Twijfels over anti-rookakkoord
Rusland hoort er nog steeds niet helemaal bij
Nederlands poldermodel spreekt
Clinton aan
li
Feiten &Meningen
Droogleggen van spoit
wordt een lastige klus
Slotverklaring Denver
MAANDAG 23 JUNI 1997
In het kielzog van de Engelse re
geringsleider en politiek geest
verwant Tonv Blair wil PvdA-
fractievoorzitter Jacques Walla
ge sponsoring door de drank
en tabaksindustrie van sport
evenementen verbieden. Hij re
ageert daarmee op een afgelo
pen week verschenen onder
zoek waaruit blijkt dat jongeren
steeds meer roken en drinken.
.Alcohol en sigaretten gaan vol
gens Wallage niet samen met
sport. Tegenstanders noemen
het voorstel hypocriet en een
slechte zaak voor de
sport.
Staatssecretaris Erica
Terpstra (WD) ge
noot gisteren zicht
baar van de tennisfi-
nale in Rosmalen.
Een biertoemooi
waar ze Richard Kra-
jicek moeiteloos zag
winnen. Eigenlijk be
vond ze zich. in het
door Heineken voor
miljoenen gespon
sorde toernooi, al
een beetje op 'verbo
den' terrein. Drank,
tabak en sport gaan
niet samen, roept
Wallage. Hij krijgt
daarbij steun van
minister Borst
volksgezondheid)
die ook onaangenaam was ver
rast door de uitkomsten van het
onderzoek onder jongeren.
Sportevenementen moeten wat
hen betreft breken met bier
brouwerijen en tabaksgiganten.
De oproep van Wallage viel
middenin het finaleweekeinde
van het tennistoernooi in Ros
malen en precies een dag nadat
de progressieve Engelse rege
ring verklaarde korte menen te
willen maken met de relatie tus
sen tabak, drank en sport.
Dat Wallage wel heel kort over
zijn plannetje heeft nagedacht,
blijkt uit het feit dat tabaksre
clame al jaren verboden is bij
sportevenementen. Alleen voor
de autoraces in Zandvoort en de
TT in .Assen is een uitzondering
gemaakt. De racecultuur be
staat dan ook voor bijna hon
derd procent uit sponsoring
door de tabaksindustrie.
Met drank ligt het anders. De
plaatselijke sportclubs bestaan
bij de gratie van het bier dat uit
de tap stroomt. Op landelijk ni
veau drijven voetbal- en tennis
toernooien op de bierstromen
en kunnen klassiekers als de
Amstel Goldrace slechts bestaan
omdat de geldkraan openstaat.
De drankindustrie steekt vol
gens deskundigen jaarlijks tien
miljoen gulden in grote en klei
nere sportevenementen. ,,De
gevolgen van zo n uitspraak
kunnen groot zijn", meent de
Heineken-woordvoerder, die
niet kwijt wil hoeveel miljoen
Heineken jaarlijks steekt in
voetbal, tennis en golf. Hij be
nadrukt dat de drankindustrie
zich al sinds jaren zelf met de
■•n) ë-S V4J loge
oprichting van de ST1VA (Stich
ting Verantwoord Alcohol Ge
bruik) heeft beperkt in haar re
clame-uitingen. „Een directe re
latie tussen sport en drank mag
niet bestaan. Er mogen geen lo
go's op shirts, fietsen en auto's.
.Alleen op de borden langs de
kanten en de vlag bij de finish
mag de merknaam. Daarmee
geven we aan dat er tijdens de
sport niet gedronken moet wor
den, maar dat een biertje na de
wedstrijd hartstikke lekker kan
zijn". De Heineken-directie, die
'naast' Terpstra op
de tribune zat. be
raadt zich de ko
mende weken op
het dreigende poli
tieke verbod en gaat
zo nodig op zoek
naar nieuwe evene
menten.
„Drank maakt meer
kapot dan je lief is",
roept de overheid al
sinds jaar en dag.
