een half uur, taxeert hij.
De cijfers steken in elk geval
schril af tegen de prestaties van
de landen aan de Middellandse
Zee, waar het in de vakantie nog
wel romantisch is om een
avondje bij kaarslicht door te
brengen.
Vermeende zekerheden zijn de
bodem ingeslagen. De centrales
die allemaal aan een netwerk
zijn gekoppeld om overschotten
en tekorten op te vangen, gin
gen de één na de ander plat.
„Dat heeft mij hogelijk ver
baasd". Normaal gaat er dui
zenden keren iets mis wat keu
rig wordt opgevangen, maar de
ze keer leverde de koppeling
slechts nadelen. Verklaren kan
Kreuger dat niet.
Of het denkbaar is dat er veer
tien dagen geen stroom is, een
situatie die hij voor zijn af
scheidsrede verzon, weet Kreu
ger niet. Zoiets is wereldwijd
immers nog nooit voorgeko
men. „De gedachte is natuurlijk
extreem, maar niemand weet
het. Daarom moet daar serieus
studie naar worden gedaan. We
hebben echt een Deltaplan no
dig voor de stroomvoorzie
ning".
De hoogleraar die zich in zijn
vrije tijd intensief bezighoudt
met zigeunermuziek, pleit er
voor dat over deze rampscena-
bij geven, aldus een laconieke
Ritzen.
Rehwinkel kon hier terecht geen
oplossing in zien en vroeg in
boterzachte bewoordingen of
het kabinet op zoek gaat naar
90 miljoen gulden om het pro
bleem voorgoed uit te bannen.
Vreemd genoeg vochten de
twee heren van D66 en de PvdA
elkaar hierover de tent uit, ter
wijl ze beiden zo'n beetje het
zelfde willen.
Ondertussen maakte coalitiege
noot De Vries (WD), zonder dat
zij daarin veel weerwoord kreeg,
gehakt van het contract. Zij her
haalde de WD-opvatting dat
studenten zelf mogen weten
wat ze met hun geld doen. Een
verplichte OV-kaart voor 72,50
gulden in de maand kan daar
om niet. Zeker niet voor het be
drag dat Ritzen eraan uitgeeft.
In het regeerakkoord was daar
400 miljoen gulden voor gere
serveerd, 170 miljoen minder.
Geldverspilling, dus geef het
geld dan maar gewoon in han
den van de rechthebbenden, al
dus De Vries.
De verbazing bij Ritzen over de
Kamerleden die niet bereid wa
ren uit hun 'schuttersputjes' te
komen, was groot. Want Ritzen
had ook hier overleg over ge
pleegd. Zelfs om negen uur 's
ochtends op pinksterzaterdag
zat een Kamerlid van een ande
re partij bij hem op de koffie
'creatief mee te denken', zoa
premier Kok de Kamer hadj
geroepen. De enige die daty
tikte te doen, was De Vries.;
huldigt de opvatting dat de
gering regeert en zij controle
Ritzen had dus niet verbaast
hoeven te zijn dat zij tegen 1
contract was, want dat had;
vaak laten weten.
Niettemin wacht Ritzen nu
vernederende gang naar het
binet. Zijn collega's haddeni
toch al onpopulaire Ritzen 1
miljoen gulden extra
en nu komt hij weer zeuren.
Wat te doen? Als hij geen een
extra krijgt en volhardt, is er
geen meerderheid in de Kam
Tenminste, als de WD stand
houdt tegen de coalitiedruk,
waar het inderdaad op lijkt.,
er echter wel geld bij komt ei^
een meerderheid ontstaat,
de WD flink gaan opspelen
sta hier geen poppenkast te
spelen", riep De Vries toene
gespeculeerd werd op een
meerderheid in de Kamer, zc
der de WD. De liberalen mo 1
dan voor de vorm tegen sten v
men.
DEN HAAG» WILFRED SCHOLTEN
rio's serieus wordt nagedacht
zodat er reële keuzen kunnen
worden gemaakt. „Bij het
Deltaplan in Zeeland is reke
ning gehouden met een over
stromingskans van eens in de
duizend jaar. Dat betekent dat
we een overstroming eens in de
tweeduizend jaar accepteren".
Zo moet het ook met de
stroomvoorziening, zelfs al acht
hij het persoonlijk een enorm
voordeel dat er zonder stroom
geen popmuziek meer kan wor
den gemaakt.
Verder verbeteren van het elek
triciteitsnet kan bijna niet, want
vaak zijn er nu al twee- of drie
dubbele leidingen. En als de
stroom niets linksom kan, dan
moet die maar rechtsom, daar
zitten de producenten niet mee.
Voor meer zekerheid moet dan
ook eerder worden gedacht aan
voorzieningen bij huis in de
vorm van aggregaten of batterij
en.
Ironisch genoeg functioneerde
deze week ook het verregaand
geperfectioneerde alarmsys
teem met noodnummer 1-1-2
niet meer. De stroomstoring
maakte het onmogelijk de beller
door te verbinden met hulp
diensten in de eigen omgeving.
