Hendrik Valk toont niet
het vlees, maar het bot
Leiden
New age is verzamelnaam voor genres
Cultuur Kunst
LOTERIE
COLON I ALE
-fe
Kunst even dakloos tijdens
opstapweekeinde Leiderdorp
97
culturen
Klezmerfestival Streekmuziekschool
K
SdM
VRIJDAG 20 JUN11997
CHEF* JAN RIJSDAM, 07|
Muziekfestival Horus in Leidse Hout
leiden Folkclub Horus houdt op zondagmiddag 6 juli een mu
ziekfestival in de Leidse Hout. Acht Leidse groepen zullen optre
den in muziektent "Waterlelie" en rondom het theehuis in de
Leidse Hout. De Afrikaanse percussiegroep Boula. de groep
Noord Folk. een gezelschap dat volksmuziek uit allerlei landen
ten gehore zal brengen. The Hague Higland Pipeband and High-
land Dancers, de Fossielen van de Oerknal, Flexibility. Hot Klez
Trio. het Oosteuropese koor Mila en Spruce Pine maken achter
eenvolgens hun opwachting. Het programma begint om 12.30
uur en duurt tot 17.30 uur.
Componist mag maand naar Zuidpool
londen Het Filharmonisch Orkest van Londen heeft de voor
aanstaande Britse componist Sir Peter Maxwell Davies uitgeno
digd een maand op de Zuidpool door te brengen om er in een
gepaste omgeving van eeuwig ijs en pinguïns een aan het witte
continent gewijde symfonie te schrijven. Het Orkest wil dat Sir
Peter een vervolg schrijft op de Sinfonia Antartica van Vaughan
Williams, die voor het eerst in 1953 werd uitgevoerd. Dat stuk
was een afgeleide van de muziek die Williams had geschreven
voor de film Scott of the Antarctic". De wereldpremière van de
symfonie - de achtste van Maxwell Davies - staat gepland voor
2001 met de componist tevens als dirigent.
Geluk in Europa geafficheerd
den haag In het Nederlands Kansspelmuseum, aan de Paleis-
straat 5 in Den Haag, is tot en met 26 september de tentoonstel
ling 'Geluk in Europa geafficheerd' te zien. De expositie geeft
een overzicht van affiches uit de afgelopen honderd jaar die in
opdracht van loterij- en andere kansspelorganisaties in Europa
zijn ontworpen. Enkele van de exemplaren zijn voorbeelden van
Frans. Belgisch en Nederlands pionierswerk in de affichekunst
uit het begin van de 20ste eeuw. waaronder affiches van lan
Toorop en Willy Sluyter. De tentoonstelling is geopend van
maandag t/m vrijdag van 9.00 tot 16.00 uur. De toegang is gratis.
'Het Ontbijt': alles is scherp omlijnd. Alsof die twee mensen voorgoed vastzitten in de puzzel die hun leven is. foto pr
Ch'erzichtstentoonstelling in De Lakenhal
Loterie Coloniale, een affiche van Henri Kerels (België, 1934). foto
Een gedekte ontbijttafel. Het brood is nog niet aangesne
den, de kaas nog niet uitgehold, het gebed nog niet ge
preveld. De boterhambordjes glanzen als aureolen van
maagdelijkheid. Er heerst een serene stilte. Die stilte, het
moment voordat alles vuil zal worden, heeft de Leidse
kunstschilder Hendrik Valk (1897-1986)vastgelegd op
zijn doek 'Het ontbijt'.
te expositie ingericht.
Op de achterkant van de gete
kende studie voor het schilderij
'Het ontbijt' staat een voorstu
die van het doek 'Rouw', waar
op wij enkele menselijke figuren
waarnemen die rondom een
lijkkist staan. In 1926 is Valk
verhuisd naar Arnhem. Bij een
bombardement in de Tweede
Wereldoorlog ging 'Rouw' en
veel ander werk van Valk verlo
ren. Hij maakt daar wel ergens
melding van. Maar hij consta
teert het verlies slechts en la
menteert niet.
leiden cees van hoore
Twee menselijke figuren aan
een ochtendlijke tafel. Zowel die
figuren als de omgeving zijn
sterk geabstraheerd. Alles is
scherp omlijnd. Alsof die twee
mensen voorgoed vastzitten in
de puzzel die hun leven is en er
nooit meer uit los zullen ko
men.