De politiek kan dan
ook op de volle
steun rekenen van
W. van Dalen, die
verantwoordelijk is
voor deze campag
ne. „De macht van
de alcoholindustrie
wordt steeds groter.
Alle aandacht gaat
naar de drugsproblematiek, ter
wijl alcohol een veel omvangrij
ker probleem is. Het is nadruk
kelijk de bedoeling van de alco
holindustrie dat alcohol geasso
cieerd wordt met sport en ge
zondheid. Pak de dranksponso-
ring van sportevenementen
maar eens hard aan.
Daar is Frank van der Wall Ba
ken van Trefpunt het helemaal
niet mee eens. Trefpunt is het
grootste sponsoradviesbureau
dat grote bedrijven adviseert al
dan niet geld te steken in be
paalde evenementen. „Hypo
criet. Ik weiger aan te nemen
dat sponsoring door een bier
merk leidt tot hogere consump
tie bij de jeugd. Wallage denkt
een item te hebben voor de ver
kiezingen. maar ik betwijfel of
zijn eigen partij en D66 te por
ren zijn voor het idee. De WD
is zeker tegen. Nota bene
Terpstra zit in Rosmalen op de
tribune".
De adviseur weet dat sponso
ring van sportevenementen be
langrijk is voor het imago van
drankenconcerns. „Je verkoopt
geen biertje, maar een sfeer,
een belevenis.
Volgens Van der Wall Baken is
'het uit Engeland gepikte'
ideetje ook onuitvoerbaar. „Er is
slecht over nagedacht. Hoe re
gel je dat wettelijk? Mag er geen
reclame rond het veld zijn.
maar wel in de kantine? Anders
moeten ze ook de bierviltjes in
de sportkantine verbieden,
want dat is ook sponsoring."
ROSMALEN PETER DE KNEGT
De 'Top van de Acht' in Den
ver (VS) heeft gisteren een
slotverklaring opgeleverd die
tal van uiteenlopende onder
werpen aanroert. Hieronder
volgt een selectie van de be
langrijkste.
RUSLAND: Rusland is geen
volwaardig lid van de Groep
van Zeven (VS, Canada, Ja
pan, Duitsland, Frankrijk.
Groot-Brittannië en Italië),
omdat het economisch daar
nog niet aan toe is. De Top
van de Acht markeert echter
een nieuwe en diepere parti
cipatie van Rusland aan onze
inspanningen'. De deelne
mers in Denver herhalen te
hechten aan een nog volledi
ger betrokkenheid van Rus
land bij de G-7-toppen. Sa
menwerking bij de integratie
van de Russische economie
in de wereldeconomie (lees:
aansluiting bij de WTO en
OESO) is 'een van onze be
langrijkste prioriteiten'.
INFECTIEZIEKTEN: De G-7
plus Rusland maken zich
sterk voor het opzetten van
een wereldwijd surveillan
cenetwerk tegen de versprei
ding van ziekten zoals tbc,
malaria en HIV/aids, teza
men verantwoordelijk voor
een derde van alle sterfgeval
len in de wereld. De deelne
mers aan de top streven er
naar de noodzakelijke mid
delen beschikbaar te stellen
voor meer onderzoek naar
het vinden van een aidsvac-
cin.
ENERGIE: Volgend jaar zal in
Moskou een ministeriële bij
eenkomst worden gehouden
die zal zijn gewijd aan ener-
giekwesties. De uitkomst
daarvan zal op de G-7-top
(15-17 mei 1998 in Birming
ham) worden besproken.
MISDAAD: De strijd tegen
grensoverschrijdende geor
ganiseerde misdaad krijgt
prioriteit. Het komende jaar
richt die strijd zich vooral op
onderzoek, vervolging en be
straffing van high-techmis-
dadigers, die computers en
telecommunicatietechnolo
gie misbruiken. Er komt een
systeem om de overheden de
technische en wettelijke ca
paciteit te bieden om deze
speciale misdadigers aan te
pakken. De deelnemers aan
Denver overwegen een
nieuw internationaal instru
ment tegen de handel in ille
gale vuurwapens.
