De kunst van het uitgaan
Leiden
Oerol-festival groot succes
f onge Peter Dijkstra
demonstreert talent
Cultuur Kunst
finead O'Connor stuurt
xtremist open brief
97
culturen
Elly de Waard komt naar
Schrijversdag in Leiden
Geen eer te behalen aan
Les Festes de 1'Amour
Twintig gratis topfilms
in Haagse Tuschinski
Zomerse schilderijen van Frank Lengvenius bij Bleijenberg
lAANDAG 23 JUN11997
U Triomfen Danstheater in Argentinië
flfnos aires Het Nederlands Dans Theater uit Den Haag viert
37' triomfen in Argentinië. Het gezelschap onder leiding van de
_kkt Tsjech Jiri Kylién boekt in de hoofdstad Buenos Aires grote suc-
har« cessen. Het als uiterst kritisch geldende publiek in het gerenom-
5Aij meerde Teatro Colon juichte de dansers hartstochtelijk toe. De
:ans ,\rgentijnse krant La Nacion bestempelde de voorstellingen van
het ensemble als uitstekend en buitengewoon. Met name Wings
pfVVax en Start to Finish van Paul Lightfoot, de veelbelovende
onge danser en choreograaf die aan het NDT is verbonden,
irachten het publiek op de banken.
f Wagner-zanger Ridderbuseh overleden
•nen De bas Karl Ridderbuseh, wereldberoemd door zijn Wa-
er-vertolkingen, is op 65-jarige leeftijd in de Oostenrijkse stad
k'j ÏVels gestorven. De Duitse kunstenaar bezweek zaterdagmiddag
(Tef aan een slepende hartziekte. Dirigent Herbert von Karajan prees
Da Ridderbuseh ooit als de 'mooiste basstem ter wereld'. De zanger
aakte in de jaren zestig furore op het jaarlijkse festival van Wa-
ier-opera's in het Zuid-Duitse Bayreuth. Hij vergaarde echter
ik roem als 'Ochs von Lerchenau" in de Rosenkavalier van Ri
chard Strauss.
Eén van de Four Tops overleden
i [lETROiTLawrence Dayton, een van de originele leden van de
Amerikaanse zanggroep de Four Tops, is op 59-jarige leeftijd
33 overleden. De Four Tops werden meer dan 40 jaar geleden op
richt. Hun grootste hits hadden ze in de jaren '60 nadat ze wa
it gecontracteerd door Motown. Enkele van hun bekendste
5nummers zijn I can't help myself, Reach Out (I'll be there), Ber-
lette en It's the same old song.
recensie udy van der spek
Concert door het Leiderdorps Ka-
ikoor Gehoord 22/6 in de Orangene
de Hortus Botanicus te Leiden
isst im van Meeuwen stond gis-
rmiddag niet voor zijn Leider-
irps Kamerkoor en dat hoort
iez et, dat is gek, na bijna 20 jaar.
ook dit concert bewees
nar weer eens dat niemand
iit ht onmisbaar is. Het 19-jarige
lent Peter Dijkstra had één
tek inwerktijd om - in een
ramma met zeven compo-
nd t>ten - de zieke Van Meeuwen
Tvangen.
I puurlijk heeft van Meeuwen
t grote werk geleverd, maar
finishing touch, de durf van
uitvoering zelf, staat op
'EM am van Dijkstra. Het voor-
el voor hem is dat hij staat
een van de beste kamerko-
nuit de regio, en die eer komt
2,8 «r Van Meeuwen toe.
1 tmeeste expressiviteit en ori-
ïaliteit lag voor de pauze bij
21 muel Barber (1910-1981).
'™j it heeft die man een natuur-
3 c gevoel voor melodie, en een
er (l lloze techniek. Een topper is
53 ïy Hynes'. Heel uitgekiend
9,2? erd er door Dijkstra even goed
1 stemd om vervolgens in een
99 achtige kleurrijke explosie te
'aden. Maria stikte van de
lelijke eigenschappen en die
den schitterend gecompri-
eerd in dat woordje 'she' dat
Ij; j1 eds terugkeert, door het Lei-
9.85 rdorps Kamerkoor als een
dijk neergezet, maar dan een
dijk met een gamma aan veld
bloemen.