Dit doek is samen met andere
schilderijen en pastels van de
Leidse kunstenaar Hendrik Valk
van 21 juni tot en met 17 augus
tus te zien in Stedelijk Museum
De Lakenhal. Het is dit jaar pre
cies honderd jaar geleden dat
Hendrik Valk in Leiden werd ge
boren en dat was een goede
aanleiding voor een over
zichtstentoonstelling van zijn
werk. In 1973 kreeg De Laken
hal acht pastels ten geschenke
van Valks dochter. Samen met
nog 40 andere werken uit haar
bezit en enkele aankopen van
het museum zelf is in De Laken
hal een kleine maar interessan-
De Stijl
Wie Valks werk onder ogen
krijgt, moet meteen denken aan
De Stijl. Doris Wintgens, con
servator moderne kunst van De
Lakenhal, wijst in een boekje
over Hendrik Valk op parallel
len. ,,Van Doesburg heeft hem
destijds gevraagd om lid te wor
den van De Stijl. Dat heeft Valk
niet gedaan. Van Doesburg zei:
'Jij hoort bij ons'. In een docu
mentaire. die door Thijs Cha-
nowski is gemaakt over Valk,
zegt de kunstenaar daarover: 'Ik
wist niet wie ons was Die do
cumentaire, die ongeveer twin
tig minuten duurt, wordt ook
vertoond tijdens de expositie.
In tegenstelling tot veel kun
stenaars die in de jaren zestig
met abstract werk kwamen, kon
Valk goed naar het leven teke
nen. Maar kennelijk kon die fi
guratieve voorstelling hem niet
meer boeien. We zien in deze
expositie hoe hij te werk ging.
Hij tekende rwee aardappel-
rooisters. Onder die voorstelling
legde hij een vel met zwart gra-
fietpoeder. Hij trok alleen de
elementaire vormen van de
aardappelrooisters over. En zo
ontstond er een kubistische
voorstelling, die hard en kantig
op het doek is komen te staan.
Met de tekening 'Twee wilgen
weerspiegeld in het ijs' is dat
ook het geval. Alledaagse tafe
reeltjes maakte hij daarmee
weerbarstig. Hij liet het skelet
van de realiteit zien. niet de ver
fraaiingen en tierelantijnen.
Niet het vlees maar het bot.
Niet het raam dat kan breken,
maar de sponning.
Valk omlijnt de afzonderlijke
figuren en partijen op zijn doe
ken scherp. Daarmee krijgen
zijn schilderijen en pastels een
beetje een glas-in-lood-effect.
Zelfs het door de bladeren val
lende zonlicht wordt sterk be
grensd.
Ondanks het verzoek van Van
Doesburg, sloot Valk zich niet
aan bij De Stijl. Het fanatisme
van deze beweging stond hem
tegen. En ook aan de dogmatiek
dat alles hoekig moest zijn, kon
hij zich niet overgeven. Samen
met zijn broer Willem, zo
schrijft Wintgens in het boekje
bij deze expositie, bespotte hij
Van Doesburg wel. Als hij hem
aan zag komen, zei hij: 'Kijk,
daar gaat Van Doesburg met
zijn doorgebeelde pet.' Volgens
Valk gaf Van Doesburg zijn pet
'bij het opzetten met beide han
den twee klappen, één van voor
en achteren, en één aan beide
zijkanten, zodat hij de vorm van
een sigarenkistje kreeg.''
Nee, niet alles hoefde strak
van Valk. Niet alles hoekig. Mis
schien besefte hij wel meer dan
de kunstenaars van De Stijl dat
wij allen hoekig eindigen en er
nog nooit een ronde doodskist
is gemaakt.
Hendrik Valk in Leiden is van
21 juni t/m 17 augustus te zien
in stedelijk museum De Laken
hal, Oude Singel 28-32, Leiden,
dinsdag t/m vrijdag van 10-17
uur, zaterdag en zondag 12-17
uur, maandag gesloten.
Terug naar Noordxvijkerh
Mijn allereerste kampeererva- geleden ook zo'n buitje
ring speelt zich af in Noordwij- maakt. De familie kan
kerhout. Op camping Keizer, toen ook al in Noord wijk m
waarvan ik
me alleen nog
herinner dat
ik daar op een
woensdag
middag tegen
betaling van
vijf cent mijn
eerste televi
sieuitzending
zag. Dat was.
na een uitge
breide inlei
ding van tan
te Hannie, een
aflevering van
'De Verrekij
ker'. En ik
weet nog dat,
om in Noord
wij kerhout te
komen, de fa
milie zich des
tijds per
brommer ver
plaatste. de
Berini M21,
twee stuks. En
dat de val
helm toen nog niet wettelijk ver
plicht was voor bestuurder en
passagier.