ILLEGALE DRUGS: De Den
ver-deelnemers steunen ver
dere inspanningen voor de
uitwisseling van relevante in
formatie over onder andere
witwaspraktijken, chemische
grondstoffen en nieuwe syn
thetische drugs.
TERRORISME: De betrokken
ministers moeten hun in
spanningen opvoeren opdat
in 2000 alle landen zich heb
ben aangesloten bij de ak
koorden tegen het terrorisme
die staan in de desbetreffen
de VN-resolutie uit 1996.
KLONEN: De deelnemers in
Denver onderstrepen de
noodzaak voor gepaste bin
nenlandse maatregelen en
nauwe internationale sa
menwerking ter voorkomen
van het klonen voor mense
lijke cellen.
HONG KONG: De Top on
derstreept het belang van na
leving door China van de af
spraken met de Britse rege
ring uit 1984 en 1992. Deze
afspraken zijn een garantie
voor het behoud van een sta
biel en welvarend Hong
Kong en zijn vergaande auto
nomie op met name mone
tair en economisch gebied.
De Top 'kijkt' ernaar uit dat
zo spoedig mogelijk verkie
zingen worden gehouden
voor een nieuwe volksverte
genwoordiging.
DENVER ANP
Gaten in overeenkomst bieden tabaksindustrie diverse ontsnappingsmogelijkheden
„We hebben het beest vastgebonden en in een
kooi gestopt, maar we hebben het nog niet
overwonnen", zei de procureur-generaal van de
Amerikaanse staat Connecticut zaterdag. Het
'beest' is de Amerikaanse tabaksindustrie, die
zich vrijdag bereid verklaarde tot een opmerke
lijke schikking, waarbij zij de komende 25 jaar
maar liefst 700 miljard gulden op tafel zal leg
gen voor de strijd tegen het roken.
De uitlating van de procureur
gaf echter al aan dat de tegen
standers van de tabaksindustrie
in de VS zelf heel wat twijfels
hebben bij de uitvoerbaarheid
van het akkoord. De sigaretten-
fabrikanten hebben in het verle
den immers herhaaldelijk ge
toond vindingrijk te zijn bij het
vinden van manieren om onder
regulering van hun kankerver
wekkende producten uit te ko
men.
Het gejuich onder de procu
reurs van een tiental staten, die
vrijdag het akkoord met de gro
te drie - Phillip Morris, RJR Na
bisco en Brown and Williamson
- sloten, is dit weekeinde dan
ook al snel verstomd. Anti-rook-
organisaties noemden het ak
koord onvoldoende, Congresle
den - die het moeten goedkeu
ren en in een wet omzetten -
wezen op juridisch zwakke
plekken in de overeenkomst, en
ook president Clinton hield zich
op de vlakte.
De tabaksindustrie zelf zweeg in
alle talen, volgens sommigen
een teken aan de wand. Op het
eerste gezicht is het akkoord
een doorbraak in de strijd tegen
het roken, die in de VS met on
gemene felheid wordt gevoerd.
Slechts 27 procent van de Ame
rikanen rookt - veel minder dan
in de meeste andere landen -
maar dat is voor de tegenstan
ders 27 procent teveel. Zij willen
de tabaksindustrie gewoon ka
pot maken.
Zij hebben dat de laatste jaren
geprobeerd met processen,
waarin slachtoffers van het ro
ken (kankerpatiënten meestal)
de industrie aansprakelijk stel
den voor hun eigen rookge
woonten. Sigaretten zijn vol
gens deze mensen, en zij wor
den daarin bijgevallen door de
Food and Drug Administration,
een verslavend middel. De FDA
kreeg onlangs van de rechter
voor het eerst toestemming om
nicotine als een 'drug' te be
schouwen en dus de productie
en verspreiding ervan aan be
perkingen te onderwerpen.