Jos. Rheinberger (1839-1901),
de minst interessante compo
nist voor de pauze, werd toch
ook fraai, zelfs engelachtig ge
zongen in 'Zum neuen Jahr', en
met een opvallend mooie fra
sering en articulatie in 'Denk'
es, oSeele'.
De echte 'zing-hartstocht', dat
geestrijke, was er pas voor de
volle 100% na de pauze. Zoals
in Debussy's 'Quand j'ai le ta-
bourin', waar de mannen met
hun stem de tamboerijn sloe
gen en de mezzosopraan Inge
Aksoycan de liedjeszanger volg
de van dorp naar dorp, warm,
weelderig, pur sang, een pracht
van een stem. Elk lied werd zo
een juweel. Herman Strategiers
'Waterlelie' dreef ook werkelijk,
de samenklank bleef hangen,
dook onder en kwam weer naar
het oppervlak, naar het licht.
De donker dreigende, overi
gens interessante dissonanten
die maar moeizaam oplossen in
Badings 'Zingen, vrienden, zin
gen' stonden lijnrecht tegen
over de volmaakte kleuring en
beweging van de harmonieën in
'de bloemen en de bomen' van
Saint-Saëns. Ze sloten zich en
waaierden open, verbonden
door slanke melodielijnen.
Bloemrijk en bezield gezongen.
Het lijkt me een belevenis voor
het Leiderdorps Kamerkoor om
'onder' zo n jonge ster als de
overigens boomlange Peter
Dijkstra te zingen.
ke* pster Sinead O'Connor, die
les? n concert in Jeruzalem afge-
53^ tte nadat ze met de dood was
lot, dreigd, heeft zaterdag een
ine en brief gestuurd aan een
gj )dse extremist die er prat op
ig dat hij de zangeres had
1 tggejaagd.
Jk herinner me dat ik als
id op kerstavond naar de te-
risie keek. Ik zag hoe Israëli-
ïe en Palestijnse mannen el-
ar sloegen in de straten van
plaats waar hun geloven zijn
tstaanzo schreef O'Connor
haar brief. „Ik voelde me be-
oefd en bang. Ik vroeg God:
oe kan er waar dan ook vrede
aarde zijn ais er geen vrede
Jeruzalem is?' Ik stel u deze
meneer Ben Gvir", zei
Connor in de brief die Associ-
fd Press van haar kreeg.
O'Connor zou zaterdagavond
concert geven op een mani-
itatie om Jeruzalem te pro
oien als hoofdstad van zowel
Israël als een toekomstige Pa
lestijnse staat. Ze zegde het
concert af nadat de ambassades
van Groot-Brittannië en Ierland
in Tel Aviv boodschappen had
den ontvangen waarin ze met
de dood werd bedreigd.
Ben Gvir is lid van het Ideolo
gisch Front, een loot van de ver
boden anti-Arabische Kach-be-
weging. Ben Gvir zei eerder de
ze week in een interview met de
Israëlische radio dat hij en zijn
aanhangers ervoor hadden ge
zorgd dat O'Connor niet optrad.
Hij zei echter niet dat de dreige
menten van hem afkomstig wa-
O'Connor besloot de brief te
schrijven nadat ze een Engelse
vertaling van het interview had
gelezen. Ze herinnerde Ben Gvir
aan de Tien Geboden. „God be
loont degenen die de kinderen
van de wereld vrees inboeze
men niet. Dus je bewerkstelligt
alleen de ondergang van je ei-
gen ziel", schreef ze.
Een moderne symbiose tussen poëzie, video en elektronische muziek. Technopoetry van Serge van Duijnhoven (poetry) en Gabriël Kousbroek
(techno). foto taco van der eb
De Nacht in een club-achtige atmosfeer
Wie denkt dat kunst anno
1996 wordt geboren in zol
derkamertjes waar gekwel
de zielen worstelen met
hun ego en hun bankreke
ning, is een lieve onverbe
terlijke romanticus. Want
het eerste licht dat een
groot deel van de moderne
kunst tegenwoordig ziet is
dat van de strobosccoop.