Voor Kreuger is dat een variatie
op hetzelfde thema: Perfectie in
het dagelijks leven verhoogt de
kwetsbaarheid. „In 1939 had
den we nog wel veertien dagen
zonder stroom gekund, maar
nu niet meer".
DELFT THEO HAERKENS
'Aglieri is bekeerd'
De twee weken geleden in Palermo gearresteerde
maffia-baas Pietro Aglieri, 'nummer twee' van
Cosa Nostra, verdeelt de Siciliaanse rooms-ka-
tholieke kerk. Wat te doen, is het dilemma, met
een bloeddorstige, maar uiterst religieuze 'boss'
die het dienen van God het hoogste goed vindt
en dolgraag theologie wil gaan studeren?
Toen Aglieri werd gearresteerd, geloofden de
agenten van de 'carabinieri' hun ogen niet. Voor
hen stond een soort Franciscaner monnik. Hij
droeg een groot houten kruis om zijn nek en aan
zijn blote voeten simpele sandalen. De 38-jarige
maffia-baas ontving zijn verbouwereerde vijan
den niet met vloeken en verwensingen, maar met
trefzekere citaten uit de Bijbel.
De plaats waar Aglieri zich jarenlang had schuil
gehouden, had meer weg van een kleine kerk dan
een hoofdkwartier van de maffia. Eén van de ka
mers van de kleine villa stond vol met altaren,
bidstoelen en heiligenbeelden. De muren waren
bedekt met, bleek na telling, driehonderd reli
gieuze geschriften en alles wees erop dat ze ook
werkelijk gelezen werden.
'De filosoof, 'de geleerde', en 'de geraffineerde
intellectueel' wordt hij genoemd. Zijn biografie
leert dat Aglieri bij de Salesianen het gymnasium
glorieus doorliep en voorbestemd leek priester te
worden. Hij gold als rustig en beleefd. En dat was
Aglieri ook toen hij werd voorgesteld aan de Itali
aanse natie als de op zijn al dertig jaar voort
vluchtige baas Bernardo Provenzano na ge
vaarlijkste crimineel van het moment.
Het was moeilijk te geloven dat hier, dankzij zijn
uitmuntende banden met de Colombiaanse co-
caïne-baronnen. één van de rijkste leden van Co-
sa Nostra stond. Het viel ook niet mee Aglieri te
zien in de rol van kille moordenaar, verantwoor
delijk voor de dood van onder anderen de anti-
maffia-rechters Giovanni Falcone en Paolo
Borsellino.
De vraag blijft natuurlijk of 's mans religiositeit
oprecht is. En hier lopen de meningen uiteen.
Een Palermitaanse priester die de maffia zeker
geen warm hart toedraagt, Giacomo Ribaudo,
schreef Aglieri een brief waarin hij de mafioso
aanspreekt met 'lieve broeder' en zegt overtuigd
te zijn van diens 'inkeer'.
Een andere priester, Vincenzo Noto, leraar filoso
fie op het seminarium dat Aglieri bezocht,
spreekt van een 'geraffineerde enscenering' en
'een strategie'. Volgens Noto is penitentie niet
'het opzeggen van vier gebeden'. Op dezelfde lijn
zit don Mimmo Mogavero, hoogleraar canoniek
recht, die deze week Aglieri's verzoek tot inschrij
ving bij de faculteit theologie verontwaardigd af
wees.
De twee priesters volgen het advies op van de
vroegere bisschop van Palermo, Pappalardo. De
ze stelde na de moord in 1982 op de speciale pre
fect Alberto Dalla Chiesa dat de mafiosi zich bui
ten de kerk hadden geplaatst en niet de zegen
mochten ontvangen. Een afluisterapparaat heeft
echter aangetoond dat Pietro Aglieri die zegen
wel kreeg. Gewoon thuis, in zijn eigen villa-kapel.
De naam van die priester is door de politie niet
prijsgegeven, maar vast staat dat de man zich een
paar keer week bij Aglieri vervoegde en de mis
opdroeg. Een collega-priester die in dezelfde pa
rochie werkzaam is, keurde in een interview in La
Repubblica het gedrag goed. „Onze taak is zon
daars terug te brengen op de rechte weg en hen
Christus te laten ontmoeten", aldus de priester.
De kerkelijke leiding is onrustig, ook omdat
Aglieri grote sommen geld zou hebben overge
maakt aan de kerk. De advocaat van de mafioso,
Rosalba Di Gregorio, heeft dit laten doorscheme
ren kort na de arrestatie. Zij stelt verder dat
Aglieri een religieus mens is, die echt tot inkeer is
gekomen. Hij heeft volgens haar echter geen be
hoefte aan een penitentie in juridische zin en zal
dus geen 'pentito' worden.
ROME EELCO VAN DER LINDEN
CORRESPONDENT