De tabaksindustrie is in het an-
ti-rookklimaat in Amerika als de
dood voor de processen, waarin
door individuen hoge schade
claims worden geëist. Soms luk
te dat, en werden miljoenen uit
betaald, soms ook wezen jury's
de eisen af, omdat de slachtof
fers zelf te weinig hadden ge
daan om van het roken af te ko
men. Nieuw was dat een tiental
staten dit jaar schadeclaims in
diende voor de kosten die zij
hebben moeten maken in hun
gezondheidszorg, om de
'slachtoffers' van het roken te
kunnen behandelen.
Die processen, waarbij het in
eens niet meer om miljoenen
maar om miljarden gaat. kun
nen de tabaksindustrie de nek
omdraaien. Daarom waren zij
bereid om diep in de buidel te
De Marlboro-cowboy blikt nu nog stoer in het rond in het Amerikaanse Denver. Dergelijke sigarettenrecla
mes zijn binnenkort in de Verenigde Staten niet meer te zien. foto reuters
tasten, op voorwaarde dat zij
dan verlost zijn van nieuwe pro
cessen op grond van al dan niet
kwestieuze ziektegevallen uit
het verleden.
Dit akkoord gaat hen de ko
mende jaren 27 miljard gulden
per jaar, ongeveer het dubbele
van hun winst op de Ameri
kaanse markt, kosten. Zij waren
daar echter toe bereid omdat zij
geloven dat de Amerikanen
toch zullen blijven roken. De
beperldngen op reclame voor
sigaretten en de door hen zelf te
betalen campagnes tegen het
roken zullen immers ook vol
gens objectieve deskundigen
maar een beperkt effect heb
ben. Ook in Europa hebben dat
soort campagnes weinig uitge
haald.
Bovendien zitten er de nodige
gaten in het akkoord. Zo mag de
FDA vanaf 2009 nicotine verbie
den. maar alleen als dat niet zal
leiden tot het ontstaan van een
zwarte markt. En dat is natuur
lijk nooit op voorhand vast te
stellen. FDA-directeur David
Kessler zei dan ook dat 'al zit er
maar een piepkleine mogelijk
heid in om onder dit akkoord
uit te komen, wij toch verloren
hebben'.
Anti-rookorganisaties vrezen
bovendien dat de sigarettenfa-
brikanten hun campagnes ge
woon naar het buitenland zul
len verleggen. Er is nog een
enorme markt te veroveren,
vooral in de derde wereld. Het
akkoord zegt daar niets over. De
Democratische senator Edward
Kennedy zei dan ook zaterdag
'dat de industrie er, gezien hun
bedrog, manipulaties en kwade
trouw uit het verleden, nog
goed vanaf komt', en wijst het
akkoord dan ook van de hand.
Hoofddoel ervan is volgens de
opstellers het minder aantrek
kelijk maken van roken voor de
jeugd. Daarom worden cam
pagnes voor sigaretten dieoj j
jongeren zijn gericht - zoals
met 'Joe Camel' en de 'Marl
boro Man' - verboden. Ondei
de achttien mag je in Amerilj
geen sigaretten kopen. Sigan
lenautomaten, waarmee dat
verbod makkelijk te omzeilej 1
viel, verdwijnen nu. Reclame
voor sigaretten is voortaan oic
taboe bij popconcerten of
sportevenementen.
Maar ook hier blijkt de indut
inventief. Reclamemakers vij
ten precies hoe zij sigaretten
merken onder de aandacht v
de jeugd moeten brengen, a
der een sigaret in beeld te to
nen. De jongeren zijn de eni f
categorie in Amerika waarin
roken weer toeneemt. Elked n
komen er 3000 jonge rokersl ld
zegt president Clinton steedi
Drieduizend nieuwe slachtoi it
fers van de tabaksindustrie,!
stellen de anti-rokers. Er isn
afgesproken dat het roken do G
tieners over vijfjaar met den
procent moet zijn vermindei
over zeven jaar met de helfti
over tien jaar met zestig pro
cent.