Kunst wordt gebaard in
clubs. Begeleid door het
scheuren van samples en
het gedans van honderden
die de geboorte vieren op
harde techno. Niks geen
Stedelijk of Rijks.
leiden pablo cabenda
De Roxy, Paradiso en Internet
zijn voor een grote groep kun
stenaars nu de nieuwe musea,
pardon media. En dus is de vie
ring van nieuwe kunst en dito
kunstenaars, 's nachts tijdens
'De Nacht van de Kunst' op de
Leidse Hooglandse Kerkgracht
en in een clubachtige atmos
feer.
Een van de meisjes van de or
ganisatie - strakke lakbroek,
dito jack, gympen als tanks
waar de veters zijn vervangen
door futuristische plastic buisjes
- overhandigt de bezoekers het
programma. Het is in eerste in
stantie nogal moeilijk te ontcij
feren omdat alle straatverlich
ting op de Hooglandsekerk-
gracht is uitgeschakeld. Het
licht komt nu van ufo-achtige
objecten van Bla BLa Design die
jonge kunstenaars twee uur
lang in de schijnwerpers zetten.
Een berg van een travestiet,
genaamd Erica Terpstra, helpt
daarbij. En net als haar naam
genoot heeft ze een onstuitbare
lust tot enthousiasmeren. In
kleine vraaggesprekjes, waar ze
zelf voornamelijk het woord
heeft, schetst ze van alle kunste
naars in het kort de uiteenlo
pende geschiedenissen. Maar
hoe verschillend de opleidingen
van de nieuwe creatievelingen
ook zijn, ze hebben wel het een
en ander met elkaar gemeen.
„Ze schuwen het gebruik van
moderne reclametechnieken
niet", aldus Gabriëlle Anceaux.
Zij is samen met trendwatcher
en popcultuurpaus Ted 'MTC'
Langenbach verantwoordelijk
voor de organisatie van de
NVDK. „Ze laten zich inspireren
door mede-kunstenaars binnen
en buiten hun eigen discipline
en zijn onderdeel van een zoge
naamde sample cultuur."
Wat het duidelijkst zicht- en
hoorbaar is in de combinaties
van videobeelden en live-mu-
ziek op de verschillende podia
in de straat. Iets minder duide
lijk, maar heel passend in die
stukjes-en-beetjes-cultuur is het
gebruik van tweedehandskle-
ding en de materiaalkeuze bij
modeontwer
pers zoals Ma
deleine Berk-
heimer.
Een lange rij
strenge dames
in vleeskleurige
ensembles
loopt gepassio
neerd afstande
lijk op een cat
walk voor het
CBK en beje
gent het pu
bliek met ijs-
koud vuur. Er
wordt een spotlight op de borst-
partij van elk van hen afzonder
lijk gericht. Telkens maar enkele
seconden, zodat het publiek -
drie rijen hevig in mode verlus
tigde mannen - zich later wijs
kan maken dat het iets gezien
heeft. Dietrichs Sag mir wo die
Madchen sind', klinkt door de
speakers. P.J. Harvey en Laurie
Anderson zingen en alles zegt:
'kunst: kijken maar niet aanko
men'.
Waar je wel naar hartelust
aan mag voelen zijn de objecten
van het kunstenaarsduo Sis Jos-
sip. Fel gekleurd speelgoed voor
buitenaardse reuzenbaby's. Een
puntige ster blaast zich zelf op
en zwaait vrolijk heen en weer
als je een gulden in de auto
maat stopt, en blaast vervolgens
zijn laatste adem uit. Laag
drempelige betaalbare kunst
met een fikse dosis humor.
Nog meer geestigs. Het duo
'Beide Kunstenaars' noemt het
een registra
tie van 60
performan
ces bij ban
ken, kinder
speelplaat
sen etc. Het
videoscherm
toont een
sexy ruimte
prinses die
voortdurend
tegelijkertijd
zwoel en on
bereikbaar
kijkt. Ze is in
het gezelschap van twee hyper
actieve supermannen die onder
een stevige housebeat een vro
lijke dansterreur uitoefenen in
Febo snackbars en bejaarden
centra. De geheel in zilver ge
hulde prinses belt aan op een
galerij en een nietsvermoedend
oudje doet open. De deurope
ning wordt, op een oud gezicht
je en wat grijze lokken na, hele
maal gevuld met argwaan. Als
de dame de twee als bezetenen
dansende Supermannen in het
vizier krijgt doet ze meteen de
deur dicht. Even later kijkt ze
nieuwsgierig geworden toch uit
het keukenraam. Komisch? ze-
stad van
chef jan rijsdam. 071-5356444
Dichteres Elly de Waard is van
de partij op de Zuid-Hollandse
Schrijversdag, die op 11 okto
ber in het Leidse Volkshuis
wordt gehouden. De Schrij
versdag is een festival voor ie
dereen die wel eens iets
schrijft: dagboeken, verhalen,
gedichten, columns, toneel
stukken. De Waard houdt
dichtersspreekuur.