Tijdens mijn bezoeken aan de
diverse leger- en oorlogsmusea
in binnen- en buitenland heb ik
onder meer iets opgestoken van
de voortreffelijkheid van de
Duitse Stahlhelm ten opzichte
van de potjes waarmee in mei
1940 de verdedigers van ons va
derland waren uitgedost. Onze
nationale legerhelm was meer
een schietschijf dan een schedel
beschermer, waarbij de in glim
mend gepoetst koper uitgevoerde
Nederlandse leeuw de roos was
voor de Duitse scherpsch utters.
Maar toen ik afgelopen week
einde in de regen op mijn Zünd-
app CS 50 weer richting Noord
wij kerhout reed, leverde de aan
blik van mijn naar deze be
faamde Stahlhelm gemodelleerd
hoofddeksel bij de meeste voor
bijgangers, zoals gebruikelijk al
leen de reactie 'Willempie!' op.
De regen wds niet zo onvoor-
stelbaar als de zaterdag daar
voor, toen een zondvloed de stad
in enkele minuten omtoverde in
een wet-T-shirt-contest. Ik heb
nog nooit zoiets meegemaakt.
Mijn moeder heeft vijftig jaar
-uren
kleuren aanhoren. Geze ?I
der de luifel van de. van
makken voorziene,
waarin mijn r
digt bivakkeert.
In iets meer dan een hi o":
tje ben je op de bromtm ig
Leiden beland op de u in
Noordwijk naar de Lan§ ar
slag. Het was innuddk in
houden te regenen. En a as
lend zonnetje bescheen
friste duinlandschap. II m
was ik in hemelsnaam ja w
door heel Europa
Tenvijl je hier zo dicht l m
ook heerlijk kunt kampei i
woon bij dezelfde boer et
waar mijn ouders een
eeuw geleden hun eerstey w
zetten. Hoewel boer de
middels de zaken heeft
dragen aan zijn zoon Jan
in een elektrische karreen
de duinen racet. En er
meer geboerd te worden en
het hele terrein staat i nl
langkampeerders die on
kust verkiezen boven t n
vreemde landen. Deze
probeer ook ik dus om si
een steenworp afstanden
den tot rust te komen.
Cats loopt 't langst op Broadwi
new york ap
Cats is sinds gisteren de langstlopende voorstelling in de g K\
denis van het New-Yorkse Broadway. Het was de 6.138e kea f
musical werd opgevoerd. Cats heeft het record, dat op naam
musical A Chorus Line stond, verbroken.
Cats, gebaseerd op Old Possum s Book of Practical Cats
dichter T.S. Eliot, ging op 7 oktober 1982 in het Wmter Garf
ater in première en is inmiddels op Broadway door meer
miljoen mensen bezocht. Wereldwijd is de in ruim 30 lani'
voerde musical door meer dan 50 miljoen mensen gezien.
Londen, waar de musical op 11 mei 1981 voor het eerst wen
voerd, is Cats de langstlopende musical.
leiderdorp pablo cabenda
Cultuurbeleving in de open
lucht speelt komend weekein
de een hoofdrol in Leiderdorp.
Alles waarover je je kunt ver
wonderen of wat je kunt be
wonderen is voor een keertje
dakloos. Theater, muziek,
beeldende kunst onder de zon
en soms zelfs mobiel. Aan
staande weekeinde is er een
fietstocht langs kunstwerken
in Leiderdorp. In het kader
van Leiden Cultuurstad zijn
vanaf 12.00 uur tal van sculp
turen te bezichtigen. Deelne
mers aan de tweewielertocht
kunnen zich rond die tijd mel
den bij de kraam van Leiden
Cultuurstad/Leiderdorp, aan
de Laan van Ouderzorg, waar
een routebeschrijving verkrijg
baar is.
Op de Laan van Ouderzorg,
tussen Santhorst en Engelen-
daal, wordt zondag tussen
13.00 en 17.00 uur ook een
Kunst-en-Kitsch markt gehou
den. Werk van diverse ama
teur-kunstenaars, curiosa, ou
de boeken, grammofoonpla-
stad van
ten, ansichtkaarten en prullaria
zijn hier te koop. Tussen de
marktkramen manifesteert
zich een keur van muziekgroe
pen en theaterverenigingen.