Sommigen in het Congres nl
nen echter dat de beste man
om het roken te ontmoedigt 1
het heffen van hogere accijn
op tabak is, maar dat is in de
VS, waar velen zich toch al t«
zwaar belast voelen, niet tev
kopen. De critici van het ak
koord hopen nu dat het juri
disch niet uitvoerbaar zal bt 11
ken. Het Opperste Gerechts! 51
zou wel eens kunnen verklai
dat het ongrondwettelijk is
burgers het recht te ontzeg»
om via een proces compens ll'
voor geleden schade te krijg
In dat geval valt de hele bodi
onder het akkoord weg, enz n
zowel niet-rokend Amerika;
de tabaksindustrie weer tenfr
bij af.
WASHINGTON HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT
Deelnemers aan de Top in Denver poseren voor de groepsfoto.
Ook premier Kok was er een
beetje verrast door. Midden in
een discussie over de stand van
zaken van de wereldeconomie
vroeg de Amerikaanse president
Clinton hem om de aanwezige
leiders rond de tafel nu eens het
'Dutch model' uit de doeken te
doen. Hoe zijn jullie Hollanders
er toch in geslaagd om zo'n
goed draaiende, gezonde eco
nomie te hebben, zonder al die
sociale problemen waar de
meeste andere Europese landen
en Japan onder zuchten?
De premier gaf vervolgens,
voordat de leiders begonnen
aan een diner van ratelslang en
buffelvlees, een uiteenzetting
over wat de (buitenlandse)
volksmond het 'poldermodel'
noemt, het Nederlandse econo
mische wonder, dat de laatste
tijd ook in de Verenigde Staten
veel aandacht heeft gekregen.
Gezaghebbende kranten als The
New York Times, The Wall Street
Journal en The Washington Post
hebben al lange en vaak bewon
derende verhalen over de Ne
derlandse economie gebracht.
Het weekblad Newsweek volgt
binnenkort.
Een trotse Kok noemde het ver
zoek van Clinton een teken dat
die toch ook oog heeft voor an
dere oplossingen voor de eco
nomische problemen dan al
leen het Amerikaanse model.
Donderdag, aan de vooravond
van de 'Top van de Acht' in
Denver had Clinton zich nog op
de borst geklopt vanwege de
Amerikaanse economische re
sultaten: een recordgroei, een
steeds maar dalende werkloos
heid en een fors teruggedron
gen tekort op de overheidsuit
gaven.
Tot grote ergernis van de Franse
president Jacques Chirac, de Ja
panse premier Ryotaru Hashi
moto en, in mindere mate, kan
selier Helmut Kohl. Leiders van
landen waar het economisch
helemaal niet zo goed gaat en
die zich niet graag door Clinton
de les hoorden lezen. „We hoe
ven het Amerikaanse model
niet over te nemen", zei Chirac.
„Iedereen heeft zijn eigen mo
del. De VS hebben niet dezelfde
structuur en gewoonten als
Frankrijk."
De harde ingrepen in de sociale
voorzieningen, waarmee de
Amerikaanse groei gepaard is
gegaan, zijn voor de Europese
leiders ondenkbaar. Maar tij
dens de G-7 (de Russische pre
sident Boris Jeltsin mocht bij
het economische onderonsje
nog niet aanwezig zijn) was
Clintons toon al heel wat min
der opschepperig. Dat bleek
volgens premier Kok uit zijn be
langstelling voor de 'tussenweg'
die in Nederland is gevonden
tussen het keiharde Amerikaan
se bezuinigingsmodel en de
Franse en Duitse 'oplossing',
waarbij het beschermen van so
ciale verworvenheden voorop
staat.