Verder zijn er workshops,
een schrijversmarkt, open po
dia en een poëtische rondvaart
door de Leidse grachten.
opera
recensie susansse lammers
Opera: Les Festes de I'Amour et de Bac
chus van J -B Lully door Stichting Vokaal
Verhaal. Gehoord: 21/6, Hooglandse
Kerk, Leiden. Nog te horen: 27 en 28/6,
aldaar Aanvang. 22 00.
Het is opmerkelijk dat een ope
ra waar zo weinig in gebeurt zo
lang moet duren. Dramatisch
gesproken valt er zo goed als
niets te beleven in Les Festes de
l'Amour et de Bacchus, dat be
staat uit belevenisjes van her
ders en herderinnetjes die de
liefde bezingen of, als het in de
liefde niet naar wens verloopt,
de geneugten van de drank.
In één scène gebeurt er wat be
zienswaardigs, drie tovenaars
bedotten een afgewezen herder
en is er zowaar sprake van een
tekstgrapje, maar dat moet ge
noeg zijn voor de hele opera.
Aan het slot concludeert ieder
een dat het heel goed mogelijk
is de godin van de liefde en de
god van de drank tegelijkertijd
te eren. Een opvoering zal het
dus moeten hebben van muzi
kale kwaliteiten en presentatie.
Nu laat Lully de zangers gere
geld zingen: 'Is onze samenzang
niet zoet?' en 'Laat onze liede
ren onsterfelijk zijn', maar on
sterfelijke melodieën heeft hij
daarvoor niet gebruikt. De mu
ziek kabbelt, er zijn maar een
paar ontroerende stukken,
waaronder het 'Dormez, beaux
yeux' en een aantal koorpassa
ges, waar de muziek iets van
een kern krijgt. Maar 'Les Fes
tes' is geen opera waar veel eer
aan te behalen valt. Muzikaal
curiosum van bedenkelijk ni
veau, waarvoor veel talent en
inventiviteit nodig is om er een
spetterende voorstelling van te
maken.
Het koor van de Hooglandse
kerk is het toneel waar Vokaal
Verhaal, dat wil zeggen de zang
leerlingen van Ellen Looyestijn,
de opera uitvoert. Een mooie
omgeving, maar er is geen
dwingende reden die de keuze
van deze locatie rechtvaardigt.
De akoestiek is niet bovenmatig
goed, de poppetjes zijn klein en
hun stemmen bereiken het
hooggezeten publiek maar net.
De zitplaatsen van de tribune
zijn met goud beklede straf-
bankjes en door de wijde kieren
tussen de planken lokken de
grafstenen.
Met overduidelijk enthousias
me slaan de uitvoerenden zich
door de opera heen. Om het ac
teren hoeven ze zich niet zo te
bekommeren, ze kunnen zich
met een gerust hart concentre
ren op de zang. Als koor hebben
ze allure, ook enkele ensembles
worden charmant gebracht,
maar in de solopartijen ont
breekt het vaak aan helderheid
en expressie. De talloze versie
ringen, die Lully helaas vaak op
de e-klanken wilde hebben, we
ten de dames nog wel overtui
gend te laten rollen, maar de
heren hebben er al te veel moei
te mee.
Zonde om zoveel energie te be
steden aan een verge tens waar
dig stuk.
ker, maar kunst? Wel gezellig.
En dan is er Internet, dat al
leen al om zijn alles overwoeke
rende en letterlijke 'tegenwoor
digheid' niet mag ontbreken.
Internet is niet van nu, Internet
is nu. Maar 'oude' kunst op het
nieuwe Internet is nog geen
'nieuwe' kunst. Het net speelt,
althans op de NVDK, geen gro
tere rol dan een elektronisch
plaatjesboek. Maar het is na
tuurlijk wel modern.