Toneelgezelschappen als War
ner Consorten, Theater To-
verlei, Theatergroep Joan Mar-
ca en het Pitboel Theater spe
len straattoneel vol beeldende
kunst, muziek en beweging
tussen het publiek. Ook de
playback Blues Brothers en de
Sjelter Squeezers zullen van
zich laten horen. Behalve het
hele buitengebeuren is in jon
gerencentrum Sjelter dit
weekeinde een tentoonstelling
van aquarellen en beelden van
Wil Broek en Leontien Sies te
zien. Sjelter is geopend van
14.00 tot 16.00 uur en ligt aan
de Heemraadlaan 67.
Het opstapweekeinde wordt
verzorgd door de Stichting So
ciaal-Cultureel Werk Sjelter,
Commissie Theater Muzenhof,
de Kunstkring, Stichting Oud
heidkamer, Theater Toverlei
en de Oranjevereniging uit Lei
derdorp.
Eerste Nederlandse New Age Muziekencyclopedie
leiden pablo cabenda
Je kan het joodse blues of soul noemen, maar het
woord betekent eigenlijk 'instrument van het zin
gen'. Klezmer, de traditionele instrumentale mu
ziek van de jiddisch sprekende joden in Oost Eu
ropa mag zich ook in riiet-joodse kringen in
steeds grotere populariteit verheugen. Salomon
Klezmorim en Shura Lipovski zijn gevestigde na
men bij muziekliefhebbers die verder kijken dan
hun westerse MTV-neus lang is. Klezmer heeft
zich echter al heel lang in mainstream muziek-
kringen opgehouden, zij het in bijna onherken
baar gewijzigde versies. 'Bei mir bist du schön"
van de Andrew Sisters bijvoorbeeld is niets an
ders dan het jiddische volksliedje 'Baj mir bistoe
sjejn'.
Nu zijn het bands als de Klezmatics, avant gar
de saxofonist John Zorn en zelfs gojs als Di Go
jim, nota bene uitgeroepen tot beste klezmeror-
kest op een festival in Israël, die optreden als am
bassadeurs van Oosteuropese melancholie. En
ook een beetje de Streekmuziekschool Leiden.
Die heeft namelijk de maand juni uitgeroepen tot
klezmermaand.
Vanavond geeft Jeannet Postma met medewer
king van het volksmuziekensemble om 19.30 uur
in de school een lezing over klezmer. Alles culmi
neert zaterdag 28 juni tot een finale op het klez
merfestival in de Leidse Stadsgehoorzaal. Vanaf
13.00 uur zijn er tal van activiteiten. Een muziek
workshop onder leiding van Di Gojim, een play-
inn voor blokfluitisten en een klezmer dans work
shop. Gelijktijdig met alle workshops en play-
inns zijn er videopresentaties, is er een optreden
van een Leidse amateur klezmergroep en de in
wendige mens kan worden versterkt met kosjere
catering.
In het avondprogramma, volgende week zater
dag, presenteert Di Gojim vanaf 19.30 uur de re
sultaten van de workshops samen met de leerlin
gen en docenten van de school. En als afsluiting
treedt het Muziekschool Symfonie-orkest op met
'special guests'. Genoeg reden om met z'n allen
de freylekh, de hora of de sher te dansen.
leiden erna straatsaaa
New age-muziek bestaat al bij
na dertig jaar, maar in Neder
land krijgt het genre geen poot
aan de grond.
'Geitenwollensokkenmuziek
voor bankknuffelaars', luidde
onlangs de definitie van een
disc-jockey. 'Nietszeggende
deunen', zeggen de meeste Ne
derlanders. Op internationaal
niveau is er daarentegen sprake
van een flinke markt. Wereld
wijd beslaat de verkoop inmid
dels 20 procent van de totale
muziekmarkt.
Aan musicus/componist
Henk Werkhoven zelf zal het
niet liggen dat new age in Ne
derland nog steeds weinig aan
dacht krijgt. Deze week ver
scheen van zijn hand de eerste
Nederlandse New Age Muziek
encyclopedie. Het is zijn zoveel
ste poging het genre in Neder
land onder de aandacht te
brengen. De in Leiden geboren
en getogen gitarist/componist
(tegenwoordig woonachtig in
Apeldoorn) presenteerde tussen
1990 en 1992 'New Age Music
Magazine' bij de AVRO (samen
met Leidenaar Jan ten Hoopen)
en werkte daarnaast mee aan
veel plaat- en demoproducties.