„Clinton zei dat we eigenlijk
over twee kanten van dezelfde
medaille praten", aldus Kok.
„We zijn het er ook allemaal
over eens dat de markten meer
open moeten worden, dat er
meer banen moeten komen, dat
het onderwijs verbetering be
hoeft en het concurrentiever
mogen moet worden aange
scherpt." Maar volgens premier
Kok is het verschil met de Ame
rikanen dat men in Europa toch
meer oog heeft voor 'het leven
naast het werk". Clinton heeft
daar volgens Kok wel degelijk
oog voor, ondanks zijn nadruk
op de Amerikaanse aanpak.
De leiders van de Groep van Ze
ven (G-8 als Rusland wordt
meegeteld) constateerden dat
het in de meeste landen econo
misch beter gaat, maar dat nog
veel moet worden gedaan. Voor
het eerst aarzelden zij daarbij
niet om de landen die het niet
zo goed doen op de vingers
tikken. Zo kregen Frankrijk.
Duitsland en Italië - waardl |g.
werkloosheid boven de tien
procent ligt. meer dan hetd
bele van de VS - de opdrad)
meer te doen aan het schep -
van banen. Groot-Brittannj
kreeg de vingerwijzing het I
grotingstekort sneller oinla
brengen. Japan werd gema
de binnenlandse consump
aan te zwengelen in plaatst
de export, teneinde de hand
overschotten met de ander®
dustrielanden te verkleinen
VS werden gewaarschuwd
de huidige sterke groei dei
tie kan aanwakkeren.
DENVER HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT
De Britse premier Tony Blair zei gisteren dat hij
van de top van de rijkste industrielanden, die in
mei 1998 onder zijn leiding in Birmingham wordt
gehouden, weer een 'echte' economische top wil
maken. In Denver besteedden de wereldleiders
maar een uurtje aan de economie. Verder werd
gediscussieerd over een waslijst aan onderwer
pen, van het milieu tot het klonen van mensen,
van de misdaadbestrijding tot het opruimen van
landmijnen.
De aankondiging van Blair zal Boris Jeltsin niet
blij hebben gestemd. Het 'uurtje economie' van
zaterdagmiddag was nu net het enige deel van de
'Top van de Acht' waaraan hij niet mocht deelne
men. De Russische economie is te slecht om Rus
land in het rijtje van industriële grootmachten
met gezag te laten meespreken. Als Birmingham
echter weer, zoals oorspronkelijk de bedoeling
van de G-7 was, door de economie wordt over
heerst, zal dat de rol van Rusland aan de onder
handelingstafel verminderen.
En de Russische president was net zo blij over
zijn deelname aan de top in Denver, waar hij - op
dat uurtje na - door de andere zeven als een vol
waardige wereldleider werd onthaald. Jeltsin ge
noot zichtbaar van alle belangstelling, en meende
dat Rusland nu definitief niet meer kan worden
geweerd als de groten der aarde de problemen
der aarde bespreken. Hij liet het feestje dat Bill
Clinton zaterdagavond voor zijn gasten aanricht
te wegens vermoeidheid schieten, maar dat was
een onbeduidend smetje op zijn triomftocht naar
Denver.
„De aanwezigheid van president Jeltsin bewijst
de enorme vooruitgang die in Rusland is ge
maakt zei Clinton gisteren met een stralende
Boris naast zich. „We zullen een voortdurende in
tegratie van Rusland in de wereldpolitiek zien."
„Wij zijn nu een volwaardig lid van de internatio
nale gemeenschap", zei Jeltsins vice-premier
Anatoli Tsjoebais. Zaterdag werd de Russisch i
trots nog verder opgepoetst met de toelating r-
de Club van Parijs, de club van schuldeisers»
vooral de Derde Wereld. „Rusland is van schi
naar schuldeiser geworden", zei Tsjoebais o(
wekt. Hij noemde dit 'het financiële einde var
Koude Oorlog'.
DENVER GPD