Net zoals de technopoetry
van Serge van Duijnhoven (ge
voelige gabber), het tienderangs
variété van de Ready Maids-
/V.O.L.V.O. (nieuwe lulligheid,
neocamp) en alle verrichtingen
van alle v.j.'s. De computer-gra
phics zijn vaak van een halluci
nerende schoonheid, maar het
gesampelde beelmateriaal wekt
vaak de indruk dat er iets te
vaak iets te gemakkelijk in de
bak explosies/rake klappen
wordt gegraaid. Waarschijnlijk
omdat het zo mooi synchroni
seert met de beat van de mu
ziek.
Niet helemaal verwonderlijk.
Video-art bedreven door de
nieuwe lichting is een jonge
stroming en staat nog in de kin
derschoenen. Er kan nog van al
les gebeuren. Zij die willen dan
sen kunnen zich gewoon te bui
ten gaan aan de visuele trips en
de liefhebbers van kunstzinnig
heid volgen voorlopig het advies
op van een van de vele video-
werken. 'Stay tuned for more!'
den haag anp
Vandaag wordt in het Tuschins
ki Theater in Den Haag de Dag
van de Nederlandse speelfilm
gehouden. Vanaf twaalf uur 's
middags kunnen bezoekers gra
tis naar de Haagse bioscoop,
waar tot middernacht twintig
succesvolle films worden ver
toond.
Ook zullen vertegenwoordi
gers van de filmwereld er tij
dens een forumdiscussie van
gedachten wisselen met staats
secretaris Nuis (Cultuur) en mi
nister Wijers (Economische Za
ken).
Het gaat bergafwaarts met de
Nederlandse speelfilm en om
die reden luiden producenten
en acteurs de noodklok. In Den
Haag, want daar kan mogelijk
geld vandaan komen. Dat bleek
vorige week nog, toen het kabi
net zich bereid toonde inves
teerders in de Nederlandse
filmindustrie fiscaal tegemoet te
komen. Zo denkt staatssecreta
ris Vermeend (Financiën) aan
een regeling om van films die
een kassucces worden, de winst
en de investeringsrente goed
deels belastingvrij maken.
De Nederlandse filmbranche
overlegt ook al geruime tijd met
de publieke omroepen in po
gingen meer speelfilms voor de
televisie te produceren. Ook
daar vormt geld de belangrijkste
hindernis. Een gedramatiseerde
film van een uur voor de televi
sie vergt een investering van
grofweg 1,8 miljoen gulden. De
omroepen kunnen maar de
helft van dit bedrag besteden.
Bij filmproducenten leven plan
nen om tot de eeuwwisseling
dertig telefilms te realiseren. De
overheid zou hier een handje
kunnen helpen, menen de orga-
nisatroren van de actiedag.
'Meester Jaap' mooiste boek
amsterdam anp
Kinderen van zes tot en met
negen jaar vinden Meester
Jaap van Jacques Vriens het
mooiste boek. Kinderen van
tien tot twaalf geven ook dit
jaar weer de voorkeur aan De
Griezelbus 3 van Paul van
Loon, vorig jaar het best ver
kochte kinderboek. Spijt! van
Carry Slee valt het best in de
smaak bij kinderen van der
tien tot en met zestien jaar.
Dat blijkt uit de resultaten
van de Nederlandse Kinderju
ry. Dit jaar gaven 50.000 kin
deren gehoor aan de oproep
van de Stichting Nederlandse
Kinderjury om aan te geven
welke boeken ze het meest
waarderen.
Slee viel voor de vierde keer
in de prijzen bij de Kinderjury,
Vriens voor de tweede keer
keer. Van Loon werd vorig jaar
door twee leeftijdscategorieën
uitgekozen. Het was de tiende
keer dat het evenement, dat
via scholen, bibliotheken en
boekhandels loopt, werd ge
houden.