Dezer dagen verschijnt de cd 'In
search of Avalon' die hij samen
met Leidenaar Ron van Tol
maakte onder de 'groepsnaam'
Dream Quest.
„Nederland is een land waar
veel nieuwe artiesten en stro
mingen bekend zijn geworden",
zegt Werkhoven. „Maar wat
new age betreft is het hier nog
steeds 'wat de boer niet kent eet
'ie niet'. New age is een ge
meenplaats van vooroordelen
en is daardoor helaas bijna al
leen verkrijgbaar in de alterna
tieve hoek, bijvoorbeeld op pa
ranormale beurzen.
New age-muziek raakte begin
M 1
Ron van Tol (I) en Henk Werkhoven.
al bijna dertig jaar."
jaren zeventig bekend als bege
leiding van de eerste new age-
evenementen. Een stroming die
voortvloeide uit de hippie-cul
tuur van de jaren zestig en was
bedoeld als reactie op het mo
derne, jachtige leven. „De naam
is eigenlijk ongelukkig gekozen,
want het genre bestaat bestaat
nu al zo'n dertig jaar. Dus zo
nieuw is het niet meer."
De muziekstroming heeft zich
in de loop der tijd losgekoppeld
van de new age-beweging. „De
muziek heeft wel raakvlakken
met de new age-beweging. Het
is een bad vol klanken dat je
wordt aangereikt, bedoeld om
de luisteraar een stuk rust, een
stuk ontspanning of bezinning,
maar ook een stuk energie te
verschaffen. Het is niet per defi
nitie slome muziek. Over het al
gemeen wordt new age muziek
gekenmerkt door 60 aanslagen
per minuut, maar dat geldt bij
voorbeeld ook voor de meeste
muziek van Pink Floyd."
Subgenres
Uit het onderzoek dat Werkho
ven deed voor de samenstelling
van zijn encyclopedie bleek dat
in de Verenigde Staten ruim
1.100 platenlabels zijn die ge
specialiseerd zijn in new age-
muziek. „Na bijna 30 jaar is
new age een verzamelnaam ge
worden. Er zijn inmiddels 50
subgenres bekend. Met invloe
den uit oosterse en westerse
muziek, zowel klassiek als
rock."
In de New Age Muziekency
clopedie worden circa 500 ar
tiesten en groepen in alfabeti
sche volgorde besproken. In ok
tober verschijnt een Engelstali
ge versie in de Verenig
ten. Wie het Nederlands d
koopt krijgt er gratis dei
Anthology of New Age n'i
volume 1' bij. Een vet 51
schijfje, verpakt in inilie Dt<
delijk grof karton, dat \vo
gegeven door het Amste 81
new age-centrum
Werkhoven is op deze
tegenwoordigd met een911
mer van de samen met 8 101
Tol gemaaakte cd 'In se n
Avalon'.
„Die verzamel-cd is hd 8r
product op een nieuw lal Dj
bibio wil internationaal i
den en gebruikt de cd !'|j
voertuig om grotere beke "d
in het buitenland te krijg
Wereldwijd
De cd van het duo Wert 181
/Van Tol wordt uitgegew
een grote platenmaatst 11
Dureco. 'In search of
telt vier instrumentale s
waarin synthesizers de h
spelen. Van Tol: „Tot ofl
verbazing was de
Dureco heel snel gereg In
hadden na het horen va
demo meteen belangs av<
Dat een major-label met
zee is gegaan is best een rei
het betekent dat onze i vai
reldwijd wordt ui tgebrad di
Werkhoven: „Het is ui Lej
een grote platenmaatst
een Nederlandse new
uitbrengt. Misschien is !er
eerste stap om met Bo
age-cd in de gewone plat n;
terecht te komen."
'New Age Muziekenc eei
die': door Henk Werk yji
uitgeverij Kosmos Z&K laa
back, 224 pagina's; pripjuf
gulden. Inclusief gratis t
Anthology of New
(Oibibio Sounds; normeer
koopprijs 39,90 guide hei
search of Avalon', door nie
Quest (Henk Werkhovt
van Tol).