beeldende kunst
recensie sandra smallenburg
«toonstelling: Frank Lengvenius Te
t/m 13 juli, do. t/m zo 10 30-17.30
Bleijenberg Galene, Touwbaan 1,
Leiderdorp
de tekeningen en schilderij-
van de Limburgse kunste
naar Frank Lengvenius (1952)
kt altijd de zon te schijnen,
die kleuren als lichtgroen,
fel en blauw stralen je tege-
oet wanneer je de galerie-
rimte van Bleijenberg in Lei-
erdorp binnenloopt. Ook de
'els van de werken brengen je
in een zomerse sfeer: 'Surfen',
'Strand' en 'Zonnebaden' zijn
de woorden waarmee hij zijn
schilderijen en tekeningen aan
duidt. De vakantiestemming
wordt nog versterkt door het
Zuid-Europese karakter van de
huizen en torens die lengveni
us schildert. Rijen collonades
en boogvormen doen denken
aan het Colosseum in Rome en
een gevaarlijk scheefhangende
toren is te herkennen als de to
ren van Pisa.
Lengvenius schildert in een
stijl die doet denken aan kin
dertekeningen. Net als een kind
tekent hij een huis als een vier
kant met een puntdak en ver
schillende vierkantjes als ra
men. Een boom is een stam
met een wolkvorm er bovenop.
Met snelle lijnen en felle kleu
ren weet hij zo op een doeltref
fende manier de sfeer van een
bruisende stad of een zinde
rend strand te scheppen. Ook
als de zori niet schijnt, zoals in
het werk 'Nachüeven', bevatten
de schilderijen door het dyna
mische handschrift van Leng
venius nog dezelfde broeierige
sfeer.
De meeste werken op de ten
toonstelling zijn op papier
gechschilderd. Met een verfrol
ler brengt de schilder in brede
banen acrylverf op het papier
aan, waarna hij met pastelkrijt
de details in zijn kenmerkende
naïeve handschrift tekent. Deze
techniek heeft haast het uiter
lijk van een zeefdruk, temeer
omdat de verschillende kleur-
banen elkaar soms overlappen,
zoals dat ook bij de verschillen
de drukgangen van een zeef
druk kan gebeuren. Soms zijn
echter zoveel vlakken over el
kaar heengeschilderd dat de
kleuren daardoor jammerlijk
doodslaan. Ook is hier en daar
zo overmatig met krijt op de te
keningen gekrast dat de com
posities een warboel van lijnen
worden.
Veel helderder van kleur en
compositie zijn de enkele schil
derijen die Lengvenius ten
toonstelt. De glimmende verf is
hier in egale vlakken over het
doek verdeeld en niet zo vlek
kerig als in de tekeningen. De
techniek van verf op doek lijkt
beter geschikt om de zomerse
sfeer op te roepen die Lengve
nius zo graag wil uitdrukken.
Tienduizend bezoekers méér dan vorig jaar
terschelling anp
Het vijftiende Oerol-festival op
Terschelling is een enorm suc
ces geworden. Ongeveer vijftig
duizend mensen, tienduizend
meer dan vorig jaar, kwamen
naar het eiland dat tien dagen
in het teken van de cultuur
stond.
Duizend artiesten uit binnen-
en buitenland verzorgden voor
stellingen met als thema Van
achter de wolken kwam de
wind. Het minder goede weer
van de afgelopen dagen leidde
nauwelijks tot problemen.
Slechts één voorstelling moest
worden uitgesteld. Gisteravond
is het festival afgesloten.
Er waren dit jaar dertigdui
zend kaartjes voor voorstellin
gen te koop, tienduizend meer
dan in 1996. Door de massale
toeloop bleef het lastig om zo n
plaatsbewijs te bemachtigen.
Voor bezoekers die bot vingen
was er echter genoeg te beleven.
Het festival bood behalve de ge
programmeerde voorstellingen
onder meer volop straattheater,
wereldmuziek op het Groene
Strand en verrassende shows op
festivalterrein De Oase.
De organisatoren hoeven zich
anders dan in voorgaande jaren
niet het hoofd te breken over
geldproblemen. Het festival
kreeg dit jaar voor het eerst een
rijkssubsidie. Met geld van
sponsors kwam het budget op
een dik miljoen. Zowel de sub
sidie als vele sponsorcontracten
zijn voor meerdere jaren vastge
legd, zodat de toekomst van
Terschellings Oerol zeker is ge
steld.
Volgend jaar wordt het festi
val gehouden van 12 tot en met
21 juni. Het thema is dan De
diepte van oceanen.
